Xinaläx pa noroeste rchë España, chpan jun koʼöl tinamït ri kʼo Galicia. Chriʼ, nteʼ ntat kʼo wä jun ki-granja. Röj yoj 8 qachʼalal qiʼ. Rïn yïn ri rukaj, y jontir kan kiʼ wä qakʼuʼx. Chpan ri tiempo riʼ, kan rukʼulun wä chë jun chkë ri kalkʼwal jun kʼlaj winäq nbʼä pa seminario, jun tijobʼäl akuchï yetjöx wä ri sacerdotes chqä ri monjas. Chpan qa-familia röj, yoj oxiʼ xqbʼä.

Taq xuʼän 13 njunaʼ, xibʼä chpan jun seminario chlaʼ Madrid akuchï kʼo wä chik jun nnmal. Ri winäq ye kʼo chriʼ kan nqʼalajin chë ma kiʼ ta kikʼuʼx; kan ma nuʼij ta riʼ awan yajeʼ chriʼ. Majun ta achkë nkachbʼilaj kiʼ, xuʼ rezos nbʼan chqä kʼo wä chë naʼän ri nbʼix chawä. Kan nmaqʼaʼ yän, nqamöl qiʼ chpan ri capilla rchë nqchʼobʼon chrij Dios. Ye kʼa rïn kʼayewal nuʼän chi nwäch nbʼän ya riʼ, rma xa kʼo chik nkʼaj yepë pa njolon. Chrij riʼ, nqbʼixan y nqbʼä äl pa misa. Kan majun ta nqʼax chi nwäch rma jontir pa chʼaʼäl latín nbʼan wä, y rma riʼ nnaʼ wä rïn chë Dios kʼa näj kʼo wä. Ronojel qʼij chöj ma kiʼ ta nkʼuʼx. Y tapeʼ nqïl wä qiʼ rkʼë nnmal, xuʼ nqaʼij qa: «Ave María purísima». Taq nqakʼïs waʼin, xa xuʼ wä nyaʼöx nkʼäj hora chqë rchë nqtzjon jbʼaʼ. ¡Kan ma junan ta wä rkʼë n-familia; kikʼë ryeʼ jontir kiʼ qakʼuʼx! Ye kʼa pa seminario kan kowan yibʼison y ronojel mul yinoqʼ.

Tapeʼ xinnaʼ chë Dios kʼa näj kʼo wä, xinok monja taq kʼo wä 17 njunaʼ. Rïn xinbʼän ya riʼ rma ri nkʼaj chik ya riʼ wä nkiyoʼej chë nbʼän. Jbʼaʼ chrij riʼ, xinkʼutuj qa chi nwäch we rïn xkikowin xtinbʼän ri samaj riʼ. ¡Ri monjas nkiʼij wä chqë chë we xa kaʼiʼ qakʼuʼx nqaʼän, pa ­qʼaqʼ nqbʼä wä! Ye kʼa rïn xa kaʼiʼ wä nkʼuʼx rubʼanon rma ri nkʼoxan, rma ntaman chë Jesús ma ke riʼ ta runaʼoj; ryä kan kiʼ wä rukʼuʼx. Jesús kan xerutoʼ ri winäq chqä xerutjoj chrij Dios (Mateo 4:​23-25). Taq xuʼän 20 njunaʼ, xinquʼ achkë rma xinok monja. Xsach nkʼuʼx taq ri madre superiora xuʼij chwä chë we xa kaʼiʼ rubʼanon wan, ütz yibʼä äl, rma riʼ xibʼä äl. Nbʼij rïn chë ryä xquʼ chë rkʼë jbʼaʼ xtinbʼän chë ri nkʼaj chik xa kaʼiʼ kikʼuʼx xtkiʼän.

Taq xitzolin chwachoch, ri nteʼ ntat kan ütz kinaʼoj xkiʼän wkʼë. Rma majun ta samaj chpan ri tinamït, xibʼä Alemania occidental akuchï kʼo wä jun nxbʼal. Ryä kʼo wä chpan jun molaj winäq ri ye comunistas ri xeʼelesäx pä España. Kan jaʼäl xinnaʼ xijeʼ kikʼë ri winäq riʼ, rma nkitäj wä kiqʼij rchë kan pa rubʼeyal tbʼan kikʼë ri samajelaʼ chqä rchë ma nqasäx ta kiqʼij ri ixoqiʼ. Rïn chqä xinok comunista y xikʼleʼ rkʼë jun chkë ryeʼ. Njäch wä wuj chkë ri winäq chrij ri comunismo y yibʼä wä kikʼë taq kʼo nkibʼechʼojij. Taq xinbʼän ya riʼ, xinnaʼ chë kan kʼo yikʼatzin wä.

Jbʼaʼ tiempo chrij riʼ, ma kiʼ ta chik nkʼuʼx xinbʼän. Xintzʼët chë ri comunistas ma nkismajij ta ri achkë yekiʼij. Rïn más xinnaʼ ya riʼ taq pa junaʼ 1971 jojun kʼojolaʼ ri ye kʼo wä chpan ri molaj ri yïn kʼo wä rïn xkikʼät ri embajada española ri kʼo Fráncfort, rma yechʼojin wä chrij ri rubʼanik najin wä nkiqʼät tzij ri qʼatbʼäl tzij chlaʼ España. Xintzʼët chë ma pa rubʼeyal ta ri xkiʼän.

Taq xaläx naʼäy qalkʼwal, xinbʼij che rä wachjil chë ma xkibʼä ta chik chpan ri moloj ri yekiʼän. Xinnaʼ chë xa nyonïl yïn kʼo, rma majun ta jun chkë ri wachiʼil xpë chinchʼbʼexik taq xjeʼ nneʼy. Rma riʼ xinquʼ achkë chik jun más ütz rubʼanik nksaj nkʼaslemal. ¿Kan nkʼatzin yitoʼon rchë ma njeʼ ta chʼaʼoj chkiwäch ri winäq?

Pa 1976, jun kʼlaj testigos de Jehová aj España xeʼapon chwachoch y xkiyaʼ qa jojun publicaciones chwä. Taq xetzolin pä chik jmul wkʼë, kʼïy kʼutunïk xinbʼän chkë, achiʼel: ¿achkë rma ri winäq nkitäj poqän? chqä ¿achkë rma ma pa rubʼeyal ta yekiʼän ri winäq? Y ryeʼ xkiqʼalajsaj jontir ri xinkʼutuj chkë rkʼë le Biblia. Y ya riʼ xuʼän chwä chë kan xinwajoʼ xinkitjoj chrij le Biblia.

Pa naʼäy, xa xuʼ wä nwajoʼ ntamaj ri nkikʼüt. Ye kʼa xjalatäj rubʼanik yentzʼët ri testigos de Jehová taq wachjil chqä rïn xqbʼä pa kimoloj. Chpan ri tiempo riʼ, ye kʼo wä chik kaʼiʼ qalkʼwal, ri Testigos yojkikʼwaj wä äl pa ki-Salón y yojkitoʼ kikʼë qalkʼwal taq najin ri moloj. Kan jaʼäl xinnaʼ xijeʼ kikʼë.

Tapeʼ ke riʼ, kʼa kaʼiʼ na wä rubʼanon nkʼuʼx. Taq xinbʼetzʼetaʼ n-familia chlaʼ España, jun tío, ri sacerdote wä, chaq taqïl xuʼij chwä chë ma tintjoj ta chik wiʼ chrij le Biblia. Ye kʼa ri Testigos ri ye kʼo wä chriʼ kowan xinkitoʼ. Achiʼel ri Testigos ri ye kʼo Alemania, ryeʼ chqä xkiqʼalajsaj ri nkʼutunik rkʼë le Biblia. Xinyaʼ chwäch wan chë taq xkitzolin Alemania, ntjoj chik jmul wiʼ chrij le Biblia. Tapeʼ wachjil ma xrajoʼ ta chik xtjöx chrij le Biblia, rïn xinchäp chik jmul ntjonik. Pa 1978 xiqasäx pa yaʼ y xinok testigo de Jehová.

Rma xqʼax pa njolon ri kantzij taq naʼoj ri ye kʼo chpan le Biblia, komä nnaʼ chë kʼo rma yïn kʼäs chqä yirutoʼon pa nkʼaslemal. Jun chkë ri naʼoj ri yirutoʼon ya riʼ ri naʼoj kʼo chpan 1 Pedro 3:​1-4 akuchï nuʼij wä chë ri ixoqiʼ nkʼatzin nkinmaj kitzij kichjil, ma nkiqasaj ta kiqʼij y ma chanin ta nmeqʼeʼ kikʼë, rma ya riʼ kan nqä chwäch Dios. Ya reʼ chqä nkʼaj chik naʼoj yirutoʼon rchë yinok jun utziläj teʼej chqä jun utziläj ixöq chpan n-familia.

Ya qʼaxnäq chik treinta y cinco junaʼ yïn oknäq pä testigo de Jehová. Komä kan kiʼ nkʼuʼx nyaʼ ruqʼij Dios, rma ryä ruyaʼon qʼij chwä yïn kʼo chpan rutinamit chqä che kajiʼ chkë ri woʼoʼ wal nkiyaʼ ruqʼij Jehová.