1. Asuh nuk haköp meh ik sā meh rultenre istötī ngam Paipöl?

 KÒ-ÒREN man öm fēkö ök inlahen re ik sā meh rultenre istötī ngam Paipöl. Köplōn hòng më-eṅ tö nuk haköpre hē e? Lohten më-eṅ pingangkūö tö minë-eny ngam tökô-en Tēv nö Yāvē. Lohten inrē öm höhlö, tö ngam Tēv nö rö-ö nö hachök tarik nö ikūö tötöh tameūyö. Ik sā meh ngaich mikahtökūöre tö inlahen yik hol hī tökapah nö ha-aṅlöng min , ngaich örheūheu min ayī-ö in cha el öp tufömngöre panam. Lohten min öi kirööngen ṙanamlōn.

2. Asuh nup inrē inlahen meh kū-ö urěh ik sā meh haköp minë kanô-en aṅ mat ngam Paipöl? (Efi. 5:1, 2)

² Yēḵ meh ṙūöhöl inlahen re öm haköp ṙô ngam Tēv, ngaich sīöplöre hēk min ngam hanangenlōn meh tö Yāvē. Lōnu min më-eṅ töre hòṅ asīnken minë haköpre. Ngaich löngö kahë min më-eṅ tö fëslare yěm asīnkö minë chööngö aṅ mat ngam Paipöl. Lōnu inrē më-eṅ öm haṙamlōn Yāvē lökten öm halööktö ngam mufē re hēk kēken minë tölöök la-en inrē. Sā inlahen ngam nyīö nö pītnyöre nö asīnkö inlahen minā yöngre, ngatī inlahen inrē ayī-ö öi pītnyöre öi asīnken ngam yöngre ang Yāvē.—Vë-evkūö Efisös 5:1, 2.

3. Asuh nup ṙô hī mihôiṅ hatöönöre?

³ Mihôiṅ in öi hatönöre tö në intöönö: ‘Ik sā chu öich vītöre öich Kristīön ngatī inlahen hòng chū-ö töngamuh öich ṙūöhlö ngam hanangenlōn re tö Yāvē? Unôichrit chu öich kēḵ ngam vinôkö halööktö ngam mufē re hēk minë la-enre hòng chū-ö? Pītnyöre hòng chū-ö inrē öich asīnken Yāvē? Asīnken ò hòng chū-ö öich hangenlōn tö më prötör sistör?’ Yēḵ ngam hangangenlōn nö kūönngöre nö in meh, ngaich um haṙivlōn. Ngatī inlahen yik inrē raneh senchūri Kristīön. Hö-ö pöri ang Yēsū nö sō-en cha, ngaich ngatī inlahen inrē min anga-aṅ öthō nö sō-en hī. (Inm. 2:4, 7) Pön akahakūö anga-aṅ tö hī hēk mihôiṅ öi ṙūöhlö ngam hanangenlōnre öi hēk.

4. Asūp min kahakkö hī in ngih ātiköl?

 ⁴ In ngih ātiköl in min öi kakka ngih inlahen re öi sitih inlahen öi asīöp ngam hanangenlōnre in Yāvē hēk in yip tahëng inrē. Mikahtökūöre inrē min ayī-ö tö nup inkòlô taneūngen re hēk tö yip tahëng yěi asīöp ngam hanangenlōnre min tö ò.

5-6. (a) Asuh nuk yamih kanihngen Pôl? (b) Asūp lainyngen ò nö iṙūöhen nö löklōn Yāvē?

⁵ Holtö ṙanamlōnre ang Pôl misī nö löklōn Yāvē, pōyen pöri minë yamih kanihngen ò. Örheūheu anga-aṅ nö marô-òlkūö nö chuh in nup chahuhu re, öt lööṙen anū-ö nö in nuk ṙētak ò yěn chuh in nup chahuhure. Ṙōlheuh anga-aṅ nö kihngen nö lök in nup el ‘tahël’ hēk kihngen inrē tö tī yip tö ‘tūmu.’ Fëlö inrē anga-aṅ tö yip tö kunyaha elmat töre. (2 Kòr. 11:23-27) Ngamuh pöri tökiröng miṙivlōn ò pò yik holmaneuk ò Kristīön nö öt milēḵṙen tö ngam la-en ò.—2 Kòr. 10:10; Filip. 4:15.

⁶ Sön pöri ang Pôl nöng iṙūöhen nö löklōn Yāvē. Asūp lāinyngen ò nö ngatī inlahen? Kūö ò nö haköp mat ngam Töhet Līpöre ngaich löktö in ngam ekspirīön re inrē anga-aṅ nö ṙūöhtö mikahkūöre tö inlahen ngam Tēv Yāvē. Ṙatö-ellōnre anga-aṅ tö ngam Tēv Yāvē nö hangenlōn tö ò. (Rōm. 8:38, 39; Efi. 2:4, 5) Ngatī inlahen inrē anga-aṅ nö kiröngen hanangenlōn tö Yāvē. Sitih inlahen pöri anga-aṅ nö hameuktö ngam hanangenlōnre tö Yāvē? Iṙūöhen ang-aṅ nö “meukṙen yip töhet.”—Hep. 6:10.

7. Asūp öp i töhěng inlahen hī öi asīöp ngam hanangenlōnre tö Yāvē?

⁷ Sitih inlahen ayī-ö töngamuh öi asīöp ngam hanangnelōn re tö ngam Tēv? Hòṅ kalēḵ alaha ayī-ö öi haköp minë ṙô ngam Tēv. Yēḵ meh öm haköp mat ngam Paipöl ngaich mikahtökūöre më-eṅ tö minë haköpre inlahen ngam Tēv Yāvē. Mihôiṅ inrē öm hatöönö re tö në intöönö: ‘Asūp löktö mikahkūö chu in në tö vënyu tö inlahen Yāvē nö hangenlōn tö chu? Asuh öp ihih ṙô töp lāinyngen chu öich lōnu töre hēk öich hangenlōn tö Yāvē? Asuh öp inrē tö hěng tinrīken chu öich ṙūöhlö ngam hanangenlōnre tö Yāvē?’

8. Sitih inlahen öng ngam hanangenlōn hī nö sīöplöre yē hī vë-ekūötēv?

⁸ Ngamuh hēk töhěng inlahen hī öi asīöp ngam hanangenlōnre tö Yāvē, öi keuheūtnyö ṙô ellōnre öi vë-ekūötēv. (Sal. 25:4, 5) Ngaich öthō min ang Yāvē nö öt sapṙô hī öi vë-ekūötēv. (1 Yôh. 3:21, 22) Ngöṙô ök ihih töhěng tak sistör aṅ Ēsiā ang Kailā, ngöṙô anga-aṅ: “Urěh sin chū-ö öich höng hangenlōn tö Yāvē pò chu öich haköp nup tö vai inlahen ò, ik sā chu pöri öich meuk tī ò nö kētö sanapṙô chu yěich vë-ekūö ò ngaich ṙūöhlöre hēk ngam hanangenlōn chu tö ò. Ngaich lōnu hēk chū-ö töre öich haṙamlōn ò öich löktö in nup la-en kahëköre.” b

9. Sitih löktö mikahkūö öi tö Timôtī hēk nö ṙūöhlöre hanangenlōn tö më holmaneukre?

⁹ Unôichrit inlahen Pôl nö vītöre nö Kristīön, ngaich meuk kūö ök töhěng tak anga-aṅ ṙālö ang Timôtī. Tö hangenlōn ang Timôtī tö Yāvē hēk tö yip tahëng inrē. Ngöṙô tī ang Pôl nö kūich chitri ngam māṅ yip aṅ Filipī: “Pò chu öt īnu tö tarik tö sā ellōnre, öp tökô-en chumkūöṙen tö inlahen yīö.” (Filip. 2:20) Yěi chumkūöṙen tö ngam ṙô Pôl nö hö-ö anga-aṅ nö ṙôten minë la-en Timôtī nö lēn hēk tövayö ṙô inrē nö kētö minkahten. Pön ṙô tö ngam inlahen ò nö chumkūöṙen anga-aṅ tö më holmaneukre hēk hangenlōn inrē tö cha. Angū-ö lāinyngen yip holmaneuk ò el minë māṅ nö hökkö inlahen Timôtī yěn hēk min nö chöhken cha.—1 Kòr. 4:17.

10. Sitih inlahen ang sistör Ëna hēk tö ngam pīhö ò nö hameuktö ngam hanangenlōnre nö in yip prötör sistör?

¹⁰ Ngatī inrē ayī-ö öi chöh nup inlahen re öi hayööken më holmaneukre. (Hep. 13:16) Kò-òren öi ngëichkö inlahen ngih ekspirīön Ëna ngam tö kakka nö in ök urěh ātiköl. Ik sā ök tö  kiröng chanôichö nö yih nö ip kamngö ò. Ngaich unôichrit ngam chanôichö anga-aṅ tö ök pīhö ò nö chöhken ök töhěng mikūönö. In e mikahkūö cha-a tö ök patī nö suktöre kui. Angū-ö lāinyngen chanö öt ěngtit aṅ in tö töhet chehen. Ngöṙô ang sistör Ëna: “Kumtö minë chehen cha āyö ngaich söichlen u, istirīlö u hēk sömten u inrē ai in cha. Töng rahëichyen angū-ö nö la-en ai, ṙūöhlöre pöri ngam innôlö ai ai in cha, söl ing töngamuh inrē öi holre.” Tö hangenlōn ang sistör Ënā hēk tö ngam pīhö ò tö yip prötör sistör, angū-ö lāinyngen cha nö hayööken më holre.—1 Yôh. 3:17, 18.

11. (a) Yē hī öi hameuktö ngam hanangenlōn öi in yip tahëng, ngaich sitih mufē cha? (b) Sā ṙô ngam Inchōḵ-oṙô 19:17, yē hī öi hayööken yip holre kūö ngam hanangenlōn ngaich asūp kahëtö Yāvē min?

¹¹ Yē hī ṙung öi hameuktö ngam hanangenlōnre öi in yip tahëng hēk hayööken cha inrē, ngaich chumkūöṙen ṙung cha-a nö ngëichkö nup inlahen hī öi asīnkö mufē Yāvē hēk pītnyöre inrē öi asīnkö tinrīken ò. Lohten inrē ayī-ö öi akahaiṙen tö inlahen tī re öi in cha nö milēḵṙen cha-a tö u. Kò-òren öi chumkūöṙen hēk tö inlahen ngòh sistör. Ngöṙô anga-aṅ: “Kiröngen ṙô chin öich ha-öinytī yip sistör kūö cha nö kumten chu öich chuh el fīlt. Chuh patī re tī cha-a tö chu öich nyā ngaich sömten chu hēḵ öich chuh patī re. Yēḵ chu öich fēken u töngamuh ngaich akahaiṙen chū-ö tö ṙôken tī cha nö hayööken chu tö kūö ngam hanangenlōnre.” Lohten pöri yip tö hayöökaṙen tö hī nö öt ha-öinytī hī. Köplōn pöri ayī-ö yē hī öi höng rahëichyen inlahen öi hayööken yip holre, ngaich chumkūöṙen ang Yāvē tö u. Ngöṙô ang sistör Kailā nö vë-eny yip mahayööken: “Pōyen tī cha-a nö hayööken chu. Ngatī inrē öre chū-ö öich teungten öich hayööken cha. Hö-ö pöri chū-ö öich akahakūö tö chūök cha. Akahakūö pöri ang Yāvē lökten öich havëkökūö ò nö löktö in chu tī öich kētö inyööken cha.” Kò-òṙô ang sistör Kailā. Nup töng tölngö tī hī öi hayööken yip holre, tö pōiṙāi angū-ö nö kahëtö hī nö imat Yāvē. Sā kamë-ekūö ngam Tāv ayī-ö ngaich öthō min anga-aṅ nö öt kē-ěkūö hī tö raneushö.—Vë-evkūö Inchōḵ-oṙô 19:17.

12. Sitih inlahen aich më prötör el ngam māṅ nö hameuktö hanangenlōnre tö më prötör sistör? (Ngëichkö ngam nyat.)

 ¹² Yěm töhěng tak öm prötör ngaich hòṅ sitih inlahen më-eṅ öm hameuktö ngam hanangenlōn re öm in yip tahëng öm hayööken cha? Töi chumkūöṙen ngëichkö inlahen ngòh ṙālö prötör ang Chôtön. Hěngheuh anga-aṅ nö hatön kūö öp minṙöinylen nö sitih inlahen anga-aṅ nö hayööken më prötör sistör. Nup tö urěhngöre inlahen Chôtön nö hayööken yip prötör sistör, ngaich eu-eū u ngam minṙöinylen hēk kētö inlēnö ò inrē. Tö sā ò hōtu nö veutti yīhi nö el ngam Patī Pūlngö urēhěkūö ngam mīting hēk holtö hanangenlōnre höngkūö yip tahëng, kētö ansöör el mīting, örheūheu röön ahangkö ngam tölöök inhānga hēk fēkö inlahen tī re inrē nö hayööken yip holre. Hang ngam inlēnöre ang Chôtön kahëtö ngam miṙöinylen. Rö-ö anga-aṅ nöng asīöp minë heuneū-enre pön asīöp ngam hanangenlōnre inrē anga-aṅ tö më prötör sistör angū-ö ngih tökiröng haköplö Chôtön. Nö rö-ö ngòh töhěng tak prötör nö unôichrit inlahen re nö mahayööken tö la-evṙen ngaich möl nö hayööken yip tahëng, pön hòṅ urěhngöre cha-a nö ngatī inlahen nöng iṙūöhen.—1 Tim. 3:8-10, 13.

13. Sitih inlahen ang prötör Krischīön nö löktö in ngam hanangenlōnre tö ngam Tēv nö havanten re nö in ngam la-enre minṙöinylen?

¹³ Lohten man öm urěh öm töhěng tak öm minṙöinylen hēk mahayööken töla-evṙen inrē. Öt vaichngö pöri ang Yāvē nö nup urěhngöre inlahen meh hayööken yip prötör sistör tö kūö ngam hanangenlōn. (1 Kòr. 15:58) Ngaich nup inlahen më töngamuh öm hameuktö ngam hanangelōnre tö yip prötör sistör, chumkūöṙen ang Yāvē nö ngëichken u. Töi chumkūöṙen tö inalhen ngòh töhěng tak prötör ang Krischīön. Ik sā ò nö öt köpsören nö in ngam minṙöinylen ngaich kô-en anga-aṅ nö haṙivlōn. Ngöṙô pöri anga-aṅ: “Hangenlōn chin tö Yāvē lökten öt töng inlahen chu öich im linöökölōn Yāvē iṙūöhen chū-ö pòrô öich öt īnu tö minë kinë-ekūöre la-en.” Unöichrit e hēk anga-aṅ nö vīlöng minṙöinylen. Ngöṙô anga-aṅ:  “Piyū-en chū-ö öich havanten re öich kē ngam la-enre fēkö ngam inlahen re pöri chū-ö tö Yāvē nö hameuktö ngam miṙēlōn re nö in chu, tö chu öich havanten re hēk öich kēken ngam la-en minṙöinylen nö kētö ṙētak chu anga-aṅ, ngaich ötkô chū-ö öich sō-en ngam la-enre. Pö chu öich hangenlōn tö ò hēk tö më prötör sistör inrē, lökten chū-ö öt heūlngöre öich kē ngih la-en kinë-ekūöre.”

14. Asūp haköplö hī in sistör Ëlenā?

¹⁴ Tö hangenlōn yin më tarik Yāvē tö holre. (Mët. 22:37-39) Yěi ngëichkö inlahen ngòh aṅ Chòrchiā ang sistör Ëlena. Ngöṙô anga-aṅ: “Ṙën chin öich ahangkö ngam tölöök inhānga öich in yip tahëng pò chu öich hangenlōn tö Yāvē. Sā ngam sanīöpö ngam hanangenlōn hī pöri hēk tö Yāvē, ngatī sanīöpö ngam hanangenlōn chu öich in yip tahëng. Ngaich fēkö ngih inlahen re chū-ö öich sitih inlahen min öich hayööken yip tahëng öich vë-eny nang cha nö sitih inlahen nö la-al minë kanihngenre nup chūök cha nö ṙamlōn nö hangṙô chu. Sā ngih inlahen chu öich fēken në tö ngatī, ngatī sanīöpö ngam elkuilōn chu öich hayööken yip tahëng holre.”—Rōm. 10:13-15.

15-16. Sā ngam tö hameuktu nyat asūp taneūngen hī inkòlô yěi hameuktö hanangenlōnre in yip tahëng?

¹⁵ Yē hī öi hameuktö hanangenlōnre tö më prötör sistör, ngaich rö-ö nöng acha-a tö yöölen pön yip tahëng inrē. Töi chumkūöṙen ngëichkö ngih töhěng inchōḵ elmat hē ranehtökūö ngam tölëlngö kūö invah COVID-19. Ngaich unôichrit e ang prötör Paolō hēk töp pīhö ò inrē harun yip tö köinyö ṙēḵti sistör nö löktö el minë fūn hēk tëp nö ahangkö ngam tölöök inhānga. Hěng tak öp sistör tö kihngen sin nö ngatī inlahen unôichngöre pöri anga-aṅ heuveū. Kētö invitēsön yik aṅ patī re  anga-aṅ nö yitikūö nö el ngam Memorīöl. Ngamuh ngaich pinngangkūö hī pön 60 ṙôken yik yamitikūö nö löktö el ngam vitiō kònfrens. Meuk ngam prötör Paolō hēk tö ngam pīhö ò ayī-ö nö rö-ö nöng yip tö köiny sistör tö yöölen pön pōyen inrē yip aṅ patī cha tö yöölen. Unôichngöre ök tököiny sistör nö kūich chitri prötör Paolō: “Ṙamlōn in ihö tököinyö ṙēḵti tö kūö inruntöre öi iyinūsö minë tëp hēk fūn inrē. Iṙôkö chumkūöṙen ang Yāvē tö ih, ngaich ngam inlahen meh inrē öm hayööken ih öthō ihö öi vaichngen u.”

¹⁶ Kiröngen haköplö ang prötör Paolō nö in nup tö ngatī ekspirīön. Tö minë aṅ in hī heuneū-en hēk mikah nö öt mööḵlö anū-ö tö ngam inlahen hī öi hangenlōn tö më prötör sistör re. Ngöṙô anga-aṅ: “Urěh sin chū-ö öich la-envö tö ngam la-en sörkit ovörsīör. Lohten acha-a nö öt köplōn tö nup kahëtö chu minkahten inuk ṙētak, nup inlahen tī chu pöri öich hayööken cha ngaich acha-a töngamuh.”

17. Asūp yanöölen hī yěi hangenlōn tö yip tahëng?

¹⁷ Yöölen in inrē ayī-ö yěi hangenlōn tö yip tahëng. Ṙōlheuh angū-ö nö ngatī inlahen pòrô öi öt ngatī afēka. Ngatī inlahen ök ihih prötör Chònātön mi-iyöng Niū Sīlënt. Hěngheuh anga-aṅ ik Saturday nö meuk ök töhěng tak painīör nö el ngam tökalēḵ-e mat tavūöi nö i taseū talöökö nö ahangkö ngam tölöök inhānga. Afēkö inlahen re anga-aṅ nö ip tahëng Saturday nö holröön ngam painīör nö ahangkö ngam tölöök inhānga. Höng afēkö inlahen re anga-aṅ nö hòṅ hayööken ngam painīör ngaich höng afēkö öp yanöölen re pöri anga-aṅ. Ngöṙô anga-aṅ: “Kô-en chū-ö ik hē e öich höng öt ṙamlōn öich ahānga ik sā chu pöri öich meuk inlahen ngam painīör nö sitih inlahen anga-aṅ nö haköpten yip tarik, ngaich pōyen inrē minë tövai ṙòng ngam la-en ò nö ahānga, yihlöre kumlēḵ lōn ngaich chū-ö öich in ngam inhānga. Hanôl ngam painīör ngaich chū-ö kū-ö urěh chū-ö ik sā chu öich kēnyö ṙētakre öich in ò. Kuchiklöre röön ngaich chū-ö öich in ngam inhānga ngaich ṙöhta inrē öich in Yāvē.”

18. Asūp lōn Yāvē nö in hī?

¹⁸ Lōnu ang Yāvē tö hī öi asīöp ngam hanangenlōnre tö ò hēk tö yip tahëng inrē. Sā haköp hī taheui in ngih ātiköl, yěi hòṅ asīöp ngam hanangenlōnre tö ngam Tēv ngaich hòṅ haköp ngam ṙô ngam Tēv ayī-ö, afēken minë haköpre ngaich hòṅ örheūheu inrē öi vë-ekūötēv. Mihôiṅ inrē öi chöhtö inlahen re öi hayööken yip prötör sistör öi asīöp ngam hanangenlōnre. Asā sanīöpö ngam hanangenlōn hī tö Yāvē hēk tö yip prötör sistör ngaich röhta ayī-ö min öi in cha. Hēk köp inrē min ngam innôlö hī öi in cha!