1. Asuh nup mihôiṅ tö hòṅ kēkaṙen tö hī?

 KIRÖÖNGEN hanangenlōn yin më tökô-en Kristīön tö Yāvē ngaich lōnu cha-a töre nö holtö ellōnre nö löklōn ò. Yēḵ meh pöri hòṅ teūngten ngaich hòṅ vī ngam chö-önyre më-eṅ, tö sā meh hòṅ asīöp minë tövai tinrīken re, haköp minë tahëng inrē heuneū-en hēk minë tö rolkangen inrē inlahen tī hī hayööken më prötör sistör re.

2. Kūö yòh öi hòṅ kēken minë la-en re hòṅ hī teungten in minë tö hòṅ kēkaṙen?

² Ṙen in hòṅ teūngten in minë tö hòṅ kēkaren la-en pò hī hòṅ haṙamngölōn ngam yöngre Yāvē. Ṙamlōn Yāvē nö meūkkö hī yěi kētö minë heuneū-en re im linöökö lōn ò. Lökten ayī-ö öi hòṅ kē minë chö-öiny re hòṅ hī hayööken më prötör sistör re inrē. (1 Tös. 4:9, 10) In e mikahkūö ayī-ö pòrô öi samyeūheu ṙò-òten i linöökö lōn Yāvē, sön ayī-ö iṙūöhen öi kēken minë la-en tö hòṅ kēkaṙen öi teūngten in u. Ta-a chěi öi sitih inlahen hang ngam inlēnöre tö Pôl.

3. Asuh ök hinôtö Timôtī tö Pôl? (1 Timôtī 4:12-16)

³ Ik sā Pôl nö kūich ök raneh chitri Timôtī, ngaich anga-aṅ nö vai ṙò-òten nö im minṙöinylen. Sön pöri Pôl nö ṙūöhlö alaha ò nö kūö urěh. (Vë-evkūö 1 Timôtī 4:12-16.) Yēḵ hī chumkūöṙen tö ngam ṙô Pôl ngiach akahakūö ayī-ö tö Timôtī nö hòṅ kūö urěh nö hòṅ chumkūöṙen tö minë tö nët ṙô. Ngam raneh, hòṅ asīöp minë tövai tinrīken anga-aṅ, sā ngam hanangenlōn, ṙinatö-ellōn hēk hòṅ vayö tinrīken inrē. Ngam innëtö, hòṅ asīöp nup heuneū-en re anga-aṅ. Tö sā ò yěn haköp nö ikūö yip tahëng hēk ṙūöhlö heuneū-en re in minë la-en re. Ta-a töi chumkūöṙen tö ngam inchōḵ kūöre tö Timôtī hēk haköplu inrē öi sitih inlahen öi teungten i linöökö lōn Yāvē yěi vī ngam chö-önyre. Mikahtökūöre inrē min ayī-ö sitih  inlahen hayööken yip tahëng.

4. Sā ṙô ngam Filipī 2:19-22 kūö yòh ök Timôtī nö tö heuveū-en nö tarik Yāvē?

⁴ Tö heuveū-en ök Timôtī nö tarik alaha Yāvē, pò ò nö asīöp nup tövai tinrīken Kristīön. (Vë-evkūö Filipī 2:19-22.) Minë kahūich Pôl, in e mikahkūö ayī-ö tö Timôtī nö tö aṅhavin tö ngam inyāichngö tö chiplö hēk tö chumkūöṙen inrē nö la-evṙen. Tö hangenlōn inrē anga-aṅ tö më holmaneukre ngaich chumkūöṙen tö cha inrē. Lökten ang Pôl nö hangenlōn tö ò. Pōyen ṙinatö-ellōn anga-aṅ nö in Timôtī lökten ang Pôl nö kētö nup tahëng inrē la-en ò. (1 Kòr. 4:17) Yēḵ hī min asīnken Timôtī asīöp minë tövai tinrīken re ngaich hangenlōn min Yāvē tö hī ngaich hēk min ayī-ö mihôiṅ öi hayööken më prötör sistör öi löktö in minë la-en re.—Sal. 25:9; 138:6.

5. (a) Sitih inlahen öm mihôiṅ kahngen re öm asīöp minë tövai tinrīken re? (b) Sā ngam tö meukö nyat, asuh öp kahëkö ngam ṙālö sistör la-an ngaich sitih inlahen anga-aṅ nö teungten nö in e?

⁵ Tö hòṅ kēkaren la-en. Vë-ekūötēv man ngaich fē-a nö asuh nup tö hòṅ halöktitvö tö meh. Ngaich hěngö atöllö tö öp tinrīken tö hòṅ asīöpö tö meh. Tö sā ngih mihôiṅ öm ngö mufē, Asīöp ngam tinrīken miṙēlōn hòng chu-ö in re? Mihôiṅ öich asīöp ngam inlahen re öich hayööken më prötör sistör re? Köptī hòng chu-ö tö ngam lanāmö yěich aṙē-ěl öp holre? Mihôiṅ öm hatön töre öm in öp holre hēk havëkö inyööken re inrē öm in u.—Inch. 27:6.

6. Hòṅ asuh öp tö asīöpö tinrīken ngaich hòṅ sitih inlahen më-eṅ?

⁶ Ma-ainyre man öm in minë tö hòṅ kēkaṙen la-en. Hěng ngam inlahen meh, öm hòṅ haköp inlahen nup tinrīken tö hòṅ asīöpö tö meh. Tö sā meh öre yěm hòṅ asīöp ngam tinrīken re öm aṙē-ěl öp holre. Ngaich mihôiṅ më-eṅ haköp inlahen yip tarik aṅ mat ngam Paipöl hēk fēkö inlahen yip ma-aṙē-ěl hol re, öt ma-aṙē-ěl inrē. Tö sā meh mihôiṅ haköp inlahen Yēsū. Ṙòngyö kūö ellōnre anga-aṅ nö arē-ěl yip tahëng. (Lūk. 7:47, 48) Hö-ö anga-aṅ nö ngëichkö nup öt kumlēḵ-en cha pön ngëichkö nup tö mihôiṅ la-en cha nö kūö urěh. Öt sā inuk ṙētak yik feresī nö ‘minū elmat tö yip tahëng.’ (Lūk. 18:9) Ngaich yēḵ meh keuheūten in minë haköp re ngaich mihôiṅ öm hatöönö re: ‘Ngaichkö nup tövai tinrīken yip tahëng öich chū-ö? Asuh nup inrē tövai tinrīken cha?’ Yēḵ meh öm kihngen aṙē-ěl yip tahëng ngaich fēkö nup tövai më-eṅ tinrīken cha  ngaich kūichngen u. Ngaich mihôiṅ më-eṅ hatöönö re: ‘Yēḵ Yēsū öre nö i chūök chu ngaich sitih inlahen mufē öre anga-aṅ? Aṙēlen cha hòng öre anga-aṅ?’ Yēḵ meh öm ngatī inlahen in ngam inköpö ngaich halöktit ngam mufē re min më-eṅ. Löhten öm kihngen sin urěh öm aṙē-ěl öp holre. Ngaich yēḵ meh pöri öm ngatī inlahen öm la-envö, ngaich örhō min më-eṅ öm öt lööṙen aṙē-ěl öp holre.

7. Sitih inlahen tī ang Yāvē töngamuh nö kētö la-en më tö heuveū-en prötör sistör? (Inchōḵ-oṙô 22:29)

⁷ Mihôiṅ man asīöp minë heuneū-en re in minë la-en re. Tö sā në la-en minānö hēk in minë mineūkṙen inrē öm asīöp minë heuneū-en re. Kò-òren öm ngëichkö inlahen vīni-i minë Pētěl, chūök Ësemlī hēk minë Patī Pūlngö inrē nö vī-i ngaich iṙòken lōn cha-a tö tarik nö in në la-en. Um haṙivlōn töre, öm öt aṅhavin tö heuneū-en re im la-en minānö. Pōyen yip hol hī kamëtöre nö holṙen in yip tö heuveū-en prötör sistör ngaich haköplu cha-a inrē nö in nup tahëng heuneū-en. Yēḵ hī ngaichkö ngam nyat. Örhöng yip prötör pön sistör inrē nö haṙunöre nö im minālö hēk nginëichkö minë Patī Pūlngö inrē. Pön ‘Rācha tö örheūheu-aṅ ang Yāvē’ ngaich ‘Rācha kūö . . . rācha ang Yēsū,’ lökten nö hachōkūö më tö heuveū-en prötör sistör cha-a nö im la-en minānö rö-ö nöng anū-ö pön pōyen inrē nup la-en kahëkö cha. (1 Tim. 1:17; 6:15; Vë-evkūö Inchōḵ-oṙô 22:29.) Löktö ineū-euṅ Yāvē min angū-ö yēḵ hī ma-anyre re in minë la-en re hēk heuneū-en re inrē.—Yôh 8:54.

8. Asuh öp mihôiṅ katöllö meh öm in ngam inlahen re öm asīöp ngam heuneū-en re?

⁸ Tö hòṅ kēkaren la-en. Hòṅ asuh öp heuneū-en meh tö hòṅ asīöpö hēk haköp meh inrē, hòṅ urěh sin më-eṅ fēkö inlahen e. Mihôiṅ öm hatön töre öm in yip minṙöinylen el ngam māṅ hēk in yip sörkit ovörsīör inrē. Lohten min cha-a nö tölṙô meh öm asīöp ngam heuneū-en ṙô re hēk ngam heuneū-en meh inrē öm haköphöti. Lökten më-eṅ öm mihôiṅ hatöntöre asuh öp kamtö chūök meh öm halöktö ngam inlahen re öm in ngam inköphöto. Ngaich ma-anyre më-eṅ öm halöktö ngam inlahen re.

9. Asūp öre tö hòṅ inlahen meh öm asīöp ngam heuneū-en re?

⁹ Ma-anyre man öm in minë tö hòṅ kēkaṙen la-en. Asëhkūö man yēḵ meh asīöp ngam heuneū-en re in ngam inköphöti. Ngaich haköp ngam prōsör më-eṅ Asīöp Ngam Heunu-en Im Inkööpö Hēḵ Inköphötī. Yēḵ meh kētu la-en el mīting ihôi ngam afta, ngaich mihôiṅ më-eṅ havëkö inyööken re öm in öp tö heuveū-en prötör. Mihôiṅ öm urěh ahangtö elnang ò tö ngam la-en meh min tö kētu ngaich mihôiṅ öm havëkö inlēnö re inrē. Yēḵ meh öm urěhten halēnlö ngam la-en re tö kētu ngaich meuk ngam kumlēḵ alaha min yip tahëng öm in ngam la-en re.—Inch. 21:5; 2 Kòr. 8:22.

10. Vënyö öp tö hěng inchōḵ elmat mahayööken hī yěi kihngen öi asīöp ngam heuneū-en re.

¹⁰ Yēḵ meh öm kihngen tö ngam heuneū-en re ngaich sitih inlahen më-eṅ mihôiṅ? Um heūlngöre iṙūöhen më-eṅ öm kēken e. Töi ngëichkö ngih inchōḵ elmat prötör Kërī. Tö kihngen ṙô anga-aṅ yěn haköp. Yěn ò nö tölöṙô nö haköp el mīting ngaich arē-ěvö anga-aṅ nö in ngam inlahen re. Ma-anyre pöri anga-aṅ nö asīöp ngam heuneū-en re nö heuveū-eu ṙô nö haköp. Ngaich haköplu inrē anga-aṅ nö in yip tahëng prötör ngaich hang minë inlēnö anga-aṅ löktö in minë pöplikēsön. Lökten anga-aṅ töngamuh nöng rö-ö anga-aṅ nö el minë mīting nö kēten minë minkahten pön el minë ësempli hēk könvensön inrē.

11. Sitih inlahen öi ayī-ö mihôiṅ asīnken Timôtī?

 ¹¹ Kô-en ök ngaich Timôtī nö tö vayö ṙô nö kētö minkahten hēk tö heuveū-en inrē nö haköphöti kūö ô nö hang ngam inlēnö re kahëtö Pôl? Öt vënyu nang in tö ngam Paipöl. Akahalōn pörī ayī-ö tö ò nö hang ngam inlēnö re kahëtö Pôl lökten anga-aṅ ngaich nö teungten nö kēken minë kinë-ekūö re. (2 Tim. 3:10) Yēḵ hī ayī-ö asīnken Timôtī öi asīöp ngam heuneū-en re, ngaich mihôiṅ min ayī-ö kē minë kinë-ekūö re la-en öi heuveū-en inrē min öi in u.

12. Mihôiṅ öm vënyö inlahen re öm hayöökaṙen tö yip tahëng?

¹² Ṙamlōn in yēḵ hī hayöökaṙen tö yip holre. Tö sā cha yěn el āṅspu ngaich chöhka tö më Hospital Liaison kömitī hēk yip minṙöinylen inrē nö meuk kūö cha ngaich ṙamlōn ayī-ö. Yěn ōt inrē yip tö kihngen ngaich kēnyö ṙētakre më minṙöinylen nö hangihtöre tö ṙô cha hēk hareuskö alaha cha inrē, ngaich teungen ayī-ö tö nganötöre. Ngaich yēḵ öp tö haköptu inrē nö hayöökaṙen nö in ngam inköpö yěn holṙöön hī inrē öp painīör nö kē istötī ngaich halēnö hī anga-aṅ, ngaich ṙamlōn ayī-ö. Ngaich ṙamlōn më prötör sistör hī nö in minë inyööken hī tö cha. Teungen inrē min ayī-ö tö ngatī ṙanamlōn yē hī kētöre hayööken më tahëng. Ngö ṙô ök Yēsū: “Mötlö kanôlò an ngam kinëḵeṅti, tö ngam kinëḵeṅ.” (Inl. 20:35) Lökten më-eṅ öm vī ngam inlahen re hayööken yip tahëng.

13. Asūp mihôiṅ inlahen meh yěm hòṅ teungten in minë kahëken meh la-en?

¹³ Yēḵ meh öm hòng ngö lōn hòṅ hayööken më prötör sistör chin el ngam māṅ, ngaich ötkô më-eṅ ngatī tölngö mufē. Mihôiṅ öm fē-a inrē nö asuh nup tö hòṅ inlahen chu öich hayööken më prötör sistör. Ngaich mihôiṅ min më-eṅ öm teungten öm in minë tö hòṅ kēkaṙen la-en ngaich akahakūö inrē min më-eṅ tö minë kahëken meh yěm teungten öm in u hēk hö-ö. Mihôiṅ man öm kūichngen minë tö hòṅ kēkaṙen la-en meh ngam inlahen me inrē yěm hòṅ teungen tö u ngaich hòṅ sitih inlahen më-eṅ öm kēken u.

14. Kūö yòh öi hòṅ lēntöhëich yěi hòṅ harikngö minë tö hòṅ kēkaren la-en?

¹⁴ Ṙolheuh nup ṙung ṙētak hī nö hariktöre. Lökten mihôiṅ öi harikngen minë tö hòṅ kēkaṙen la-en re öi hòṅ lēntöhëich. Ngatī inlahen ök Pôl nö hayööken yip aṅ Tösalònikē nö rūölten ngam māṅ nö in e. Kô-en ngam kuilōn ò nö hòṅ rahëichtaṙen nö hangöh nö hareuskö alahamë tö tufömngöre prötör sistör. Unôichrit e pöri yik tarik nö la-al Pôl lökten anga-aṅ ngaich nö kiṙöönngöre. (Inl. 17:1-5, 10) Yēḵ  Pôl öre nö hangöh nö umuh, ngaich kihngen öre më prötör sistör in e. Ngaich anga-aṅ nö öt teungten nö hayööken me prötör sistör in e. Lökten anga-aṅ nö tīnten Timôtī nö hòṅ ò nö hareuskö alaha cha. (1 Tös. 3:1-3) Kò-òren öi ngëichkö inlahen yik aṅ Tösalònikē Kristīön nö meuk inlahen Timôtī nö hayööken cha, ngaich iṙòken ṙanamlōn cha-a!

15. Hòṅ asūp inlahen hī yěn harikköre minë ṙētak hī ngaich hòṅ lēntöhëich ayī-ö? Kētö inchōḵ elmat hī.

¹⁵ Pi-a in ayī-ö lohten nö kaharikngöre minë ṙētak hī ngaich lohten inrē öi öt teungten kēken minë tö hòṅ kēkaṙen la-an. (Mum. 9:11) Ngaich mihôiṅ ayī-ö asīnken Pôl öi harikngen minë tö hòṅ kēkaṙen la-enre nup tö mihôiṅ nö teungten nö kahëken hī nö la-en. Töi ngëichkö inlahen ekspirīön nā Tēt tö ngam pihö ò Haitī. Nëtre tak cha-a nö la-evṙen nö el Pētěl, kūö öp tö hěngtak pöri nö vahavö nö in cha lökten cha-a nö ṙāngen ngam Pētěl. Hangenlōn nan tö Yāvē lökten cha-a nö chöh minë töhëng la-en re nö i linöökö lōn ò. Ṙūölten re cha-a nö kēken ngam la-en painīör. Unôichrit e ngaich cha-a nö kēken ngam ispesöl painīör ngaich ang Tēt nö kētu trēning nö in ngam substitute sörkit ovörsīör. Hěng ngaich öp tö hariktöre el ngam söngkötön tö vë-eny tö ngòh sörkit ovörsīör min nöng tölngö kūö ṙēḵtī nö mihôiṅ nö la-envö. Lökten ngaich ang Tēt nö angū-ö lainyngen nöt köpsören nö sörkit ovörsīör. Haṙivlōn cha-a nö nët tak nö hangö e fē-a pöri cha-a nö kēken nup tahëng la-en re nö i linöökö lōn Yāvē. Ngö ṙô ang Tēt: “Haköplu ai tö ai ötkô öi hòṅ köpsareṙen in ngam töhěng la-en re pöi hòṅ chöh nup tahëng inrē la-en re öi hòṅ hō-en u yē hī öi kē-ěkūö tö u.”

16. Asūp haköplö hī in ngam Kalatī 6:4?

¹⁶ Ötkô in öi asökngö nup töng sitih öi in minë töng tinrīkngen re. Tö sā meh örē nö pōyen nup la-en meh töngamuh in në ṙētak ngaich öt aṅhavin më-eṅ huṙëich tö u. Ngaich hòṅ köplōn pöri më-eṅ tö Yāvē nö örhöng kūö minë la-en hī anga-aṅ nö hangenlōn tö hī. Ngaich ötkô ayī-ö öi asātöre öi in yip tahëng inrē. Ngö ṙô ang Haitī: “Yēḵ hī öt sāta in yip tahëng öi öt teūngten in minë la-en ngaich chuhngöre min ngam ṙanamlōn hī.” (Vë-evkūö Kalatī 6:4.) Lökten nö vai ngam inlahen hī fēkö ngam inlahen re öi i linöökö lōn Yāvē hēk im inyööken yip tahëng inrē. *

17. Asūp mihôiṅ inlahen meh ṙūöhlö ngam inlahen re i linöökö lōn Yāvē?

¹⁷ Yēḵ meh öm hòṅ ṙūöhlö inlahen re i linöökö lōn Yāvē, ngaich kalah më-eṅ öm haṙūnöre öm ha-aṅ nömô re in minë töng rahëichyěn taneūnglen meh lökten nö vai ngam inlahen meh öm um pōi hatṙeh. Mihôiṅ më-eṅ öm kēken minë törahëichyěn la-en. Tö  sā meh yēḵ meh hòṅ painīör ngaich mihôiṅ hòng më-eṅ öm rol chumngëṅtö öm kēken ngam òksölörī painīör? Ngaich yēḵ meh hòṅ kētöre im la-en mahayööken tö la-evṙen ngaich mihôiṅ hòng më-eṅ kēnyö ṙētakre öm in ngam inhānga hēk chöhken yip tövahavö hēk tököiny ṙēti prötör sistör el ngam māṅ? Yēḵ më-eṅ öm chöh minë tö rahëichyěn chööny re ngaich hēk min më-eṅ ṙūöhlöre heuneū-en ngaich teungten min më-eṅ kēken minë la-en re. Lökten yēḵ më kē-ěkūö tö minë la-en, ngaich vayö ti min më-eṅ kēken e.—Rōm. 12:11.

18. Asūp haköplö hī in ngam inchōḵ elmat Pevörlī? (Ngëich kö ngam lama uk nyat)

¹⁸ Öp töng yòh ṙēḵti hī öi kē minë chö-öny re. Lökten pòrô ngaich yěi tö ṙēḵtivö, sön ayī-ö mihôiṅ teungten in minë tö hòṅ kēkaṙen la-en öi teungen tö u. Hěngtak öp i kanānö hī tö Pevörlī minë-eny. Tö sat anāi taneūi samyeūheu ngaich tö vahavö inrē anga-aṅ ötkô anga-aṅ nö halēnyköre. Kalēḵ-e lōn pöri anga-aṅ nö hòṅ kētöre nö in ngam kömpēn nö in ngam memorīöl. Lökten anga-aṅ nö kē minë tö rahëichyën chö-öny re. Ik sā ò nö teungten nö kē mië chö-öny re ngaich teungen anga-aṅ tö ṙānamlōn re. Sīöplöre kuilōn yip tahëng nö meuk kumlēḵ alaha ò nö ahānga. Kô-en yip tö ṙēḵtivö prötör sistör nö öt uroh nö teungten nö in minë la-en re, sön pöri Yāvē nö milēḵṙen tö minë la-en cha.—Sal. 71:17, 18.

19. Asuh nup ihih mihôiṅ chö-öny kahëken hī?

¹⁹ Haköplu in öi in ngih ātiköl öi mihôiṅ öi teungten in minë tö hòṅ kēkaren la-en hī. Ngaich hòṅ asīöp minë tinrīken ayī-ö tö mihôiṅ nö ṙamölōn tī tö Yāvē. Ngaich hòṅ haṙunöre ayī-ö in minë heuneū-en la-en, hòṅ hī öi teungten öi in nup la-en ngam söngkötön Yāvē. Hòṅ fē-a inrē ayī-ö öi sitih inlahen mihôiṅ hayööken më prötör sistör re. * Yēḵ min öi natī inlahen kē-ěkūö hī min Yāvē tö inkòlô ngaich ‘meukkö min minë la-en hī nö ikūö taṙòkhöre.’—1 Tim. 4:15.