TÖHAKÖÖPÖ ĀTIKÖL 38
TINKÖÖKÖ 25 Töpōiṙāi Kanòlô
Chumkūöṙen Tö Minë Inlēnö
“Hěngtaka öp tö kē-ě hěngtak öp tö ṙa-ayö nö in cha.” —MËT. 24:40.
ASUH ÖP MIN HAKÖP HĪ?
Chumkūöṙen min ayī-ö tö minë inchōḵ elmat kahëtö Yēsū, minë chūök hī min mikahtökūö tö inlahen öp ṙētak manā-aṅ kinṙòkken ngih panam.
1. Asuh öp min inlahen Yēsū?
NGAICH in töngamuh im manā-angrit në ṙētak. Veutta yanīhi min ang Yēsū nö kahòkken më tarik ikūö ngih panam. Urěhngöre ṙô pöri anga-aṅ nö vë-eny nang yik haköptöre tö inlahen ngih panam min. Vë-eny nang yik mahaköp inrē anga-aṅ tö öp “minkahngö” yanīhire hēk tö öp “manāngen në taṙòkhöre nö ikūö ngih panam.” (Mët. 24:3) Vënyu ön ngam minkahngö nö in ngam līpöre Mëtiv tö 24 hēk 25 mirūlö, Mākös tö 13 mirūlö hēk Lūkös tö 21 mirūlö.
2. (a) Asuh nup ihih min tö kakka nö in ngih ātiköl? (b) Asūp mikah elmat hī in minë inchōḵ elmat kahëtö Yēsū?
2 Vënyö nang hī ang Yēsū tö minë tö lūöi inchōḵ elmat ngam lökten hī mihôiṅ öi hīnöre tö ngam yamih kinṙôka. Në nun tö lūöi inchōḵ elmat: Minë sīṅp tö minë pöököre, tö-akaha rēlö hēk töt akaha hēk kinlah coin chantī. Löktö in në inchōḵ elmat min öi akahakūö tö Yēsū nö löktö in minë la-en hī min nö kahòkken hī. In ngih ātiköl min öi kakken minë tö lūöi inchōḵ elmat hēk ngëichkö öp haköplöre inrē in u. Ta-a töi urěh öi chumkūöṙen ngëichken ngih inchōḵ elmat inlahen minë pöököre tö minë sīṅp.
MINË SĪṄP HĒK TÖ MINË PÖÖKÖRE
3. Ihē min ang Yēsū nö kahòkken më tarik?
3 Löktö in ngih inchōḵ elmat kahëtö Yēsū inlahen minë sīṅp hēk tö minë pöököre öi akaha kūö tö ò nö sitih inlahen nö kahòkken më tarik. Ngëichkö më tarik min anga-aṅ yěn hō-en ngam tölöök inhānga hēk yěn kētöre nö holṙen më tö hachāmö elkui hol ò. (Mët. 25:31-46) Ihē pöri ang Yēsū nö haköhngen minë sīṅp tö minë pöököre? Im manāngen ngam ‘tökiröng kanihngen’ urēhěkūö ngam Armakētòn min anga-aṅ nö ngatī inlahen. (Mët. 24:21) Sā inlahen ngam yōm sīṅp nö harēvngen minë sīṅp tö minë pöököre, ngatī inlahen min ang Yēsū nö harēvngen yip tarik hamòlṙen yip tö hachāmö elkui Kristīön tö yip tarik töt hamòlṙen cha.
4. Kūö yòh öi mihôiṅ ṙātö-ellōnre tö Yēsū min nö löngö tī nö kahòkken më tarik (Isayā 11:3, 4) (Ngëichkö ngam nyat.)
4 Vënyu nang in tö ngam Paipöl tö Yāvē nö vīlen Yēsū nö kamhòka hēk tölöngö tī inrē min anga-aṅ nö kahôka. (Vë-evkūö Isayā 11:3, 4.) Kūö ò nö ngëichken minë tinrīken yip tarik hēk minë ṙô cha. (Mët. 12:36, 37; 25:40) Höng Yēsū ön tö akahakūö tö yip tarik hamòlṙen më tö hachāmö elkui hēk kamëtöre inrē nö in minë la-en. a Sitih inlahen ayī-ö mihôiṅ kētöre öi holṙen cha? Holṙen cha ayī-ö öi ahangkö ngam tölöök inhānga. Yip tarik min kamëtöre nö holṙen cha, kaheūkö min cha-a nö tölöök hēk teūngen inrē tö ngam “nômö tö örheūheu aṅ” nö ing panam. (Mët. 25:46; Inm. 7:16, 17) Kô-en ngih nö töt insā-av min nö raneushö cha! Yěn köp min cha-a nö im tökiröng kanihngen hēk unôichrit e inrē, ngaich kūichhötvö min ngam minë-eny cha nö imat ngam “līpöre nômö.”—Inm. 20:15.
Ip yamih ṙētak min ang Yēsū nö kahòkken yip tarik, ngaich anga-aṅ min kamë fësla, yěn sā minë sīṅp cha-a hēk yěn sā minë pöököre (Ngëichköm perekrāf 4)
5. Asūp haköplö hī in ngam inchōḵ elmat tö kētu, inlahen minë sīṅp hēk tö minë pöököre hēk achīö yip tö yöölen nö löktö in e?
5 Hameuktöre öm tö chiplö. Ngam inchōḵ elmat inlahen minë sīṅp hēk tö minë pöököre, nö haköplö yip tarik tö maheūku töre nö örheūheu nö iyöng kūö ngih panam. Rö-ö cha-a nöng la-evṙen tö ngam la-en inhānga nö holṙen më hol Kristū, pön hòṅ hang minë inlēnö inrē lamöktö in më tö halēnlöng mahalanṙen tö Yēsū. Ngatī inlahen cha-a nö hameuktöre nö tö chiplö. (Mët. 24:45) Asuh pöri öp haköplö yip tarik tö maheūkku töre nö chuh el halīöngö nö löktö in ngih inchōḵ elmat? Sā inlahen hī taheui öi meūkö Yēsū nö chumkūöṙen anga-aṅ nö ngëichkö minë tinrīken yip tarik hēk minë ṙô cha. Lökten nö hòṅ hameuktöre më tö hachāmö elkui Kristīön yěn kô-en cha-a nö chiplö. Nët nup inrē inchōḵ elmat kahëtö Yēsū hinòtö më töhachāmö elkui Kristīön nö hīnöre, kūichi anū-ö nö im Mëtiv tö 25 mirūlö. Ta-a chěi töi ngëichkö ngih inchōḵ elmat inlahen yip tö akaha rēlö hēk yip töt akaha rēlö.
TÖ-AKAHA RĒLÖ HĒK MË TÖT AKAHA RĒLÖ
6. Sitih inlahen aich më tö taneui tak rēlö nö hameuktöre nö tö akaha? (Mëtiv 25:6-10)
6 Ngam inchōḵ elmat vahënyö Yēsū inlahen yip tö söm tak rēlö kumröön ngöre nö höng kūö öp tö hapīhö. (Mët. 25:1-4) Lōnu cha-a töre nö in ngam tö hapīhö nö chuh in nyinā-aṅ inpīhö. Kaheuk më tö taneūi tak ang Yēsū nö tö akaha ngaich më tö taneūi tak nö töt akaha. Më tö akaha rēlö nö lēntöhěich cha-a hēk hīnöre inrē. Höngkūö ngam tö hapīhö cha-a hanöng sā ò nö öl nö yih, lökten cha-a nö kumtö minë ëāṅvöre hòṅ cha nö yāngö maheuk nö el ngam sinngūlö. Hěnghöre kumtö mak ëāṅvöre inrē cha-a nö el minë pilön. Hòṅ minë ëāṅvö cha nö öt nyangngö. (Vë-evkūö Mëtiv 25:6-10.) Ngaich yěn yih ngam tö hapīhö, ngaich më tö akaha rēlö nö yòkhötre nö chuh in ngam nyinā-aṅ inpīhö. Ngatī inlahen yin më töhachāmö elkui Kristīön nö sā më rēlö nö aṅhaṅti hēk chiplö inrē. In ngam tö hapīhö cha-a, ang Yēsū nö chuh el halīöngö nö hayöng min nö in ò. b (Inm. 7:1-3) Sitih inlahen pöri yip tö taneui tak töt akaha rēlö?
7. Sitih inlahen yip tö taneui tak töt akaha rēlö hēk kūö yòh?
7 Ik sā ngam tö hapīhö ngaich nö yih, ngaich öt lēntöhěich më tö taneui tak töt akaha rēlö. Hòṅ nyangngö minë ëāṅvö cha ngaich öt rēhěn cha-a nö aṅhav in tö mak ëāṅvöre. Ik sā cha nö akahalōn tö ngam tö hapīhö nö yih, ngaich kirööngöre cha-a nö havahare mak ëāṅvöre. Yih ngaich ngam tö hapīhö, “kuhēthötre ngaich yik tölēnen nö holröön ò, nö im nyina-aṅ inpīhö. Öpikūö ngaich ngam inkūp.” (Mët. 25:10) Ik sā yip töt akaha rēlö nö havan, lōnu cha-a töre nö hòṅ yòkhötre, öt halönghötvö pöri cha-a. Ngöṙô ngam tö hapīhö nö in cha: “hö-ö Chin akahakūö tö yīö.” (Mët. 25:11, 12) Öt lēnlen më tö taneui tak töt akaha rēlö, lökten cha-a nö öt hökkö yanīhi ngam tö hapīhö. Asūp mihôiṅ haköplö më tö hachāmö elkui Kristīön nö löktö in e?
8-9. Asūp haköplö yip töhachāmö elkui Kristīön nö in ngih inchōḵ elmat inlahen më rēlö? (Ngëichkö ngam nyat.)
8 Hameuktöre öm lēntöhěich hēk hīnöre inrē. Ngam inchōḵ elmat kahëtö Yēsū inlahen më rēlö nö rö-ö angū-ö nö eūkö inlahen yip töhachāmö elkui Kristīön nö rīkre min yip hamīnöre hēk rīkre yip töt hamīnöre nö hökkö ngam manāngen. Pön mikahtö elnang hī anga-aṅ tö inlahen ngòh töhěng tak tö hachāmö elkui Kristīön nö īnu tö ngam manööyö, yē ò pöri min nö öt chiplö, ngaich öt teūngen min anga-aṅ tö ngam raneushö re nö el halīöngö. (Yôh. 14:3, 4) Kô-en ön ngih nö tökiröng nö inlahen cha, pòrô öi tö maheūkku öi el halīöngö hēk ing panam inrē. Hòṅ chumkūöṙen ayī-ö hang ngih inchōḵ elmat tö kētu. Hòṅ ṙòkhöre ayī-ö öi aṅhaṅti, tö ngö manah tö hī öi hòṅ hīnöre hēk möi öi söl im manāngen—Mët. 24:13.
9 Ngam vahënyö Yēsū inlahen më rēlö nö töt ṙanāngen ngam inlahen hī hòṅ hīnöre hēk lēntöhëichṙen inrē. Unôichrit e hēk ang Yēsū nö kētö ngam inchōḵ elmat inlahen ngam kinlah coin chantī, in ngih inchōḵ elmat anga-aṅ nö haköpten hī öi hòṅ ma-ainyre kēken nup la-enre.
Töt ṙanāngen ngam inlahen hī hòṅ chumkūöṙen tö ngih inchōḵ elmat inlahen më rēlö öi hòṅ lēntöheich, hīnöre hēk möi öi söl im manāngen (Ngëichkö minë nyat 8-9)
KINLAH COIN CHANTĪ
10. Sitih inlahen minā tö nët tak mahalanṙen nö hameuktöre nö chiplö nö in ngam mā re? (Mëtiv 25:19-23)
10 Vënyö inlahen më tölūöi tak mahalanṙen ang Yēsū nö löktö in ngih inchōḵ elmat kinlah coin chantī. Havëken më tö lūöi tak mahalanṙen ngam mā urēhěkūö ò nö kiröönngöre nö chuh tahëng panam. Ngaich kē-ěkūö cha-a tö ngam kinlah coin chantī. Tö pōiṙāi misī ngam kinlah coin chantī nö in nuk ṙētak. Hameuktöre nak tönët tak mahalanṙen nö chiplö nö in ngam mā re, hö-ö pöri ök töhěng tak. (Mët. 25:14-18) Ma-ainyre minā tö chiplö mahalanṙen nö la-evṙen hēk ṙūöhlö ṙôken minë kinë-ekūöre cha-a tök mā re. Ik sā ngam mā cha pöri nö havan, ngaich meuk minā tö nët tak anga-aṅ mahalanṙen nö pōyen hamūl hēk tö pësa nö löktö in minë kahëtö ò. Eū minā tö nët tak ngaich ngam mā, ngaich ngöṙô nö in cha, “Hanôltö ṙanamölōnre man ngaich in ngòh mā meh.” (Vë-evkūö Mëtiv 25:19-23.) Sitih inlahen tī pöri ngòh linūöi tak mahalanṙen tö minë pësa?
11. Sitih inlanken ngam mahalanṙen tö ngam mā re hēk kūö yòh?
11 Ngam linūöi tak mahalanṙen tö kē-ěvkūö tö ngam mā re tö töhěng kinlah coin chantī. Töng ṙahata anga-aṅ nö mahalanṙen, lōnu ngam mā tö ò nö pōyen hamūl hēk tö minë pësa kahëtö ò. Hö-ö pöri anga-aṅ nö ngatī inlahen pön höng ulten minë pësa nö el tumlat. Ngaich ik sā ngam mā nö havan nö löktö tahëng panam, ngaich meuk ngam mahalanṙen anga-aṅ nöng öt hamūlngöre tī tö pësa, öt vai inrē ngam tinrīken ò. Öt ṙēhěn anga-aṅ nö havëkö inṙē-ělre nö in ngam mā re. Pön vīlö falēn ò nö ngöṙô, “akahalōn Chin tö meh, öm tö kësen.” Tainy ngaich ngam mā nö hang ṙô ò hēk kē minë pësa re nö in ò, ngaich ha-uknyen ò tö ngam patī.—Mët. 25:24, 26-30.
12. Achīö yip töngamuh tö sā inlahen minā tö nët tak mahalanṙen nö ma-ainyre nö la-evṙen?
12 Sā inlahen nap tö nët tak mahalanṙen yin inrē më töhachāmö elkui Kristīön nö ma-ainyre nö la-evṙen. Ngöṙô ngam mā cha ang Yēsū nö in cha ‘hanôltö ṙanamölōnre man ngaich in ngòh mā re.’ Kē-ěkūö cha min anga-aṅ tö raneushö, ngaich acha-a min tö urěh nö ha-aṅlöng tö ò nö in yip tö kapah hòṅ cha nö teūngen tö ngam nômöre nö el halīöngö. (Mët. 25:21, 23; Inm. 20:5b) Löktö in ngih inchōḵ elmat ang Yēsū nö hōten më töhachāmö elkui Kristīön nö hīnöre, pön öt lōnu anga-aṅ tö më haköptöre nö sā inlahen ök tö ṙahata mahalanṙen. Asuh pöri öp tö hòṅ inlahen cha?
13-14. Asūp haköplö më töhachāmö elkui Kristīön nö löktö in ngam inchōḵelmat inlah coin chantī? (Ngëichkö ngam nya.)
13 Hameuktöre man öm ma-ainyre la-evṙen hēk holtö ellōnre inrē. Sā inlahen ngam inchōḵelmat inlahen yik rēlö ön ngam kinlah coin chantī tö eūka tö Yēsū nö rö-ö angū-ö nö ṙôtö inlahen yip rīkre töhachāmö elkui Kristīön nö ṙahata min pön mikahtö elnang hī anga-aṅ tö ngòh tö hěngtak töhachāmö elkui Kristīön yěn öt köptī min anga-aṅ tö ngam inlahen re nö kalēḵ alaha nö la-evṙen ngaich öt hō-ov min anga-aṅ nö im invëtöre hēk im kintöllöre. Hěnghöre öt teunghöt inrē min nö im Pūlngö el halīöngö.—2 Pīt. 1:10.
14 Vënyö nang yip töhachāmö elkui Kristīön ang Yēsū nö lökten im inchōḵ elmat inlahen yip rēlö nö hōten cha nö lēntöheichṙen hēk hööngöre. Ngaich vë-eny nang cha anga-aṅ nö löktö im inchōḵelmat kinlah coin chantī nö hōten cha nö ma-ainyre nö la-evṙen hēk keuheūttö ellōnre inrē. Ōt inrē minë inchōḵ 0elmat vahënyö Yēsū nö in më töhachāmö elkui Kristīön nö hōten cha nö hööngöre. Vënyen e anga-aṅ nö in ngam Mëtiv 24:40, 41 nö sitih inlahen min më töhachāmö elkui Kristīön yē ò min nö kahòkken cha.
Lōnu Yēsū tö më töhachāmö elkui Kristīön nö ma-ainyre nö holtö ellōnre nö la-evṙen hanöng sā Yēsū nö öl nö yih (Ngëichkö minë perekrāf 13-14) d
ACHĪÖ YIP MIN TÖ KĒ-Ĕ?
15-16. Sitih mikahkūö öi lökten in ngam Mëtiv 24:40, 41 tö yip töhachāmö elkui Kristīön nö hòṅ aṅhatī?
15 Urēhěkūö Yēsū nö kēten minë tö lūöi inchōḵ elmat, ngaich vë-enyre anga-aṅ tö ò min yē ò nö kahòkken më töhachāmö elkui Kristīön ngaich hē e min anga-aṅ nö hameuktöre nö achīö min yip tö hō-ov tö ò. Vë-eny ang Yēsū, tö nap tö nët tak min tarik më-el panô-òṅ nö la-evṙen hēk nët tak min nap kikānö kumṙīöt nö aṅtī tö kuntīre. Sā tö hěngren la-en minā tö nët tak tarik hēk ngatī inrē minā kikānö. Ngöṙô pöri ang Yēsū “hěngtak min öp tö kē-ě ngaich hěngtak min öp tö ṙa-ayö nö in cha.” (Vë-evkūö Mëtiv 24:40, 41.) Ngöṙô hēk anga-aṅ nö in yik haköptöre “lökten yin aṅhaṅti tön öt akahalōn yin tö sakāmö öt ṙēhěn öi akahakūö tö ṙētak yanīhi ngòh kūön tarik.” (Mët. 24:42) Ngatī ṙô inrē ang Yēsū ik sā ò nö kētö ngam inchōḵ elmat inlahen yik tö sömtak rēlö. (Mët. 25:13) Tö hěngren ṙô hòng anū-ö? Sā tö ngatī ön. Hēk löktö in e ayī-ö öi akahakūö tö yip töchiplö tökô-en töhachāmö elkui Kristīön nö kē-ě min tö Yēsū nö chuh el halīöngö nö holṙen ò nö hayöng.—Yôh. 14:3.
16 Hameuktöre man yěm aṅhaṅtī. Yē ngòh tö hěngtak töhachāmö elkui Kristīön nö öt aṅhaṅtī ngaich öt hamūltu min anga-aṅ nö in “yip tö katöllöng.” (Mët. 24:31) Kô-en inrē angū-ö nö ṙôtö inlahen yip tarik Yāvē nö örheūheu min nö maheukku töre nö iyöng kūö ngih panam. Ngatī yip cha-a inrē nö hòṅ chumkūöṙen tö ngih tö kētu inlēnö kahëtö Yēsū nö in cha nö hòṅ aṅhatī cha-a hēk hòṅ chiplö inrē.
17. Yē Yāvē töngamuh nö hacham elkui öp tö hěngtak tarik ngaich kūö yòh ayī-ö yaha piṙūtkö?
17 Akahakūö in tö Yāvē lökten öi ṙātö-ellōnre tö ò nö öthō nö öt löng nup töng kahëken ò la-en. Öt yaha piṙūtkö in öi fēkö yip rīkre tö fömngöreṙen nö hachāmö elkui tö Yāvē tö ngam töhet fanöinylö hēk chuh el halīöngö min nö hayöng. c Köplōn in tö ngam inchōḵ-oṙô vahënyö Yēsū inlahen yip rīkre tarik tö havëtu nö la-evṙen nö 11 kanta nö el ngam panô-òṅ öngkūr. (Mët. 20:1-16) Hěngṙen ṙôken kinë-ekūö cha-a tö yip lamöktökūö peūheu nö la-evṙen. Ngatī inlahen ngòh tö hěngtak Kristīön yěn fömngöreṙen anga-aṅ nö hachāmö elkui yē ò min nö köp, ngaich hol yip rīkre tö chiplö min anga-aṅ nö chuh el halīöngö.
CHUMKŪÖṘEN TÖ MINË INLĒNÖ
18-19. Asuh nup haköplö hī hēk inlēnö in minë tö kētu inchōḵelmat?
18 Asūp ngaich haköplö hī in ngih ātiköl? Haköplu yip Kristīön tö örheūheu min nö aṅ nö ikūö ngih panam nö löktö in ngih inchōḵ elmat inlahen minë siṅp hēk tö minë pöököre nö hòṅ chiplö cha-a töngamuh nö in Yāvē hēk holṙen ò inrē yěn yih min ngam tökiröng kanihngen. Ngaich yěn yih ang Yēsū min nö kahôka, ngaich kaheuk yip tö chiplö tarik min anga-aṅ nö tölöök hēk kē-ěkūö cha inrē tö ngam “nômö tö örheūheu aṅ.”—Mët. 25:46.
19 Ngaich in taheui ngëichken minë tönët inlēnö më töhachāmö elkui Kristīön. Vënyö inlahen ngam inchōḵelmat inlahen yip tö sömtak rēlö ang Yēsū nö taneūi tak yik in cha tö akaha rēlö nö hamīnöre hēk lēntöheich inrē. Hō cha-a nö hökkö yanīhi ngam tö hapīhö hanöng sā ò nö öl nö yih. Öt hīnöre pöri yik töt akaha rēlö lökten cha-a nö öt halönghötvö nö im nyinā-aṅ inpīhö. Haköplu ayī-ö öi in e tö hī öi hòṅ hīnöre hēk hökkö ngam ṙētak hanöng sā Yēsū nö öl nö ha-etngen ngih panam. Hēk löktö in ngam inchōḵ elmat kinlah coin chantī öi vënyu nang tö inlahen nak tö nët tak tö chiplö mahalanṙen nö ma-ainyre nö la-evṙen hēk holtö ellōnre inrē cha-a nö la-evṙen nö in ngam māṅ re. Ṙamlōn ngam mā nö meuk inlahen cha lökten nö kē-ěkūö cha tö raneushö. Sō-en ngam tö ṙahata mahalanṙen pöri anga-aṅ. Asūp haköplö hī öi in e? Hòṅ söl im manāngen ayī-ö öi iṙūöhen i linökö lōn Yāvē hēk meuk inlahen më töhachāmö elkui Kristīön inrē taheui ayī-ö nö aṅhaṅti, ngaich möl min ang Yēsū nö kē-ě cha nö chuh el halīöngö. Hòṅ hökken ngam ṙētak pöri cha-a yē Yēsū min nö hamūlö cha nö el halīöngö. Unôichrit ngam kinyūngö Armakētòn min ngam sīṅp ang Yēsū nö hapīhö, ngaich cha-a min vë pīhö ò.—2 Tös. 2:1; Inm. 19:7, 9.
20. Asūp min raneushö yip tö chumkūöṙen tö minë inlēnö kahëtö Yāvē?
20 Röhta ön ngam inlahen Yēsū nö kahòkken ngih panam. Ötkô pöri ayī-ö öi pa-ekūö. Yē hī min öi köp ngaich ngam tö hangenlōn Yöng hī Yāvē min nö ‘kē-ěkūö hī tö ngam tö mööngöre kumlēḵ tö kumlēḵ tarik’ hòṅ hī ‘söktöheich min ikūö ngam kūön tarik.’ (2 Kòr. 4:7; Lūk. 21:36) Pôrò öi tö maheūkku el halīöngö hēk ing panam yē hī pöri min öi chumkūöṙen tö minë inlēnö in minë inchōḵ elmat kahëtö Yēsū, ngaich haṙamlōn Yāvē min ayī-ö. Kētö ngam tökiröng miṙēḵlōnre min anga-aṅ nö in hī hēk örheūheu nö köp ngam minë-eny hī nö imat ngam līpöre nômö.—Tan. 12:1; Inm. 3:5.
TINKÖÖKÖ 26 Mineukṙen Chu Nun
a Ngëichkö ngam ātiköl tö ngö kui “Sitih Inlahen Min Yāvē nö Kahòkken Yip Tarik ip Yamih Ṙētak?” in ngam Mē 2024 Chūökamahati.
b Yěm hòṅ ṙūöhtö mikahkūöre ngaich kò-òren öm ngëichkö ngam ātiköl in ngam Chūökamahati-HI im 15 Māch, 2015 ngam tö ngö kui, “Kiyā Āp Chaktē Rahěngkē?”
d VAMË-ENY INLAHEN NGAM: Hěng tak ngam töhachāmö elkui sistör kamë istöti ngam töhěng tak sistör ngam maheukku ò ik sā ò nö ahānga..
