1-3. Ngu txihi txiwotiso atxi vathu va txi wotisako mayelana ni vafi? Wukhongeli wumwane wu txi xamulisa ku txani?

BHIBLIA yi hi thembisa ti to “kha ku nambi swa ku txi maneka kambe lifo”. (Mtuletelo 21:4) Ka ndima 5, hi gondile ngu txivangelo txi txi mahako ti koteka kumana wutomi wo mbi guma. Kambe vathu va ngadi va txi fa. (Eklesiaste 9:5) Kambe txiwotiso txa hombe txi hi ti wotisako nditxe, Ku humelela txani hi txi fa?

² Xamulo ya txiwotiso txonetxo nja lisma nga ti hi txi felwa ngu wu hi mdhundako. Hi nga ti wotisa tiya: ‘Ku maheka txani ngu ngene? Ina va hi wona? Ina va nga hi vhuna? Ina hi nga tshumela hi va wona?’

³ Titxhetxhe ti xamula siwotiso siya ngu tinzila to hambana. Timwane ti gondisa ti to u di m’thu wa mnene, una hanya nzumani kambe u di m’thu wo biha a na hya nzumani. Timwane ti womba ti to hi txi fa hi hunduka moya ive hi ya tshangana ni maxaka yathu ya se ma nga fa. Kambe timwane ti womba ti to a di fite se e lamulwa, wa veleketwa, mwendo ku tshumela e hanya ni mmidi wumwane, mwendo i di m’thu mwendo i di txihari.

4. Ngu yihi gondo ya yimweyo ayi wukhongeli wu ti gondisako mayelana ni vafi?

⁴ Ko nga wukhongeli wu gondisa timhaka to hambana ngutu. Kambe wotshe wu gondisa to fana. Wona wu gondisa ti to ngako m’thu a txi fa, ku ni txo maha txi txi salako txi txi hanya. Ina toneto ta pfala?

5, 6. Ku humelela txani ngaku hi txi fa?

⁵ Jehovha wa ti ziva ati ti humelelako ngako hi txi fa, ni ku ene a hi gete ti to ngako m’thu a txi fa, wutomi wakwe wo guma. Lifo ngu hambana ni wutomi. Se ngako m’thu a txi fa, matipfelo ni mialakanyo yakwe kha si yi masoni si txi hanya ka wukhalo wumwane. * Ngako hi txi fa kha hi koti kuwona, kuengisa nem kha hi na kukota pimisa txilo.

⁶ Mkoma Salomoni a wombile ti to “vafi kha va zivi txilo”. Vafi kha va na ku sikota kuranda mwendo kunyenya, se “ka wukhalo wa vafi ahale u yako kona kha ku nga ni mthumo hambi mapimo” (Lera Eklesiaste 9:5, 6, 10.) Ni ka Masalmu 146:4, Bhiblia yi hi gela ti to ngako m’thu a txi fa, “makungo akwe” ma fa.

7. Nji txani atxi Jesu a nga txi womba mayelana ni lifo?

⁷ Mbimo yi mngana wakwe Lazaro a nga fa, Jesu a gete vagondiswa vakwe a txi khene: “Lazaro mngana wathu a otete.” Kambe Jesu a si wombi ti to Lazaro a humula. Jesu a tshumete a txi khene: “Lazaro a fite.” (Johane 11:11-14) Ngu toneto Jesu a fananisile lifo ni wukohe. Ene asi wombi ti to Lazaro a ti nzumani mwendo ni maxaka akwe ayale ma nga fa. Nem a si wombi ti to Lazaro o hya nzumani mwendo ku velekwa ka wukhalo wumwane na i di m’thu mwendo txihari. Ti ti fana ni ku a di ka wukohe wa hombe. Mibhalo yimwane yi fananisa lifo ni wukohe wa hombe. Bhiblia yi womba ti to mbimo yi Sitefane a nga  dawa, “ene a to otela ka va kufa”. (Mithumo 7:60, Tradução do Novo Mundo) M’postoli Paulo a wombile ti to Makristu mamwane ma “otete ka va kufa.”—1 Vakorinto 15:6, NM.

8. Hi ti zivisa ku txani ti to Txizimu kha txi tsakeli lifo la vathu?

⁸ Ina Txizimu txi vangile Adhamu ni Evha ti to ve gwita ve fa? Nem! Jehovha a va vangite ti to ve tidila ngu wutomi ngu ha ku singako ni magwito va di ni dihanyo do hetiseka. Mbimo yi Jehovha a nga vanga vathu, ene a va mahile va di ni minavelo yo hanya ngu ha ku si gumiko. (Eklesiaste 3:11) Vaveleki kha va lavi ti to vanana vawe ve kumba ni kufa, se Jehovha nene a ti pfisa toneto kwathu.  Se ngako Txizimu txi nga hi vanga ti to hi hanya ngu ha ku singako ni magwito, ngu ku txani hi txi fa?

9. Ngu ku txani txirumo txi txi nga ti ningilwe Adhamu ni Evha txi nga ti hehukile?

⁹ Jaradhi ka Edheni, Jehovha a gete Adhamu ni Evha ti to: “U nga si kota kudya mihando ya yotshe mindonga ya thembweni u di txhatxhekile. Aniko u nga dye mndonga wa ku ziva ta tinene ni ta kubiha nguko ka di tshiku dile u no wu dya kha ditshuri u na fa.” (Genesisi 2:9, 16, 17) Ti to junya ti to txirumo txiya txi si nemeli ku txi engisa, ni ti to Jehovha a ti ni lungelo yo sawulela Adhamu ni Evha ati i ku ta tinene ni ta kubiha. Ngu ku engisa Jehovha, vona va ndina va va di mkombisile ti to va xonipha wulawuli wakwe. Vona va ndina va va di kombisile nzila yi va m’bongako ngu yona awule a nga va mahela sotshe.

10, 11. a) Sathane a va jikisisile ku txani Adhamu ni Evha? b) Ngu ku txani ku singa ni divalelo ka ti ti nga mahwa ngu Adhamu ni Evha?

¹⁰ Ati ti pandako ngu ti to Adhamu ni Evha va sawute kwa mbi engisa Txizimu. Sathane a ti khene ka Evha: “Ina Txizimu txi wombile ti to mi nga dyeni muhando ni wa wumwewo ka yotshe mindonga yi, yi ku thembweni muwa kani?” Evha a xamute atxi khene: “Athu hi nga si kota kudya mihando ya mindonga ya thembweni. Aniko mihando ya mndonga wu, wu ku hagari ka thembwe, ‘Txizimu txi wombile ti to kha mi nambi wu dya hambi ni ku wu gwesa, kasiku mi si fi’.”—Genesisi 3:1-3.

¹¹ Se Sathane a to khene: “Lambi! kha mi nambi fa. Nguko Txizimu txa ti ziva ti to, ka ditshiku di mi na kudya, mi na tuleka maso, mi txi fana ni Txizimu, mi txi ziva ta tinene ni to biha.” (Genesisi 3:4-6) Sathane a ti lava ti to Evha e pimisa ti to a nga ti sawulela ati i ku ta tinene ni to  biha. Ngu di dhawa dimwane, ene a hembile mayelana ni ti to ndino humelela ngako a si engisi Txizimu. Sathane a ti khene Evha kha na mbi fa, se Evha a dyite muhando se e gwita e ninga mwamna wakwe. Phela Adhamu ni Evha va ti ti ziva ti to Jehovha a ti va gete ti to va si dyi muhando. Mbimo yi va nga wu dya, vona va sawute kwa mbi engisa mlayo wo hehuka. Ngu kudya muhando, vona va kombisile ti to kha va xoniphi Tate wawe wa nzumani awu a ku ni lirando. Ka ti va nga ti maha, ku singa ni divalelo!

12. Ngu ku txani i di tingana aku Adhamu ni Evha va sa engisa Jehovha?

¹² Hi nga wona tingana ti vaveleki vathu vo khata va nga komba M’vangi wawe! U ndina ti pfisa ku txani i di ti to wa kulisa mwanana se e gwita e ku wukela se e lwisana ni nawe, e lamba ati awe u ti lavako? Ina ti nga mbi kuthola mbilu?

13. Jehovha a ti womba txani loko a txi khene “u lithule, kambe u na tshumela u txi maha lithule”?

¹³ Mbimo yi va nga mbi engisa, Adhamu ni Evha va luzile lungelo yo hanya ngu ha ku singako ni magwito. Adhamu a getwe tiya ngu Jehovha: “Awe u lithule, kambe u na tshumela u txi maha lithule”. (Lera Genesisi 3:19.) Atiya ti womba ti to Adhamu a ndina tshumela e maha lithule kambe. (Genesisi 2:7) Msana kova a di wonhile, ene a fite se kha nga va a di ho.

14. Ngu ku txani hi txi fa?

¹⁴ I di ti to Adhamu ni  Evha va ti ko engisa Txizimu, ni ku va txi ngadi ve hanya. Kambe mbimo yi vona va nga mbi mu engisa, vona va to maha txiwonho, se ngu ku tsimbila ka mbimo va to fa. Txiwonho txi fana ni thomba yi hi nga siyelwa ngu vaveleki vathu vo khata. Hotshethu hi velekilwe hi ti ni txiwonho, ngu koneho ti hi mahako hi fa. (Varoma 5:12) Kambe txonetxo hi nga txona txikongomelo txa Txizimu. Txizimu kha txi lavi ti to vathu ve fa, aniko Bhiblia yi dhana lifo ku “mlala”.—1 Vakorinto 15:26.

15. Ditshuri mayelana ni lifo di hi khulula ngu nzila yihi?

¹⁵ Ditshuri mayelana ni lifo da hi khulula ka mawonelo o tala a makuhu. Bhiblia yi gondisa ti to vafi kha va pfi kupanda nem kha va henyi. Kha hi na kuwombawomba navo nem kha va na kuwombawomba ni nathu. Kha hi na kuvhuna vakufa, nem vona kha va na ku hi vhuna. Kha va na ku hi xanisa, se ngu toneto kha hi na ku va thava. Hambi keto, wukhongeli wa wungi wu womba ti to vafi va hanya ka wukhalo wumwane ni ku vona va nga hi vhuna ngako hi txi teka male hi ninga vapaxeli ava va tekwako i di vathu vo sawuleka. Kambe ngako hi txi ziva ditshuri mayelana ni vafi, kha hi pengiswi ngu makuhu oneyo.

16. Ngu yahi makuhu aya wungi wa wukhongeli wu ma gondisako mayelana ni lifo?

¹⁶ Sathane a thumisa wukhongeli wa makuhu ti to e hi hembela ni ku hi maha hi alakanya ti to vafi va hanya. Ngu txikombiso, wukhongeli wu gondisa ti to mbimo yi hi fako, ku ni txilo tximwane atxi txi salako txi txi hanya. Ina wukhongeli wako wu gondisa toneto, mwendo wu gondisa ati ti ku mu ka Bhiblia mayelana ni vafi? Sathane a ngadi a txi thumisa makuhu ti to e maha vathu ve va kule ni Jehovha.

17. Makuhu yo hya nzumani, ngu ruka Jehovha ngu nzila yihi?

 ¹⁷ Ati wukhongeli wa wungi wu ti gondisako ta thisa. Ngu txikombiso, vamwane va gondisa ti to vathu vo biha va na ya hya nzumani. Eto ngu ruka Jehovha. Ene kha na ku tumelela ti to vathu ve xaniswa ngu nzila yoneyo! (Lera 1 Johane 4:8.) U nga mu wonisa ku txani m’thu wu a tsayisako mwanana wakwe ngu kuteka diwoko da mwanana e di hisa ha txikho? U ndina pimisa ti to a bihile nguto. Khu na kumaha wungana nayo. Ngu toneto Sathane a lavako ti to hi maha hi wona Jehovha ngu diso do hala m’pawu!

18. Ngu ku txani hi si faneli kuthava vafi?

¹⁸ Wukhongeli wumwane wu gondisa ti to ngako vathu va txi fa, vo txitxa ve maha mimoya. Wukhongeli wonewo wu gondisa ti to hi fanete hi thava mimoya nguko yona yi nga hi vhikela mwendo ku hi dayisa. Vathu vo tala va ma kholwa makuhu oneyo. Vona va thava vafi, se ve va khozela ve leka ku khozela Jehovha. Khumbula ti to vakufa kha va pfi txilo mwendo kualakanya txilo, se kha hi na ku va thava. Jehovha i mvangi wathu. Ene i Txizimu txa ditshuri, se athu hi fanete kukhozela ene basi.—Mtuletelo 4:11.

19. Kuziva ditshuri mayelana ni vafi ti hi vhunisa ku txani?

¹⁹ Mbimo yi zivako ditshuri mayelana ni vafi, ha khululwa ka makuhu a wukhongeli. Se ditshuri diya di hi vhuna kupfisisa sithembiso so xamalisa asi Jehovha a nga si maha mayelana ni wutomi wathu ni wumangwana.

20. Hi na gonda txani ka ndima yi yi londiselako?

²⁰ Ka malembe ya kale, Jobe dilanda da Txizimu a wutisile: “Ina m’thu wo kari a txi fa a nga si kota kuhanya kambe kani?” (Jobe 14:14) Ina ngu ditshuri ta koteka ti to m’thu a txi fa e tshumela e hanya kambe? Ati Bhiblia yi ti wombako ta tsakisa ngutu. Hi na ti wona ka ndima yi yi londiselako.