Aṅkūö öp kun panam Mitlëṅt Chöngsön i Ôstrēliā ang Hārvē. Teūngen anga-aṅ tö yip aṅ ngam mikūönö ò inrē töm kanô-en nö i Mitlëṅt Chöngsön Ôstrēliā hē ngam inyāchö nö im panam ik samyeūheu 1931. 14 höiny samyeūheu anga-aṅ hē ò nö vōkö. Hěng heuh anga-aṅ nö töölô nö vë-ekūö vôchtavör nö el mīting sōḵ pöri anga-aṅ pön öt vāyö ṙô tö lōnre. Ngöṙô pöri ök prötör nö vë-eny nang Hārvē, “Yěn hěngtak öp tökē-ěvkūö tö la-enre nö el ngam söngkötön Yāvē, ngaich ṙinātu ellōn anga-aṅ tö ò nö mihôiṅ nö la-evṙen tö e!” Unôichrit e ngaich ang Hārvē nö öt hěng heuh nö “hö-öv” ṙô yěn kē-ěvkūö tö nup la-en.—2 Kòr. 3:5.

Aṅ Inglëṅt chin chū-ö in e inrē öich teūngen tö ngam kanô-en töp yöng chu kikānö töp mëm chu inrē kikānö. Höng unôichngöre öp yöng chu kikōnyö nö haköp ngam kanô-en pön urěh sin anga-aṅ nö sōḵngen ih öi haköp. Öt ṙamölōn  hē e anga-aṅ hē chu kēḵ ngam vinôkö ik sā chu öich söm höiny samyeūheu ṙēḵti. Kuilōn chu angū-ö tö chu hòṅ painīör hēk misönörī inrē. Öt halöngten chu anga-aṅ öich la-en tö la-en painīör yēḵ chu öl öich 21 samyeūheu. Ötkô pöri chū-ö ngatī rò-òten öich hök. Lökten hē chu ngaich öich 16 samyeūheu have-engrit re chū-ö öich chuh Ôstrēliā öich chuh in öp mëm re kikānö, mi-in e ngaich nö iyöng. Rultenre chū-ö ngaich öich painīör ik sā chu 18 samyeūheu.

I Ôstrēliā chū-ö ngaich öich meuk kūö Hārvē. Kuilōn ai nyöre ngam la-en misönörī ai löklōn Yāvē. Hapīhö ngaich āyö ik samyeūheu 1951. Unôichrit tö nët samyeūheu inlahen ai ai painīör töölô ngaich ai kētöre in ngam la-en sörkit. Lā sūng alaha ngam panam Ôstrēliā ngam sörkit kamtö chūök ai la-evṙen, Marò-òl el talöökö āyö yěi chöhken minë māṅ tökūö rôvat u tö höö.

Havëtu ik 1954, ai el ngam 25 klās ngam Kilīöt. Ngam töng heūvö ai pô ai hòṅ la-en tö la-en misönörī! Teung ngaich ai i Nīūyôk ai löktö el chōng lamök elmai ngaich holtö chumkūöṙenre ai haköp mat Paipöl. Tumkangen minë töhakööpö tö ai ngam inkööpö ëlô aṅ Spēn, ngam kanihngen Hārvē kūö òn öt heuveū-eu ṙô.

Ngöṙô yik mahaköpten ih yip tö hòṅ chuh Chapān nö löklōn ngam Tēv ngaich mihôiṅ cha-a nö kētö minë-eny re nö haköp ëlô aṅ Chapān. Hö-ö pöri āyö ai kētö minë-eny re. Pô ai höng hökngen ngam söngkötön Yāvē nö tīnngen ai öp töng chūöklōn e nö söömngen ai. Hē ök mahaköpten ih pöri ang Ôlpöt Shrōtör nö akahalōn, ngaich ngö ṙô anga-aṅ: “Öltöre lōn an na-a tö ṙētakre an afītöre.” Pai öl ai kētö minë-eny re, ngö ṙô ngaich ang Prötör Shrōtör: “Höng īhö in ngaich kamūich höt minënyö nā. Ngëich kö öp Inlahen re pöri na-a yěn ěhten nö lööṙen ngam ëlô aṅ Chapān nö in nā.” Ngatī inlahen ngaich āyö pön lööṙen nö haköp ṙô aṅ Chapān ang Hārvē.

Ik 1955 ngaich āyö teung i Chapān. Höng 500 ṙôken më pöplisör hē e nö ṙòkngöre chūök nö im panam. Ngaich Hārvē nö 26, ngaich 24 samyeūheu ṙēḵti chū-ö. Söömi āyö la-evṙen ai i Kōpē, ngam chūök ai fën samyeūheu ai la-evṙen. Ṙamlōn ngaich āyö pai havëtu hēk in ngam la-en sörkit ngam tö röhta nö im elpanam Nökoyā. Ṙamlōn āyö tö minë töng sitih la-en kinë-ekūö re—tö sā më prötör sistör, minë nya-aṅkūö, töm vanāyö minë sīnörī ngam panam. Unôichrit e  āyö hēk teūngen tö ṙētak re öt “hö-öv” ṙô im linöökö lōn Yāvē.

Unôichrit tö lūöi samyeūheu ngam mupākö òfis i Chapān nö hatönnyö elkui lōn ai yēḵ ai mihôiṅ la-evṙen chuh Taivān im inhangköm Tölöök inhānga in më töṙôtö Amis ëlô. Haroh tumtak in yik ṙamangenre nö haköp mahakihten ih iṙūöhen ahānga, lökten īhö lōnu töp tö heuveū-eu ṙô nö ṙô aṅ Chapān nö kamhòklökui ih. * Ṙamlōn īhö la-evṙen öi i Chapān höng angū-ö ngih kanihngen ih öi i Taivān. Öt hòṅ heūlngöre pöri ang Hārvē tö minë la-en kinë-ekūö ò, Lökten īhö ngaich chuh in e.

Ilööṙen ngaich unôichrit taneūngö ih öi i Taivān vīlöng ngaich ang Hārvē nö tanöölô ngam òfis i Taivān. Öt uroh nö kiröng ngam òfis in e, lökten ang Hārvē nöng lööṙen nö la-evṙen hěng höre hayööken yik prötör inrē ṙamôtö Amis ëlô nö lūöi afta i tö hěng chingëṅt. Hēṙu anga-aṅ inrē nö Tistrik Ovösīör, lökten ò nö kētö minkahten hē el Ēsemplī. Mihöiṅ ang Hārvē nö kētö minkahten nö i ṙô aṅ Chapān, sön nö akah elnang më ṙamô tö Amis ëlô. Chööngö pöri angū-ö nö ṙama-ang im mahayöng tö minë mīting nö hōtu kēkaṙen nö i ëlô aṅ China. Lökten ang Hārvē nöng pitkenre nö kētö minë minkahten ngaich trānslētö nö i ëlô aṅ Amis.

Hayöngkaṙen ngam panam Taivān tö më kumyung hē e, lökten öi hòṅ kē pörmisön re öi kēken minë Ēsemplī. Ötlööṙen öi teūngen tö pörmit re, hēk öt veūten më Polīs nö halöngten ih kēken u. Yěn öthē cha-a nö kētö pörmit ngaich höng hökkö kinëtö u min ang Hārvē nö el Polīs istēsön nö el ngam afta ngam Ēsemplī hanöng sā cha nö kēten u. Ngaich kūö miṙē-ěvre më Polīs nö meūkö Hārvē höng ūich hak öich el istēsön lökten cha nö veūten nö kētö pörmit ih.

Hē ih holröön yik prötör öi chuh el fīlt el ngam afta, marò-òl kūö īhö höng kiröön, yôn kui rôngö, chööḵ ngö el nup tahël inrē. Köplōn chū-ö tök raneh inlahen chu öich yôn kui rôngö. Haveutṙen re chū-ö nyā nāsta im peuheū pò ih hòṅ veutngö chanuhu öi chuh ik kun tuhēt, urěh öi lökngö el pös im tö 5:30 tö peuheū, ngaich chööḵ ngö el ök töpōiti ël tahël ngaich möl öi yônlö ikui öp rôngö töchīpö kaha. Höng kihngen öi yôn kui e.

Holtö yik prötör aṅkūö ngam panam ang Hārvē nö el fīlt im peuheū, ngaich höng hěngtak chū-ö öich in öp kun Tuhēt öich ahānga i chūök yik ṙamô Chapān. Ik töhěng köiny ṙô ngaich chū-ö öich hòṅ kapah tö neūköre. Hē chu ngaich meuk kūö Hārvē höng hěng tak anga-aṅ haroh tūmö nuk mëkesīn katölngö ò nö el fīlt ngaich teūngen anga-aṅ tö lôl hayöm lūöi mikööchö nö ṙënngen u. Kēḵ lôl ngaich anga-aṅ hěng mikööchö ngaich hameuk hö mat chu tö inlahen kūö chu öich nyôkö e. Pôrò öich öt  töhěng heuh öich nyôk tö uhāv lôl höng kalah tö kūöre pöri chū-ö öich òk. Kē-ěkūö chu ang Hārvē tök linūöyö pön achīö min tamyūkö chu nö lök kui ngam rôngö yěich öt kalēḵen tö kūö neūköre.

Hěng heuh hē inlēnken ök sörkit ēsemplī, hē chu möl meuk töt ha-eh tö ngatī Inlahen. Hē ai iyöng patī ök töhěng tak prötör ök töng röhta patī nö ik Patī Pūlngö. Töt ṙanāngen nö in vē hol hī Amis ngam vinôkö, halēn nuk anôk ai ngaich ök pīhö ök sörkit ovösīör. ṙòngmö sānngen pöri ang Hārvē lökten ò nö töl ṙô chu öich urěhti kaha öich vōk. Lūöi nuk chūök anôk chu hěng ök tö aṅ tö tö-ufov, hěng ök tö aṅ tö töṙāch ngaich hěng ök töt aṅhav tö mak. Pingang chū-ö meūkö u pön ṙòkhöre nöng el kahôiṙen nö ṙātu im chūök chu sachta mineūkö tö më aṅ ngam Patī Pūlngö im chūök më prötör nö halēnken ngam ēsemplī. Kun havëkö innyatlöre chū-ö tö yò-òv. Ngaich höng kētök töng sehngöre mineūkö plastic shīt anga-aṅ! Ngö lōn chū-ö ěhten chin höng chuh lā rit patī öich vōk āṅtu pöri nuk umuh ngaich sôkö chu min anū-ö yēḵ chu in e öich vōk. Vë-ekūö ellōnre ngaich chū-ö öich ngö ṙô: ‘öthō yip prötör nö meūkö chu öich vōk pô cha nö sānngen takô. Ngaich haṙivlōn min yip prötör yēḵ chu öich öt vōk!’ Lökten chū-ö ngaich öich vōk.

Akahalōn ang Hārvē tö lāinyngen öt nganöönö më Amis prötör nö im ṙô ngam Tēv kūö cha nö töt mi-iskul öt ōt inrē nup līpöre nö im ëlô cha. Höng fömtören inchöngten inrē ngam kinūichö ngam ëlô cha nö iṙô Rōmön, Lökten nö söö angū-ö yěn haköptu cha-a töm ëlôre. Tökiröng angū-ö nö la-en unôichngöre pöri angū-ö nö pōyen ṙòng pön heuveū ngaich cha-a nö kahngenre nö haköp. Ōt ngaich minë līpöre nö i ëlô cha ik samyeūheu 1960, hēk im 1968, ngam Vôchtavör nö katānö. Höng ngam ëlô më aṅ China pöri töhalöngtuṙen nö katānö tö ngam mahayöng. Lökten öi chöh taöökö tī re öi asöltö minë Vôchtavör nö in më prötör ṙamô Amis. Sā ngih, pöplisnyu angū-ö nö Mentarin-Amis etisön. Ngaich yěn hatön yip tö hòṅ hatön ngaich ngöṙô īhö haköptö yip Amis in tö ëlô aṅ China, öt sökngenre an nö ngaich ngam söngkötön Yāvē nö  katān minë līpöre nö i ëlô Amis söl töngamuh nö inyööken më tarik nö haköp ngam kanô-en aṅmat Paipöl.—Inlahen 10:34, 35.

Elṙūngö ngam samyeūheu 1960 töm 1970 nö pōyen më Amis prötör töt ma-asīnken minë tinrīken ngam Tēv. Kūö cha nö öt keuheūtlöre mikah kūö tö minë lökngörit chööngö aṅmat Paipöl, ōt in cha kamëken töchōch la-en, ōt in cha töpōivat nö ka-eūt, hēk ōt nyamā yang hēk kuṙup tisa-a. Ṙōl minë māṅ tö chöhka tö Hārvē nö kētö inyööken më prötör nö mikahtö elmat cha tö mat Yāvē nö ngëichken në tötlöng la-en. Hěng heuh ngaich hē ih chöhkö ök tö hěng māṅ në yih ekspirīöns ih.

Yik tö yāchö ellōn prôtör ngaich hòṅ halööktit re cha-a, hö-ö pöri yik tahëng nö hòṅ halööktit re lökten nö ha-uknyu, ngaich më tö 2,450 ṙôken nöng 900 tumtit taka ël minë tö 20 samyeūheu. Haṙivlōn īhö öi meukö e. Akahalōn pöri tö minë inkôlò nö öt hō nö yih yěn öthet ngam söngkötön ò. (2 Kòr. 7:1) Möl ngaich minë māṅ nö hëtö inlahen nö ha-öiny ngam Tēv Yāvē ngaich teūngen tö inkôlòre. Ngaich töngamuh më pöplisör nö 11,000 ṙôken nö i Taivān.

Meuk ngam kanôlò hēk nganöönö minë māṅ in ngaich ṙamô Amis nö im ṙinātö ellōn löktökūö im samyeūheu 1980, ngaich öp töngamuh Hārvē nö hayööken yip ṙamô China. Ṙamlōn ang Hārvē nö hayööken yik pīhö yik sistör nö haköp ngam kanô-en. Hē ök pīhö ök töhěng tak sistör nö kētö raneh vinë-ekūötēv nö vë-ekūö Yāvē. Ngaich ṙāmölōn chū-ö pô chu pōyen hayööken tö yik tö yāichö ellōn nö haröhtöre nö in Yāvē. Ṙamlōn inrē chū-ö pön hěngtak ök holṙen chu la-evṙen öich el ngam mupakö Taivān nö kūön yik Paipöl istutent chu.

Ṙa-ayö chin ngaich tök holre. Unôichrit tö 59 samyeūheu rò-òten ai pīhöre, Kapah ngaich ang Hārvē ik Chönvöri 1, 2010, kūö ò nö kensör. Lohten nö 60 samyeūheu rò-òten nö löklōn ngam Tēv nö keuheūttö ṙētakre! Kô-en chin höhngö alaha tö ò töngamuh. Ṙamlōn pöri chū-ö pô chu teungten öich holṙen ò nö la-evṙen öich in në tövai panam hē chu ayal! Haköp minë tökihngen āyö ëlô aṅ Ēsiā haköp inlahen kinūichö u inrē ang Hārvē.

I Östrēliā prāṅch chin töngamuh öich la-evṙen kūö chu ngaich öich köiny. Ṙamlōn chin tö ngamuh öich yūs ngam heuneū-eu ṙô re tö minë tö nët ëlô yēḵ chu hameukhömat yip yamih tö ngam Pētěl. Hěnghöre hökkö öp invanlö Hārvē inrē pön öt hō Yāvē nö vaichngö tö ò nö tö sō nö hö-öv ṙô yěn kētu la-en tö Yāvē.—Yôhan 5:28, 29.