CAPÍTULO 35

¿Achkë rubʼanik yinok rachiʼil Dios?

Gabriel xtzʼët chë kan kowan ruqʼij yatok rachiʼil Dios taq xqʼaxaj jun mamaʼ kʼayewal. Ryä nuʼij: «Ri ntat xqryaʼ qa taq rïn 12 wä njunaʼ. Nnatäj chwä chë kʼo jun aqʼaʼ, taq yïn kʼo wä pa wachoch, kan yalöj xintäj nqʼij chrij Jehová chë tbʼanaʼ chë ntat ttzolin pä».

Rma kowan wä nbʼison, Gabriel xchäp ruskʼixik ruBiblia. Ryä xrïl jun versículo ri kan kowan xtoʼ. Ri xtzʼibʼan re versículo reʼ xuʼij reʼ che rä Jehová: «Awkʼë rït nbʼerutoʼ wä riʼ ri winäq ri rlon kʼayewal; rït kan natoʼ ri mebʼaʼ» (Salmo 10:14). Gabriel nuʼij chë ri tzij riʼ kan xeʼapon pa ran. Ryä nuʼij: «Taq xinskʼij kiwäch re tzij reʼ, rïn xinnaʼ chë kan yë wä Jehová najin yitoʼö pä. Ryä achiʼel ta najin nunataj pä chwä chë yë ryä ri ntat. Y, ¿kʼo komä jun tataʼaj ri más ütz chwäch ryä?».

RKʼË jbʼaʼ rït najin naqʼaxaj jun kʼayewal achiʼel Gabriel, o rkʼë jbʼaʼ manä. Xa bʼa achkë na kʼa najin naqʼaxaj, le Biblia nukʼüt chë Jehová nrajoʼ chë rït yatok rachiʼil. Tatzʼetaʼ na peʼ achkë nuʼij le Biblia: «Kixjelun rkʼë Dios, y ryä xtjelun pä iwkʼë rïx» (Santiago 4:8). Achiʼel natzʼët, tapeʼ röj ma nqkowin ta nqatzʼët Jehová o más nüm ruqʼij chqawäch röj, ryä nrajoʼ chë röj nq·ok rachiʼil.

Ye kʼa röj ma chaq ke riʼ ta nqbʼeʼok rachiʼil Dios, xa kan kʼo nkʼatzin nqaʼän. Tqayaʼ jun tzʼetbʼäl. ¿Kʼo jmul kʼo jun atkon? We nawajoʼ chë nkʼïy chqä chë ma nkäm ta chawäch, ¿achkë nkʼatzin naʼän? Xtakanuj akuchï xtayaʼ wä chqä chaq taqïl xtayiʼaj. Y ma ütz ta namestaj qa. Ke riʼ chqä nkʼatzin naʼän we nawajoʼ chë junan nuʼän awäch rkʼë Dios. Rma riʼ tqatzʼetaʼ jojun ri nkʼatzin naʼän.

Kan nkʼatzin natjoj awiʼ chrij le Biblia

¿Achkë komä nkʼatzin nkiʼän kaʼiʼ winäq naʼij rït we nkajoʼ chë junan nuʼän kiwäch? Nkʼatzin yetzjon chkiwäch chqä nkiyaʼ kixkïn. Ya riʼ chqä nkʼatzin nbʼanatäj rkʼë Dios chqä xa bʼa achkë winäq ri nrajoʼ ntok rachiʼil. Ye kʼa, ¿achkë rubʼanik nqakʼoxaj Jehová? Röj nqaʼän riʼ taq nqaskʼij chqä nqanukʼuj ruwäch le Biblia (Salmo 1:2, 3).

Ye kʼa, rkʼë jbʼaʼ rït ma kan ta nqä chawäch naskʼij ruwäch aBiblia. Rkʼë jbʼaʼ kʼo chik nkʼaj ri más nqä chawäch naʼän, achiʼel natzʼët televisión, yatetzʼan videojuegos chqä yabʼä kikʼë awachiʼil. Ye kʼa we nawajoʼ yatok rachiʼil Dios, kan nkʼatzin nakʼoxaj ryä, ntel chë tzij, nanukʼuj ruwäch Ruchʼaʼäl.

Ma taquʼ ta chë kan kowan xtikʼo akʼuʼx taq xtanukʼuj ruwäch aBiblia. Rït kʼo ütz naʼän rchë kan jaʼäl xtanaʼ xtaʼän riʼ tapeʼ ma nqä ta chawäch naskʼij kiwäch wuj. Ri naʼäy nkʼatzin naʼän ya riʼ najäm awäch. Rkʼë jbʼaʼ ütz nakʼän anaʼoj chrij jun qʼopoj ri Lais rubʼiʼ. Ryä nuʼij: «Ronojel qʼij taq yikatäj, nskʼij ruwäch jun capítulo rchë le Biblia». Ya María, ri 15 rujunaʼ, jun wä chik hora nuskʼij ruwäch ruBiblia. Ryä nuʼij: «Ronojel aqʼaʼ, ri rukʼisbʼäl nbʼän qa ya riʼ nskʼij ruwäch nBiblia».

Rchë chë rït njeʼ jun aprograma, naʼäy tatzʼetaʼ  ri recuadro ri kʼo chpan ruxaq 292. Chrij riʼ, tatzʼibʼaj aweʼ ajän ütz nuʼän chawäch chpan jun qʼij naksaj nkʼäj hora rchë nanukʼuj ruwäch aBiblia.

․․․․․

Ye kʼa ma xa xuʼ ta nkʼatzin njeʼ jun aprograma. Taq xtachäp runukʼuxik aBiblia, xtatzʼët chë kʼo mul kʼayewal xtuʼän chawäch xtaskʼij ruwäch. Rkʼë jbʼaʼ xtbʼanatäj awkʼë ri xbʼanatäj rkʼë Jezreel, jun kʼajol ri 11 rujunaʼ. Ryä nuʼij: «Kʼo jojun peraj rchë le Biblia ri xa nikʼo jbʼaʼ nkʼuʼx chuskʼixik». Ye kʼa ma tayaʼ ta qa ruskʼixik aBiblia xa rma riʼ. Ma tamestaj ta chë taq naskʼij ruwäch le Biblia najin nakʼoxaj Jehová, ri utziläj awachiʼil. Tatzʼetaʼ na peʼ chë taq xtqʼax ri tiempo más xtqä chawäch xtaskʼij ruwäch. Taq más xtatäj aqʼij chunukʼuxik aBiblia, más jaʼäl xtanaʼ xtaskʼij ruwäch chqä más kʼo xtatamaj qa chrij.

Ronojel mul kachʼö rkʼë Dios

Dios ruyaʼon qa jun utziläj spanïk chqë: ya riʼ ri nqchʼö rkʼë. Taquʼ na peʼ rij reʼ: rït ütz yachʼö rkʼë xa bʼa achkë hora, paqʼij o chaqʼaʼ. Jehová ronojel mul xkaturkʼoxaj. Y kan nurayij nuʼän riʼ. Rma riʼ, le Biblia nuʼij chë «xa bʼa achkë» najin naqʼaxaj takʼutuj che rä Dios ri nkʼatzin chawä y kan ma kataneʼ ta chukʼutxik riʼ. Chqä ma tamestaj ta yatyoxin che rä (Filipenses 4:6).

Achiʼel natzʼët, rït ütz naʼij che rä Dios xa bʼa achkë ri kʼo pan awan, achiʼel ri kʼayewal ri najin naqʼaxaj o ri nbʼanö chawä chë nchʼpü akʼuʼx. Ye kʼa ütz chqä yatyoxin che rä. ¿Achkë rma? Rma taq jun qachiʼil nuʼän jun utzil chqë röj kan nqtyoxin che rä, y majun ta jun qachiʼil ri más kʼïy achkë jun rubʼanon pa qawiʼ chwäch Jehová (Salmo 106:1).

Tatzʼibʼaj aweʼ xa bʼa achkë ri nawajoʼ natyoxij che rä Jehová.

․․․․․

We kʼo jmul nanaʼ rït chë ma yakowin ta chik yaqʼax chkiwäch ri kʼayewal, ¿achkë ütz naʼän? Ri Salmo 55:22 nuʼij: «Tayaʼ awejqaʼn chrij Jehová, y ryä xkaturtoʼ. Majun bʼëy xtyaʼ ta qʼij chë xttzaq ri winäq ri jïk rukʼaslemal».

Tatzʼibʼaj qa aweʼ jun ri nbʼanö chawä chë nchʼpü akʼuʼx ri nawajoʼ natzjoj che rä Jehová.

․․․․․

Tawesaj anaʼoj chkij ri aqʼaxan pä

Kʼo chik jun ri ütz ma namestaj ta we nawajoʼ chë Dios ntok awachiʼil. David xtzʼibʼaj jun bʼix ri akuchï xuʼij reʼ: «Titzʼetaʼ chë Jehová kan ütz runaʼoj» (Salmo 34:8). Taq ryä xtzʼibʼaj re bʼix reʼ, kʼa riʼ wä tqʼax qa chwäch jun mamaʼ kʼayewal. Ryä jbʼaʼ ma xkamsäx rma ri qʼatöy tzij Saúl. Y ma xa xuʼ ta riʼ xbʼanatäj rkʼë; rchë xrewaj riʼ chwäch Saúl, ryä xkʼatzin xbʼejeʼ chkikojöl ri filisteos, ri itzel wä nkinaʼ che rä. Re winäq reʼ kan chanin xkitamaj ruwäch. Rma riʼ, rkʼë jbʼaʼ David xquʼ chë ri qʼij riʼ xtkäm. Ye kʼa xköl riʼ pa kiqʼaʼ. ¿Ataman achkë rubʼanik xuʼän riʼ? Ryä xuʼän chë achiʼel ta rubʼanon itzel rujolon (1 Samuel 21:​10-15).

Ye kʼa David ma xquʼ ta chë ma xkamsäx ta rma kowan runaʼoj. Pa naʼäy che rä ri bʼix ri xtzʼibʼaj, xuʼij chë yë Jehová xtoʼö pä rchë xuʼän ronojel riʼ. Ryä xuʼij: «Rïn xinkʼulbʼej Jehová, y ryä xyaʼ pä chwä ri xinkʼutuj che rä. Ryä xirutoʼ pä rchë ma xinxiʼij ta chik wiʼ» (Salmo 34:4). Achiʼel nqatzʼët, rma ri xqʼaxaj, David xkowin xuʼij: «Titzʼetaʼ chë Jehová kan ütz runaʼoj».

Taquʼ rij jun ri xaqʼaxaj ri xanaʼ rït chë Jehová kan xaturtoʼ pä, y tatzʼibʼaj ri xbʼanatäj. Ma nkʼatzin ta naquʼ rij jun ri kan achkë na xbʼanatäj. Rkʼë jbʼaʼ ütz natzʼibʼaj jun ütz ri xbʼanatäj awkʼë ri ma kan ta kʼo ruqʼij chawäch.

․․․․․

Chqajujnal röj nkʼatzin nqakowirsaj qakʼuqbʼäl kʼuʼx rkʼë Dios. Röj nkʼatzin nqaʼän riʼ tapeʼ yë ri qateʼ qatataʼ xekʼutü chrij le Biblia chqawäch. ¿Najin naʼän rït ri nkʼatzin rchë más junan nuʼän awäch rkʼë Dios? We ma najin ta naʼän riʼ, re capítulo reʼ xkaturtoʼ rchë xtachäp rubʼanik riʼ. Jehová kan xkaturtoʼ pä we rït xtaʼän riʼ. Le Biblia nuʼij reʼ: «Ma kixtaneʼ ta chukʼutxik ri niwajoʼ, y xtyaʼöx chiwä; ma kixtaneʼ ta chukanuxik ri nikanuj, y xtiwïl» (Mateo 7:7).

TATZ‘ETA‘ RE TEXTO RE

«Kiʼ kikʼuʼx ri winäq ri nkinaʼ chë nkʼatzin Dios pa kikʼaslemal» (Mateo 5:3)

ÜTZ NAʼÄN REʼ

We ronojel qʼij naskʼij ruwäch kajiʼ ruxaq le Biblia, xtakʼïs ruskʼixik chpan jun junaʼ.

¿ATAMAN RÏT REʼ?

Rït najin naskʼij ruwäch re wuj reʼ chqä nasmajij ri naʼoj ye kʼo chpan rma Jehová nrajoʼ chë yatok rachiʼil (Juan 6:44).

¡XTINBʼÄN REʼ!

Ya reʼ xtinbʼän rchë kan kʼo xtintamaj qa taq xtinnukʼuj ruwäch nBiblia: ․․․․․

Ya reʼ xtinbʼän rchë ma nmestäj ta chwä chaq taqïl yichʼö rkʼë Jehová: ․․․․․

¿Achkë nwajoʼ nkʼutuj che rä nteʼ o ntat chrij ri naʼoj ri kʼa xinnukʼuj qa ruwäch? ․․․․․

¿ACHKË NAʼIJ RÏT?

● ¿Achkë ütz naʼän rchë ma nikʼo ta akʼuʼx natjoj awiʼ chrij aBiblia?

● ¿Achkë rma Jehová nuyaʼ ruxkïn chkë winäq taq yechʼö rkʼë tapeʼ xa kʼo qa mak chkij?

● ¿Achkë ütz naʼän rchë Jehová más jaʼäl nunaʼ taq yachʼö rkʼë?

[Comentario]

«Taq kʼa yïn koʼöl na, ronojel mul xa xuʼ wä nkamluj ri nbʼij che rä Dios. Komä ntzjoj che rä ri ütz chqä ri ma ütz ta ri nqʼaxaj jun qʼij. Rma ma junan ta nbʼanatäj chpan nkʼaslemal jojun qʼij, ma nkamluj ta chik ri nbʼij che rä Dios». (Eva)

[Recuadro/Achbʼäl]

Tanukʼuj ruwäch aBiblia

1. Takanuj jun peraj ri nawajoʼ natamaj chrij. Ütz naʼij che rä Jehová chë katurtoʼ pä rchë nqʼax más ri peraj riʼ pan qajolon.

2. Ma chanin ta taskʼij ruwäch. ¡Majun achkë yajqotan! Más ütz tabʼanaʼ chë achiʼel ta najin nbʼanatäj ri najin naskʼij ruwäch. Tabʼanaʼ chë achiʼel ta najin natzʼët ri najin nbʼanatäj, chë nakʼoxaj kichʼaʼäl ri winäq, chë nasäq ruxlaʼ xa bʼa achkë jun chqä chë nanaʼ rukiʼil ri rukïl wäy. Ya riʼ xkaturtoʼ rchë kan achiʼel ta xtatzʼët ri najin nbʼanatäj.

3. Taquʼ rij ri xaskʼij ruwäch. Taq xtakʼïs ruskʼixik jun peraj, taquʼ rij reʼ:

 ● ¿Achkë rma Jehová xyaʼ qa ya reʼ chpan Ruchʼaʼäl?

● ¿Achkë winäq ütz nkʼän nnaʼoj chkij, y achkë manä?

● ¿Achkë naʼoj xkinkitoʼ chpan nkʼaslemal?

● ¿Achkë nukʼüt qa chi nwäch chrij Jehová chqä chrij ri achkë rma kʼo yeruʼän?

4. Kachʼö rkʼë Dios. Taʼij che rä Jehová achkë xatamaj taq xanukʼuj ruwäch aBiblia chqä taʼij che rä achkë rubʼanik nawajoʼ nasmajij ri naʼoj riʼ. Y ma tamestaj ta natyoxij che rä rma ruyaʼon pä Ruchʼaʼäl chawä.

[Achbʼäl]

«Ri achʼaʼäl achiʼel jun kantil ri nukʼüt akuchï nyaʼ wä waqän y jun saqïl ri nsaqirsaj nbʼey» (Salmo 119:105).

[Recuadro/Achbʼäl]

Naʼäy tabʼanaʼ ri kʼo más ruqʼij

¿Nanaʼ rït chë majun ta atiempo rchë yachʼö rkʼë Dios chqä rchë nanukʼuj ruwäch aBiblia? Jun ri xkatoʼö ya riʼ natzʼët achkë nkʼatzin naʼän naʼäy.

Rchë nqʼax más pan ajolon tabʼanaʼ reʼ: Takanuj jun cubeta y tayaʼ kʼïy nmaʼq taq abʼäj chpan. Chrij riʼ, tayaʼ qa sanayiʼ chpan kʼa taq xtnuj. Achiʼel natzʼët, ri abʼäj chqä ri sanayiʼ kan xqʼiʼ chpan ri cubeta.

Komä, tajamaʼ rupan ri cubeta y tanujsaj chik jmul, ye kʼa naʼäy tayaʼ qa ri sanayiʼ, kʼa riʼ tayaʼ qa ri abʼäj. ¿Achkë nbʼanatäj? Ma nqʼiʼ ta chik ri abʼäj, ¿tapeʼ? Xbʼanatäj reʼ rma naʼäy xayaʼ qa ri sanayiʼ.

¿Achkë nqatamaj qa chrij reʼ? Chë, we yë ri ma kan ta kʼo rejqalen naʼän naʼäy —achiʼel ri yakʼastan— ma xtjameʼ ta awäch rchë naʼän ri kʼo más rejqalen, achiʼel ri xkaturtoʼ rchë más junan nuʼän awäch rkʼë Dios. Nqʼax pa qajolon achkë rma le Biblia nuʼij chkë ri cristianos chë tkitzʼetaʼ achkë kʼo más kiqʼij (Filipenses 1:10). We xtasmajij re naʼoj reʼ, xtatzʼët chë xtjeʼ atiempo rchë naʼän ri nqä chwäch Jehová chqä rchë naʼän ri nqä chawäch rït. Ye kʼa ma tamestaj ta: xa xuʼ xkakowin xtaʼän riʼ, we yë ri kʼo más kejqalen xtaʼän naʼäy.

[Achbʼäl]

Achiʼel taq kʼo jun ri natïk kan nkʼatzin natzʼët rchë nkʼïy qʼanäj, ke riʼ chqä nkʼatzin nqaʼän we nqajoʼ nq·ok rachiʼil Jehová: chaq taqïl nkʼatzin nqatzʼët we más junan najin nuʼän qawäch rkʼë