1. Asuh öp manah ngam inlahen hī öi ṙāpöre i tökeuheūttöre? (2 Timôtī 4:5)

 YĚI fukkui tö minë kanihngen ngaich kihngen ṙung ayī-ö öi haköpngöre öi in Yāvē hēk in ngam söngkötön ò inrē. Halēnö hī ön ngam Paipöl tö hī ‘hòṅ ṙāpöre i tökeuheūttöre,’ ngaich möi öi el kanihngen. (Vë-evkūö 2 Timôtī 4:5.) Asuh öp manah ngam inlahen hī öi ṙāpöre i tökeuheūttöre? Hòṅ lām ayī-ö ngaich hòṅ afītöre ayī-ö tö ngam mufē Yāvē nö ngëichkö ngam kanihngen hī. Yē hī min öi ngatī inlahen ngaich löngö katöllö min ayī-ö.

2. Asuh nup min kahakkö hī öi in ngih ātiköl?

² Kakkö minë kanihngenre in hē e in minë tö urěhngöre ātiköl. Ōt pöri minë tö söklöre kò-òren inlahngen el ngam söngkötön Yāvē hēk el ngam māṅ inrē. Lökten hī mihôiṅ öi kihngen öi haköpngöre öi in Yāvē. Kakkö minë tö lūöi in min inlahngen in ngih ātiköl (1) yěn miṙivngö lōn hī më holmaneuk hī, (2) yěi kētu inlēnö, hēk (3) yěn ōt nup tö halööktitvö el ngam söngkötön. Ta-a chěi töi mikahtökūöre öi in në tö lūöi inlahngen öi sitih inlahen kò-òren haköpngöre in Yāvē hēk in ngam söngkötön ò inrē?

3. Asuh nup yamih mufē hī kò-òren yěi mumṙivilōn tö lōn re tötī yip holmaneukre?

³ Haṙivlōn öm ṙung tö tī më minṙöinylen hēk tö tī më prötör sistör inrē? Lohten öm ngölōn tö u nöng inyë-e meh. (Rōm. 3:23; Yāk. 3:2) Öthō pöri më prötör sistör hī nöng tölngen re nö ötlēḵngen hī, haṙivlōn pöri më-eṅ tö kūö nup ṙô cha. (2 Kòr. 2:11) Mihôiṅ inrē öi öt yīhi inrôhò tö kūö infēken në ṙô, ‘Kô-en hòng ngam Tēv Yāvē nö hachōḵ kūö ngam söngkötön re tö inlahen më tarik nö ngatī inlahen?’ Yē hī öi yahlö mufē öi fēken u, ngaich mihôiṅ min öi ṙūöhngöre tö ngam söngkötön Yāvē. Pön angū-ö lōn ngam sī-ö nö in hī. Lökten öi hòṅ ṙāpöre i tökeuheūttöre ngaich holtö mikah el mat re öi in minë la-enre.

4. Sitih inlahen ang Yôsěf nö holtö mikah elmat re nö in minë la-enre, pòrô nö ötlēkaṙen tö yip mëmre? (Ranehlö 50:19-21)

 ⁴ Ui aṅhavin tö ngam kumnyahlōn. Töi ngëichkö inlahen Yôsěf ik sā ò nö ṙālö ngaich ötlēkaṙen anga-aṅ tö tī yik mëm re, kunyah elmat inrē cha-a tö ò, ōt inrē yip in cha tö hòṅ fëlngen ò. (Ran. 37:4, 18-22) Hěngheuh inrē anga-aṅ nöng inyīhiyö tö yik mëmre. El minë tö lūöi sīön samyeūheu nöng yīhi kūö re minë kanihngen Yôsěf. Ngaich mihôiṅ öre anga-aṅ nö yīhi mufē tö në, kô-en hòng Yāvē nö hangenlōn tö chu? Lohten inrē anga-aṅ nö ngö mufē, hē nup ṙētak lōn chu öich hòṅ hayöökaṙen tö ò ngaich ṙāngen chu anga-aṅ? Öt kunyaha lōn pöri ang Yôsěf. Pò-ò nö īnu tö ngam lanēmö hēk holtö mikah elmat re inrē nö kēken nup la-en. Kūö yòh öi mihôiṅ ngatī ṙô? Mihôiṅ öre anga-aṅ nö havahölvah re nö in yip mëmre, hö-ö pöri anga-aṅ nö ngatī inlahen. Pön hangenlōn tö yip mëmre, lökten anga-aṅ nö aṙēlen cha, ngaich vayö tinrīken inrē anga-aṅ nö in cha. (Ran. 45:4, 5) Lökten ang Yôsěf nö holtö mikah elmat re nö kēken minë la-enre, kūö ò nö öt fēken minë kanihngen re, pön fēkö minë kuilōn Yāvē. (Vë-evkūö Ranehlö 50:19-21.) Asūp haköplö hī in Yôsěf? Yěn ōt öp tö haṙivlōn tī tö meh, ngaich ötkô më-eṅ öm haṙivlōn öm in Yāvē, ngaich ötkô inrē öm ngö mufē tö ò nö ṙāngen meh. Fēkö minë inyööken re pöri më-eṅ tö Yāvē öm lā-al minë kanihngen re ngaich aṙēlen yip holre. Köpölōn man, “tön hanyatngö nup töpōyen tökööl an ngam hanāngenlōn.”—1 Pīt. 4:8.

5. Sitih inlahen ang Prötör Mikeyās nö holtö mikah elmat re nö kēken minë la-en ik sā ò nö ngölōn töre nö ötlēkaṙen?

⁵ Töi chumkūöṙen kò-òren öi ngëichkö inlahen öp töhěng tak minṙöinylen aṅ Saôt Amërika tö Mikeyās b minë-eny. Hěngheuh anga-aṅ nö ngö mufē nö in yik minṙöinylen tö cha nö öt vayö inlahen nö in ò. Ngöṙô anga-aṅ: “ Örheūheu chū-ö öich höng fē-a el hatööm hēk öt yīhi inrôhò inrē hēk hēṙu inrē öich peuiny kūö chu höng fēken u. Öt hěngheuh chū-ö öich ngatī rôken kanihngen.” Ṙāp ngam mufē re pöri ngaich ngam prötör, ngaich holtö mikah elmat re nö kēken minë la-en. Örheūheu anga-aṅ nö havëkö kūö Yāvē tö ngam töhet kumlēḵ hēk nganönöre inrē. Haköp minë ātiköl inrē anga-aṅ minë chūök ò nö teūngen tö minë tövai inlēnö. Asūp haköplö hī in prötör Mikeyās? Yěm hēṙu ngatī mufē tö yip prötör sistör nö öt vayö inlahen nö in meh, ngaich hòṅ vī ngam lanāmö më-eṅ hēk um vaichö mufē tö inlahen cha pöm lohten öm öt akahakūö tö nup inlahen cha hēk nup ṙô ellōn cha inrē. Lökten öm havëkö kūö Yāvē hòṅ meh öm sā mat Yāvē öm ngëichken minë tövai tinrīken më prötör sistör hī. Ngaich möl min më-eṅ akahöiṙen tö cha nö öt tölngen re nö mumṙivngö lōn meh. Teungten min më-eṅ inrē aṙēlen cha, yē meh min öt ngëichkö nup vanāichö cha. (Inch. 19:11) Hòṅ köpölōn më-eṅ tö Yāvē nö akahakūö tö inlahen meh, ngaich kētö nganönöre min anga-aṅ öm lā-al nup töt kanò-òṅ re.—2 Kin. 16:9; Mum. 5:8.

6. Kūö yòh öi hòṅ köpölōn tö Yāvē nö kētö inlēnö yip hanangenlōnre? (Heprāi 12:5, 6, 11)

⁶ Yē hī öi halēnö ngaich öt ööire ayī-ö tö minë inlēnö re. Yē hī pöri min öi höng fēkö ngam inlahen re öi kūö yòh kētu inlēnö, yěi höng haṙivölōn min ngaich mihôiṅ min öi ngölōn töre ngaichöi höng ötlēkaṙen. Pī-a min inrē ayī-ö mihôiṅ öi ngölōn, kūö yòh öich halēnö yěn höng öt yahngen ngam vanaichö chu. Yē hī pöri min höng fēken u, ngaich vaichngö min ayī-ö tö ngam tökiröng hanangenlōn Yāvē nö anga-aṅ mahalēnö hī. (Vë-evkūö Heprāi 12:5, 6, 11.) Yē hī pöri min öi haṙivlōn tö minë inlēnö re, ngaich mihôiṅ min  ayī-ö öt hō-en minë inlēnö kahētö Yāvē hēk marôvat inrē min ayī-ö tö ngam söngkötön ò. Köplōn tö e nö lōn ngam Sī-ö anū-ö. Lökten yěn ōt kamëtö inlēnö meh ngaich hòṅ sitih inlahen më-eṅ öm ṙāpöre i tökeuheūttöre hēk holtö mikah elmatre inrē in minë la-en re?

7. (a) Sā inlahen ngam nyat, sitih inlahen ang Yāvē nö kē-ě Pītör nö in minë la-enre ik sā ò nö hang minë inlēnö? (b) Asūp haköplö hī in Pītör?

⁷ Hang minë inlēnö ngaich halööktitre. Ṙōlheuh ök Yēsū nö halēnö Pītör. (Māk. 8:33; Lūk. 22:31-34) Haṙivlōn pöri anga-aṅ lohten hē e, sön pöri anga-aṅ nö chiplö nö in Yēsū. Hang minë inlēnö anga-aṅ ngaich pītnyöre nö halööktit minë vanāichöre. Lökten ang Yāvē nö kētö inkòlô ò ngaich kē-ěkūö ò inrē tö minë tökiröng la-en. (Yôh. 21:15-17; Inl. 10:24-33; 1 Pīt. 1:1) Asūp haköplö hī in Pītör? Lökten yěi halēnö ngaich ötkô öi sirongkūö tö minë inlēnö tö kētu, hòṅ hō-en u ayī-ö hēk halööktit u inrē. Yē hī min öi ngatī inlahen ngaich teungen min ayī-ö tö minë tö pōyen la-enre el ngam söngkötön.

8-9. (a)Sitih inlahen mufē ang prötör Pörnatō ik sā ò nö halööktitvö? (b)Sitih inlahen ngam Prötör nö halöktö minë mufē re?

⁸ Töi ngëichkö inlahen prötör Pörnatō ngam mi-iyöng kūö ngam panam Mosāmpik. Töhěng tak ök nö minṙöinylen ṙātu pöri ngaich anga-aṅ nö im la-enre. Sitih inlahen pöri ngam prötör ik sā ò nö öt minṙöinylen nö ngaich. Ngöṙô anga-aṅ nö vë-eny, “Yēḵ chu öich halēnö ngaich öt ööiṙe chū-ö hēk haṙivlōn inrē öich in yip prötör.” Höng angū-ö ngaich afēkö ngam prötör tö yip töhëng prötör sistör el ngam māṅ nö sitih mufē min nö in ò. Ngöṙô anga-aṅ, “Chumngëṅtu öich öt ilöö ṙātö-ellōnre tö minë fësla më prötör el ngam söngkötön nö tölöng angū-ö. Sitih inlahen pöri ngaich ang prötör Pörnatō nö halööktit minë tinrīkenre?

⁹ Halööktit ngam mufē re ngaich ang prötör Pörnatō. Ngöṙô anga-aṅ nö vë-eny: “Ik sā chu sin öich minṙöinylen, ngaich vë-eny nang më prötör sistör chū-ö tö ṙô ngam Heprāi 12:7 tö hī öi yöölen yěi hang minë inlöktitre tö Yāvē. Ngaich chin töngamuh öich teunghu tö ngih inlēnö.” Lökten nö ōt minë inlahen ngam prötör nö havantö ngam ṙinatö-ellōnre nö in Yāvē hēk tö ngam söngkötön ò. Lökten ngaich anga-aṅ nö kēnyö ṙētak re nö haköp mat ngam Paipöl hēk fēkö minë haköpre inrē. Sön pöri anga-aṅ nöng paṙūtalōn tö më prötör sistör nö sitih mufē nö in ò. Öt ṙākenre nö holṙen  më prötör sistör nö ahangkö ngam tölöök inhānga hēk chuh el mīting hēk kētö ānsör inrē. Havantö inlahen re ngaich anga-aṅ nö kē-ěvkūö tö ngam la-en minṙöinylen. Lökten yēḵ meh më-eṅ öm sā inlahen prötör Pörnatō öm halēnö, ngaich um sirōngkūö tö minë inlēnö tö kētu pöm hòṅ hō-en u ngaich halööktitre inrē. c (Inch. 8:33; 22:4) Yēḵ meh min öm köp in Yāvē hēk im söngkötön ò, ngaich öthō min anga-aṅ nö öt kē-ěkūö meh tö minë tö pōyen inkòlô.

10. Asuh nuk misī tö halöötitvö inuk sakamö yik aṅ Israel töp lökten cha nö kihngen nö chiplö nö ilinöökölōn Yāvē?

¹⁰ Yěn ōt minë töhalööktitvö el ngam söngkötön ngaich öt lööṙen ayī-ö hō-en u. Yē hī pöri min öt hō-en u, ngaich mhôiṅ min öi marôvat tö Yāvē. Ngatī inlahngen inrē anū-ö i nuk urěhngöre ṙētak. Urěhēkūö kinëtö minë chööngö Môsös mëkui minë mikūönö nö vi minë tahaklö chūök tī cha tö mikūönöre nö kētö minë tökētu nö in Yāvē. (Ran. 8:20, 21; 12:7; 26:25; 35:1, 6, 7; Yōp 1:5) Lökten ang Yāvē nö kētö chööngö nö in më kūönṙô tö cha nöng acha-a kamëtö minë tökētu rö-ö nö më kūi ngan mikūönö. Lökten ang Yāvē nö katöllen më mikūönö Āròn nö kūönṙô, yē öp tarik nö öt aṅ mikūönö Āròn ngaich kētu sachā anga-aṅ töm kinpaha yēḵ ò nö kētu tökētu. d (Lēv. 17:3-6, 8, 9) Hö-ö in ayī-ö uroh akahakūö töp chö-önyö hē Kōrah,Tatān, Apirām hēk tö yik tö 250 ṙôken mā nö lā-al kūö Môsös hēk Āròn inrē. (Kin. 16:1-3) Pòrô öp sitih lāinyngen cha nö ngatī inlahen ötlöktu cha-a nö chiplen nö in Yāvē. Yěn ōt nup tö halööktitvö nö el ngam sahō-o hī, ngaich hòṅ sitih inlahen ayī-ö?

11. Asuh öp haköplö hī më mikūönö Kōhat?

¹¹ Hō-en minë töhalööktitvö el ngam söngkötön. Ik sa më aṅ Israel nö kiröön nö lök el tö nyalnyi, ngaich më mikūönö Kōhat nö keun ngam kasòng chööngö nö urēhěkūö më tarik yē më aṅ Israel nö kiröönngöre nö chuh i tahëng chūök. (Kin. 3:29, 31; 10:33; Yôs. 3:2-4) Tökiröng angū-ö nö la-en nö minlēḵken cha! harīkngöre pöri ngaich ngam inlahen cha ik sa cha nö teung nö im kinlēḵngô panam. Öt sā re pöri cha-a nö keun ngam kasòng chööngö. Lökten ngaich cha-a nö kē-ěvkūö tö minë tahëng la-en. Ik Sakāmö ök rācha Sòlòmön nö hayöng, ngaich ōtre incha tumkökṙôre, töṙātu nö amahati hēk mayōm pati nyā-aṅkūö inrē. (1 Kin. 6:31-33; 26:1, 24) Öt hěngkang chūök nö kūichiyö nö imat ngam Paipöl tö më mikūönö Kōhat nö uyëḵkenre nö hòṅ kiröngö la-en nö sa nuk la-en cha sin nö lā-urěh. Asuh öp haköp hī i inlahen më mikūönö Kōhat? Yěn halööktitvö nup la-en el ngam söngkötön Yāvē ngaich hòṅ hō-en u ayī-ö, lohten man sin tö pōyen la-en, kē-ěyö pöri minë la-en meh. Yē meh pöri kē-ěvkūö tö nup töng la-en ngaich hòṅ ṙāmlōn më-eṅ. Köplōn më-eṅ nö rö-ö Yāvē nö kūö ngam la-en meh nö pōiṙāi mat tö meh, kūö ngam hinangö chööngö pöri öm pōiṙāi i mat ò.—1 Sa. 15:22.

12. Sitih lōn ang sistör Saina ik sa ò nö tīnirit nö ṙa-ang el Pētěl?

¹² Töi ngëichkö inlahen sistör Saina, mi-iyöng in öp panam la chūhöt. Nët anai lūöi samyeūheu anga-aṅ nö la-evṙen nö el Pētěl, ngaich töölô anga-aṅ töm söngkötön nö ispesöl painīör. Ṙāmlōn sin anga-aṅ tö nup la-enre el Pētěl, lökten anga-aṅ nö kihngen  nö kēken nup tufömngöre la-enre. Ngöṙô anga-aṅ, “Ik sa chu tīnirit ṙa-ang el Pētěl haṙivlōn chu-ö, ngö lōn chu-ö töre töng öthō-ovö chin chu-ö tö në la-en ötheuhköre chu-ö fēken u asūp vö vanāchö chu.” Angū-ö inrē kahakkö yip prötör sistör aṅ el ngam māṅ lökten chu haṙivlōn. Ngöṙô cha-a nö im sistör, “Öt heuneū-en lohten më-eṅ tö nup la-en, kūö yòh ṙöng öm tīnirit öm ṙa-ang el Pētěl?” Örheūheu pöri sistör Saina nö peuny hē el hatööm. Ngö ṙô pöri ngam sistör, “Öt hěngheuh öich ngö lōn, vaich nun minë chööngö ngam söngkötön Yāvē hēk öt hāngenlōn Yāvē tö chu.” Sitih inlahen pöri sistör Saina nö holtö mikah el matre nö kēken minë la-enre?

13. Sitih inlahen ngaich ang sistör Saina pòrô anga-aṅ nö haṙivlōn ik urěh?

¹³ Urěh ök sin sistör Saina nö haṙivlōn, unôichngöre pöri anga-aṅ nö ṙāmlōn nö i linöökölōn Yāvē. Kūö ò nö vë-ekūö nup ātiköl inlahen yip tarik tö ngatī inlahen kanihngen sin. Ōtre nup tövai inlēnö imat minë ātiköl. Sā ök tö hěng ātiköl Chūökamahati-HI 1 Förvörī 2001 öp tö ngö kui “Mihôiṅ man lā-al nup kanihngenre!” Vënyu inlahen ang Mākös nö kē-ěyö nup la-en ò, iṙôkö miṙvlōn lohten anga-aṅ. Ngöṙô sistör Saina, “Sā lanë-en chu ngam ātiköl inlahen Mākös.” Lökten ngaich anga-aṅ nö hanôl yip prötör sistör hēk holṙen cha inrē nö ahangkö ngam tölöök inhānga. Öt pōyen mufē pöri anga-aṅ töre nö öt la-evṙen nö el Pētěl . Pön köplōn anga-aṅ tö minë fesla më prötör el ngam söngkötön Yāvē tö cha nö tö hachōḵ-o tö ngam töhet kumlēḵ. Ngaich yip prötör mayōmken hī ngaich hangenlōn cha-a inrē tö hī. Akahalōn pöri ngaich ngam sistör tö minë la-en ngam söngkötön tö u nö öt hōḵ nö öt harīktöre inlahen. Ngih pöri tö mötlö, ngam la-en ngam Tēv Yāvē nö hòṅ kū-ö urěh.

14. Asuh öp fësla kanihngen prötör Platō, ngaich asuh öp kanöpölōn ò?

¹⁴ Töi ngëichkö ngam inchōḵ el mat re inlahen ngam Prötör Platō tö 73 samyeūheu mi-iyöng Sloviniā. Hamūltu ngam māṅ ò nö inup tahëng māṅ hēk ngam pati Pūlngö nö ööpi kūö ngam chūök cha sin nö mīting. Ngöṙô anga-aṅ, “Tövai ngam patī pūlngö chūök ih öi mīting! Öt akaha kūö chū-ö tö e nö lööpikūö. Pò ih höng fömngöreṙen öi vī-i e ōt nup chehen e tö tufömngöre vinī tī tö ih. Öt inrē nup chōn vahi chu lökten öich haṙivlōn. Kūö ngam māṅ nö harīki chūök lökten yip Prötör sistör nö hòṅ harikngö inlahenre. Kanihngen angū-ö nö in yip tököiny  prötör sistör.” Hang minë chööngö ngam söngkötön pöri ang prötör Platō. Ngöṙô anga-aṅ, “yē hī hang minë inlēnö lamöktö el ngam söngkötön, ngaich pōyen taneūngen min ayī-ö tö inkôlòre. Lökten töngamuh öi hòṅ hang nup inlēnö, ngaich lööṙen min öi kē nup inlēnö inup yamih ṙētak. “Ngaich hòng ngam māṅ meh nö hamūltu nö in minë tahëng māṅ? Kētu la-en hòng më-eṅ tö nup töt sā nup la-en la-urěh? Yěm ngatī, ngaich hòṅ ṙātö-ellōnre më-eṅ tö Yāvē nö akahakūö tö nup mufē meh. Yē nup tö ngatī töhalööktitvö, ngaich hāngö u më-eṅ, ngaich hòṅ chiplen më-eṅ in Yāvē im söngkötön ò inrē, ṙātö-ellōnre më-eṅ tö Yāvē nö kētö inkòlô meh.—Sal. 18:25.

15. Yěn yih nup kanihngen nö lā kūö hī ngaich asuh öp tölöng nö inlahen hī?

¹⁵ Sā inlahen ngam ṙanöhtö ngam manāngen ngaich nö hòṅ yih, yih min nup kanihngen nö lā kūö hī nup tö mihôiṅ min nö kihngen tī hī öi haköpöre öi löklōn ngam Tēv Yāvē hēk holṙen ngam söngkötön ò inrē. Lökten öi hòṅ ṙāpöre i tökeuheūttöre ngaich hòṅ löngö inlahen ayī-ö. Tö sā meh öre, yěn ōt öp prötör sistör tö haṙivlōn tī tö meh ngaich ötkô më-eṅ öm köptī tö ngam lanīnö re öm in ò. Hēk yēḵ meh inrē öm fēlöngö, lohten më-eṅ öm sirongkūö, ötkô pöri öm höng fēken e pöm hòṅ hang ngam inlēnöre më-eṅ, ngaich halööktitre hēk yěn ōt nup tö halööktitvö nö el ngam söngkötön ngaich kihngen më-eṅ öm hāngö u, höng hòṅ iṙūöhen pöri më-eṅ hang tö nup tö vënyu.

16. Sitih inlahen öm kò-òren yēḵ meh hòṅ köptī tö ngam ṙinatö-ellōnre in Yāvē hēk in ngam söngkötön ò inrē?

¹⁶ Mihôiṅ man öm köptī tö ngam ṙinatö-ellōnre öm in Yāvē in ngam söngkötön ò inrē, pòrô nö yih nup kanihngen nö lā kūö meh. Yēḵ meh pöri hòṅ ngatī inlahen ngaich hòṅ ṙāpöre më-eṅ i tökeuheūttöre, tö sā meh öm ötkô öm veut lanīnö, hòṅ afītöre inrē më-eṅ öm hòṅ kēken nup la-en re ngaich sā mat Yāvē inrē më-eṅ öm ngëichken nup töng sitih la-en. Mihôiṅ inrē öm haköp inlahen yip tarik ngam Tēv misī yip tö vënyu inlahen nö imat ngam Paipöl. Ngaich ngëichkö haköplöre öm in cha. Havëkö kūö Yāvē inrē tö inyööken re. Um ṙāngen re öm hanôltöre öm in më prötör sistör. Yēḵ meh min ngatī inlahen ngaich pòrô öp tö sitih kanihngen öt löktu ngam Sī-ö nö kô nö haṙēvngen meh tö ngam Tēv Yāvē hēk tö ngam söngkötön ò.—Yāk. 4:7.