1. Ngu ku txani hi txi gonda ngu tingelozi?

JEHOVHA a lava ti to hi ziva mwaya wakwe. Tingelozi nziro sa mwaya wa Txizimu. Ka Bhiblia ti dhanwa ku i “vanana va Txizimu”. (Jobe 38:7) Tingelozi ti thuma txani? Ti va vhunisile ku txani vathu kale? Ni ku ti nga hi vhunisa ku txani konkuwa?—Wona Titxhamuselo to gwitisa 8.

2. Tingelozi ti ta ngu hani? Ndingelozi tingahi ti ti nga vangwa?

² Ti lava hi ziva ti to tingelozi ti ta ngu hani. Vakolosa 1:16 yi hi gela ti to msana ko va Jehovha a di wumbile Jesu, “si vangilwe sotshe simaha nzumani ni ha mafuni”. Sona si pata ni tingelozi. Hi nga wona ku tala ka tingelozi ti ti nga vangwa! Bhiblia yi womba ti to ku ni makhulukhulu ni makhulukhulu a mazana a mazana a tingelozi.—Masalmu 103:20; Mtuletelo 5:11.

3. Jobe 38:4-7 yi hi gela txani ngu tingelozi?

³ Bhiblia yi hi gondisa ti to Jehovha a khatile ngu ku vanga tingelozi na a si se vanga mafu. Tona ti ti pfisile ku txani ti txi wona mafu? Dibhuku da Jobe di hi gela ti to ti ti tsakile ngutu. Tona i ti mwaya wumwewo awu wu thumelako Jehovha.—Jobe 38:4-7.

4. Hi ti zivisa ku txani ti to tingelozi ta khatala ngu vathu?

⁴ Tingelozi ta tsaka ni ku khatala ngu vathu ni txikongomelo txa Jehovha ngu mafu ni vathu. (Mavingwa 8:30, 31; 1 Pedro 1:11, 12) Ti fanete ti di henyile mbimo yi Adhamu ni Evha va nga lamba kuengisa. Hambi konkuwa ta henya ngako ti txi wona vathu va vangi va si  engisi Jehovha. Kambe ngako mmwane a txi tisola se e wuyela ka Txizimu, tingelozi ta tsaka ngutu. (Luka 15:10) Tingelozi ta tsaka loko ti txi wona ava va thumelako Txizimu. Jehovha a thumisa tingelozi ti to e vhuna ni kuvhikela vathu vakwe ha mafuni. (Vahebheru 1:7, 14) He woni sikombiso simwane.

5. Tingelozi ti ma vhunisile ku txani malanda a Txizimu ka mbimo ya kale?

 ⁵ Jehovha a rumete tingelozi timbidi ti to ti ya vhuna Loti ni mwaya wakwe ti to ve huluka ka ku loviswa ka madhoropa a Sodhoma ni Gomora. (Genesisi 19:15, 16) Msana ka dizana da malembe, mprofeti Dhanieli a vinzilwe ka diphala da tingonyamo, kambe kha nga dyiwa nguko “Txizimu txakwe txi rumete ngelozi ya txona yi ta vhala midhonvu ya tingonyamo”. (Dhanieli 6:23) Ka yimwane mbimo, mbimo yi Pedro a nga ti jele, Jehovha a rumete ngelozi ti to yi ta mu khulula. (Mithumo 12:6-11) Tingelozi ti vhuni Jesu mbimo yi a nga ti ha mafuni. Ngu txikombiso, msana ka bhabhatiso yakwe, “tingelozi ti txi mthumela”. (Marku 1:13) Na a si se dawa, ngelozi “yi mtsanisile”.—Luka 22:43.

6. a) Hi ti zivisa ku txani ti to tingelozi ta vhuna vathu va Txizimu nyamsi? b) Ngu sihi siwotiso asi hi no si xamula?

⁶ Nyamsi, tingelozi kha ti ngadi ti txi humelela ka vathu. Kambe Txizimu txi ngadi txi vhuna malanda a txona. Bhiblia yi khene: “Ngelozi ya Mkoma yi vhikela avale va mthavako, yi va hulusa ka tiphango.” (Masalmu 34:8) Ngu ku txani hi txi lava ku vhikelwa? Nguko hi ni valala va mtamo ava va lavako ku hi dayisa. Mba mani? Va ta ngu hani? Va hi zama ngu nzila yihi? Ti to hi xamula siwotiso eso, he woni ti to nji txani txi txi nga humelela msananyana ka ku va ku di wumbilwe Adhamu ni Evha.

7. Nji txani atxi vathu va nga txi maha ngu mhaka ya marindi ya Sathane?

⁷ Hi gondile ka Ndima 3 ti to ngelozi yimwane yi wukete Txizimu se yi lava kufuma vamwane. Bhiblia yi yi dhana ti to i Sathane Dhiyabhulosi. (Mtuletelo 12:9) Sathane a lavile ti to ni vamwane ve xangela Txizimu. Ti  mu hehukete ku kanganyisa Evha, se a yite masoni e kanganyisa va vangi. Hambi keto, vamwane vo nga Abhele, Enoki, ni Nowa va zumbile va di thembekile ka Jehovha.—Vahebheru 11:4, 5, 7.

8. a) Ti mahisile ku txani ti to tingelozi timwane ti va madhimoni? b) Madhimoni ma mahile txani ti to me pona ku loviswa ngu Ndambi?

⁸ Ka masiku a Nowa, tingelozi timwane ti ndakile mlayo se ti leka m’ti wa tona nzumani ti ta zumba ha mafuni. Ngu mhaka muni? Bhiblia yi womba ti to ti lavile ku va ni va vasikati. (Lera Genesisi 6:2.) Atiya i ti ta walo. (Judha 6) Ku fana ni tingelozi tiya, ka mbimo yoneyo va vangi va ve vakanganyisi ni sigevenga. Ngu magwito, Jehovha a sungile ku lovisa vathu vonevo vo biha ngu ndambi ya mafu otshe. Kambe a hulukisile malanda akwe o thembeka. (Genesisi 7:17, 23) Ti to ti pona, tingelozi eto to biha ti to tshumelela nzumani. Bhiblia yi ti dhana ku i madhimoni. Tona ti sawute kuseketela kuxanga ka Sathane, se Dhiyabhulosi eva mkoma wa tona.—Matewu 9:34.

9. a) Ku humelete txani ngu madhimoni mbimo yi ma nga tshumela me tsula nzumani? b) Hi na gonda ngu txani konkuwa?

⁹ Aku i nga ti vakaneti, Jehovha kha nga tumela ti to madhimoni me tshumelela ka mwaya wakwe. (2 Pedro 2:4) Madhimoni kha ma ti txitxi me maha vathu, kambe ona, ma ya masoni me “xengetela dotshe ditiko”. (Mtuletelo 12:9; 1 Johane 5:19) He woni ti to ti ma hehukela ngu nzila yihi ku kanganyisa, mwendo kuxenga vathu vo tala.—Lera 2 Vakorinto 2:11.

10. Madhimoni ma va kanganyisisa ku txani vathu?

¹⁰ Madhimoni ma kanganyisa vo tala ngu tinzila ta tingi. Vamwane va thumisana ni madhimoni ngu ku kongoma  mwendo ngu m’thu mmwane, wo nga ñanga. Kuva ni mabhuno ni madhimoni, ti dhanwa ku mbudhimoni mwendo wuñanga. Kambe Bhiblia yi hi gela ti to hi va kule ni txihi ni txihi txa madhimoni. (Vagalatiya 5:19-21) Ngu ku txani? Nga mxoti wu a thumisako mlawu ti to e byeta sihari, madhimoni ni ona ma thumisa mlawu ti to me byeta ni kukongomisa vathu.—Wona Titxhamuselo to gwitisa 26.

11. Nji txani kuhuta, ni ku ngu ku txani hi di fanete ku kuvayilela?

¹¹ Wumwewo wa wurindi wu dhanwa ku ngu huta. Atiya ngu thumisa mtamo wu i singako wa wuthu ti to ku ziwa ta mangwana mwendo ti ti si ziwiko. Vamwane va maha toneto ngu ku wona tinyeleti, kuhutetela, makhazi o huta ngu ona, tixolo mwendo kuwona dianza da m’thu. Vamwane va alakanya ti to sotsheleleso kha si na phango, kambe si nayo. Si fana ni txikelemu. Ngu txikombiso, Bhiblia yi womba ti to vahuti ni madhimoni va thumisana. Ka Mithumo 16:16-18 hi gonda mayelana ni “moya wa kuhuta” wa didhimoni awu wu nga vhuna dihorana “kuhuta”. Msana ka ku va mpostoli Paulo a di tovete didhimoni, dihorana kha da nga si kota kambe kuhuta.

12. a) Ngu ku txani ti di ni phango ku lava kuwombawomba ni vafi? b) Ngu ku txani malanda a Txizimu ma si beli ka sihena sa wudhimoni?

¹² Madhimoni ma thumisa wumwane mlawu ti to me byeta vathu. Ma duketa ku hi kholwisa ti to ta koteka kuwombawomba ni va va nga fa ni ku ava va nga fa va hanya ka wukhalo wumwane ni ku va nga wombawomba ni nathu mwendo ku hi dayisa. Ngu txikombiso, vamwane va va nga felwa ngu dixaka, va nga tsula ka m’thu, ti nga maha i di ka nyamusoro, awu ku wombwako ti to a nga wombawomba ni m’fi. Ñanga yi nga gela m’thu timhaka  to xamalisa mayelana ni mngana mwendo dixaka di di nga fa hambi kuetetela dipswi dakwe. (1 Samueli 28:3-19) Matshotshelo o tala a vafi ma seketetwe ko kholwa ti to vafi va hanya ka wukhalo wumwane. Eto ti nga pata mibusunyana ya kutshotshwa ka m’thu, ku khumbula malembe aya a nga fa ngu ona, sidilo, sihena sa tinoni, ni sihena simwane so fana ni soneso. Ngako Makristu ma lambako kulondetela mikhuva yoneyo, maxaka awe mwendo vathu va m’gangani va nga va wukela, ve va ruketela mwendo kuwomba ti to hi nga ngadi maxaka awe. Kambe Makristu ma ti ziva ti to vafi kha va hanyi. Kha ti koteki kuwombawomba navo ni ku kha va na ku hi dayisa. (Masalmu 115:17) Ti wonele. U nga dukete kuwombawomba ni madhimoni hambi ku pateka ka sihena sa wudhimoni.—Lera Dheuteronome 18:10, 11; Isaya 8:19.

13. Nji txani atxi vathu va va nga ti hanya ngu kuthava madhimoni txi nga va hehukela ku txi maha?

¹³ Madhimoni kha ma njo kanganyisa vathu dwe, kambe ma tshumela me va dhukisela. Nyamsi, Sathane ni madhimoni akwe va ti ziva ti to va ni “mbimo ya yidotho” na va si se loviswa ngu Txizimu, se vona nzigevenga sa hombe. (Mtuletelo 12:12, 17) Hambi keto, makhulukhulu a vathu ava nga ti hanya ngu kuthava madhimoni kha vaswi ve ma thava kambe. Va ku xulisile ku txani kuthava koneko?

14. Ku fana ni Makristu a kale, hi nga ti khululisa ku txani ka madhimoni?

¹⁴ Bhiblia yi hi gela ti to hi nga lambisa ku txani ni ku hi nga tikhululisa ku txani ka madhimoni. Ngu txikombiso, ka didhoropa da Efesu va titi thumisana ni madhimoni na va si se gonda ditshuri. Va ti khululisile ku txani ka  ona? Bhiblia yi khene: “Va vangi ka vale va nga txi tiningetela ka masalamusi va to tutela mabhuku awe, va txi ta ma hisa masoni ka vathu votshe.” (Mithumo 19:19) Aku vona va nga lava ku va Makristu, vona va hisile otshe mabhuku awe a masalamusi. Eto ta laveka hambi ni nyamsi. Mani ni mani awu a lavako kuthumela Jehovha ti lava e ti hambanisa ni txihi ni txihi txi txi tsimbitisanako ni madhimoni. Eso si pata mabhuku, marevhista, tixolo, mavhidhiyo, wutxenje, misakano, hambi makhazi a wuloyi, madhimoni mwendo wusikoti wo xamalisa awu wu wonekako ku nga kha wu na phango mwendo wu txi tsakisa. Eto ti pata siambalo so ti vhikela ngu sona ka to biha.—1 Vakorinto 10:21.

15. Nji txani tximwane atxi txi lavekako ti to hi lamba Sathane ni madhimoni?

¹⁵ Ku di pindile malembenyana na vathu va Efesu va di hisile mabhuku awe a masalamusi, mpostoli Paulo a ti khene ti lavile ti to ve ya masoni ve “lwisana” ni “kulwa ni mimoya yo biha”. (Vaefesu 6:12) Inna, hambiku vona se va nga ti hisile mabhuku awe, madhimoni ma ti ngadi ma txi duketa ku va dyiseta. Se nji txani kambe txi txi nga txi laveka ti to ve txi maha? Paulo a va gete tiya: “Ngutu ngutu tekani txitxhavango txa likholo i ku txi mi no vhika [mwendo kutsivela] ngu txona siholoma sa mndilo sa m’bihi.” (Vaefesu 6:16) Ku fana ni ku txitxhavango txi vhikelako disotxhwa, likholo la hi vhikela. Ngako hi txi kholwa ti to Jehovha a nga hi vhikela, ti na hi hehukela kulamba ka Sathane ni madhimoni.—Matewu 17:20.

16. Hi nga li tsanisisa ku txani likholo lathu ka Jehovha?

¹⁶ Hi nga li tsanisisa ku txani likholo lathu ka Jehovha? Ti lava hi lera Bhiblia ditshiku ni ditshiku hi tshumela hi tumela ti to ene a na hi vhikela. Ngako hi di ni themba yo  tsana ka Jehovha, Sathane ni madhimoni kha ti na ku va hehukela ku hi xanisa.—1 Johane 5:5.

17. Nji txani tximwane atxi txi nga hi vhikelako ka madhimoni?

¹⁷ Makristu a Vaefesu ma ti fanete me maha txani? Vona va ti zumba ka didhoropa adi di nga ti taletwe ngu wudhimoni. Se Paulo a va gete tiya: “Khongelani yotshe mbimo.” (Vaefesu 6:18) Ti ti lava ve kombela ku vhunwa ngu Jehovha yotshe mbimo. Se athu ko? Hi zumba ka ditiko di di nga tala ngu wudhimoni. Se nathu ti lava hi kombela ku vhikelwa ngu Jehovha, hi tshumela hi womba ditina dakwe mbimo yi hi khongelako. (Lera Mavingwa 18:10.) Ngako hi txi kombela Jehovha ti to e hi vhikela ka Sathane, Jehovha a na xamula mikombelo yathu.—Masalmu 145:19; Matewu 6:13.

18, 19. a) Hi nga mahisa ku txani ti to hi xula yimbi yathu ni Sathane ni madhimoni? b) Ngu txihi txiwotiso atxi txi no xamulwa ka ndima yi yi londiselako?

¹⁸ Ngako hi txi ti hambanisa ka txihi ni txihi atxi txi yelanako ni madhimoni ni kuthemba ti to Jehovha a na hi vhikela, hi nga lamba ka mkuzetelo wa Sathane ni madhimoni. Kha ti lavi hi thava madhimoni. (Lera Jakobe 4:7, 8.) Jehovha a ni mtamo wa hombe ngutu ku pinda madhimoni. A ma tsayisile ka masiku a Nowa, se a na tshumela e ma lovisa. (Judha 6) Khumbula ti to kha hi nga hokha ka yimbi yathu nguko Jehovha a thumisa tingelozi takwe ti to e hi vhikela. (2 Vafumeli 6:15-17) Hi nga themba ti to ngu ku vhunwa ngu Jehovha, hi nga xula yimbi yathu yo lwa ni Sathane ni madhimoni.—1 Pedro 5:6, 7; 2 Pedro 2:9.

¹⁹ Kambe aku Sathane ni madhimoni va xanisako ngutu vathu, ngu ku txani Txizimu txi si va lovisi konkuwa? Txiwotiso txonetxo txi na xamulwa ka ndima yi yi londiselako.