1. Asuh öp kuilōn më inyööngö?

 YĪ-Ö inyööngö, akahakūö in tö yīö öi lōnu tö më kūönre nö akahakūö tö Yāvē hangenlōn inrē tö ò. Töt maneūken pöri ngam Tēv. Sitih ṙô öm min öm haköpten yip kūönre tö minë tinrīken ò, hòṅ cha nö akahakūö tö ò haröhtöre inrē nö in ò?—Yāk. 4:8.

2. Sitih inlahen aich mihôiṅ më inyööngö nö haköpten më kūönre tö minë tinrīken Yāvē?

² Hěng an ngam inlahen hī yěi hòṅ haköpten cha tö inlahen Yāvē öi hòṅ holṙô cha nö haköpmat ngam Paipöl. (2 Tim. 3:14-17) Hěng inrē ngam inlahen hī tö vënyu nö imat ngam Paipöl, hòṅ yip kūön hī nö akahakūö tö Yāvē haröhtöre inrē nö in ò. Yēḵ hī öi vë-ekūö ngam līpöre Inchōḵ-oṙô, ngaich akahakūö min ayī-ö tö ṙô ngam inyööngö nö vë-ekūö ngam kūönre tö inlahen minë tinrīken Yāvē nö löktö in minë tövīlöng nö un vaichngö tö u. (Inch. 3:19-21) Löktö in minë tövīlöng ayī-ö inrē mihôiṅ öi akahakūö tö minë tinrīken Yāvē. In ngih ātiköl in min öi mikahtökūöre tö inlahen tī më inyööngö nö haköpten më kūönre tö inlahen ngam Tēv Yāvē, tö minë tinrīken ò inrē nö löktö in në tövīlöng.

3. Hòṅ asuh öp ṙô më inyööngö nö mikahtö elmat më kūönre?

³ Ngö ṙô an ngam Paipöl tö minë ‘tötmaneūken tinrīken Yāvē nö meūkö anū-ö hē ranehlö vinīlö ngih panam, lökten in minë tövīlöng öi akahakūö tö inlahen ò nö Tēv.’ (Rōm. 1:20) Yī-ö inyööngö, lohten yin öi ṙamlōn öi kē-ěny ṙētakre öi holtö më kūönre öi chuh el kahôiṙen. Hē e kò-òren öm mikahtö elmat cha nö sitih inlahen nö meūkö minë tinrīken Yāvē nö löktö in minë tövīlöng. Töi ngëichkö öp haköplöre öi in Yēsū.

4. Sitih inlahen ök Yēsū nö haköpten yik tanīnöṙô nö löktö in minë tövīlöng? (Lūkös 12:24, 27-30)

 ⁴ Töi chumkūöṙen tö inlahen Yēsū nö haköpten më tanīnöṙô tö inlahen minë tövīlöng. Hěng heuh anga-aṅ nö ngö ṙô, chumkūöṙen yin ngëichkö minë chehechōn hēk minë pūl inrē. (Vë-evkūö Lūkös 12:24, 27-30.) Mihôiṅ öre ang Yēsū nö hachō elmat cha tö minë töṙeūla, hēk minë kun chōn inrē. Hachō elmat cha pöri anga-aṅ tö minë chehechōn hēk töminë pūl pön akahakūö yik haköptö ò tö u. Asehkūöre man, hē Yēsū nö hachō elmat cha tö u, ngaich lohten anga-aṅ nö sōkken minë vahë-enyre nö in cha. Lohten yik mahaköp nö môklökūöre nö ngëichken nup chehechōn kumteū hēk meuk minë pūl inrē. Sitih inlahen hēk ang Yēsū unôichrit e? Vë-eny nang cha anga-aṅ nö ngö ṙô, yē Yāvē nö mihôiṅ nö ha-aṅhaṅl minë chehechōn hēk asīöp minë pūl, ngatī inlahen min anga-aṅ nö hateungngö nup kuilōn yip tarikre. Ngatī ṙô anga-aṅ nö vë-eny inlahen Yāvē nö ṙòngnyökūö ellōnre nö kē-ěkūö yip tarikre hēk chumkūöṙen inrē tö cha.

5. Sitih inlahen aich më inyööngö kò-òren nö haköptö më kūönre nö löktö in minë tövīlöng?

⁵ Yī-ö inyööngö, Sitih inlahen öi mihôiṅ asīnken Yēsū öi haköpten më kūönre? Mihôiṅ man vënyö inlahen Yāvē öm löktö in nup ööilōnre vahī kūö kuntī ò. Tö sā meh mihôiṅ vënyö inlahen nup ööilōnre töṙeūla hēk chōn inrē, ngaich vënyö nup tinrīken Yāvē öm löktö in u. Unôichngöre mihôiṅ öm hatön nup ööilōn cha töṙeūla hēk chōn inrē. Ngaich vë-eny nup tinrīken Yāvē min öm löknyö in u ṙô, ngaich öt hō min cha-a nö öt chumkūöṙen nö hangihtö ṙô meh.

6. Asuh öp mihôiṅ haköplö hī öi löktö in ngam yöng Kristoför?

⁶ Yī-ö inyööngö, yěi hòṅ haköptö më kūönre tö inlahen Yāvē öi löktö in minë tövīlöng, ngaich hòṅ marò-òten hòng më-eṅ öm chöh (research) inlahen u? Hö-ö. Öt marò-òtô ök Yēsū nö vënyö inlahen minë chehechōn yěn nyā hēk sitih inlahen minë pūl inrē nö sīöp. Lohten yip kūön meh nö tö ööire nö haköp inlahen minë tövīlöng, öt uroh pöri öi hòṅ keuheūtnyö ṙô re öi vënyö inlahen u. Mihôiṅ öi höng rahëichnyen ṙô öi vë-eny nang cha tö inlahen u. Ngëichkö ṙô prötör Kristoför nö vënyö inlahenre nö haköptu tök yöngre kikānö ik sā ò nö nyīö. Ngö ṙô anga-aṅ: “Pōyen nun minë vahī kūö kuntī ngam Tēv i chīṙö ih löktö in u ṙô misī ök yöng ih nöng rahëichyen ṙô nö vë-eny inlahen u, hòṅ ih öi hameuktö minlēḵṙenre tö minë tövīlöng. Tö sā ih yěi chuh kui minë rôngö, ngaich ngö ṙô anga-aṅ nö in ih, ‘ngëichkö ṙôkö ngih rôngö yin, iṙôk vanāyö öng! Kô-en ang Yāvē nö tökiröng yiröh?’ Hēk yěi chuh kūö kuyāyö ngaich ngö ṙô anga-aṅ, ‘ngëichkö rò-òl minë mahūvö yin, iṙôken kumlēḵ ang ngam Tēv Yāvē yiröh?’” Ngö ṙô hēk ngam prötör: “Rahëichyen ṙô anga-aṅ nö vë-eny inlahen minë tövīlöng ngaich fēkö inlahen u īhö. Ngatī inlahen īhö öi pōyen haköplö öi löktö in u.”

7. Sitih inlahen öm mihôiṅ haköpten më kūönre nö chumkūöṙen nö ngëichkö minë tövīlöng?

⁷ Asā sanīöpö më kūön hī, ngaich hòṅ iṙūöhen ayī-ö öi haköpten cha tö inlahen minë tövīlöng hòṅ cha nö fēkö minë tinrīken Yāvē nö löktö in u. Mihôiṅ man öm vë-eny inlahen öp töhěng vahīlö ngam Tēv ngaich hatöönö ò öm ngö ṙô, ‘Asuh öp haköplö meh inlahen Yāvē öm löktö in u?’ Lohten min öm pinngangkūö öm hang öp sanapṙô ò.—Mët. 21:16.

8. Asuh ök mihôiṅ haköptö yik aṅ Israel nö iyik kūönre yěn kiröön nö lök el talöökö?

⁸ Töölö ṙô yik aṅ Israel misī nö haköpten më kūönre tö minë chööngö Yāvē, yěn ṙònghöichröön nö ‘kiröön nö el talöökö.’ (Chöö. 11:19) Pōyen nuk misī pakkūö talöökö nö im panam Israel, meuk nuk töṙōlkangen töṙeūla, chehechōn hēk pūl inrē cha-a i taseū talöökö. Lökten nö ṙētakvö yik inyööngö nö  haköpten yip kūönre tö inlahen ngam Tēv Yāvē nö löktö in minë tövīlöng. Hòṅ cha nö asīöp ngam mikahkūöre tö ò nö löktö in u. Ngatī töngamuh yip inyööngö yěn havötköre nö mihôiṅ nö haköpten yip kūönre tö inlahen Yāvē nö löktö in minë vahīṙen ò. Töi ngëichkö inlahen yip inyööngö tö ngatī inlahen.

9. Asuh öp mihôiṅ haköplö hī öi in nā sistör Punīta nā Katya?

⁹ Mi-iyöngkūö öp tökiröng panam i Intiā ang sistör Punīta. Ngö ṙô anga-aṅ: “Yěi chuh in yip aṅ patīre mi-iyöng tuhēt, ngaich meuk nup tövai īhö vahī kūö kuntī Yāvē, örheūheu inrē öi ṙôten tö u öi in yip kūönre. Akahaiṙen chū-ö tö më nyīö nö chumkūöṙen nö ngëichkö minë tövīlöng, höichngen yěn marôvat tö minë panam chūök minë lôrī hēk tarik inrē nö pōyen.” Yī-ö inyööngö, yěm holröön më kūönre öm chuh in nup tövai chūökö, ngaich lohten min cha-a nö öt vaichngö tö nup inlahenre nö in yīö. Ngö ṙô ang sistör Katya ngam aṅ Maltovā, “Köplōn chin tö nup inlahenre öich in nak yöngre, hē ih öi iyöng tuhēt. Haköpten chu cha-a öich afītöre yěich ngëichkö minë vahī kūö kuntī ngam Tēv Yāvē hēk ṙūöhtö mikahtökūöre inrē tö inlahen ò öich löktö in u. Pōyen ṙô chin öich kētö nöönyö cha.”

10. Sitih inlahen öm mihôiṅ yěm ötkô öm chuh in nup tahëng panam? (Ngëichkö ngam pòks “ Inyööken Më Inyööngö.”)

¹⁰ Asuh öp inlahen meh mihôiṅ yěm ötkô kiröönngöre tö ngam panamre? Hěngtak öp ihih aṅ Intiā ang prötör Amōl, Ngö ṙô anga-aṅ: “Hěng sumkam rò-òten më tarik aṅ hih yěn la-evṙen, ngaich pōiṙāi el talöökö inrē yěi hòṅ kunyī-inyre tö panam öi havöt. Öt uroh pöri më-eṅ öm hòṅ chuh tahëng panam. Pöm höng mihôiṅ öm chuh kui patīre, chuh el nup tö kun pāk (park) öm holten yip kūönre öm meuk nup vahī kūö kuntī ngam Tēv hēk vë-eny nup tövai tinrīken ò inrē nö löktö in u.” Yěm chumkūöṙen min öm ngëichkö nup i taseūre ngaich löktö in u min më-eṅ mihôiṅ öm haköpten yip kūönre. Tö sā minë chōn, chehechōn tö minë kamlöökö inrē. (Sal. 104:24) Ngam sistör aṅ Chörmönī ang  Körinā, ngö ṙô anga-aṅ: “Tö ööire öp yöng chu chū-ö tö pūl, lökten ik sā chu öich kun kun hēk yěn havötkö kūö chu anga-aṅ. Ngaich örheūheu anga-aṅ nö hameukhömat chu tö nup tövai pūl.” Yī-ö inyööngö, mihôiṅ yin yī-ö inrē öi haköpten yip kūönre öi löktö in nup vitiō hēk ātiköl inrē nup vamënyö inlahen minë tövīlöng. Öp töng chūök meh iyöng, mihôiṅ öm haköpten më kūönre nö chumkūöṙen nö ngëichkö minë vahī kūö kuntī Yāvē. Ta-a hēk töi ngëichkö minë tinrīken Yāvē.

11. Sitih inlahen aich më inyööngö nö fēlen më kūönre tö inlahen Yāvē nö hangenlōn tö cha?

¹¹ Yī-ö inyööngö, sitih inlahen öi mihôiṅ fēlen më kūönre tö Yāvē nö hangenlōn tö cha? Mihôiṅ yin öi hameukhömat cha tö inlahen nup töṙōlkangen töṙeūla tö chumkūöṙen tö nup kūönre. (Mët. 23:37) Mihôiṅ inrē öm hameukhömat cha tö minë töṙōlkangen tövilöng hòṅ cha nö ṙamölōn nö meūkö u. Ngö ṙô ang Katyā ngam kahakkö hī taheui: “Yěi havöt āyö tö yöngre ai chuh el kahôiṙen, ngaich sökngöre ai meuk nup tövai pūl. Ngaich ngö ṙô öp yöng chu: ‘Ngëichken në pūl man! Ṙòkhöre anū-ö nö kö harīkngöre tö höö, vai inrē. In e mikahkūö ayī-ö tö Yāvē nö hangenlōn tö hī.’ Yěich örheūheu öich meuk minë pūl töngamuh. Ngaich löktö in e mikahkūö chū-ö tö Yāvē nö hangenlōn tö hī.”

12. Sitih inlahen aich mihôiṅ më inyööngö nö mikahtö elmat më kūönre tö Yāvē nö tö īnu tö mikah? (Salmai 139:14) (Ngëichkö ngam nyāt.)

¹² Mötlö mikah ang Yāvē tö hī öi tarik. (Rōm. 11:33) Sitih inlahen öm mihôiṅ ngatī ṙô in yip kūönre? Mihôiṅ öi vë-eny nang cha tö inlahen minë taṙul. Vīngöre ngam mak nö taṙul yěn chuh el halīöngö ngaich lööṙen röön angū-ö nö harīkngö chūökre nö suktöre. (Yōp 38:36, 37) Mihôiṅ inrē öm vë-eny nang ò tö inlahen ngam vinī-i hī öi tarik nö pinngangkūö. (Vë-evkūö Salmai 139:14.) Ngëichkö ṙô ngòh inyööngö tö Völātimīr minë-eny nö mikahtö elmat ngam kūönre. Ngö ṙô anga-aṅ: “Hěngheuh öp kūön ai nö suktöre nö el saiköl, kônyi alaha anga-aṅ. Ilöö lööken pöri anga-aṅ. Löktö in e ngaich ai mikahtö elmat ò tö inlahen ngam alaha hī nö ngatī vinī-i tö Yāvē nö havan lanöökenre. Vë-eny nang ò hēk āyö tö nup vahī yip tarik, nö öt kahngenre anū-ö nö löökta yěn öt kôlò. Tö sā nup lôrī nö öt höng kahngenre nö löökta yěn eksiten. Ngatī inlahen ngaich ngam kūön ai nö akaha elmat tö Yāvē nö tö īnu tö mikah.”

13. Sitih inlahen aich më inyööngö nö vë-eny nang më kūönre tö inlahen Yāvē nö tö kalēḵ? (Isayā 40:26)

 ¹³ Hōten hī ang Yāvē öi môklökūöre öi ngëichkö lātulöng ngaich afēkö ṙôkö ngam kumlēḵ ò nö haköpkö chūök minë taneūsömat. (Vë-evkūö Isayā 40:26.) Mihôiṅ in öi ngatī ṙô öi in yip kūönre öi hōten cha nö môklökūöre nö afēkö inlahen minë vahī kūö kuntī Yāvē. Ngatī inlahen ök ihih aṅ Taivān, ök yöng sistör Sīöng-Sīöng nö ṙūöhöl alaha ò nö ngatī inlahen. Ṙömöng köplōn an tö inlahen nyīni-öre. Ngöṙô anga-aṅ, “Hěng heuh chū-ö tök mömmī chu ai havöt chuh tahëng panam ngaichhöng iyöng el inrūkui āyö öt urōho ṙôken ngam yanāngö nö umuh im kamngö ai, lökten ai pōyen maheuk tö minë taneusömat nö el ngam halīöngö. Fēkö ngam inlahenre chū-ö, hē e öich uich höng miṙivngölōn Yāvē öich hang ṙô yip holre aṅ el iskul. Tölṙô chu ngaich ngam yöng chu öich fēkö ṙôken ngam kumlēḵ Yāvē hē ò nö vī minë taneusömat, mihôiṅ inrē min anga-aṅ nö kētö kumlēḵ chu öich la-al nup kanihngenre. Hē chu ngaich öich chumkūöṙen öich ngëichkö minë vahī kūö kuntī Yāvē ngölōn ngaich chū-ö töre öich hòṅ hēk mikahtökūöre tö inlahen ò, pòrô öp töyòh kanihngen chu sön mihôiṅ öich örheūheu öich löklōn ò.”

14. Sitih inlahen aich më inyööngö mihôiṅ nö vë-eny nang më kūönre tö inlahen Yāvē nö töṙamlōn?

¹⁴ Löktö in minë tövīlöng in öi akahakūö tö Yāvē nö tö ṙamölōn hēk lōnu inrē anga-aṅ tö hī öi ṙamölōn. Chöngṙen më Saëntist nö meuk inlahen minë töṙeūla, kāḵ hēk chehechōn nö tumsôköre. (Yōp 40:20) Ngaich aich më kūön hī nö meuk nup òṅnychī hēk kumīavṅ nö nyamtô nö in höö? Hayīölkūö hòng cha-a nö meūkö u? Yěn mihôiṅ më kūön hī nö ṙamlōn nö meuk minë töṙeūla nö nyamtô, ngaich fēlen cha më-eṅ tö inlahen ngam tö ha-önyö yöng hī ang Yāvē nö töṙamlōn.—1 Tim. 1:11.

15. Sitih inlahen aich mihôiṅ më inyööngö nö mikahtökūöre tö mufē elkuilōn yip kūönre? (Inchōḵ-oṙô 20:5) (Ngëichkö ngam nyāt.)

¹⁵ Ṙōlheuh më inyööngö nö öt akaha elmat tö inlahenre nö sitih inlahen ṙô nö vë-ekūö më kūönre, hòṅ cha nö ṙòngnyökūö ellōnre nö vë-eny minë kanihngenre. Yēḵ meh öm ngatī kanihngen, ngaich hòṅ sitih inlahen më-eṅ? Mikahtökūöre man tö öp mufē më kūönre.  (Vë-evkūö Inchōḵ-oṙô 20:5.) Ōt më inyööngö mameuk inlahenre nö yöölen yěn holröön më kūönre nö chuh el kahôiṙen nö meuk minë tövīlöng, ngaich lööṙen cha-a nö akahakūö tö mufē elkuilōn më kūönre. Pò cha nö chumkūöṙen nö in minë tö ngatī kamngö chūök cha nö havötköre, ngaich hē e cha-a nö ṙòngnyökūö ellōnre nö vë-ekūö më yöngre. Vë-enyre ök ihih aṅ Taivān ang Prötör Masahikō nö teūngen tö yanöölenre yēḵ cha nö holröön më kūönre nö havöt. Ngö ṙô anga-aṅ: “Yēḵ hī öi kē-ěny ṙētakre in më kūönre, hēk pòrô öi chuh kui rôngö, chuh kūö kuyāyö inrē, ngaich ṙamlōn cha-a. Lökten öi lööṙen ṙô öi vë-ekūö cha hēk akahakūö inrē tö öp mufē elkuilōn cha.” Ngam sistör ang Katyā ngam tö kakkö taheui tö hī, ngö ṙô anga-aṅ: “Unôichrit ngam iskul chu misī ök yöng chu nö havötkö kūö chu öich chuh el pāk. Kuchīken chu-ö öich in e lööṙen ṙô inrē chū-ö öich vë-eny nang öp yöngre tö nup inlahenre öich el iskul hēk tö nup afēkö chu inrē.”

16. Sitih inlahen aich më inyööngö nö kē-ěny ṙētakre mihôiṅ nö haṙamlōnre nö in më kūönre?

¹⁶ Yēḵ ngam mikūönö nö holṙenre nö chumkūöṙen nö ngëichkö minë vahī kūö kuntī Yāvē. Ngaich ṙòkhöre cha-a nö ṙamlōn, ngönlöre inrē ngam innôlö cha röhta inrē cha-a nö in höö. Ngö ṙô an ngam Paipöl, “ṙētakvö . . . hayīölkūö” hēk “ṙētakvö inrē kiṙīöm.” (Mum. 3:1, 4.) Pōyen nun minë vahī kūö kuntī Yāvē, löktö ṙanamlōn hī yēḵ hī öi meūkö u. Tö sā minë rôngö, mai hēk tö minë el inchōnngö inrē. Pōyen inrē yip mikūönö chamuh in nup tö ngatī chūökö nö kēnyö ṙētakre. Ōt yip nyīö tö ṙamlōn nö chuh el pāk, meuk nup töṙeūla, yöö nö el mak hēk el māi inrē. Kô-en nö pōyen minë vahī Yāvē chūök hī mihôiṅ öi havötköre holtö yip mikūönöre!

17. Kūö yòh öng nö tötṙanāngen ngam inlahen më inyööngö nö hòṅ haköpten më kūönre nö milēḵṙen tö minë tövīlöng?

¹⁷ Pōyen ṙanamlōn in min ip tufömngöre tövai panam öi holtö yip mikūönöre öi haköp inlahen minë tövīlöng. Ngaich ip hē e min öi öt vöö tö nup töṙeūla hēk öt vöö min inrē anū-ö tö hī. (Isa. 11:6-9) Pōyen ṙētak inrē min ayī-ö ip hē e öi ngëichkö minë vahī kūö kuntī Yāvē öi ṙamlōn. (Sal. 22:26) Yī-ö inyööngö, ötkô in öi höng hökken ngam ṙētak yamih, pöi hòṅ löktö kūö ing töngamuh öi haköpten më kūönre tö minë tövīlöng pöi mihôiṅ öi ṙamlōn öi löktö in u. Hòṅ cha nö akahakūö tö tinrīken Yāvē hēk mikahtökūöre inrē tö ò. Hòṅ cha nö sā inlahen mufē Tāvit nö ngö ṙô: ‘Ō Mā [Yāvē], Öt hěng la-en tö sā nup la-en meh.’—Sal. 86:8.