Ihē Öng Min Ngam Pūlngö Nö Hayöng Nö Ing Panam?
Ōtre yik haköptö Yēsū tö hòṅ mikahtökūöre tö ranulten ngam inyööngö tö ngam Pūlngö ngam Tēv. Ngöṙô ang Yēsū nö in cha, öt akahakūö in töp ṙētak ngam Pūlngö nö hayöng nö in panam. (Inlahen 1:6, 7) Urěhngöre ṙô ang Yēsū nö in yik haköptöre, yēḵ cha min nö meuk minë minkahngö nö hěng tum röön, akahakūö min cha-a tö ‘ngam Pūlngö ngam Tēv nö röhta’ hēk röhta inlahen inrē min angū-ö nö rultenre nö hayöng nö ing panam.—Lūkös 21:31.
ASUH NUP IHIH MINHAKNGÖ VAHËNYÖ YĒSŪ?
Ngöṙô ang Yēsū: “Kiyūngö höö yin min vē tarik, në pūlngö inrē. Yöng kumyeūnö nup min; ṙōlkangen chūök inrē nup inyāichö, ane inrē invah tölëlngökūö.” (Lūkös 21:10, 11) Yěn hěng tum yanīhi min minë minkahngö nö yih ngaich inmeuktö ngam ‘Pūlngö ngam Tēv nö röhta.’ Kô-en hòng minë minkahngö nö keuheūtngöre chūök nö hěng tum röön? Ta-a töi chumkūöṙen öi ngëichkö minë tö ngaichngen minkahngö.
1. KINYŪNGÖ
Tö sā ngam kinyūngö ik 1914, töhěng angū-ö nö kinyūngö nö töt ha-eh nö meūkö tö tarik. Uroh yin më historīön (Historians) nö vënyen e nö vamīngen ngih panam takô ngaich nö harīkngöre tö kūö ranulten ngam raneh kinyūngö tö në panam ik 1914. Pön hēten tö e yik tarik nö yūs minë aṅtī kumyung minë tö mihôiṅ nö keuheūtngöre tī nö piyāyngö ngih panam. Tö minë chōng kumteū samuktö pôm, mösīnkön, tëng tö minë kës (gas) tökapaha kūö tī hēk tö minë tahëng inrē aṅtī kumyung. Ngaich hēk nö rultenre ngam innëtö wòl wôr ngaich aṅtī tö minë atomic vepöns (atomic weapons) cha-a nö kiyung. Köp ngam kinyūngö nö ik 1914 ngaich lāku ṙôken yik tökapah tö kūö e.
2. KUMYEŪNÖ
Ngöṙô ön ngam Insaëklopitīā Pritënika, nö kaheuk samyeūheu minë tö 100 ṙôken kumyeūnö ‘tö pala-aiṙen tī.’ Sā ngam tö vënyu Ripōt Sörvē yik aṅ Amërikā ik samyeūheu 1900, nö öthō nö öt yih nö kaheuk samyeūheu minë tö 16 ṙôken kumyeūnö. Ōtre yip tö ngöṙô tö hī mihôiṅ töngamuh öi höng löktö in ngam teknòlòchī öi akahakūö tö yanīhi ngam kumyeūnö. Lökten in töngamuh öi pōyen ahang tö minë vinënyö röön ngam kumyeūnö. Hö-ö in akahakūö tö e yěn kô-en, ngamuh pöri mikahkūö hī tö tarik nö pōihöngvah nö kapah tö kūö minë tökiröng kumyeūnö nö keuheūtngöre chūök nö ikūö ngih panam.
3. INYĀCHÖ
Keuheūtngöre chūök nö ikūö ngih panam në kinyūngö, ötlanöökö, kanihngen tö rupīö hēk öt kanòlô minë ṙòng taneuch inrē. Lökten öi yihī-iv töm inyāchö. Vënyu angū-ö nö in ngam Vörlt Fūt Ripōt im 2018 nö keuheūtngöre chūök nö ikūö ngih panam, 82 körōr 10 lëk ṙôken tarik tö hakten tö nyā-aṅkūö hēk in cha Më tö 12 körōr 40 lëk ṙôken tarik tökapah tö kūö neūköre. Kaheuk samyeūheu më nyīö nö ngaich nö hòṅ söl i tö 31 lëk ṙôken Më nyīö tökapah kūö cha nö öt timhööṙen kūö nö nyā. Ik samyeūheu tö 2011 yip nyīö tö 45 pörsön ṙôken tökapah tö kūö ngam inyāchö nö keuheūtngöre chūök ikūö ngih panam.
4. MINË INVAH TÖ MINË TÖLËLNGÖKŪÖ INVAH
Vënyu nö im 21 senchūri ngam tö lëlngökūö invah nö keuheūtngöre chūök tö ngam līpöre Vörlt Hëlt Òrkönaisēsön (World Health Organization). Havan nun nö hēk minë tö hötreh invah nö keuheūtngöre chūök tö sā ngam, heicha, plēk tēt hēk tö ngam yëllo fivör inrē. Hēk minë tö sā u tö tufömngöre invah ipolā, chikā töm mörs vairös, pëntömik influ-ëncha hēk tö ngam sars invah. Fömngören inrē ngam COVID-19 tölëlngökūö invah nö keuheūtngöre chūök nö ing panam. Pòrô Më saetist tö Më tòktör nö haköp inlahen minë invah, sön pöri cha-a nö öt kòtökūö tö öp lanë-en u.
5. KEUHEŪTNGÖRE CHŪÖK NÖ ING PANAM NGAM INHANGKÖ NGAM TÖLÖÖK INHĀNGA
Ngö ṙô inrē ang Yēsū ik sā ò nö kētö minkahngö: “Ahangka min ngih tölöök inhangkö ngam pūlngö, i në taṙòkhöre panam, inmeukhömat taṙòkhöre tarik; ngaich möl min öp manāngen nö yih.” (Mëtiv 24:14) Pòrô nö kiröngen minë kanihngen nö ikūö ngih panam, sön pöri nö keuheūtngöre chūök Më tarik tö pōyen tö tö 80 lëk ṙôken nö la-evṙen nö ikūö minë panam 240 ṙôken in minë tö hěngköiny ëlô nö ahangkö ngam tölöök inhānga. Töt insā-av ngih la-en inhangkö ngam tölöök inhānga nö kēkaṙen nö i ngih ṙētak hī töngamuh.
TÖ SITIH MANAH ÖN NË MINKAHNGÖ NÖ IN HĪ AYĪ-Ö?
Minë minkahngö vahënyö Yēsū teungta anū-ö nö in në ṙētak hī. Kūö yòh ayī-ö hòṅ chumkūöṙen tö u? Pön ngö ṙô ang Yēsū: “Yē yīö öi meuk yanihih në, akahtöhëichlōn yī-ö, tö ngam pūlngö ngam Tēv nö röhta.”—Lūkös 21:31.
Röhta yanīhi an ngam ṙētak ngam Pūlngö ngam Tēv nö hateungngö ngam kuilōn ò min nö ing panam
Löktö in minë minkahngö ṙô Yēsū hēk minë tö vënyu inlahngen imat ngam Paipöl öi akahakūö tö ngam Pūlngö ngam Tēv ngaich nö hayöng ik 1914. a Hēten e anga-aṅ nö vilö ngam kūönre ang Yēsū Kristū nö Rācha. (Salmai 2:2, 4, 6-9) Yěn rultenre min ngam Pūlngö ngam Tēv nö hayöng nö ing panam, ngaich möl min nö ahëti minë inyööngö tö tarik, unôichrit e min ngih panam nö vī-i nö peretāis hòṅ yip tarik nö örheūheu nö aṅ nö ikūö e.
Teungtökūö min ngam ṙô Yēsū nö vë-ekūötēv ngam tö ngö: “Yih an yēḵ ngam pūlngö Meh; sā ngam lōn Meh nö ngaich nö el halīöngö, ngatī hökngen e yēḵ ing panam inrē.” (Mëtiv 6:10) Ngih pöri intöönö, asuh öp la-en ngam Pūlngö ik sā e nö vīlöng ik 1914? Sitih inlahen ang min yěn rūltenre nö hayöng nö ing panam?
a Yěm hòṅ ṙūöhtö mikahkūöre tö inlahen ngam samyeūheu 1914, ngaich kò-òren öm ngëichkö ngam lesön 32 im līpöre Mihôiṅ Man Örheūheu Ṙamlōn! Ngam tö tökatanö tö Më Vamënyen Yāvē.
