Fötnyu chū-ö ik 1927 öich im tö kun panam ngam tö röhta nö im panam Sikakō, i Amërikā ngam tö këpitalu tö Iliyôn. Taneūi tak īhö kūön nap yöngre, maṙöinylö ang Chēta nö kanānö chu, mëm chu ang Tôn, linūöi tak chū-ö, Kāl ngam kahëm chu, ngaich manāngö ang Chôy nö kanānö chu. Lōnu īhö töre öi keuheūttö ṙētakre im linökölōn Yāvē. Lökten ngaich ang Chēta ik 1943 nö chuh el ngam Kilīöt iskul im innëtö klās. Ngaich chuh el Pētěl inrē ang Tôn ik 1944, ik 1947 ang Kāl, ngaich ik 1951 ang Chôy nö chuh el Pētěl nö la-evṙen. Tövai nö inchō-okūö chu nap yöng chu hēk tö nap mëm chu hēk nap kahëm chu inrē, nö ṙamūöhlö alaha chu öich im linökölōn Yāvē.

Ṙamatö-ellōnre minā yöng ih nö in ngam Tēv, vamë-ekūö Paipöl inrē. Lökten cha-a nö haköpten ih hangenlōn tö ngam Tēv. Ik sā ngam yöng ih kikōnyö pöri nö kiyung nö im raneh vöörlt vôr nö chuh Yūrōp, lökngen in e ngaich anga-aṅ nö öt ṙinatu-ellōn nö in minë chörch. Ik sā ngam yöng ih kikōnyö nö havan nö i patī, ngaich keuheūtnyöre tö ṙanamlōnre ngam yöng ih kikānö nö meukkūö ò. Ngaich ngöṙô nö in ngam yöng ih kikōnyö, “Ta-a töi chuh el chörch sā inlahenre misī in nuk urěh.” Ngaich sapṙô ò nö ngöṙô, “Höng sömngen meh chin chěi hö-ö pöri min öich yòkhöt.” “Kūö yòh?” ngöṙô ngam yöng ih kikānö. Ngaich sapṙô ò ngam yöng ik kikōnyö nö ngöṙô, “Ik kinyūngö kētö inkòlô më kumyung tö nët lā-a minā pöötrī hēk hakòlô minë aṅhtī cha inrē, pòrô cha-a nö töng hēngö tinlööken. Holṙen chīö pöri ngam Tēv nö ihih?”

Ik sā ngam yöng ik kikānö nö el chörch, ngaich nët tak minā vamënyen Yāvē chamuh patī ih. Kē-ěkūö ngam yöng ik kikōnyö cha-a tö minë tönët līpöre tö ngam Laët (light) minënyi minë chūök inlahen vinënyö ngam līpöre Inmeukhömat. Kēḵ minë līpöre ngaich ngam yöng ih kikōnyö. Ik sā ngam yöng ih kikānö nö meuk minë līpöre, ngaich haköpö u anga-aṅ. Hěngheuh ngam yöng ih kikānö nö meuk ngam invitēsön tö kētu nö imat ngam niūs pēpör invait yip tö hòṅ lōnu nö haköp mat Paipöl in ngam Laët līpöre, kētu inrē ngam ëtres nö in e. Hòṅ yihtökūö hē e ngam yöng ih kikānö nö in ngam ëtres tö kētu. Ik sā ò ngaich nö teung nö in e, ngaich löpnyu kūö ò ök töhěng tak köinyö ṙēḵti yöngnyīö. Hatönö ò ngam yöng ih kikānö nö ngöṙô, “Angū-ö öng kan ngih chūök hī yěi hòṅ haköp ngih līpöre?” Ngöṙô ngam yöngnyīö nö in ò, “Heūṅ kūön, yòkhötre man ngaich.” Im tahëng afta ngam yöng ih kikānö nö kumten ih öi chuh in e. Örheūheu ngaich īhö kaheuk afta öi chuh in e.

El ngam töhěng mīting ök prötör nö tölṙô chu öich vë-ekūö ngam Salmai 144:15, ngam tö ngöṙô ngòh tarik lamöklōn Yāvē tö ṙamölōn anga-aṅ. Lökngöre chū-ö tö ṙô ngih miröökö. Nët nun minë mröökö inrē töt vahëichngö chu. Ngam rahen in ngam 1 Timôtī 1:11 ngam tö ngö kinūichngö tö Yāvē nö ‘Tēv ṙanamlōn.’ Ngam  innëtö im Efisös 5:1 ṙūöhlöng alaha ayī-ö öi in e tö hī öi hōtu ‘asīnken minë tinrīken ngam Tēv.’ In e chū-ö öich akaha elmat tö chu öich hòṅ holtö ṙanamlōnre öich löklōn ngam Tēv hēk ha-öiny tī ò inrē kūö ò nö kētö ṙētak chu löklōn ò. Örheūheu chin ma-ainyre öich asīnkö minë ṙô u öich in minë inlahenre.

Ngam tö röhta māṅ nö in ngam patī ih nö 32 kilomitör (20 mil) rôvat angū-ö nö i Sikakō. Sön pöri īhö öi kiröönngöre chuh el minë mīting hēk iṙūöhen inrē öich haköp inlahen ngam Paipöl. Köplōn chin ik sā Chēta nö hěngheuh nö kētö ansöör nö el mīting. Ngöṙô lōn chū-ö ik sā chu öich hang ngam ansöör ò, ‘Akahakūö chin chū-ö tö e. Ngatī chin chū-ö inrē min hòṅ hachònglö këlre.’ Lökten ngaich chū-ö öich ngatī inlahen öich halēn minë mīting, ngaich harūnöre inrē öich im ṙôre öich kētö ansöör. Ngih pöri tö mötlö, pön ngönlöre ngam innòlö chu hēk ngam innòlö më mëm chu kahëm chu nö in Yāvē. Lökten ngaich öich kēḵ ngam vinôkö ik 1941.

Ṙömöng köplōn chin töngamuh tök könvesön ik 1942 in ngam panam Klīvlën in minë tö 50 panam më prötör sistör nö hang ngam könvensön prōkrām nö el fūn. El ngam inrūkui tö röhta nö in ngam könvensön ngam mikūönö ih hēk tö minë tahëng inrē mikūönö. Im lāharap chū-ö öich meuk më rīkre prötör nö havönyökūö minë lòrī re cha-a nö kū-ö tö lātunyi. Ṙën cha-a nö ngatī tī. Pön ṙönghëichren hē e ngam Innëtö vöölt vôr nö in e. Ngaich ōt yip tö kunyaha elmat hē e tö më Vamënyen Yāvē. Lökten më prötör nö kēḵ fëslare im hatööm nö aṅhati nö in minë lôri. Ngaich yěn ōt min yip yamih tö hòṅ fëlö cha, ngaich ònlö kūö minë hetlāit minë lôri më prötör hēk pōitô tī nö hôn (horn) hòṅ cha nö höngöre. Yihtöre inrē më tahëng prötör sistör nö hayööken cha. Ngö mufē chū-ö, ‘pingangkūö chin tö Yāvē nö hīnken më tarikre nö in minë töng sitih.’ Öt pa-ëkūö hē e chū-ö im hatööm hēk kuchikmat inrē öich haròh.

Yēḵ chu öich fēken ngam könvensön unôichrit në samyeūheu töngamuh, ngaich akahaiṙen chū-ö tö ök yöng ih kikānö nö öt hěngö pinhë-ekūö hēk öt pinṙūtulōn ik hē e. Pò-ò ṙatö-ellōnre nö in Yāvē hēk in ngam söngkötön ò inrē. Öt vaichngö chin tö nup tövai tinrīken ò.

Urēhěkūö ngam könvensön ngam yöng chu kikānö nö rultenre nö la-evṙen tö ngam la-en painīör. Lökten anga-aṅ nö chumkūöṙen tö minë tö vënyu minkahten el ngam könvensön i alaha ngam kinheūttö ṙētak re im linökölōn ngam Tēv. Ik sā ih havan chuh patī re, ngaich ngöṙô ngam yöng ih kikānö, “Hòṅ iṙūöhen chin im la-en painīör. Kihngen pöri chū-ö pöich hěnghöre ngëichkö minë la-en el patī.” Ngaich hatön kūö ih anga-aṅ yěi mihôiṅ öi hayööken ò, hō-en ngam ṙô ngaich īhö. Ngaich harònghö kūö ih, ngam yöng ih kikānö tö minë la-en. Urēhěkūö ngam nasta īhö ṙòkhöre lap minë el uròhòre, unôichrit ih kirönngöre chuh el iskul ngaich ngëichkö minë el patī ngam yöng ih kikānö yěn lēn hēk yěn hö-ö. Ngaich möl anga-aṅ nö kirönngöre nö ahānga. Pōyen la-en ngam yöng ih kikānö pön hěnghöre ngëichken ih öi kūön ò. Yēḵ ih ṙūng öi im ṙētak ngam lönch hēk kinheūten ih iskul öi chuh patī, ngaich örheūheu ṙūng anga-aṅ nö urěhti yīhi nö i patī. Hēṙū inrē īhö öi holröön ò öi ahānga unôichrit kinheūten re iskul. In e īhö öi akaha elmat tö ngam la-en painīör.

Ik sā chu rultenre öich painīör ngaich 16 höiny samyeūheu chū-ö. Öl hē e ngam yöng chu kikōnyö nö Vamënyen Yāvē. Örheūheu pöri anga-aṅ nö hatön inlahen ngam la-en chu öich ahānga. Hěngheuh chū-ö im harap, öich vë-eny nang ò tö chu öich ma-ainyre chöh Paipöl istötī re ngaich höng öt taneūnguṙen chū-ö. Ngöṙô pöri chū-ö öich hatöönö ò, “Mihôiṅ öich chū-ö kēḵ istötī meh?” Urěh fē-a anga-aṅ ngaich ngöṙô, “Hòṅ yěh,  öt sōḵ chin.” Ngòh yöng chu kikōnyö anga-aṅ ramneh Paipöl istuten chu. Tökiröng hē e angū-ö nö inkòlô chu.

Rultenre ngaich ai öi istötī öi in ngam līpöre “Ṙāyen Meh Ön Min Ngam Kanô-en” (Ingki). Asā inlahen ai ngaich öi istötī, ngaich meuk inlahen ngam yöngre chū-ö nö hayööken chu öich tö heuveū-en mahaköphöti hēk istuten inrē, hěngheuh ai öi stötī ik lāharap, ngaich unôichrit ṙô ò nö vë-ekūö ngam perekrāf ngöṙô anga-aṅ nö hatöönö chu: “Akaha elnang chin ngaich tö ngih ṙô tö kūichi. Sitih mikahkūö pöri më-eṅ tö minë tökūichi imat ngih līpöre nö löng angū-ö?” Öt akahakūö hē e chū-ö tö sanapṙô ngih intöönö, lökten öich ngöṙô öich in ò: “Öt heuveū-eu ṙô chin sin i ngih öich sapṙô meh. Yē hāṅ pöri min hēk istötī, nagich ötlöktu min chū-ö öich öt vë-eny nang meh.” Rīsörch ngaich chū-ö hēk chöh minë miröökö inrē pò chu öich hòṅ kētö sanapṙô minë hatön ò. Unôichrit e ngaich chū-ö öich heuveūlöre öich in ngam inlēnö ngam istötī hēk in ngam inlahen chu inrē öich rīsörch. Ngatī inlahen ngaich ai tö ngam yöng chu kikōnyö öi tövai öi istuten ngam Paipöl. Nup haköp ngam yöng chu kikōnyö, ngaich asīnken u anga-aṅī. Töp lökten ò ngaich nö kē ngam vinôkö ik 1952.

Tahëngö chūök ngaich chū-ö öich iyöng ik sā chu 17 höiny samyeūheu. La-en tö ngam misnörī ngam maṙöinylö kanānö chu ang Chētö, a ngaich la-evṙen ngam mëm chu ang Tôn nö el Pētěl. Keuheūtnyöre cha-a tö ṙanamlōnre. Meuk inlahen cha chū-ö töp lökten chu ngaich öich fil fôm ngam Pētěl hěnghöre ngam Kiliīöt iskul inrē, höng ṙālen u chū-ö eltī Yāvē ngaich höng anga-aṅ min tö akahakūö töp kamngö chu öich la-evṙen. Ik 1946 ngaich chū-ö havëtu öich chuh el Pētěl.

In minë tö 75 samyeūheu chū-ö öich haköp minë tö ṙōlkangen la-en el Pētěl hēk minë tö tufömngöre inrē la-en. Tö sā chu öich haköp inlahen kintānö minë līpöre hēk ngam la-en ëkaònting. Haköp innyīhö minë samān ngam Pētěl inrē chū-ö hēk sinnömngö minë samān inrē nö chuh tahëng kamngö chūök. Ngamuh pöri tö mötlö ööilōn chu ngam mòrning vörsip ṙūng tö kēkaṙen nö el Pētěl hēk minë tö kētu inrē minkahten. Lökten in u chū-ö öich ṙūöhlöre mikah elnang tö minë tökūichi imat ngam Paipöl.

Pōyen haköp chū-ö öich löktö in ngam kahëmre Kāl ngam mu-unôichrit chu nö havë-eyö nö chuh el Pētěl ik 1947. Tö heuveū-en misī ngam kahëm chu nö i inköpö ngam Paipöl hēk heuveū-en inrē nö haköpten yip tahëng. Hěngheuh chū-ö öich tölöṙô öich kētö öp töhěng minkahten, ngaich kēḵ inyööken re chū-ö öich in Kāl. Vë-eny nang ò ngaich chū-ö töre öich pōyen hamūl tö minë infòrmesön. Öt akaha elmat pöri chū-ö tö inlahen re öich yūsö u? Höng hěng ngam ṙô ò nö hatöönö chu nö ngöṙô, “Chôěl asuh öp kui öp tòk meh?” Akaha elnang ngaich chū-ö tö ngam ṙô ò. Höng ngamuh hē e inlahen chu öich hön hòṅ chumkūöṙen tö minë tö nôlta infòrmesön nö in ngam tòpik ngam tòk kahëtö chu. Haköpngö lōnre ngaich chū-ö tö ngih ṙô ò.

Yēḵ meh öm hòṅ ṙamölōn öm la-evṙen öm el Pētěl, ngaich hòṅ aṅhav in më-eṅ tö nganötöre öm ahānga. Yēḵ meh min ngatī inlahen, ngaich pōyen min minë  tövai ekspirīön meh. Köplōn chin tö inlahen ai tö ök töhěng tak prötör, ik sā ai öi ahānga ik harap im panam Niū Yôk. Ngaich meuk kūö ök töhěng tak ai yöngnyīö ngam tö teūngen tö ngam Chūökamahati Hēk tö ngam Hīnöre līpöre inrē. Ik sā ai öi chuh in e ngaich ngöṙô ai öi in ò, “Vë-eny nang taṙòkhöre in töngamuh tö minë tölöök ṙô aṅ mat ngam Paipöl.” Ngöṙô anga-aṅ nö in ai, “Yēḵ nā an kakkö ṙô ngam Paipöl ngaich yòkhötre nā-a.” Pōyen nup miröökö tö kakka tö ih i alaha nagm Pūlngö hēk i alaha ngam tufömngöre panam. Ṙamlōn ngam yöngnyīö nö hang minë ṙô ai, töp lökten ò ngaich ik tahëng afta, ngaich havëten yip holre anga-aṅ nö i patīre. Hòṅ cha inrē nö hang minë ṙô ai. Unôichngöre ngaich ngam yöngnyīö hēk tö ngam pīhö ò nö vītöre nö Vamënyen Yāvē.

Lōnu chū-ö töre öich hòṅ pīhövö, lökten ngaich öich pīhövö unôichrit tö 10 samyeūheu. Asuh pöri ök mahayööken chu öich katöllö tö akaha pīhöre? Vë-ekūö Yāvē chū-ö, ngaich fēkö inlahen e inrē, ‘Asuh nup kahëken chu la-en hēk asuh nup min inlahen chu öich holṙen ngam pīhöre unôichrit inlahen ai öi hapīhö?’

Kēkaṙen hē e ök töhěng könvensön ik 1953 nö el ngam Yengkī istitiöm. Unôichrit e ngaich chū-ö öich meukkūö ngam töhěng tak sistör tö Mëry Enīōl minë-eny. Holre cha-a hē e tö Chēta nö el ngam innëtö klās ngam Kilīöt hēk holṙen re inrē cha-a nö la-evṙen tö ngam misnörī. Vë-eny nang chu ang Mëry tö inlahen re ik sā ò nö la-evṙen tö ngam la-en misnörī nö in minë Kerepīön panam. Vë-eny nang chu inrē anga-aṅ tö nup ekspirīönre nö in yip kahë istötī re. Ik sā ò nö vë-eny nang chu tö u, ngaich höltö ṙanamlōnre anga-aṅ nö vënyen u. Ik sā ai ngaich akahakūö tö inlahen höö. Ngaich akaha elmat ngaich ai tö ai öi nëtre tak öi hòṅ keuheūttö ṙētakre im linökölōn Yāvē. Hangenlōn ngaich ai tö höö, töp lökten ai ngaich hapīhö ik Ĕprěl 1955. Töhěng kangen ang Mëry nö lamöktö in Yāvē nö inlōntö chu. Örheūheu anga-aṅ nö tövai nö inchō-okūö chu, Nup töng kinë-ekūö ò la-en Holtö ṙanamlōnre anga-aṅ nö la-evṙen tö u. Tö kalēḵ alaha anga-aṅ nö la-evṙen hēk tö chumkūöṙen inrē tö tarik, ngaich örheūheu inrē anga-aṅ nö urěhlö ngam Pūlngö ngam Tēv nö in nup töng sitih inlahen re. (Mët. 6:33) Lūöi samyeūheu ṙò-òten ai öi la-evṙen tö ngam la-en sörkit, ngaich havë-eyö ik 1958 öi chuh el Pētěl öi la-evṙen.

Pōyen haköp chū-ö öich in Mëry. Tö sā inlahen ai vī ngam inlahen re ai öi örheūheu haköp ngam Paipöl unôichrit ngam inpīhö ai. Kaheuk sakāmö ai öi höng 15 höl miröökö öi vë-ekūö ngam Paipöl. Kö vë-eny nang höö ai tö nup haköplö re öi in minë rīkre miröökö, ngaich vë-eny nup inlahen re inrē ai sitih kēkö kaha u. Örheūheu ṙūng Mëry nö vë-eny nang chu tö nup haköplöre nö el Kilīöt iskul hēk ik sā ò inrē nö misnöri. Yöölen chū-ö yěich löktö in në ṙô ai ai vë-ekūöre. Angū-ö ngaich lāinyngen chu öich heuveū-en öich i kinëtö minë minkahten hēk heuveū inrē öich kētö inreuskö alaha më sistör.—Inch. 25:11.

Kapahlöng ngaich chū-ö tö ngam hanagnelōnre pīhöre ik 2013. Kapaha re chin öich hökkö ngam inlahen re min öich hēk meukkūö ò ip tufömngöre panam. Hanöng sā e pöri angū-ö ṙētak nö öl nö yih, ngaich höng iṙūöhen chū-ö öich haköp in Yāvē. Ngaich holtö ellōnre öich hayöönglen re öich in ò. (Inch. 3:5, 6) Yēḵ chu öich afēkö nup inlahen më tarik Yāvē min yěn el öp tufömngöre min panam, ngaich teūngen chū-ö tö inreuskö alahare hēk ṙanamölōn inrē. Pōyen min nup tö tufömngöre haköp hī öi in ngam tökiröng mahaköptöre ip hē e. Hēk mikahtökūöre inrē min tö nup inlahen ò. Ha-öinytī Yāvē chū-ö pöri pò ò nö haköpten chu hēk hameuktö ngam tökiröng miṙēlōnre inrē nö in chu, pòrô öich pōyen ṙô kētö thanks Yāvē, sön anū-ö nö kūönen tö minë tī ò nö in chu.