1. Tö sitih inlahen tinrīken öm sin urěhěkūö meh haköpmat ngam Paipöl?

 TÖ SITIH inlahen tinrīken öm sin, urēhěkūö meh haköpmat ngam Paipöl in më Vamënyen Yāvē? Öthěng tak in hī lohten tö ööire nö fēken nup tö urēhangen inlahen re. Sā inlahen mufē ngih panam sin ayī-ö inup tölöng inup tövaich inrē ngatī nup la-en hī inrē. Öt maheūṅkkuvö sin ayī-ö ötrēhěn öi Tēvu inrē. (Efi. 2:12) Ik sā hī pöri rultenre haköpmat ngam Paipöl, harīkngöre ngaich nuk tinrīken hī!

2. Asuh nup ngaich mikahkūö meh hē meh haköpmat ngam Paipöl?

² Ik sā meh ngaich haköpmat ngam Paipöl, akahakūö ngaich më-eṅ tö ngam Tēv nö ōt, ngam töminënyu tö Yāvē ngam tö hangenlōn inrē tö meh. Akahakūö inrē ngaich më-eṅ töre yěm hòṅ haṙamlōn ò hēk hòṅ kaheuktu inrē öm mikūönö ò ngaich hòṅ haṙīngö minë tinrīken re me-eṅ tö minë mufē re inrē. Hēk hòṅ kēken nup la-en më-eṅ nup tölöng nö imat Yāvē, ngaich ṙūöhngöre tö nup la-en tövaich nö imat ò.—Efi. 5:3-5.

3. (a) Sā ṙô ngam Kòlòsī 3:9,10 asuh öp lōn Yāvē nö in hī? (b) Asuh öp min haköp hī in ngih ātiköl?

³ Vamīlen hī ang Yāvē, Yöng hī inrē. Lökten anga-aṅ nö mihôiṅ nö vë-eny nang hī tö nup tö hòṅ inlahen hī. Hōten hī anga-aṅ öi “ṙòngngö ngam hötṙeh tarik nö anòngngen nuk la-en ò.” * (Vë-evkūö Kòlòsi 3:9, 10.) Yip töhòṅ kēḵ ngam vinôkö, teūngen min cha-a tö sanapṙô minë tölūöi intöönö löktö el ngih ātiköl. (1) Asuh öng ngam hötṙeh tinrīken?  (2) Kūöyòh ang Yāvē nö lōnu tö hī ṙāngen u? (3) Sitih inlahen ayī-ö yěi hòṅ ṙāngen u? Yöölen inrē min yip töngaich nö kēḵ ngam vinôkö nö löktö in ngih ātiköl. Haköplu min cha-a nö sitih inlahen nö ṙūhöngre nö un hayutlöre hēk tö ngam tö hötṙeh tinrīken.

4. Sitih inlahen öng ngòh tarik tö īnu tö ngam hötṙeh tinrīken?

⁴ Ngòh tarik tö īnu tö ngam hötṙeh tinrīken, ötlöng minë mufē ò hēk minë la-en ò inrē. Pi-a anga-aṅ nöng ngamëichköre, tö veutö tanainyö inrē. Öt ameū kinë-ekūöre hēk tö tāilölōn inrē. Töyal inrē anga-aṅ nö meuk minë tötlöng nyat hēk sinemā inrē famël tarik. Rö-ö pön ōt nup tövai tinrīken ò, akahakūö inrē anga-aṅ tö minë la-en re nö vaich. Öt kē-ělkūö alaha re pöri anga-aṅ nö halööktit re.—Kal. 5:19-21; 2 Tim. 3:2-5.

5. Lööṙen hòng ngam inlahen hī kēngö minë töchōich mufē elkuilōn re? (Inl. 3:19)

⁵ Ṙòkhöre ayī-ö öi töt het. Lökten öi kihngen öi kēngö minë tötlöng mufē elkuilōn re. Ṙōheuh öi fēḵ unôich tö nup ṙô re hēk tö nup la-en re inrē. (Yar. 17:9; Yāk. 3:2) Yēḵ hī pöri ngaich ṙòngngen ngam hötṙeh tinrīken re, ngaich öt köpsören ayī-ö sā ngam inlahen re ik urěh, pöi heuveū ngaich öi ṙap minë töchōich mufē re ngaich ṙūöhöngre inrē tö minë tötlöng la-en.—Isa. 55:7; vë-evkūö Inlahen 3:19.

6. Kūöyòh ang Yāvē nö lōnu tö hī ṙāngö ngam hötṙeh tinrīken re?

⁶ Hangenlōn ang Yāvē tö hī, lōnu inrē tö hī vāyö tinrīken. (Isa. 48:17, 18) Lökten anga-aṅ nö tölṙô hī ṙāngenre afēkö nup tötlöng mufē hēk la-en inrē. Akahakūö anga-aṅ, yēḵ hī öt ngatī inlahen ngaich kihngen min ayī-ö, kihngen inrē min yip tahëng tö tī hī. Ngaich yēḵ hī öi kihngen tī tö yip holre ngaich haṙivlōn ang Yāvē nö meuk inlahen hī.

7. Sā ṙô ngam Rōma 12:1, 2 asuh nup tö hòṅ atöllö hī?

⁷ Yē hī pöri halööktit re, lohten nö ōt yip hol hī hēk aṅ patī hī inrē töt ööire nö meuk inlahen hī. (1 Pīt. 4:3, 4) Pi-a cha-a nö ngöṙô, mihôiṅ in öt hatöntöre i tahëng tö nup tölöng hēk tönup tövaich pöi mahayöngöre. Yēḵ hī pöri öt asīnkö minë inchöngten re aṅ im Tēv ngaich öt hayöngöre ayī-ö pöi höng hayöngö tö ngam Sī-ö. (Vë-evkūö Rōma 12:1, 2.)  Lökten nö eltī hī ngam inlahen hī, yěi hòṅ köptī tö ngam hötṙeh tinrīken, ngaich halöngten ngam Sī-ö töm tökööl nö hayööngö hī. Hēk höng löö öi ṙāngen ngam hötṙeh tinrīken re ngaich kēḵ inyöööken re in Yāvē öi halööktit re ngaich vī ngam tinrīken re nö vai.—Isa. 64:8.

8. Sitih inlahen ang Yāvē nö hayööken hī ṙāngö nup tö hötṙeh tinrīken re?

⁸ Akahalōn ang Yāvē tö hī kihngen ṙāngö nup tötlöng mufē hēk la-en re. (Sal. 103:13, 14) Lökten anga-aṅ nö hayööken hī nö löktö im Paipöl, löktö im töhet kumlēḵ hēk löktö im söngkötön re tī inrē nö kētö mikah hēk kumlēḵ hī. Ngaich lohten öm rultenre halööktit re. Sön pöri nö ōt nup tinrīken meh töhòṅ halööktitvö urēhěkūö meh vōkö. Ta-a töi ngëichkö inlahen re ṙāngö nup tö hötṙeh tinrīken re.

9. Asuh nup mihôiṅ la-en meh löktö im Paipöl?

⁹ Ngam Paipöl mahayööken meh ngëichköre. Sā ṙēngen tinmël ön ngam Paipöl, nö vamë-eny nang meh tö nup mufē, nup la-en hēk nup ṙô meh yěn tölöng hēk yěn tövaich. (Yāk. 1:22-25) Öp kamë istötī meh hēk yip prötör sistör tö ekspirīönu el ngam māṅ, cha-a tö mihôiṅ nö hayööken meh tumël nup tinrīken re. Tö sā cha nö mihôiṅ nö vënyö öp töhěng miröökö, öp mahayööken meh min akahakūötö tö nup tövai hēk tö nup tötlöng tinrīken meh. Mihôiṅ cha-a nö harunö meh chöh mat nup līpöre lamökngörit ngam Paipöl. Yāvē inrē ngam mahyööken meh. Pò ò nö akahakūö tö nup kuilōn meh. (Inch. 14:10; 15:11) Lökten örheūheu vë-ekūötēv vë-ekūö ngam Paipöl inrē.

10. Asuh öp haköplö hī im ekspirīön Elī?

¹⁰ Ṙātö ellōnre tö u nö yanöölen meh yěm asīnkö minë inchöngten re tö Yāvē. Höng yanöölen hī yēḵ hī hang ṙô Yāvē. Vāyö tinrīken inrē hēk teūngen tö ṙanamlōn re. (Sal. 19:7-11) Yēḵ hī pöri öt hang minë inchöngten re tö Yāvē ngaich löklōn minë alaha min ayī-ö ngaich öt lööngö ṙòng min minë kahëken hī la-en. Yěi hachōḵ elmat re töp töhěng tak tarik Elī rö minë-eny. Lamöklōn Yāvē nak yöng ò ngaich löktökūö nyinī-ö re anga-aṅ nö haköptu tö mina yöng re nö hangenlōn tö Yāvē. Ik sā Elī pöri ngaich nö ṙālö, ngaich vaichö hanôl anga-aṅ tö holre. Ngaich ik sā ò pöri ngaich nö ngëichkö inlahen më holre nö kēḵ drugs ngaich kēken minë tötlöng la-en hēk tö minë unlāya inrē ngaich hiṙeūtkö inlahen ngaich minë tinrīken ò nö haṙīngöre. Ngaich tainy inrēanga-aṅ inup töng rahëichyěn ṙô. Kôta tī inrē nö fël. Ngaich ngöṙô anga-aṅ yěi ngëicha kò-òren ngaich ṙòkhöre nuk kahëken chu la-en nö nup sinôtö chu sin ik sā chu öich haköp. Nup inköptö ih līpöre tö nap yöng chu vaichngö anga-aṅ tö u. Ngaich hēk anga-aṅ nö rultenre nö vë-ekūö mat ngam Paipöl ngaich ma-anyre anga-aṅ nö ṙangenre tö nup tötlöng la-en. Ngaich kētöre ngaich anga-aṅ nö ik 2000 nö kēḵ ngam vinôkö. Ngaich asuh ngaich nuk yanöölen ò ik sā ò nö hang minë inchöngten re tö Yāvē? Vë-eny re ngaich anga-aṅ nö aṅhavin tö ngam hanëtö elkuilōn hēk ngam lanāmö elkuilōn. * Haköplu ngaich ayī-ö ing ekspirīön tö yip tarik töt köptī tö minë inchöngten re tö Yāvē ngaich höng kētö kūö kanihngen re cha-a sön pöri ang Yāvē nö öt ṙāngen cha örheūheu inrē anga-aṅ nö hīnöre nö hayööken cha.

11. Asuh nup la-en tö surīkhu tö Yāvē?

¹¹ Surīkhö nup la-en surīkhö ngam Tēv Yāvē. (Sal. 97:10) Vënyu nang in tö ngam Paipöl nö surīkhö në “Tunlēchngö mat, litāk töminyôny,  kël inrē kumtaknyö mahām töt akahaṙa.” (Inch. 6:16, 17) Sa-òkkūö an tö yip tö-angëṅ, tö yip tarik mahachīl. (Sal. 5:6) Kunyah elmat takô an ngam Tēv tö yip tarik tö ngatī la-en. Lökten anga-aṅ misī nö fëlngö yik tarik inuk sakamö Nō-a yik töngatī la-en. (Ran. 6:13) Hěng ön ngih inchōḵ elmat. Lökten in ök pròfět Malakī ṙô ang Yāvē nö vë-eny kumnyah elmat re tö yip tarik vamīlö inlahen re nö ṙāngö pīhöre. Yip töngatī la-en, öt hō-ov nup ṙô cha nö ha-öiny ngam Tēv Yāvē, kētu sācha inrē min cha-a.—Mal. 2:13-16; Hep. 13:4.

12. Tö sitih manah öng ngam inlahen hī surīkhö nup tötlöök?

¹² Lōnu ang Yāvē tö hī “surīkhö ngam tötlöök.” (Rōm. 12:9) Tö sitih manah ngam inlahen hī yěi “surīkhö” nup tötlöök. Yěn ōt ṙung nup surīkhö hī ngaich öt hamehten re ayīö in u. Tö sā meh öm öt löktu nyā öp tö hangöm pòrô öm töölô pöm sa-òkkūö tö e. Ngatī ṙēngen ayī-ö ötkô afēkö nup la-en tö surīkhu tö Yāvē.

13. Kūöyòh öi ötkô fēkö nup tötlöök ṙô?

¹³ Ui fēkö nup tötlöök ṙô. Nup afēkö hī ṙung, ngatī inlahen ayī-ö kēken u. Lökten nö ngö ṙô ang Yēsū, ötkô öi fēkö nup tötlöök ṙô hēk ötkô inrē öi kakken u pöi yēḵ hī fēken u örheūheu mihôiṅ öi kēken nup tökööl. (Mët. 5:21, 22, 28, 29) Hòṅ lōnu in öi haṙamlōn ngam yöng re Yāvē lökten ngih töhòṅ urööḵren, yěn yih ngam tötlöng nö elkuilōn hī hē e ayī-ö öi ilööṙen kavalngen e!

14. (a) Asuh nup mikahlōn hī löktö in minë ṙô re? (b) Asuh nup intöönö öi hatönöre?

¹⁴ Ötkô öi ṙôtö töchōich. Ngöṙô ang Yēsū, nup lamöknyö elvang pöri nö ṙa-ang ellōn töchōichö tī tö tarik. (Mët. 15:18) Tö ngö manah angū-ö nup ṙô hī in e inkahka ayī-ö öi tö sitih inlaha öi tarik lökten ayī-ö hòṅ hatönöre kò-òṙô öich chū-ö ṙung yěich pòrô öich kihngen ngatī inlahen. Yēḵ chu öich töpīhövö, milēḵṙen hēk chumkūöṙen hòng chū-ö vë-ekūö öp kikōnyö hēk kikanö öich laköre. Chumkūöṙen hòng chū-ö nö un löknyö elvāng chu nup tötlöng ṙô. Yēḵ öp töhěng tak nö vīlö tanānyö chu sön hòng chū-ö holtö lanāmö öich sapṙô ò. Yēḵ meh öm fēkö në intöönö, mihôiṅ min më-eṅ öm halööktit re. Ngam hötṙeh tinrīken nö sā ṙēngen öp chehen. Tö sā minë ötlinëkô, minyôinyaṅ hēk ötlēkô re inrē. Sā ṙēngen öp chehen öp tö chōkiyö angū-ö. Yēḵ meh öm ṙā-ang ṙô re tö  minë tötlöök ṙô sā ṙēngen öp ta-īö angū-ö tö kēnyu nö ṙā-ang in öp hīlā, Ngaich ngatī ṙēngen ngam tö hötṙeh tinrīken hòm lööṙen min öm ṙāngen e.

15. Tö sitih manah öng ngam hötṙeh tinrīken nö harāḵtu tö hī?

¹⁵ Hòṅ kēḵ ngam inlahen re öm halööktit re. Kūöyòh öm hòṅ ngatī inlahen? Mikahtökūö hī ang Pôl, ngöṙô anga-aṅ tö ngam hötṙeh tarik nö harāḵtu. (Rōm. 6:6) Tö sitih manah angū-ö? Kēngö nômö re ang Yēsū nö harāḵtu kūö ò nö hòṅ haṙamngölōn Yāvē. Ngatī inlahen ayī-ö yēḵ hī öi hòṅ haṙamngölōn Yāvē ngaich hòṅ ṙāngö minë tötlöng inlahen re ayī-ö hēk tö minë töchōich inrē mufē re. Yēḵ hī min öi ngatī inlahen het min ngam elkuilōn hī ngaich maheūṅkku min ayī-ö tö ngam tö örheūheu aṅ nômö. (Yôh. 17:3; 1 Pīt. 3:21) Köpölōn, hö-ö an Yāvē nö harīkngö minë inchöngten nö pòkūö hī pön hōten hī anga-aṅ asīnkö minë inchöngten re tö ò öi halöktit re.—Isa. 1:16-18; 55:9.

16. Kūöyòh öi hòṅ iṙūöhen la-al minë öt kumlē-en re?

¹⁶ Iṙūöhen la-al minë öt kumlē-ěn re. Yěm pòrô ngaich kamë ngam vinôkö, sön öm höng hòṅ iṙūöhen la-al minë tötlöng mufē re. Ngëichkö inlahen Mòrisiō. Ik sā ò nö ṙòngmö ṙālö, yikngö kikōnyö anga-aṅ nöng kikōnyö. Unôichrit e pöri anga-aṅ nö meukkūö yik Vamënyen Yāvē ngaich haköpmat ngam Paipöl. Halööktit re ngaich anga-aṅ ngaich vōkö ik samyeūheu 2002. Ngaich öp nö samyeūheuvö rô-òten nö haköp sön pöri anga-aṅ nö ngö ṙô: “Ṙòmöng köp chin la-al minë tötlöng mufē re töngamuh.” Öt halöngngen re pöri anga-aṅ nö ötkô nö la-al u. Ngöṙô anga-aṅ: “Ngönlöre chū-ö yēḵ chu afēkö inlahen re haṙamlōn Yāvē, öich öt halöngngenre ötkô tö minë tötlöng mufē re.” *

17. Asuh öp haköp hī im inlahen Napiyaha?

¹⁷ Havëkö kūö Yāvē tö ngam Töhet Kumlēḵ. (Kal. 5:22; Filip. 4:6) Hòṅ ma-anyre ayī-ö yěi hòṅ ṙòngngen ngam hötṙeh tinrīken re ngaich öt hēk öi hayutlöre tö e. Ötkô pöri ayī-ö kahngenre tö e. Ngëichkö inlahen Napiyaha. Ṙā-ayö anga-aṅ tök yöng re kikōnö ik sā nöng ṙòngmö tafūöl höiny samyeūheu. Haṙivlōn anga-aṅ, lökngöre inrē ngam tinrīken ò tö kūö e. Ötrumkô nup yô-òv, ilöö tainy anga-aṅ. Havahkö töhiyōihukūö (drugs) hēk anga-aṅ.  Lökten ò nö hachēlhötvö. Ik sā ò nö el chēl, hē e anga-aṅ nö meukkūö yik Vamënyen Yāvē yik yamih nö ahangköm tölöök inhānga. Haköpmat Paipöl ngaich anga-aṅ nö in cha ngaich hiṙeūtkenre nö halööktit nuk tinrīken re. Ngöṙô anga-aṅ, “Ōt nuk la-en chu öich lööṙen ṙāngen u. Kihngen takô pöri chū-ö öich ṙā-angkūö re pōp sikrět.” Unôichrit töhěng samyeūheu, möl anga-aṅ nö ṙa-angkūö re. Asuh pöri ök mahyööken ò? Vë-eny nang hī anga-aṅ, “Kalē-ě ṙô chu-ö öich vë-ekūötēv ikūö Yāvē. Yēḵ chu chū-ö mihôiṅ halööktit re, kūö chu hòṅ haṙamlōn Yāvē, ngatī nö öp töng yòh mihôiṅ mahalööktit re!” *

18. Sā ṙô ngam 1 Kòrin 6:9-11, asuh nup ngaich inlahen yip tarik ngam Tēv?

¹⁸ Yik Kristīön ik raneh senchurī, yik tö katöllöngö tö Yāvē nö hol Yēsū nö hayöng, pōyen yik in cha tötlöngö la-en sin ik urěh. Tö sā në, ōt yik ma-asěha nö in cha, ōt yik chamô-òṅ kānö nö kikanö chamô-òṅ kōnyö nö kikōnyö, ōt yik mu-ulāya inrē. Ṙāngen minë tötlöng pöri ngaich la-en re pön hayöökaṙen töm Töhet Kumlēḵ. (Vë-evkūö 1 Kòrin 6:9-11.) Ngatī töngamuh nö pōyen yip mahalööktit nup tövaich tinrīken re, unôichrit cha nö haköpmat ngam Paipöl. * Nup tötkô sin nö ṙā-ayö tö cha nö kanahngenre. Lökten man minhôiṅ ṙātö-ellōnre tö re öm mihôiṅ ṙāngö nup tötlöng tinrīken re ngaich mihôiṅ öm kēḵ ngam vinôkö.

19. Asuh öp min haköp hī ip yamih ātiköl?

¹⁹ Ngòh tarik töhòṅ kēḵ ngam vinôkö, rö-ö anga-aṅ nöng ṙamòngngö ngam hötṙeh tinrīken re, tön hòṅ hayutlöre inrē tö ngam tufömngöre tinrīken. Im yamih ātiköl min ayī-ö öi mikahtökūöre tö inlahen re öi sitih inlahen hayutlöre tö e sitih inlahen inrē yip tahëng nö hayööken hī.