1. Asuh öp hinôtö hī tö Yāvē?

ṘAMÖLŌN ang Yāvē nö hameuktö ngam töt chanuhuvṙen hanangenlōn re tö hī. (Hōsī 6:6) Lökten ò nö tölṙô hī inrē öi hameukten e. (Mai. 6:8) Hòṅ urěh pöri ayī-ö mikahtökūöre tö ngam töt chanuhuvṙen hanangenlōn yēḵ hī hòṅ hameukten e i tahëng.

2. Asuh öng ngam töt chanuhuvṙen hananangelōn?

² Ngam ṙô “töt chanuhuvṙen hanangenlōn,” 230 tumheuh vinënyi angū-ö nö i mat ngam Paipöl New World Translation of the Holy Scriptures. “Miṙēlōn” hēk “tököp hanangenlōn” ngöṙô minë tahëng Paipöl nö translētö e. Lökten öp chūök ngam ṙô “miṙēlōn” hēk “tököp hanangenlōn” min nö meukö el ngih ātiköl, ngaich ṙamôten ngam töt chanuhuvṙen hanangenlōn anū-ö. Ngòh töt chanuhuvṙen hanangenlōn, öt ṙākenre anga-aṅ nö hameuktö hanangenlōn re tö ngam lālölōn re. Ngam hanangenlōn ngam Tēv tö tarik angū-ön tököp hanangenlōn tö ṙô hī, mihôiṅ pöri angū-ö nö hameuktu inrē nö ihôi hī öi tarik. Töt insā-av ang Yāvē nö hameuktö ngam töt chanuhuvṙen hanangenlōn. In ngih ātiköl in min öi meuk inlahen tī Yāvē nö hameukten e nö i tarik. Ngaich ip yamih ātiköl min öi ngëichkö inlahen yip tarik Yāvē nö hameukten e nö in höö.

3. Asuh öp ṙô Yāvē nö vë-eny inlahen re nö in Môsös?

³ Unôichrit ngam Maneutnyi yik Israel nö ṙā-ang Aikup, vë-eny minë-enyre ang Yāvē nö in Môsös tö minë tinrīken re inrē. Ngö ṙô anga-aṅ: “Ngam Mā Tēv [Yāvē] Tēv an tööḵlö tö miṙēlōn neūkölōn inrē, töt veūtö lanīnö, tö pōyen miṙēlōn kanô-en inrē, ṙātö miṙēlōn i tö kööinyu aṙēlö ötlanöökö tanôichngen tökööl inrē.” (Man. 34:6, 7) Sitih ṙô ang Yāvē nö ihih nö vë-eny ngam töt chanuhuvṙen hanangenlōn re?

4-5. (a) Asup ṙô Yāvē nö vënyö ngam töt chanuhuvṙen hanangenlōnre? (b) Asuh nup min intöönö ngahëichkö hī?

⁴ Öt höng vë-enyre ang Yāvē nö īnu töm hanangenlōn, tön vë-enyre anga-aṅ nö ‘tööḵlö tö ngam töt chanuhuvṙen hanangenlōn.’ (Kin. 14:18; Nah. 9:17; Sal. 86:15; 103:8; Yôěl 2:13; Yôna 4:2) Höng Yāvē töngatī vinënyi nö imat ngam Paipöl. In e mikahkūö ayī-ö tö ò nö mööḵlö lōn tö ngam töngatī tinrīken. * Lökten Rācha Tāvit nö ngô ṙô: “Ō Mā Tēv [Yāvē], söl el halīöngö an ngam hanāngen neūkölōn meh . . . Ō Tēv, yöng ṙôkö ṙāi ngam hanāngen neūkölōn meh, ngaich hanyatlöre vē kūön tarik nö el nyat minë sanëòk meh.” (Sal. 36:5, 7) Hameuktö minlēḵṙen re öi ayī-ö töm töt chanuhuvṙen hanangenlōn ngam Tēv öi sā Tāvit?

⁵ Yēḵ hī hòṅ ṙūötö mikahkūöre tö ngam töt chanuhuvṙen hanangenlōn ngaich hòṅ chöh sanapṙô në tö nët intöönö ayī-ö: In chīö ang Yāvē nö hameuktö ngam töt chanuhuvṙen hanangenlōnre? Asuh nup yanöölen hī tö tī ngam töt chanuhuvṙen hanangenlōn Yāvē?

6. In chīö ang Yāvē nö hameuktö ngam töt chanuhuvṙen hanangenlōnre?

⁶ Ōt yip ṙung tarik tö hāngenlōn tö “inköpö chööngö,” “mikah,” hēk ‘mikah elmat’ inrē. (Inch. 12:1; 21:17; 29:3) Ötkô pöri ngam töt chanuhuvṙen hanangenlōn nö hameuktu nö i chehen, höng i tarik inmeukti angū-ö. In chīö ang rih Yāvē nö hameuktö ngam töt chanuhuvṙen hanangenlōn re? Öt ṙòkhöre chūök an nö hameukten e, höng yip töröhta nö in ò yip ma hanôlö ò, cha-a chūök ò nö hameuktö ngam töt chanuhuvṙen hanangenlōn re. Köp ngam hanangenlōn Yāvē tö yip hol ò, kilēḵngôre inrē anga-aṅ tö re min nö örheūheu nö hangenlōn tö cha.

7. Sitih inlahen ang Yāvē nö hameuktö hanangenlōn re tö taṙòkhöre tarik?

⁷ Hangenlōn ang Yāvē tö taṙòkhöre tarik.  Ngöṙô ang Yēsū nö in Nikotimös: “Tölngö hanāngenlōn an ngam Tēv töng panam [tö më tarik], tön uroh nö kēngö ngam töng hěng maneuk Kūönre, pòn sōtu vē ṙamatö-ellōnre nö in Ò, nö ötkôlò, hōtu pöri ngam nômö tö-örheūheu-aṅ nö in cha.”—Yôh. 3:1, 16; Mët. 5:44, 45.

8-9. (a) Kūöyòh ang Yāvē nö hameuktö ngam töt chanuhuvṙen hanangenlōnre nö in yip tarik re? (b) Asup min hēk kahakkö hī?

 ⁸ Sā vinënyö e taheui, höng in yip tarik re ang Yāvē nö hameuktö ngam töt chanuhuvṙen hanangenlōn re. Ngatī ṙô nak nā Rācha Tāvit nā pròfět Tanīěl. Ngöṙô Tāvit: “Iṙūhen tī man tö ngam hanangen neūkölōn meh in cha yip tö-akahakūö tö meh.” “Ngam neūkölōn ngam Mā Tēv pöri nö töng öt chanūhuvṙen, nö in cha yip tö pa-ekūö tö Ò.” Ngaich ngö ṙô ang Tanīěl: “Ō Mā [Yāvē] . . . tököp inrē tö hanāngenlōn in cha yip töhāngenlōn tö ò mahaköp në chööngö ò inrē.” (Sal. 36:10; 103:17; Tan. 9:4) In e mikahlōn ayī-ö tö Yāvē nö ṙën nö hangenlōn tö më tarik re, pò cha nö akahakūö tö ò, pa-ekūö tö ò, hāngenlōn tö ò, hang minë chööngö ò inrē.

⁹ Pòrô hē e ayī-ö öl im kanô-en, sön ang Yāvē nö hāngenlōn tö hī. Hameuktöm töt chanuhuvṙen hanangenlōn re pöri ngaich anga-aṅ tö hī kūö hī öi löklōn ò. (Sal. 104:14) Ötlöktu inrē nö ‘ṙāngen hī ngam tököp hanangenlōn ò.’ (Isa. 54:10) Kôtamat ang Tāvit nö meukö e lökten nö ngö ṙô: ‘Chumkūöken yip tarik re an Yāvē.’ (Sal. 4:3) Hòṅ sitih inlahen öi pökeh ayī-ö? Ngö ṙô ön ngam Paipöl: “Yip tö akahaṙa, hangihtöre min tö në, ngaich cha-a min nö ngëichkö miṙēlōn ngam Mā Tēv.” (Sal. 107:43) Ta-a chěi töi ngëichkö minë tö lūöi kangen yanöölen yip tarik Yāvē tö tī ngam töt chanuhuvṙen hanangenlōn ò.

10. Asuh öp yanöölen hī tökūö hī akahakūö töm hanangenlōn Yāvē nö örheūheu nö köp? (Salmai 31:7)

¹⁰ Örheūheu nö köp ngam hanangenlōn ngam Tēv. Nët anāi tafūöl heuh kinakka ngam töt chanuhuvṙen hanangenlōn nö imat ngam Salmai 136. Ngöṙô ngam ranehnyô e, “Ha-öny ngam Mā Tēv, tön tölöök an, pò ngam miṙēlōn Ò nö örheūheu nö köp.” (Sal. 136:1) Pingangkūö ayī-ö öi meuk minë talöökö tī Yāvē nö hameuktö  ngam töt chanuhuvṙen hanangenlōnre tö yip tarik re. Öthō inrē anga-aṅ nöng ilöö ṙāngenre nö hameukten e. Hē el kanihngen takô anga-aṅ nö mööḵlö inlahen nö hameukten e. Asuh öp yanöölen hī tö tī e? Teūngen ayī-ö tö ṙanamlōnre hēk nganötö re öi la-al minë kanihngen re ngaich iṙūöhen öi löklōn Yāvē.—Vë-evkūö Salmai 31:7.

11. Sā ṙô ngam Salmai 86:5, Kūö yòh ang Yāvē nö aṙēlen hī?

¹¹ Kūö ngam töt chanuhuvṙen hanangenlōnre ngam Tēv nö aṙē-ěl. Yěn meuk öp tarik ang Yāvē nö halöktit re tö nup fālen re, ngaich aṙēlen ò min anga-aṅ tö kūö ngam töt chanuhuvṙen hanangenlōn re. Ngö ṙô ang Tāvit, “Hö-ö an nö asā nup tökööl hī nö lök alaha hī, ötrēhën nö asā nup tökööl hī nö reushen hī.” (Sal. 103:8-11) Akahakūö ang Tāvit tö miṙivlōn öp töfāluṙen yěn afēkö nup vanaichö re. Akahakūö pöri inrē anga-aṅ tö Yāvē nö ‘hamööngö re nö aṙēlen hī.’ (Vë-evkūö Salmai 86:5) Kô-en ang Yāvē nö ṙën nö aṙēlen hī, kūö ò nö aṅhavin tö ngam töt chanuhuvṙen hanangenlōnre tö yip mahavëken ò.

12-13. Yēḵ hī ṙömöng haṙivlōn tö kūö nuk urěh fālen re, ngaich hòṅ asuh öp kanöpölōn hī?

¹² Tövai angū-ö nö inlahen hī yěi fē-ělre tö minë vanāchöre. Pò hī min havëkö inṙē-ěl nup falen re ngaich halööktitre, ngaich aṙēlen hī min ang Yāvē. Ōt pöri yip tarik ngam Tēv tö ṙòmöng köp nö haṙivlōn, pòrô ngaich nö aṙēlöngö. Öt ṙātö-ellōnre cha-a tö Yāvē ngaich nö aṙēlen cha. Yēḵ meh öm ngatī mufē, ngaich hòṅ köpölōn më-eṅ tö Yāvē nö kô-en nö hameuktö ngam töt chanuhuvṙen hanangelōn re tö meh, lökten ò nö aṙēlen meh.

¹³ Yanöölen hī tö tī e. Pòrô in öi töthet, sön mihôiṅ ayī-ö holtö ngam töhet elkuilōn re öi löklōn Yāvē. “ngam mahām  Yēsū . . . nö ahetlen hī i nup tökööl hī.” (1 Yôh. 1:7) Kūö töt hanëtöre in öi ṙōlheuh vaichköreṙen hēk haṙivlōn inrē. Köpölōn pöri tö Yāvē nö hamööngöre nö aṙē-ěl nup tökööl hī yēḵ hī havöötö ellōnre. Ngö ṙô ang Tāvit nö vënyö ngam töt chanuhuvṙen hanangenlōn Yāvē: “Pòn sā ngam halīöngö nö lātulöng töng panam, ngatī ṙôkö öp neūkölōn Ò nö in cha yip tö pa-ekūö tö Ò. Sā rôvat ngam chuhöt tö ngam sūng, ngatī ṙôvat tī anga-aṅ nö ṙūöngen nup tanôichngen hī tö hī.” (Sal. 103:11, 12) Kô-en an Yāvē nö “pōyen tī nö aṙēlen hī.”—Isa. 55:7.

14. Sitih ṙô ang Tāvit nö vë-eny inlahen ngam töt chanuhuvṙen hanangenlōn ngam Tēv nö laklen hī?

¹⁴ Kētö lanaklö elkuilōn ngam töt chanuhuvṙen hanangenlōn. Vë-ekūö Yāvē ang Tāvit nö ngö ṙô: “Më-eṅ man chūök chu hanyatlöre, laklen chu man min tö kanihngen, havīlen chu man min tö tinköökö ṙinānyi . . . Ngòh mahayönglenre pöri nö i ngam Mā Tēv, havīlen ò min ngam miṙēlōn.” (Sal. 32:7, 10) Havīlöng misī nuk elpanam tö nuk tömarô-òl kinlōngö, pön sōtu yip aṅkūö u nö fehëvṙen tö tī yik la-al re. Ngatī ṙēngen ngam töt chanuhuvṙen hanangenlōn Yāvē nö laklēn hī tö nup tö mihôiṅ nö pasū-utī tö ngam innôlö hī tö ò. Angū-ö inrē min maharöhten hī öi in ò.—Yar. 31:3.

15. Sitih inlahen öng ngam töt chanūhuvṙen hanangenlōn Yāvē nö sā chūök innyatlö hī?

¹⁵ Ngöṙô ang Tāvit: “Pò [ngam Tēv] nö innyatlö chu ip sakamö kanihngen.” Vënyen Yāvē hēk anga-aṅ nö ngö ṙô: “Hanāngen neūkölōn chu, chūök chu kiyung, tömarô-òlkui chūök chamônghöl, ṙamānyen chu inrē, lanaklö chu, chūök chu inrē hayönglenre.” (Sal. 59:17; 144:2) Kūö yòh ök Tāvit nö asīnten ngam töt chanuhuvṙen hanangenlōn Yāvē nö chūök innyatlö? Yěn hanyatlöre misī yik tarik nö el nuk patī innyatlö ngaich öt fehngenvö cha-a, ngatī inlahen yip tarik ngam Tēv yěn hangön ngam ṙinatö ellōn re nö in Yāvē ngaich örheūheu min ang Yāvē nö hayööken cha pòrô öp töyòh chūök cha. Ngatī ṙô ngam Salmai im tö 91. “Ngö ṙô chin min tö ngam Mā Tēv, ‘Innyatlö chu an, tananglö chu inrē.’”(Sal. 91:1-3, 9, 14) Ngatī ṙô inrē ang Môsös tö Yāvē nö inyatlö yik aṅ Israel. (Sal. 90:1) Urěhkūö ngam kinpahöre anga-aṅ nö ngö ṙô: “Elyööngö meh an ngam Tēv tö-örheūheu-aṅ, elkatòh inrē nup kël töt chanūhuvṙen.” (Chöö. 33:27) Tö sitih manah öng ngam elkatòh inrē nup kël tö chanūhuvṙen?

16. Sitih inlahen ang Yāvē nö hayööken hī yěi haṙivlōn? (Salmai 136:23)

¹⁶ Öt hēngö vanööṙö ayī-ö yēk hī hayönglenre in Yāvē. Yēḵ hī pöri havīlöng tönup tökiröng kanihngen re, kò-òren ayī-ö yīhi miṙivlōn. Sitih tī min ang Yāvē nö hayöönken hī hē e? (Vë-evkūö Salmai 136:23.) Kēnyen hī min anga-aṅ öi ṙā-ang im miṙivlōn, ngaich fūöllöre tö hī, hayööken hī inrē öi havaichngöre tö nup miṙivlōn re. (Sal. 28:9; 94:18) Asuh öp yanöölen hī? Ṙamlōn ayī-ö kūö hī akahakūö tö Yāvē nö örheūheu min nö hayööken yip tarik pòrô öp töyòh chūök cha. Hangenlön inrē anga-aṅ tö hī.

17. Asuh öp ṙinatö-ellōn hī tö tī ngam töt chanuhuvṙen hanangenlōn Yāvē? (Salmai 33:18-22)

¹⁷ Yēḵ hī el kanihngen, mihôiṅ ayī-ö ṙinātu-ellōn tö Yāvē min nö hayööken hī öi köp ṙātö-ellōnre in ò. (2 Kòr. 4:7-9)  Ngö ṙô ang pròfět Yarimiā: “Ngam tököp hanāngenlōn ngam Mā Tēv öthētu nö ṙāngenre, nup neūkölōn ò öthētu nö keuheūt.” (Inrā. 3:22) Hòṅ ṙatö-ellōnre in tö Yāvē nö hameuktö ngam tö chanuhuvṙen hanangenlōn re tö hī, pön kuichi inrē nö imat ngam Paipöl, “Meuk minë mat [Yāvē] nö i kui cha yip töpa-ekūö tö ò . . . mameūka nö i miṙēlōn ò” inrē.—Vë-evkūö Salmai 33:18-22.

18-19. (a) Asuh nup haköp hī in ngih ātiköl? (b) Asup min haköp hī in nup yamih ātiköl?

¹⁸ Asup haköplö hī in ngih ātiköl? Pòrô hē e ayī-ö öl im kanô-en sön ang Yāvē nöng hangenlōn tö hī. Hameuktö ngam töt chanhuvṙen hanangenlōnre pöri ngaich anga-aṅ nö in hī kūö hī öi löklōn ò. Kūö ngam töt chanuhuvṙen hanangenlōn re inrē anga-aṅ nö laklen hī, röhta inrē nö in hī ngaich hateung nup kinlēḵngôre min nö in hī. Lōnu anga-aṅ tö hī öi örheūheu hanôlö ò! (Sal. 46:1, 2, 7) Pòrô öp tö yòh kanihngen hī, hayööken hī pöri min anga-aṅ öi haköpngöre in ò.

¹⁹ Ngaich in haköp inlahen Yāvē nö hameuktö ngam töt chanuhuvṙen hanangenlōn re nö in yip tarik re. Lōnu pöri inrē anga-aṅ tö hī öi hangenlōn tö höö. Angū-ö min ngih haköp hī ip yamih ātiköl.