Hayīölngö ṙô ò chu-ö, pön öt töyal anga-aṅ tölōn chu nö ṙôtö tinlööken. Ngöṙô chū-ö öich in ò, “Asuh öp mikahkūö meh ṙô ngam Paipöl?” Öt ṙô-òv sin anga-aṅ ik urěh. Unôich pöri anga-aṅ nö vënyö inlahen ök yöng re kikānö nö Vamënyen Yāvē, ök chūök ò nö haköp mat ngam Paipöl. Tölṙô ò hēk chū-ö nö vënyö inlahen re.

Hěng mitööm ṙô ai vë-ekūöre. Vë-eny nang chu ök hol chu tö ngam Paipöl nö vë-eny nang hī tö ngam Sī-ö nö hayöng ngih panam. (Yôh. 14:30) Akahakūö man më-eṅ lohten tö e, tömöl pöri chū-ö hē e öich hāngö e. Pô chu töng hamang ngam Tēv nö anga-aṅ mahayöng ngih panam ngam Tēv töhāngenlōn. Öt sāta pöri angū-ö nö in minë maheuk chu. Ṙòngmö 26 samyeūheu chū-ö ngaich pöri öich pōyen maheuk tö kanihngen.

Pailòt chōng kumyung ök yöng chu kikōnyö nö i Amerika, lökten chū-ö öich löktökūö nyinī-öre öich akahakūö tö nup kinyūngö min nö ötlöktu nö öt ōt. Hē chu ṙòngmö el kôlēch i Keliforniā, rultenre ök kinyūngö nö i Vietnām. Hanôltöre chū-ö öich in yik istuten yik mö istraik. Lū-u īhö tö yik pulīs. Halulnyö mat ih cha-a tö nup tö meutnyi mak mat tī kës. Lökten öi ötkô uhôm hēk öthëtö maheuk inrē. Keuheūtngöre chūök minë tinṙōlen, la-al ngam sörköör më tarik. Ōt yik mā mahayöng tö fëliyö. Öt akahakūö tarik tö nup tölöng hēk tövaich inrē.

Ik 1970 ngaich chū-ö teūngen tö kinmānö re öich i Alaskā. Pōyen rupīö chū-ö. Lökngö el kumteū chōng öich chuh Löntön ngaich havah paik re öich in e. El ök paik re chū-ö öich havöt. Öt akahakūö chū-ö tö kū-ö re. Chumngëṅtu röön chū-ö ngaich möl öich teung i Afrikā. Pōyen yik tarik maheukkūö chu el talöökö yik tö havīlöng tö nuk kanihngen re. Ngölōn cha-a, sööḵ in öre yěi sā inlahen meh öi falngöre tö në kanihngen re.

Kūö minë maheuṅk re hēk ahang re chū-ö öich ṙātö-ellōnre tö ngam ṙô ngam Paipöl nö löng tö ngam Sī-ö nö anga-aṅ mahayöng ngih panam. Ngölōn pöri hēk chū-ö, “Yēḵ ngam Tēv  nö öt hayöng ngih panam, asuh öp pökeh la-en ò?”.

Teūngen ngaich chū-ö tö sanapṙô ngam hatön re. Meukkūö yik tarik chū-ö yik tö ngöönö ṙinātö-ellōn nö im tökô-en Tēv. Kö harīkngöre tinrīken hēk inruklö cha-a. Hanôlö cha ngaich chū-ö.

Hē chu havan i Löntön, meukkūö ök yöng ök holre ngaich chū-ö kikānö, kētö Paipöl chu anga-aṅ. Hē chu öich chuh Ëmstörtöm i Netörlën. Hěng van chū-ö öich elkatòh ök istrīt lāit öich haköpmat ök Paipöl re. Meūkö chu ök töhěng tak prötör ngaich yihtöre nö in chu nö mikahtö elnang chu tönuk haköp chu. Tahëng ngöre ṙētak hēk ik sā chu öich chuh Töplin i Ayörlën. Chuh el ök mupākö òfis yik Vamënyen Yāvē chū-ö öich in e. Hē chu kuröngkö kūö ök inkūp, angū-ö raneh van chu meukkūö Artöör Mëtiv. Töheuveū-en takô ök nö prötör. Hatöönö ò chū-ö yěn mihôiṅ nö haköpten chu tö ṙô ngam Paipöl, ngaich hōḵ anga-aṅ.

Chumkūöṙen takô chū-ö öich haköp. Yěn yih nup tufömngöre līpöre më Vamënyen Yāvē, ilöö vë-ekūö u chū-ö. Ṙamlōn takô chū-ö tö minë haköp re. Pingangkūö öich meuk heuneū-eu ṙô yik kun nyīö nö kētö sanapṙô nup intöönö, nup tötrěhěn nö kanô-òṅ yik tö pōihöl nö haköp. Tö sā në, ‘Kūöyòh ön në ötlanöökö ikūö ngih panam? Achīö ang ngam Tēv? Sitih inlahen öi unôichrit re kapah?’ Öt ṙōltak mikahkūö chū-ö tö tarik öich im panam, höng yik Vamënyen Yāvē mikahkūö chu. Acha-a hanôl chu, ngaich hayööken chu cha-a inrē öich akahakūö tö ngam Tēv Yāvē. Sīöp ngaich ngam hanāngenlōn chu tö ò lökten öich hòṅ löklōn ò inrē.

Kēḵ ngam vinôkö ngaich chū-ö ik 1972. Ngaich unôichrit tö hěng samyeūheu öich kētöre öich Painīör. Chuh el ök māṅ chū-ö in ök tökun elpanam i Niūrī, Ayörlën. Kēḵ ök tö ṙāyu chū-ö patī re in ök tö runglöre chūök, tö katööpö ök patī tö ihong. Töng hěng angū-ö nö patī öt ōt tarik mi-iyöng in e. Höng panô-òṅ ök umuh tö röhta nö in e. Pōyen nuk nuā in e. Angū-ö chūök chu öich prektis ṙô re yěich kētö minkahten. Yěn kuṙāp kūö re nuk nuā ngaich ngölōn chū-ö, hangihtöre nun lohten tö ṙô chu. Heūṅ, hö-ö nuk nö vë-eny nang chu tö nup chūök ṙô chu halööktit nup ṙô re, hayööken chu pöri anū-ö öich ngëichkö kūö yip hamang ṙô re. Ik 1974 ngaich chū-ö öich töölöṙô la-entö ngam ispesöl painīör. Prötör Naisöl Pit ök hol chu.

Ṙònghöichṙen hē e nuk tinṙōlen nö ikūö ngam panam Nôrt Ayörlën. Lökten nö tölöng ngam kinṙeuklö e, “Panam Më Mahareul Samuktö Pòm Inrē.”  Örheūheu öi meuk lamā-alkūöre nö el talöökö, meuk më mahareul tarik hēk chamaplö pòm inrē nö el minë inröl. Ṙòkhöre anū-ö nöng tī minë tinlööken. Akahakūö pöri yik tarik chamuh el minë keurcha protesten tö më ketòlik inrē tö më Vamënyen Yāvē nö öt töngatī la-en, lökten nö öt hakihten cha. Ötkihngen inrē öi ahangköm tölöök inhānga. Ṙōlheuh yik tarik nö urěhngöre ṙô yěn vë-eny nang ih tö chūök nup tinṙōlen min, hòṅ ih öi öt lök in u.

Ṙōlheuh pöri inrē öi tö öhngö vah. Tö sā inlahen ai prötör Tenis Kerisön ik sā ai ahangköm tölöök inhānga ai in ök tö röhta chūökö. Painīör inrē ök hol chu. Öt hěng tak Vamënyen Yāvē nö im kamngö angū-ö. Ṙòngmö töng nët van röön āyö chuh in e. Ik sā ai sökngöre el ök tukān chūök amòk chā, hěng tak ngaich ök yöngnyīö samūöchken ai ai hol më kumyung aṅ Pritēn. Ṙën lohten ök yöngnyīö nö ngatī ṙô, tö kūö ai ai öt sā ëlô më aṅkūö ngam panam. Fötnyi vang ngaich ai tökūö vanööṙö re. Pön yěn ōt misī yik tarik mahanôl yik kumyung ngaich harūuli cha-a. Hökkö ök pös re ngaich ai. Kalēḵ hē e ök lanīchö öt ōt rēhěn hol ai inrē. Chalô ngaich tö ök töhěng nòng kār samökngöre nö lākūö ök tukān. Kunyī-inyre ngaich ök yöngnyīö ngaich vë-ekūö nak tönët tak tarik el ök kār. Asökten ai anga-aṅ nö in nak tarik. Haröhtöre ngaich ök kār nö i taseū ai, ngaich hatönö ai nak tarik tö ṙētak yanīhih ök pös. Ik sā ök pös ngaich nö yih, vë-ekūö ök chumvē ök pös ngaich cha-a. Öt hanglöre ai tö ṙô cha. Öthěng tak aṅ ök pös tö tarik, kalē-ěröön ngam vanööṙö ai ngölōn ai, “Töng ngaich vah an kòl aya-a, lohten nap tarik taheui nöng tölṙô finëlngen hā.” Hö-ö pöri nö ngatī. Ik sā chu ngaich yôkti ngaich hatön ök chumvēkūö ök pös chū-ö öich ngö ṙô, “Ṙôten ai aich kan taheui mina tarik nö in meh?” Ngaich ngö ṙô anga-aṅ nö sapṙô chu, “Akahakūö chin tö nā, uh nan an vöö ngaich chin vë-eny nang cha.”

Ik 1976 hēk ök Tistrik Ësemplī a i Töplin. In e chū-ö öich meukkūö Pòlin Lòmeks. Yamih anga-aṅ nö chuh el ngam ësemplī, ispesöl painīör anga-aṅ inrē. Unôichrit töhěng samyeūheu ngaich chū-ö öich hapīhö in Pòlin. Ngaich chuh Nôrt Ayörlën ngaich ai öi iyöng Peliminā ai ispesöl painīöring.

Vai rô-òten sin chū-ö öich la-entö la-en sörkit ovörsīör. La-evṙen ai ai i Pelfāst, Löntöntērī inrē minë chūök tinṙōlen nöng örheuhköre. Meuk kūö yik prötör sistör āyö in e yik tö atöltuṙen sin tö tarik, tösōḵ inrē nö ṙāngö tinlööken re tö tööḵlö inrē tö kumnyahlōn. Ṙāngen u pöri ngaich cha-a ik sā cha nö haköp inlahen Yāvē, ṙātö-ellōnre inrē nö in ò. Ngönlöre ṙinātö-ellōn āyöi tö tī cha!

Söm samyeūheu rô-òten chū-ö öich i Ayörlën. Ngaich ik 1981 öi havëtu el ök tö 72nd klās ngam Kilīöt. Im kinheūten ngam iskul ai söömi la-evṙen chuh Siera Liôn i west Afrikā.

Kahoksīön tak ṙôken īhö misnörī, öi mi-iyöng el ök töng hěng patī i Siera Liôn. Akaha nyöre yik holtöṙah ai. Höng humeng ök uròhô chūök kamhul, lamūöi nuk tòilet, namët nuk chūök vamôk, humeng ök Vòsing mösīn ngaich höng hěng ök chūök ṙô ih yěi fūn. Öt ṙētakvö yanīhih ngam eṅāvö, hēkpī nöng hö-övö inrē. Pōyen nuk kumit lātulöng ngaich höng lô nuk pēch nö elkatòh ök patī.

Öt lööṙen öi iyöng el ngam töngatī inlahen patī, kuchīken pöri īhö yěi ahangköm tölöök inhānga. Tömilēḵṙen yik tarik aṅ in e tö ngam Paipöl, lökten yěi vë-eny nang cha, ngaich chumkūöṙen cha-a nö hangihtöre tö ṙô ih. Pōyen yik in cha mahaköp mat Paipöl ngaich vītöre nö Vamënyen Yāvē. “Mistör  Ròpöt” ngöṙô yik tarik yěn havëken chu ngaich “Misis Ròpöt” ngöṙô cha-a tö Pòlin. Kūö ṙôken nuk la-en chu pöri ngaich lamöktö el mupakö òfis, öt uroh chū-ö öich sā inlahen re öich meutnyi ahangköm tölöök inhānga. Lökten ngaich ang Pòlin nö kaheūkö nö “Mistör Pòlin” ngaich kaheūkö chū-ö öich “Misis Pòlin.” Ṙamlōn ang Pòlin yěn hang ṙô cha!

Töng yāicha yik holmaneuK hī in e. Örheūheu pöri ang Yāvē nö chumkūöken cha. (Mët. 6:33) Köplōn chin tö inlahen ök töhěng tak sistör. Höng rahëichtit nuk rupīö ò, kôngen nöng ṙāi nya-akūö ngam kūön ò im töhěng sakāmö ngam ṙôktit u. Meuklöre pöri anga-aṅ tö inlahen ök töhěng tak prötör tö kôti nö mölěriā, ngaich öt ṙāyu tī anga-aṅ nö havah lanë-en re. Keuheūttö nuk pësa re ngaich ök sistör nö in ök prötör. Im sakāmö pöri angū-ö nö hěng tak ök yöngnyīö chamuh in ngam sistör tö hòṅ vī-i keūyö ngaich kētö ṙāi vinī-i keūyö re anga-aṅ. Pōyen yik prötör sistör inrē tö sā inlahen ngam sistör nö meuk tī Yāvē nö chumkūöken cha.

Machūöhtöre samyeūheu rô-òten āyö öi iyöng Siera Liôn, ngaich söömi hēk ai chuh Naichiriā. Tökiröng ök mupākö òfis in e. Höng hěngren minë la-en kinë-ekūö chu tö nuk la-en chu sin i Siera Liôn. Höng Pòlin pöri tö haṙīngöre la-en. Tö sā ò sin nö kamëtö tö 130 kanta re yěn el fīlt, kēḵ istötī yik tarik inrē. Ngaich pöri anga-aṅ nö kētu la-en nö chōk hilā nö el Pētěl, chamôkken nup tö takaich hilā. Öt lööṙen sin anga-aṅ ik raneh. Ik sā ò pöri nö meuk inlahen yik prötör sistör nö ṙamlōn nö meuk minë la-en ò, yīhi kumchikṙen möl anga-aṅ nö im la-en re. Ngaich yēḵ ò nö teūngen tö ṙētak re ngaich hareuskö alaha yik holmaneuk re anga-aṅ el Pētěl.

Harīkngöre nuk tinrīken yik tarik aṅ Naichiriā, hiṙeūtkenre āyö ai harūnöre tö u. Hěng heuh ök töhěng tak prötör nö kumtö ök sistör, ök töfömtöre yīhi nö el Pētěl. Ik sā chu hòṅ kē eltī ök sistör, ngaich sulngöre anga-aṅ nö i uk röön chu. Uṙeh chū-ö tö inlahen ò! Ilöö fē-ělre chū-ö töm Inlahen 10:25, 26 hēk Inmeukhömat 19:10. Ngölōn chū-ö, ‘Kūöyòh ang kan nö ngatī inlahen, vëḵken ò hòng?’ Fē-ělre ngaich chū-ö tö ò nö tö havëtu nö la-evṙen nö el Pētěl, öt löktu anga-aṅ nö öt akahakūö tö inlahen e.

Vë-ekūöre ngaich īhö, öt sööḵölōn pöri chū-ö. Unôichrit inlahen cha ngaich nö kiröönngöre, risööch inlahen e chū-ö. Kôtökūö ngaich chū-ö tö e nö kui panam cha. Rö-ö nöng më kikānö töngatī  inlahen pön ōt inrē yip kikōnyö. Inlahen cha angū-ö yěn hameuktö minlēḵṙen re, rö-ö nö kūö cha nö hòṅ ha-öiny ngam tarik. (1 Sa. 24:8) Ngölōn ngaich chū-ö, möiny chin taheui öt höng ilök ṙô re öich vë-ekūö öp sistör tö ò öre nö līn.

Meukkūö yik tö marô-òten inrē ai nö löklōn ngam Tēv aṅ Naichiriā. Hěng tak ök umuh prötör ang Āisēyā Antaköponā. b Hē ò nö ṙālö, hē e anga-aṅ nö teūngen töm kanô-en. Yeūnyu pöri ngaich anga-aṅ. Lökten ò nö söömiyö nö ichūök yik tö yeūnyu. Höng huměng tak anga-aṅ nö Vamënyen Yāvē nö in e. Öt ööire yik tarik tö ò sön pöri anga-aṅ nöng iṙūöhen nö ahangköm tölöök inhānga. Pōyen tö tö 30 ṙôken yik hayööken ò nö vītöre nö Vamënyen Yāvē. Hěng inrē ök māṅ tö vīlöre nö in e.

Ik 1996 āyö ai söömi chuh el ök mupākö òfis i Keniā. Möl chū-ö hēk öich havanröön re öich chuh Keniā unôichrit inlahen ngam tövënyu taheui tö chu ik raneh. Iyöng el Pētěl āyöi. Pōyen nuk ônychi nö in e. Kichötngö eltī ih anū-ö yěn meūkö ih öi aṅhav eltī tö nup ṙòng chōn. Hěng van ök sistör töt amöpngö kūö inkūp ök kirki re, ik sā ò nö havan meuk nuk ônychi anga-aṅ töpōyen nö havai inlahen re nö nyā nö el ök urôhò ò. Ayôṙa ök sistör tö vanööṙö re ngaich falnyöre nö la-uk. Ayôṙa inrē nuk ônychi ngaich falngöre.

Chuh el mīting ai Pòlin ai el ök māṅ ṙamôtö ëlô Suāhilī. Kētu la-en ngaich chū-ö öich conduct ngam puk istötī (ngam inkööpö ṙô Paipöl el ngam māṅ tö ṙô hī töngamuh) öich in e. Ṙòngmö öl pöri chū-ö öich uroh heuveū-eu ṙô töm ëlô. Lökten chū-ö öich chumkūöṙen öich halēn minë ṙô re urěhěkūö ngam puk istötī. Yěn kun harīkngöre ṙô pöri më kamëtö ansöör ngaich öt akah elnang chū-ö. Aṙē-ělōn chū-ö tö cha. Töyāichö ellōn pöri yik prötör sistör aṅ in e. Hamöiyöre cha-a nö in chu. Öthěng heuh cha-a nö hameuktöre nö sō-en chu öich conduct ngam puk istötī. Lökngöre chū-ö öich meuk inlahen cha.

Öt marô-òten āyö ai iyöng Keniā, ötrěhěn ai hěng samyeūheu. Ik 1997 hēk ai havëtu i Pruklin Pětěl i Niū Yôk. Tökôlò ngam panam, lökten nö tö tahëngöröön minë kanihngen in e. (Inch. 30:8, 9) Sön pöri më prötör sistör aṅ in e nö köpö ṙinātö-ellōn nö im Tēv. Öt fachūrit minë kanôlò cha-a, kētö ṙētak re pöri cha-a nö i linöökö lōn ngam Tēv.

In në samyeūheu in öi meuk nganönö ṙinātö-ellōn më tarik ngam Tēv nö in ò. Pòrô nö ṙònghöichṙen minë tinṙōlen nö ikūö minë panam sā më hol hī i Ayörlën. Hēk pòrô nö ichūök yanāichö sā më hol i aṅ Afrikā. Hēk pòrô inrē nö ichūök më tarik ṙamātö-ellōnre nö in minë rupīö, sön më tarik ngam Tēv in e nö köpö ṙinātö-ellōn nö in ò. Iṙôkö ṙanamlōn lohten angYāvē yěn meuk inlahen më tarik re!

Veūtö röön nun në ṙētak nö kiröönngöre, veut “tö kinpāt hilā” inrē. (Yōp 7:6) La-evṙen an töngamuh ai el ngam vörl hetkòtöör i Vôrvik, Niu Yôk. Ṙamlōn an töngamuh ai holuṙen tö më holmaneuk re ai löklōn ngam Tēv më töhangenlōn tö höö. Nup töng minhôiṅyö ai töngamuh la-en, ṙamlōn ai kēken u. Pöi akahakūö töre ai holṙen ngam Rācha re ang Kristū Yēsū, ngam kamëtö inkôlò yip tarik min tököpö ṙinātö-ellōn.—Mët. 25:34.