1. Tö sitih inlahen ngam mikūönö chūök inruklö Yāköp?

 TÖ NGÖNÖ ṙinatö-ellōn yik aṅpatī Yāköp nö in Yāvē. * Minā yöng ò, nā Yôsēf nā Mariā, töhangenlōn cha-a tö Yāvē ngaich holtö ellōnre inrē cha-a nö löklōn ò. Ngaich ngam mëm ò ang Yēsū, nö tökilē-ěyö nö Mesayā. Kô-en nö tövai ngam mikūönö chūök inruklö Yāköp!

2. Asuh nuk öre la-en mihôiṅ kahëken Yaköp?

² Pōyen nuk öre haköplö Yāköp nö in ök mëm re. (Mët. 13:55) Tö sā ngih, ik sā Yēsū nö ṙòngmö 12 samyeūheu, akahakūö anga-aṅ tö ṙô ngam Töhet līpöre, lökten nö pingangkūö yik mahaköphöti i Yerusalem tö nuk ṙô ò. (Lūk. 2:46, 47) Pi-a lohten ang Yaköp inrē nö holṙen Yēsū nö la-en tö la-en Karpentör. Hē e anga-aṅ nö akahakūö tö inlahen Yēsū. Ngöṙô ök Prötör Nētön H. Nôr, “Yēḵ meh holṙen öp holre nö la-envö, ngaich ṙūöhölre mikahkūö me-eṅ tö ò.” * Chumkūöṙen lohten inrē ang Yāköp nö meukö “Yēsū nö ṙuhölre mikah, ane inrē ṙuhölre ṙôkö, hanghuṙen tö ngam Tēv tarik inrē.” (Lūk. 2:52) Pōyen nup chöönyö Yaköp nö mihôiṅ nö mahaköp nö in Yēsū. Hö-ö pöri nö ngatī.

3. Ngaich ök vöh Yāköp nö mahaköp ik sā Yēsū nö ṙòmöng aṅ ikūöng panam?

³ Ik sā Yēsū nö ṙòmöng aṅ ikūö ngih panam, öl ang Yaköp nö mahaköp. (Yôh. 7:3-5) Hol yik mak alaha  Yēsū lohten inrē ang Yaköp yik vamënyen Yēsū nö ötkôlò elkui. (Māk. 3:21) Öt vënyu nang in tö ngam Paipöl tö ò nö holröön Mariā nö meuk kinpaha Yēsū.—Yôh. 19:25-27.

4. Asuh nup min haköp hī in ngih ātiköl?

⁴ Unôich pöri ang Yaköp nö ṙātö-ellōnre nö in Yēsū, ngaich minṙöinylen ngaich anga-aṅ nö el ök māṅ. Nët nup min haköp hī el ngih ātiköl inlaha Yaköp: (1) kuöyòh öi hòṅ aṅhavin tö inyāichngö hēk (2) hòṅ sitih inlahen öi yěi hòṅ heuveū-en öi haköphöti.

5. Sitih inlahen ök Yāköp hē Yēsū nö hameuktöre nö in ò unôichrit ngam anahlö ò?

⁵ Ihē ök Yaköp nö vītöre nö mahaköp nö in Yēsū? Unôichrit Yēsū nö ha-aṅlöng, “hēk anga-aṅ nö meūkö tö Yāköp, ngaich hēk tö yik tanīnöṙô nö ṙòkhöre.” (1 Kòr. 15:7) Angū-ö hēten kuilōn ò nö nö hòṅ haköp. Ōt inrē anga-aṅ nö in yik tanīnöṙô nö el ök lātulöng urôhò i Yerusalem nö höktö inkôlò re tī ngam töhet kumlēḵ. (Inl. 1:13, 14) Unôichngöre hēk ang Yāköp nö vītöre nö tumö alaha ngam Yōm La-en ik raneh senchurī. (Inl. 15:6, 13-22; Kal. 2:9) Hēk urēhěkūö ngam tö 62 C.E., anga-aṅ nö uhômhötvö ellōn nö kūich chitri yik tö hachamö elkui Kristīön. Yöölen ayī-ö töngamuh tö ngam kahūich ò chitri, yěi pòrô tö maheūṅkku el halīöngö hēk ing panam inrē. (Yāk. 1:1) Sā ṙô ngam historīön ang Chosifös, vënyu ang Yaköp ngaich fëliyö nö asā ngam chööngö kahetö ök Yahuti mākūö kūönṙô, Ananī. Söl kinpaha re ang Yāköp nö löklōn Yāvē.

6. Sitih inrīkngöre ök Yāköp tö yik yōmkūö tinlööken inuk ṙētak re?

⁶ Tö yāichö ellōn ang Yāköp. Kuöyòh öi mihôiṅ ngatī ṙô? Pön ik sā Yāköp nö teūngen tö nuk mahameuknyen Yēsū nö kūön ngam Tēv, ngaich ilööṙen anga-aṅ nö ṙātö-ellōnre. Hö-ö pöri yik yōmkūö tinlööken i Yerusalem nö sā ò. Kôtamat yik cha-a nö meuk inlahen Yēsū nö ha-aṅlen Lasörös, sön pöri nö öt ṙātö-ellōnre tö Yēsū nö tö tīntu tö Yāvē. Vaichtö hòṅ fëlngen nā Yēsū tö Lasörös cha-a. (Yôh. 11:53; 12:9-11) Unôichrit e hēk ik sā Yēsū nö ha-aṅlöng ngaich hòṅ hayuntö mat yik tarik hēk cha-a tö e. (Mët. 28:11-15) Kūö  tanāilölōn re yik yōmkūö tinlööken nö sō-en ngam Mesayā.

7. Kūöyòh öi ötkô tāilölōn?

⁷ Haköp hī in e: Ötkô öi tāilölōn, hōḵ pöri yěi haköptu. Sā ṙēngen öp lamatuhēt invah nö mihôiṅ nö hangëṅḵlö ngam rahē lamöknyö im fanöinylö, töp lökten ngam fanöinylö hī nö sökngenre nö la-evṙen. Ngatī inlahen ngam tanāilölōn nö hangëṅḵlö ngam ellōn hī, ngaich mihôiṅ min ayī-ö ṙāngenre hang nup inlēnö re lamöktö in Yāvē. Sā inlahen yik Feresī nö hangëṅḵngö ellōn re, lökten cha-a nö sā tö tilupi mat ngaich öt ṙātö-ellōnre tö Yēsū nö kūön ngam Tēv. (Yôh. 12:37-40) Löhlö tī ngaich cha-a tö ngam nômö tö-örheūheu aṅ. (Mët. 23:13, 33) Kô-en, ötkô takô in öi öt hang minë inlēnö re aṅ im ṙô ngam Tēv, ngaich halööktit nup mufē re yěn öt sāta anū-ö nö inup ṙô ngam Tēv! (Yāk. 3:17) Īnu ang Yāköp töm inyāichngö, lökten nö hōḵ tö nuk inlēnö re tö Yāvē. Heuveū inrē anga-aṅ nö haköptö tahëng.

8. Asuh öp min mahayööken hī heuveū-en haköphöti?

⁸ Öt töpōihöl nö iskul ang Yāköp. Lökten yik yöngkūö tinlööken nöng sā matre tö yik mahaköp hē Pītör hē Yôhan nö ngëichken ò nö “tötmahaköp, tötakaha inrē nö tarik.” (Inl. 4:13) Yēḵ hī pöri vë-ekūö ngam līpöre Yāköp ngaich in e mikahkūö ayī-ö tö ò nö töheuveū-en nö haköphöti. Lohten in ayī-ö inrē öi sā Yāköp öi öt tö pōihöl öi haköp. Löktö im töhet kumlēḵ Yāvē pöri ayī-ö hēk tö ngam söngkötön ò inrē öi heuveū-en öi haköphöti. Ta-a chěi töi ngëichkö inlahen Yāköp yěn haköphöti ngaich ngëichkö haköplö re öi in ò.

9. Sitih inlahen ṙô ök Yāköp yěn haköphöti?

⁹ Öt ṙôtö nuk tö kihngen ang Yaköp yěn haköphöti. Lökten yik tarik nö akah elnang tö ṙô ò yěn haköphöti ngaich ilööṙen nö kēken u. Tö sā ngih, lööṙen ṙô ang Yāköp nö mikahtö elnang yik Kristīön misī, tö cha nö hōtu  nö hamööyöre nö la-al minë kanihngen re. Sōtu inrē cha-a nö havahalvah re. Ngöṙô tī anga-aṅ nö kūich: “Tökôlò yin vē kameun, tö ṙô hī. Ngaich yin hang manöiyö Yōp, ngaich meuk manā-aṅ tī ngam Mā, tö ngam Mā nö tötööḵlö tö miṙēlōn, tööḵlö inrē tö neūkölōn.” (Yāk. 5:11) Höng ṙônyö ṙô ngam Töhet Līpöre ang Yāköp. Löktö in e ṙô anga-aṅ nö mikahtö elnang yik tarik, tö ngam Tēv nö reushen yip tarik tö sā chaniplen Yōp. In e öi meukö ò nöng ṙônyö minë ṙô ngam Tēv Yāvē.

10. Sitih inlahen öi kô-òren asīnkö inlahen Yāköp öi haköphöti?

¹⁰ Haköp hī in e: Hòṅ lööṙen hinangö nup ṙô hī, löknyö im Paipöl ṙô inrē yěi haköphöti. Yēḵ hī öi haköphöti, rö-ö ayī-ö öi tö hòṅ hameuktö ṙôken mikahkūö re hēk heuneū-en re inrē, tön hòṅ hameuktö ṙū-uti mikah ngam Tēv ayī-ö hēk ngam chumkūöṙen ò inrē tö hī. (Rōm. 11:33) Lökten nup ṙô hī nöng hòṅ löknyö imat ngam Paipöl. Ötkô pöri ôi ngöṙô in cha, ngih ön öre inlahen chu yēḵ chu ichūök meh. Tön hòṅ hayööken cha ayī-ö nö chöh nup haköp re nö in minë inchōḵ elmat imat ngam Paipöl, hēk vënyö nup mufē ngam Tēv inrē. Ngaich möl min cha-a nö kahanglōn re nö haṙamlōn ngam Tēv Yāvē.

11. Asuh nuk ötkumlē-en yik Kristīön inuk sakamö Yāköp? Asuh öp inlēnö kahëtö ò sā ṙô ngam Yāköp 5:13-15?

¹¹ Akahakūö ang Yāköp tö inlaha yik tarik. Akahakūö ang Yāköp tö nuk öt kumlēḵ-en yik holmaneuk re, lökten ò nö halēnö cha nö la-al u. Ōt yik Kristīön töt lööṙen nö hang inlēnö re tö ngam Paipöl. (Yāk. 1:22) Ōt yik tö atöltuṙen tö tökôlò hēk tö yip yāich inrē. (Yāk. 2:1-3) Ōt inrē yip in cha töt ma afēkö nup ṙô re yěn ṙô-òvö. (Yāk. 3:8-10) Pòrô nö pōyen minë öt kumlē-en cha sön ang Yāköp nö öt ngö lōn tö cha min nö öt haṙīngö minë tinrīken re. Holtö hanangenlōn re pöri anga-aṅ nö halēnö cha nö hòṅ sitih inlahen. Ṙūöhlö alaha cha inrē nö kēḵ inyööken re nö in yip minṙöinylen.—Vë-evkūö Yāköp 5:13-15.

12. Sitih inlahen öi kò-òren löngö mufē yěi hayööken yip kahë istötī re?

¹² Haköp hī in e: Hòṅ akahakūö tö inlahen yip holre, hēk um ṙā-ang lōnre. Ōt yip kahë istötī hī lohten töt lööṙen nö kēkö kaha nup inlēnö re imat ngam Paipöl. (Yāk. 4:1-4) Lohten cha-a nö kihngen nö ṙāngö minë tötlöng sin la-en re ngaich hameuktö minë tövai tinrīken Kristīön. Asīnken Yāköp pöri ayī-ö öi hòṅ iṙūöhen vë-eny nang ngam haköptöre tö nup chūök ò nö hòṅ halööktit re. Ötkô ayī-ö ṙā-ang lōnre in cha. Yěn tö yāichö ellōn ngam tarik öthō ang Yāvē nö öt tūökten ò ngaich kētö kumlēḵ ò inrē min nö ṙāngen minë tövaich la-en re.—Yāk. 4:10.

13. Asuh ök kanöpölōn Yāköp sā ṙô ngam Yāköp 3:2?

¹³ Öt yahlö mat ang Yāköp töre. Öt ngö mufē anga-aṅ töre, kahëm Yēsū chin chū-ö hēk pōyen inrē minë la-en chu lökten öich mööḵlö tö më tahëng. Ngöṙô pöri anga-aṅ tö yik prötör sistör re “kahōlö.” (Yāk. 1:16, 19; 2:5) Öt vë-eny re anga-aṅ nö töhet hēk töt hěngö vanaichö inrē. Ngöṙô pöri anga-aṅ, “Pò hī ṙòkhöre kavē-ěre i tökeuheūttöre.” Kaheuktöre anga-aṅ inrē.—Vë-evkūö Yāköp 3:2.

14. Kūö yòh öi hòṅ halööknyôre tö hī vaichköreṙen?

 ¹⁴ Haköp hī in e: Köpölōn tö hī ṙôkhöre tö vaichköre ṙen. Yēḵ hī min hameuktöre ikūö öp kahë istötī re öi töt hēngö vanaichö, ngaich mihôiṅ min anga-aṅ nö haṙivlōn, pön ötkô min anga-aṅ tölōn re nö sā hī nö hang minë chööngö ngam Tēv. Yēḵ hī pöri halööknyôre tö hī ṙung hēkpī kihngen hang nup chööngö ngam Tēv, hayööken hī pöri ngam Tēv hē e, ngaich ngönlöre min anga-aṅ yěn hāngö e, pön akahakūö min anga-aṅ tö re nö mihôiṅ nö löklōn Yāvē.

15. Tö sitih inlahen nuk inchō-oṙô ṙô Yāköp? (Yāköp 3:2-6, 10-12)

¹⁵ Tölöng nuk inchō-oḵṙô Yaköp. Kô-en ang Yāköp nö hayöökaṙen tö ngam töhet kumlēḵ ngam Tēv. Haköplu pöri anga-aṅ nö in ngam mëm re Yēsū nö kētö tölöng inchōḵṙô. In minë chitri kahūich ò in öi meuk minë inchō-oṙô ò tö lööṙen, tö hòṅ kēkaṙen inrē.—Vë-evkūö Yāköp 3:2-6, 10-12.

16. Kūö yòh nö hòṅ löng nup inchō-oṙô hī?

¹⁶ Haköp hī in e: Kētö nup tölööṙen inchō-oṙô. Yēn löng min nup inchō-oṙô meh, ngaich rö-ö min ngam hamang nöng hangihtöre tö ṙô meh pön sā mameuk nup ṙô meh min anga-aṅ, fēken u inrē min. Hayööken ò min anū-ö nö köplōn tö minë haköp ò imat ngam Paipöl. Asīnken ngam mëm re ang Yāköp, ang Yēsū ngam tölöngö kahëti tö inchō-oṙô re yěn haköphöti.

17. Kūö yòh nö tölöng ngam inchō-oṙô imat ngam Yāköp 1:22-25?

¹⁷ Vë-evkūö Yāköp 1:22-25. Hòṅ haköptö yik tarik ang Yāköp tö inlahen hī ötkô öi höng haköpmat ngam Paipöl, tön hòṅ asīnkö minë haköp re inrē ayī-ö. Inchō-oṙô tö ngam tinmël anga-aṅ nö mikahtö elnang cha. Akahakūö yik tarik tö la-en ngam tinmël. Yěḵ öp tarik öre nö meuk öp manāichngö kūö re nö imat tinmël, öt kēngen e pöri, ngaich öt faitavö anga-aṅ nö tumël kūö re. Ngati inlahen öp tarik vamë-ekūö Paipöl tö kôtökūö tö nup tö hòṅ halööktitvö inup tinrīken re, sön nö öt halööktitre, töng öt faitavö ngam inlahen ò nö vë-ekūö Paipöl.

18. Asuh nup tö lūöi kanöplōn hī?

 ¹⁸ Hòṅ köplōn in tö në tö lūöi, yěi kētö inchōḵelmat öi sā Yāköp: (1) Hòṅ löngta angū-ö nö im ṙô vahënyö hī. (2) Hòṅ lööṙen mikah elnang cha-a tö e. (3) Ngam chö-öny e nö kētu. Yěḵ meh kihngen chöh inchōḵelmat ngaich mihôiṅ öm kēḵ inyööken re im Watch Tower Publications Index. Elkatòh ngam heading “Illustrations,” in e min më-eṅ kôtökūö tö nup töpōyen inchōḵelmat. Köplōn pöri tö minë inchōḵelmat nö sā ṙēngen öp loudspeaker nö mahayööken hī kumlēḵlö ṙô re töm point ngam töhakööpö. Yěn yahlö ṙôken pöri min angū-ö ngaich mihôiṅ nö öt akah elnang yip hamang ṙô hī. Heūṅ, hòṅ harunöre in öi heuveū-euṙô kētö inchō-oṙô, rö-ö pöri nö kūö hī öi hòṅ eū-eu heuneū-en tön kūö hī hòṅ hayööken yip tarik nö mikahtökūöre tö Yāvē.

19. Sitih inlahen öi min hameuktöre hangenlōn tö yip holmaneuk re?

¹⁹ Tö inlōntuvö ang Yaköp pön teūngen tö ṙētakre nö haköp nö in Yēsū. Hö-ö in ayī-ö sā ò, kē-ěkūö hī pöri ang Yāvē tö më holmaneuk hī tö keuheūtngöre chūök. Hòṅ hangenlōn ayī-ö tö cha. Öi sitih inlahen min? Yēḵ hī kēnyö ṙētak re in cha, haköp öi in cha, holṙen cha öi ahanga, haköphöti inrē. Hòṅ asīnken Yāköp inrē inup töng sitih, tö sā ngam mufē hī, tinrīken hī hēk ngam inlahen tī hī inrē haköphöti. Yēḵ hī min ngatī inlahen ngaich höng nöönyö Yāvē min anū-ö, tūöktöre ellōn min inrē yip tarik nö löklōn ò.