1. Kūö yòh öi mihôiṅ ngatī ṙô tö Yāvē nö hòṅ haṙöhtöre nö in hī?

 ṘŪÖHÖL alaha hī an Yāvē öi haṙöhtöre öi in ò. (Yāk. 4:8) Pön Tēv hī, yöng hī hēk hol hī inrē anga-aṅ, lökten anga-aṅ nö hang ṙô hī yēḵ hī öi vë-ekūö ò hēk hayööken hī inrē yěi kihngen. Löktö in ngam söngkötönre tī ön inrē nö haköpten hī hēk laklen hī inrē. Hòṅ asuh pöri öp inlahen hī yěi hòṅ haṙöhtöre in ò?

2. Sitih inlahen öi mihôiṅ haṙöhtöre in Yāvē?

² Yěi hòṅ haṙöhtöre in Yāvē, ngaich hòṅ vë-ekūötēv, haköpmat ngam Paipöl hēk hòṅ afēkö nup haköpre ayī-ö. Yěi ngatī inlahen, ngaich sīöp min ngam mikahkūö hī tö Yāvē hēk ngam hanangenlōn hī inrē tö ò. Lōnu inrē min ayī-ö töre öi hòṅ hang chööngö ò hēk hòṅ ha-önyö ò inrē. (Inm. 4:11) Asā öp ṙôken mikahkūö hī min tö Yāvē, ngatī ṙôken sanīöpö min ngam ṙinatö-ellōn hī öi in ò hēk ṙatö-ellōnre min ayī-ö in ngam söngkötön ò, ngam löktö tī ò nö hayööken hī.

3. Sitih inlahen ang ngam Sī-ö nö ṙūöhngen hī tö ngam Tēv Yāvē? (Salmai 31:13, 14)

³ Öt lōnu ön ngam Sī-ö tö hī öi haṙöhtöre in Yāvē. Lökten yěn meūkö hī anga-aṅ öi kihngen, ngaich ma-anyre anga-aṅ nö ṙūöhngen hī tö Yāvē, pön hōten hī öi ṙāngenre löklōn ò. Nö sitih inlahen? Chöh tö inlahen tī re anga-aṅ nö hakūönngö ngam ṙinatö-ellōn hī nö in ngam Tēv hēk ngam söngkötön ò inrē. Mihôiṅ pöri ayī-ö öi lāköre tö nup tī ò. Yěn ngön ngam ṙinatö-ellōn hī öi in Yāvē, pòrô nup tö sitih inlahen tī ngam Sī-ö. Öthō min öi ṙāngen ngam Tēv Yāvē hēk tö ngam söngkötön ò inrē.—Vë-evkūö Salmai 31:13, 14.

4. Asuh nup min haköp hī in ngih ātiköl?

 ⁴ Ṙōlheuh in öi la-al nup kanihngenre öi el ngih panam ngam Sī-ö. In ngih ātiköl in min mikahtökūöre tö nup tö lūöi tī ngam Sī-ö nö hakūönngö ngam ṙinatö-ellōn hī in Yāvē hēk ngam söngkötön ò inrē. Mikahtökūöre in inrē öi kūö yòh mihôiṅ maṙôvat tö ngam Tēv hēk sitih inlahen inrē mihôiṅ öi asökngö minë tī ngam Sī-ö.

5. Sitih inlahen mihôiṅ nö kūönngöre ngam ṙinatö-ellōn hī in Yāvē hēk in ngam söngkötön ò, yěn yih nup kanihngen hī?

⁵ Yěn ōt nup kanihngen yamīhen hī. Tö sā hī, yěi löhlö tī tö ngam kinmānöre hēk yěn kunyah elmat më aṅ patī hī tö hī. Ngaich mihôiṅ nö kūönngöre ngam ṙinatö-ellōn hī öi in ngam söngkötön ngam Tēv hēk maṙôvat inrē tö ngam Tēv Yāvē. Öi sitih inlahen? Lohten nö ōt nup kanihngen hī tö maṙò-òten, ngaich mihôiṅ haṙivlōn hēk ngölōn tö u nöng öt kinheūtu. Hē e min ngam Sī-ö nö ma-anyre nö vīlö ellōn hī, öi ngölōn, hangenlōn ang Yāvē tö chu hēk hö-ö ṙöng. Mihôiṅ inrē min öi ngölōn tö në kanihngen hī nöng löktö in ngam Tēv hēk ngam söngkötön ò. Ngatī inlahen ngam Sī-ö misī i nuk ṙētak yik aṅ Israel. Ik hē cha nö haköövö nö i Aikup, ngaich ṙatö-ellōnre sin cha-a tö nā Môsös nā Āròn nö tahīntö tö Yāvē nö ṙamānYěn cha. (Man. 4:29-31) Unôichrit e ngaich Fërō nö pōYěn kahëti tö la-en yik aṅ Israel, ngaich vītö fālen nā Môsös nā Āròn ngaich acha-a nö ngö ṙô: “Pò nā vītö ngam kumchikṙen ih, nö kumnyah nö elmat Fërō, elmat yip tarik ò inrē, an kētö eltī cha tö sanët nö fëlngen ih.” (Man. 5:19-21) Haṙivlōn in tö inlahen tī më aṅ Israel nö vītö fālen minā tarik ngam Tēv më chūök cha nö hayönglenre. Yēḵ meh maṙò-òten la-al minë kanihngenre, ngaich sitih inlahen mihôiṅ öm ṙatö-ellōnre in Yāvē hēk in ngam söngkötön ò inrē?

6. Asūp inlahen Hapakūk Yěn yih nup kanihngen hēk asūp haköplö hī in ò? (Hapakūk 3:17-19)

⁶ Vënyö nup ṙô ellōnre in yāvē, hēk ṙātö ellōnre in ò. PōYěn nuk yamih kanihngen ök pròfět Hapakūk misī. Hěng heuh anga-aṅ nö kirööngen miṙivlōn, ngölōn anga-aṅ tö Yāvē yěn chumkūöṙen hòng tö ò hēk hö-ö. Keuheūtnyö nup ṙô ellōnre anga-aṅ nö vënYěn u nö in Yāvē. Ngöṙô anga-aṅ: “Ō Mā Tēv, i ṙôktören ṙô öich hū-a, ngaich rö-ö me-eṅ hōḵ hang? . . . Kūöyòh ömeh hameukhömat chu tö ötlanöökö ngaich hōten chu meuk inhôngen?” (Hap. 1:2, 3) Hangṙô ò ang Yāvē ik sa ò nö vë-ekuötēv ngaich kētö ṙinatö-ellōn ò tö nup ṙētak min nö vailöre. (Hap. 2:2, 3) Ngaich ik sā Hapakūk nö fēkö inlahen tī Yāvē nö laklö yip tarikre misī, Ngaich havantöre ngam ṙānamlōn ò. Ṙinātu-ellōn ngaich anga-aṅ tö Yāvē nö chumkūöṙen tö ò hēk hayööken ò nö lā-al nup töng sitih kanihngen. (Vë-evkūö Hapakūk 3:17-19.) Asūp haköplö hī in Hapakūk? Yěn yih nup kanihngen hī, ngaich hòṅ vë-ekūö Yāvē öi keūheutnyö nup ṙô ellōnre hēk ṙātö-ellōnre inrē. Fēken nup tī sin nö hayööken meh īnuk lāurěh. Ngaich ṙinatu-ellōn min ayī-ö tö Yāvē nö hayööken hī hēk kētö kumlēḵ hī öi lā-al nup kanihngenre. Ngaich yē hī min öi meuk inlahen tī Yāvē nö hayööken hī, ngaich sīöplöre min ngam ṙinatö-ellōn hī.

7. (a)Asup inlahen yik aṅ patī sistör Sörlī nö ma-anyre? (b) Sitih inlahen pöri ang sistör Sörlī hòṅ ngam ṙinatö-ellōn ò nö öt kūönngöre nö in Yāvē?

⁷ Havai ngam innòlöre in ngam Tēv Yāvē. Ngatī inlahen ök ih sistör Sörlī ök aṅ Papua Nīv Kinī, ik sa ò nö kihngen. b Kihngen anga-aṅ nö hanëkökūö öp mikūönöre, pön töng yaich. Hěngtak ök hòlmaneuk ò  tö ngö ṙô: “Tö inū man tö ṙô re töm töhet kumlēḵ ngam Tēv, isuh öp rih ngaich töhet kumlēḵ ò? Töng yāicha man ik urěh söl ing töngamuh. Hayëngö ngam ṙetak inrē më-eṅ öm im inhangkö ngam tölöök inhānga.” Ngatī inlahen ṙô anga-aṅ nö ma-anyre hakūönngö ṙinatö-ellōn sistör Sörlī. Ngö ṙô ngam sistör: “Hěng heuh chin chū-ö ngatī mufē tö ngam Tēv nö öt chumkūöṙen tö chu, hö-ö pöri öich halöngngen ngam ṙinatö-ellōnre nö kūönngöre nö in Yāvē.” Ngö ṙô anga-aṅ: Ilööṙen chū-ö öich vë-ekūötēv öich vënyö nup ṙô ellōnre in Yāvē. Vë-ekuö ngam Paipöl chū-ö hēk haköp nup tahëng inrē līpöre, örheūheu chuh el mīting hēk ahangkö tölöök inhānga inrē. Öt hěng heuh ngam mikūönö sistör Sörlī nö ha-euk, örheūheu cha-a nö ṙāmölōn. In e ngam sistör nö akahakūö tö Yāvē, nö chumkūöṙen töm mikūönö ò. Lökten anga-aṅ nö ngö ṙô: ‘Hangṙô chu an ngam Tēv Yāvē.’ (1 Tim. 6:6-8) Yěn yih nup kanihngen hī, ngaich hòṅ havai ngam innôlöre öi in ngam Tēv Yāvē ngaich öt hěngtak min tökô nö haṙevngen hī tö ò.

8. Asūp mihôiṅ inlahenken yip prötör mahachōḵ-kūö hī elngam söngkötön?

⁸ Yip samô-en minë la-en hī, ngaich löktö el minë TV nīvs perör intörnët hēk tö minë sōsöl mītiā inrē nö minyônyaṅ ṙô acha-a nö ṙôtö inlahen më prötör tö halenlöng tö ngam söngkötön Yāvē nö mahachōḵ-kūö hī. (Sal. 31:13) Ōt yip prötör tö kē-ě-ě hēk sūöchka nö tö fāluṙen. Ngatī inlahen ök inrē Pôl ik raneh senchurī nö sūöchka inlahen hēk kē-ě inrē. Sitih inlahen yik prötör sistör ik hē e?

9. Asūp inlahen yik Kristīön ik sa Pôl nö haköövö?

⁹ Ik sa Pôl nö haköövö nö i Rōm ōtre yik Kristīön ṙamuhöngre tö ò. (2 Tim. 1:8, 15) Kūö-yòh? Pön sa inlahen yip tö fāluṙen ang Pôl nö haköövö lökten cha-a nö ngölōn sitih ṙô yip min tahëng yěi chöhken Pôl? (2 Tim. 2:8, 9) Hēk vöö inrē cha-a yēḵ cha min nö sa inlahen Pôl nö hakihtuṙen? Öt akahakūö pöri ayī-ö tö nup mufē cha, sitih lōn pöri ang Pôl ik hē e. Uroh anga-aṅ nö chö-önyten cha nö hakihtuṙen öt fěkö ngam nômöre inrē  anga-aṅ (Inl. 20:18-21; 2 Kòr. 1:8) Ik hē Pôl pöri nö hòṅ hayöökaṙen tö cha ngaich öt holṙen ò acha-a! Hòṅ sitih inlahen öi ayī-ö yěn öt ötlēkaṙen yip prötör mahachōḵ-kūö hī?

10. Asūp tö hòṅ kanöplōn hī yěn ötlēkalṙen më mahachōḵ-kūö hī, ngaich kūö yòh?

¹⁰ Köpölōn tö hī kūö yòh hakihtuṙen ngaich achiöp tö tī-ivö. Ngö ṙô ngam 2 Timôtī 3:12: “Hôṅ, ṙòkhöre yip tö hòṅ löök nö i kūö Kristū Yēsū nö kihngen min tö öt inkôlò.” Yěi meuk inlahen tī ngam Sī-ö nö hakihten më mahachōḵ-kūö hī prötör ngaich ötkô öi pingangkūö. Lökten anga-aṅ nö ngatī inlahen hòṅ më prötör nö öt köp nö löklōn ngam Tēv. Ngaich mihôiṅmihôiṅ min öi vöö yěi meuk minë ötlineken cha.—1 Pīt. 5:8.

11. Asūp haköplö hī in Ònīsifòres? (2 Timôtī 1:16-18)

¹¹ Hayööken më prötör um ṙāngenre hanôlö cha. (Vë-evkūö 2 Timôtī 1:16-18.) Hěngtak ök hol Pôl tö örheūheu nö hayööken ò pòrô anga-aṅ nö haköövö. Ònīsifòres ök minë-eny ò. Ngöṙô ngam Paipöl. ‘Ngaich rö-ö nö sirōngkūö tö inlöökö chu [Pôl].’ Ik sā ò nö i Rōm, ngaich chöhö Pôl anga-aṅ, kôtökūö ngaich anga-aṅ ngaich hayööken ò tö nup hanākten ò, öt vanööru anga-aṅ nö hayööken Pôl. Asūp haköplö hī in Ònīsifòres? Yěn hakihtuṙen më prötör hī ötkô min ayī-ö öi heūlngöre i inyööken cha tökūö vanööröre. Öp töng kanô-òṅ hī öi i inyööken cha, ngaich kētöre ayī-ö. (Inch. 17:17) Pön angū-ö ṙētak hī hameuktö ngam hanangenlōnre öi in cha.

12. Asūp haköplö hī in yip prötör aṅ Rūs?

¹² Ngatī yin inrē më prötör sistör hī nö hayööken më holmaneuk hī aṅ Rūs. Më tö chaphötvö nö el chēl, chuh el kòt inrē acha-a nö hol më prötör sistör hī tö kahòkkaṙen. Asūp haköplö hī in cha? Hòṅ ngatī inlahen in ayī-ö yěn hěngtak öp mahachōḵ-kūö hī prötör, nö ötlēkaṙen hēk nö kē-ě nö chuh el chēl, ngaich ötkô ayī-ö vöö. Pöi hòṅ kētöre öi hayööken cha, mihôiṅ inrē öi vë-elkūi cha hēk hareuskö alaha yip mikūönö cha inrē öp töng tölngö inlahen hī öi hòṅ hayööken cha.—Inl. 12:5; 2 Kòr. 1:10, 11.

13. Sitih inlahen öng ngam rinatö-ellōn hī nö kūönngöre nö in Yāvē hēk in ngam söngkötön inrē ye hī ötlēkaṙen?

¹³ Lohten yip aṅ patī hī, I chuök hī kamān hēk hol hī inrē el iskul nö ötlēkôre tö hī kūö hī öi ma-ahangkö ngam tölöök inhānga hēk hamô-en minë inchöngten re tö Yāvē. (1 Pīt. 4:4) Ōt min yip tö ngöṙô: “Tövayö tinrīken man më-en, höng yahlö pöri minë chööngö el ngam tinlööken yīö achīö yip min hamangö u töngamuh.” Ōt inrē yip tö ha-uknyu ngaich ötkô ayī-ö vë-ekuö cha, lökten min nö mihôiṅ nö ngöṙô yip tahëng: “Vë-enyre më-eṅ öm tö hangenlōn tö holre angū-ö öng ngih hangenlōn meh?” Mihôiṅ min nö kūönngöre ngam rinatö-ellōn hī öi in ngam söngkötön. Mihôiṅ min öi ngölōn: ‘Höng hakihtuṙen in el ngam söngkötön Yāvē? Achīöp tökô nö ngatī inlahen?’ Sitih inlahen öm öre, hòṅ meh öt maṙôvat tö Yāvē hēk tö ngam söngkötön ò yěm pòrô ötlēkaṙen?

14. Yěn ötlēkôre yip tahëng tö hī ngaich hòṅ sitih inlahen ayī-ö? (Salmai 119:50-52)

¹⁴ Örheūheu man hang chööngö Yāvē. Hamang chööngö Yāvē ök Yōp lökten yip tahëng nö ötlēkôre tö ò. Hěng heuh ök hol Yōp nö uroh nö ngöṙô nö in ò, öt chumkūöṙen an Yāvē pòrô öm hang chööngö ò hēk hö-ö. (Yōp 4:17, 18; 22:3) Öt chumkūöṙen pöri ang Yōp tö minë tö ngatī ṙô. Pön akahakūö anga-aṅ tö nup chööngö Yāvē nö tö löng, ngaich örheūheu anga-aṅ nö hangö u. Pōyen nup ṙô yip tahëng nö in ò sön pöri anga-aṅ nöng köp nö in Yāvē. (Yōp 27:5, 6) Asūp haköplö hī in Yōp? Yěn ötlēkôre yip tahëng tö  meh, ngaich ötkô öi ngölōn: Kô-en ön minë chööngö Yāvē nö löng hēk yöölen hòng yěi hangö u? Höng hòṅ afēkö ṙôken nup yanöölenre pöri ayī-ö öi hang chööngö ò. Lökten man um ṙāngen ngam söngkötön Yāvē. Yěn pòrô nö miyëṙô yip tahëng um ṙūöhöngre tö Yāvē.—Vë-evkūö Salmai 119:50-52.

15. Kūö yòh yik aṅ patī sistör Prīchit nö ötlēkôre tö ò?

¹⁵ Ngatī ök ihih sistör Prīchit, aṅ intīa. Ik sa ò nö vītöre nö vamë-nyen Yāvē, ngaich ötlēkôre yik aṅ patī ò hēk miyëṙô inrē. Ik 1997 ngam sistör nö vōkö, ngaich unôichrit e ngam pīhö ò nö löhlö tī töm kinmānöre. Öt vamë-nyen Yāvē ök pīhö ò. Unôichngöre ngaich cha-a tö yik tö luöi tak kūön cha, nö chuh i tahëng panam. In e ngam sistör hēk nö pōyen kanihngen. Iyöng patī ök yöng pīhöre anga-aṅ ngaich hěnghöre kamān inrē, pò-ò nö hòṅ meukṙen yip aṅ patīre. Marôvat ngam patī ò töm patī pūlngö 350 kilometers (220 mi) ṙôvat. Rö-ö nöng angu-ö, pön hakihtuṙen inrē anga-aṅ tö yip yöng pīhöre. Lökten anga-aṅ nö ṙāngö ngam patī ngaich tahëngö chūök nö iyöng. Kapah löng ngaich anga-aṅ tö ök pīhö kikōnyö. Unôichrit e, ök kūön ò kikānö tö 12 samyeūheu nö kapah tökūöre nö kensör. Hěngöre vīka fālen inrē anga-aṅ tö yik aṅ patīre. Yē ò öre nö öt Vamënyen Yāvē ngaich öthō nö ngatī kanihngen. Sön pöri ngam sistör, nö ṙātö-ellōnre nö in Yāvē ngaich köp nö in ngam söngkötön ò.

16. Asuh nup inkòlô sistör Prīchit kūö ò nö ṙatö-ellōnre nö in Yāvē hēk in ngam söngkötön ò inrē?

¹⁶ Marôvat ngam patī pūlngö töm patī sistör Prīchit, ngaich kētö inlēnö ò ök tö hěngtak sörkit vösīör nö ahangkö ngam tölöök inhānga nö im kamngöre ngaich kēken ngam mīting nö i patīre. Ngölōn sin anga-aṅ töre, nö öt teūngten min nö ngatī inlahen. Hang ngam inlēnöre pöri anga-aṅ. Lökten ngaich anga-aṅ nö ahangkö ngam tölöök inhānga nö in yip tahëng, ngaich kēken ngam mīting nö i patī hēk örheūheu inrē nö holtö nap kūönre nö kēken ngam manūlö mikūönö. Asuh ngaich öp ṙòng e? Pōyen ngaich yik istötī ò, ngaich pōyen yik tö istötī rö kamë ngam vinôkö. Ik 2005 ngaich ngam sistör nö painīör. Nët nun minë māṅ ngaich nö  im kamngö cha hēk kētöre inrē nap kūön ngam sistör nö löklōn Yāvē. Kētö inkòlô ngam sistör ang Yāvē kūö ò nö ṙatö-ellōnre nö in Yāvē hēk in ngam söngkötön ô inrē. Lökten im inyöökenre anga-aṅ tö Yāvē nö mihôiṅ nö lā-al minë kanihngenre hēk lā-al minë tötlinëkenre.

17. Asūp tö hòṅ inlahen hī?

¹⁷ Yěi kihngen ngaich lōnu ngam Sī-ö tö hī ngö mufë tö ngam Tēv nö ṙāngen hī hēk yěi köp öi el ngam söngkötön Yāvē ngaich sīöplöre min minë kanihngen hī. Yěn sūöchlöng fālen yip prötör, hēk chaphötvö nö el chēl, ngaich lōnu ngam Sī-ö tö hī öi vöö yěi meukö u. Lōnu inrē anga-aṅ tö hī öi kūönngöre ṙinatö-ellōn öi in Yāvē hēk töm söngkötön ò inrē, mihôiṅ min inrē öi ngö mufē, tö hī öt yanööluṙen yěi hang minë inchöngtenre tö Yāvē. Akahakūö pöri ayī-ö tö u nöng tīnngöp tī ngam Sī-ö. (2 Kòr. 2:11) Ta-a chěi töi laklöre tö minë tīnngöp tī ngam Sī-ö, ngaich höng iṙūöhen öi hlṙen ngam söngkötön Yāvē. Hòṅ kööplōn inrē ayī-ö, tö Yāvē nö öthō nö ṙāngen hī. (Sal. 28:7) Pön öt hěngtak tökô, nö haköhngen hī tö Yāvē.—Rōm. 8:35-39.

18. Asūp min haköp hī in öp yamih atiköl?

¹⁸ In ngih atiköl in taheui öi kakken minë kanihngen tī ngam Sī-ö. Ngaich mihôiṅ min nö ngatī inlahen nö el minë māṅ lāinyngen hī mihôiṅ öi kūönngöre ṙinatö-ellōn öi inYāvē hēk in ngam söngkötön ò inrē. Asūp mihòiṅ inlahen hī yěn ngatī nup kanihngen el ngam māṅ? In öp yamih in min atiköl öi mikahtökūöre.