Ik tahëng samyeūheu ngaich nö mikahtulōn ngam Pētěl nö vītö ngam tö tufömngöre Rōtri Priting Pres nö el ngam Mupākö Òfis i Saôt Afrika ngaich lōnu cha-a tö prötör tö la-evṙen nö in e. Kētö minë-eny re chu-ö ngaich ṙamlōn inrē pöich kē-ě öich la-evṙen. Lūöi tak yip tö katöllöng prötör inrē hol chuHē Kën Nôrtīn, Pil Mëklen, hēk Tënis Lich inrē. Vënyu nang ngaich ihö töre öi maṙò-òten min öi hangöhtöre i Saôt Afrika!

Fūn ök yöngre kikanö ngaich chu-ö öich ngöṙô: “Hòṅ vë-eny nang meh chin töre öich chuh Saôt Afrika!” Öt yahaṙô ök yöng chu ik hē e, akahalōn pöri chu-ö tö ò nö ṙamlōn anga-aṅ nö in ngam fësla chu. Ṙatö ellōnre anga-aṅ nö in Yāvē ngön inrē ngam innôlö ò nö in ò. Pòrô nak yöng chu nö haṙivlōn tö chu öich maròvat tö cha, sön cha-a nö öt asökngen chu.

Söömi ngaich ihö öich chu Prūklin. Lūöi chumngëṅtö ihö öi kētu trēning in ngam la-en kintān līpöre. Unôichrit e ngaich ihö öi lök el chōng öi chu in öp panam Kēp taun i Saôt Afrika. Ngaich öich 20 samyeūheu ik hē e. Harap ihö ngaich öi teūng i Kēp Taun. Ngaich kē Trēn re ihö öi chu Jōhönpörk. Sökngöre ngaich ngam Trēn tö la-peuheū nö in öp kun panam. In öp tö kuyayu ngam panam tö Karu minë-ey. Kalēḵ öp ranaichö nö in e hēk pītung inrē. Ngöṙô lōn ngaich ihö: ‘isuh chūök öi ngaich ayī-ö. Mihôiṅ öi min la-evṙen öi i?’ I nuk samyeūheu hēk öi havantöre in e angū-ö kamngö, kuchiklöreṙen ngaich ihö tö nup tö kun kun panam in e. Ṙamlōn yip tarik mö-iyöng in e inrē.

Samyeūheuv ṙò-òten öich la-evṙen tö ngam lainōtaep. Chūök kinūchö minë Chūökamahatī hēk Avëk! ngaich halēnlöngö nö katānö. Rö-ö ön ngam Mupakö òfis i Saôt Afrika nö katān nup līpöre nö i ëlô ngam Panam. Pön nup tahëng ëlô inrē in ngam kamngö cha. Ṙamlōn ihö pò ngam tö tufömngöre rōtri prēs nö vayö yinusö, angu-ö chö-öiny ih öi löktö i tö maṙòvat!

Unôichngöre ngaich chu-ö el ngam fëktri òfis öich la-evṙen, chūök nginëchkö ngam la-en translēsön, priting hēk sīping inrē. Pōyen  sananngen ngaich chu-ö sön pöri öich höng ṙamlōn.

Ik 1968, ngaich öich hapīhi in Lōra Pōvan. La-evṙen anga-aṅ tö ngam la-en painīör hēk ta-eping inrē nö in ngam la-en translēsön tipatmen. Öt halöngtuṙen yip tö fömtöre nö pīhivö nö el Pētěl. Söm samyeūheu chin öich la-evṙen el Pētěl, öt afēkuvö chu-ö tö ngam nyina-av hēk chūökre inrē öich hangöh. Ngöṙô lōn ngaich chu-ö, nup taneūngen yip ispēsöl painīör tö ṙūpīö, sitih inlahen min ai fūrakūö tö e. I tö hěng chingëṅt cha-a nö teūngen tö 25 rēnt (Ngam tö 260 ṙòken i ngih ṙētak hī) In e cha-anö yūs minë ṙūpīö nö kē nup töng körcha re. Yēn fūra minë havörs cha hēk yěn rītön visitu hēk yěn katölngen minë līpöre ngaich möl cha-a nö teūngen tö minë ṙūpīö.

Söömi ngaich ai öi chu Törpön öi ispēsöl painīör. Lā in öp tö kirööng mai lā Intīa. Pōyen yip aṅ Intīa in e. Ik 1875 yip muvöh ngö cha nö löktö Intīa nö i chuh i ngih panam nö vī chini. Tahëngö la-en pöri cha-a tö yip muvöh ngöre. Pòrô cha-a nö marò-òten nö iyöng in e, sön cha-a nö öt vaichngö tö nup tinrīkenre hēk nup nya-akūö cha. Tö kuchikö vahī cha-a tö kari. Ṙamlōn chu-ö tö cha nö heuveū-eu ṙô nö ṙô ingki, lökten öi öt uroh haṙun ṙôre tö nup tahëng ëlô.

I tö hěng chingëṅt yip ispēsöl painīör nö 150 ṙòken havörs. Ngöṙô lōn ai Lōra öi tafūöl havörs öi la-evṙen in ngam raneh sakamö. Öt aṅhav-in ai tö istötīre, lökten öi tafūöl havörs öi in ngam inhānga kūö patīkalēḵ ök ṙanaichö ik hē e.Ngëichkö ngam innang nangre ngaich chu-ö nö ròngmö 40 minīt angu-ö! Ngöṙô lōn ngaich chu-ö, sitih ai min la-en tö ngam painīör?

Vī sētulre ngaich ai hēk holtö lanënen re öi chu el filt. Kūmtö nya-are ngaich ai tö prēt sanvich ngaich el flasre tī tö nup sūpre hēk kôfī inrē. Ngaich sökngöre ai el katôh chōn öi nya hēk ôk inrēhēṙu yip nyiö aṅ intīa nö havīlen öi nö ngëicha, pöi haṙīkngöre. Nët lūöi havörs ngaich ayö öt akahaiṙen tö ṙò-òten ngam sakamö nö ngaich.

Yip tö filö aṅ Intīa tö ai, chumkūöṙen cha-a nö meūkṙen ai, milēḵṙen cha-a hēk hangenlōn tö ngam Tēv inrē. Pōyen yip hintu nö in cha, sön pöri cha-a nö ṙamlōn nö hang inlahen Yāvē, Yēsu, ngam Paipöl hēk ngam tö tufömngöre panam inrē. Unôichrit tö hěng samyeūheu ngaich ai öi teūngen tö 20 Paipöl istötī re. Örheūheu ayö öi ngaich in yip tö hěng tak istötīre. Teūngen ai tö ṙanamlōnre in ngam la-en painīör.

Unôichngöre ngaich chu-ö vīlöngö öichsörkit ovörsīör ngaich visit minë panam in ngam lā Osiön. I tö hěng afta ai öi hangöhtöre i yöng in yip töhěng mikūönö ngaich holröön yip prötör sistör öi filt hēk hareuskö alaha cha inrē. Yip mahachūök len ai i patīre ngaich sā ṙēngen mikūönö ai cha-a, kuchiken ai öi kē-eny ṙētakre öi in yip kūön cha ṙamlōn inrē öi nyamtô cha. Kuchiken ai öi in ngam la-en re öt akahngen ngam tö nët samyeūheu. Yīhi fūn ngaich ai löktö el Pētěl. Hěngtak öp prötör nö hatöön nö ngö ṙò: “Lōnu ön hòṅ havan el Pētěl?” Ngö ṙô chu-ö: “Kô-òṙô chin öp chūök chu la-evṙen ṙamlōn öich in e.” Pòrô öich ngatī ṙô, sön öi chu el Pētěl.

La-en tö sörvis tipatmen chu-ö el Pētěl. La-evṙen chu-ö in yip prötör sistör tö pōyen ekspirīön. Unòchrit ngam Sörkit Ovörsīör ngaich nup ripot yip aṅ el ngam māṅ nö söömi nö chuh in yip Mupākö òfis ngaich kētö inreuskö alaha yip aṅ el ngam māṅ inrē ngam Mupākö òfis hēk löktö in minë chitti inrē nö kētö inlenö cha. Ngaich ma-öinyre ngaich yip prötör tö la-evṙen tö ngam sörvis tipatmen, pòn hòṅ kuch chitti ngam Sörkit Ovörsīö cha-a nö i ëlô Kosō, Chulū hēk in nup tahëng ëlô inrē nö translēti nö i ëlô Ingki ngaich ngam chitti yik Mupākö òfis lömöktö in minë māṅ, nö havan anū-ö nö hòṅ translēti nö i ëlô cha. Löktö in meh prötör öich akahalōn tö  yik tö sah elmat prötör sistör aṅ Afrika nö la-al minë kanihngen re nö löklōn ngam Tēv.

Ngam inyööngö tö yip aṅ Saôt Afrika mīsi nö miyë elmat cha-a tö yip tö sah elmat. Höng kö i kamngöre yip tö tahëngö pumnamö, ötkô cha-a nö hanôl yip tahëng pumnamö tarik. Lökten yip prötör hī tö sah elmat nöng vë-eny ngam tölöök inhānga nö yip töng aṅ ëlôre ngaich chu el minë maṅ inrē nö mīting.

Löktökūö ṙanūölten re chin chu-ö öich chu el minë māṅ ṙamô Ingkī, lökten öich öt uroh akahakūö tö inlahen më tö sah elmat. Akahakūö pöri ngaich chu-ö tö minë tinrīken cha, töng yacha inrē yip aṅ el tuhēt cha. Töt uroh cha-a nö pōihölö nö haköp ngaich pöri cha-a nö milēḵṙen tö ngam Paipöl. Akahakūö inrē chu-ö tö ngam kanihngen më hol maneūk hī tö sah elmat. Tīmlö alaha cha-a nö la-evṙen tö minë milūönö hēk in minë la-en ngam pinnamö inrē. Ngaich yěn sō cha-a nö la-evṙen tö u ngaich lalöngkūö cha-a tö yip aṅ patīre. Ngaich pöri cha-a nö öt pa-eikūö.

Pōyen nup kēs in ngam vinëkūöTēv hēk intöltuṙen. Ṙētakvö chu-ö öich holṙen cha. Pōyen yik kūön yip Vamë-eny Yāvē tö kēnyu nö ṙa-ang el minë iskūl, pön öt sā yip tahëng nyiö cha-a nö tiköök ṙô nö el minë mòrning asëmli. Ngönlöre ngam ṙinatö ellōn chu öich meūk chaniplö më nyiö hēk nganönö cha inrē.

Hēk yik prötör nö la-al ngam töhěng kanihngen in ngam tö kun panam i Afrika (ngam tö Suachilën invëkö sin). Töölô Yik tarik aṅkūö ngam panam nö yihtökūö nö im miṙīvlōn ngam kinpaha ök Rachā Sōbucha Innëtö. Ngaich hòṅ kuhākngö keūyöre yik kikōnyö hēk hakunngö keūyöre yik yöngnyiö inrē. Pōyen yip prötör sistör tö sô-en la-en minë kui panam, pön nôlta anu-ö in ngam vinë-ekūö yip muvöhngö. Lökten cha-a nö hakihtuṙen, sön pöri cha-a nö chīplö hēk möy nö la-al nup kangihngenre. Sīöplöre ngam nganötö ih öi meūk.

Ik 1981 hēk öich la-evṙen in ngam tipātmen printing. Ngaich ik hē e nö ṙūöltenre ngam la-en kintānö nö löktö inyööken ngam kömpiūtör. Pöi harīkngöre tī ngaich öi  in ngam la-en kintanö. Ök sëlsmen nö kētö ök mösīn tö phototypesetter minë-eny öi hōtu yūsö e. Öt kē rūpiö anga-aṅ nö in ih. Ngaich ngih mösīn nö löktö in ngam kömpiūtör nö halenlö minë tö katānö lipöre. Havah minë tö taneūi ihö tö phototypesetters nö ṙēngen nëh tö machuhtöre Linotype mösīn. Ngaich hēk öi havah ngam tufömngöre rotary offset printing prës. Lökten ngaich nö veut ngam la-en kintanö!

Vīlöng ngaich ngam tufömngöre prōkrōm nö löktö in ngam Möltilengvēch Elektrônik Pöplising Sistöm (MEPS). Löktö in ngih cömpiūtör öi yöölen öi katān minë lipöre. Ngaich nö kūö urēh ngam la-en tëknôlôchi ik sā yik ih öi fën tak chu Saòt Afrika! (Isa. 60:17) Ngaich ihö tö fën tak öi ròkhöre iö pīhövö. Ngaich pīhöten yik painīör sistör ihö tö kirööngen hangenlōn tö Yāvē. Iṙūöhen ai Pil öi la-evṙen el pētěl. Ngaich pöri nā Ken nā Tenis nö kūönuvö ngaich höng röhta pöri cha-a nö la pētěl.

Pōyen nup la-en el ngam mupakö òfis. Ngaich nup lipöre ih nö translēti nö i minë töṙolkangen ëlò hēnghöre katanö inrē, ngaich söömiyö nö i minë tahēng mupakö òfis. Ngaich lōnu ihö hēk tö ngam tökirööng Pētěl. Ngaich meuk öp tö hēng tövai chu yik prötör nö la Jōhönpörk ngaich vīlöng ngam Pētël nö in e. Ik samyeūheu 1987 ngaich ihö öi kētöre öi in Yāvē. Ṙamlōn chu-ö öich maròten öich in ngam la-en mupakö kömeti.

Tufömngöre öp kömīti hēk tö vīlöng ik 2001 in ngam mupākö òfis i Amērika. Pingangkūö chu-ö ik sā chu havëtu öich la-evṙen in e. Haṙivlōn ai öi ṙangö ngam la-en re hēk yip holre aṅ Afrīka. Ngaich hēk öi kapahöre öi mikūönö yip aṅ el ngam Pētěl i Amērika.

Fēken ök yöng Lōra ai, pön köiny anga-aṅ hēk kihngen inrē öi hayööken ò öi i Niu Yôk. Meūkṙen öp yöng cha pöri yip tö lūöi tak kahem Lōra. Ngöṙô cha-a: “hö-ö in ihö öi keuheut tö ṙētakre öi la-evṙen i linöökö lōn ngam Tēv, lōnu pöri ihö tö nā an iṙūöhen la-evṙen. Lökten un fēken ngam yöng hī, pöy ihö min ngamëichkö nup lōn ò.” Kiröngen ṙô ai Lōra öi ha-önyö cha.

Ngatī ök mēm chu tö öp ha-i chu inrē nö meūkṙen ök yöng chu ök tafīösi ik hë e. 20 samyeūheu ṙò-òten cha-a nö meūkṙen ò. Kapah pöri ngaich anga-aṅ ik yanihi ai öi chuh Niu Yôk. Kētö nööyö nak memre hēk ha-ī re chin tö cha nö chumkūöken tö ò hēk hangenlōn inrē tö ò. Ṙamlōn chin öich inu tö ngatī mikūönö nö chumkuken yip tököiny yöng hī. Pôrò angū-ö nö öt tölööṙen nö in cha, sön pöri cha-a nö ṙamlōn. Pöy hōtu öi keuheut ngö ngam la-enre i linökölōn ngam Tēv!

Samyeūheuvö chu öich i nginëichkö ngam la-en kintānö minë līpöre i Amērika. In e anu-ö samyeūheu minë tö tufömngöre tëknôlòchi nö yūsö nö i kintānö minë līpöre ngaich lööṙen kintānö mat minë līpöre. Ik hē e chu-ö öich la-en tö ngam pörchēsing tīpatmen. 20 samyeūheu ṙò-òten chu-ö la-evṙen i Pētěl i Amērika. Tökiröng ngam Pētěl nö in e. Itö 5,000 ṙòken yip prötör sistör tö la-evṙen nö in e, ngaich 2,000 yip lamöktö patīre nö la-evṙen!

Öt afēvö chu-ö i në tö hevhöre samyeūheu öich ṙamlōn i linökölōn ngam Tēv. Hōluṙen chin tö Lōra öich in ngih la-en. Harīk hariktöre minë inlahen ai öi löklōn Yāvē, öi la-evṙen inrē in yip tahëng ngaich söömī inrē i nup tahëng mupakö òfis. Teūngen ai tö ṙanamlōnre i ngih la-en. Pōyen tö 80 samyeūheu chu tö ngamuh, lökten chin ngaich öt urohō la-en. Höng yip ṙalö tö la-evṙen pò cha nö kētu trēning.

Ngöṙô öp kamuich ngam salmai: “Tökôlò öp pumnāmö tarik öp tö Tēvu tö ngam Ma (Yāvē).” (Sal. 33:12) Tökô-en ön ngih ṙô! Kô-en chin chu-ö öich akahngenre öich teūngen tö ṙanamlōnre öich la-evṙen holṙen yip tarik Yāvē.