1. I mani a nga hi ninga wutomi?

JEHOVHA i “Txizimu txi txi hanyako”. (Jeremiya 10:10) Ene i Muwumbi wathu, ni ku ene a hi ningile wutomi. Bhiblia yi khene: “Ngawe u nga vanga sotshe simaha; se ngu kuranda kwako sona si tumbulukile.” (Mtuletelo 4:11) Inna, Jehovha a lavile ti to hi va ni wutomi. aWutomi i ningo ya lisima yi yi tako ngu kwakwe.—Lera Masalmu 36:9.

2. Hi nga mahisa ku txani ti to wutomi wathu wu humelela?

² Jehovha a hi ninga asi hi si lavako ti to hi ya masoni hi hanya, so fana ni sakudya ni mati. (Mithumo 17:28) Kupinda toneto, ene a lava ti to hi tidila ngu wutomi. (Mithumo 14:15-17) Ti to hi humelela ka wutomi, ti lava hi engisa milayo ya Txizimu.—Isaya 48:17, 18.

3. Nji txani atxi Jehovha a nga txi maha mbimo yi Kayimi a nga daya Abhele?

³ Bhiblia yi hi gondisa ti to wutomi wathu ni wa vamwane vathu mbwa lisima ka Jehovha. Ngu txikombiso, mbimo yi Kayimi—mwanana wa Adhamu ni Evha—a nga ti henyete ngutu mnanda wakwe Abhele, Jehovha a bhasopisile Kayimi ti to e ti wonela ka kuhenya kwakwe. Kambe Kayimi kha engisa, se e henya ngutu se “e wukela mnanda wakwe e m’daya”. (Genesisi 4:3-8) Jehovha a tsayisile Kayimi nguko a nga daya Abhele. (Genesisi 4:9-11) Ngu toneto, kuhenya ni kuvengela ku ni phango nguko ku nga hi maha sigevenga ni ku va ni tshofu. M’thu wo ngeto kha na kumana wutomi wo mbina magwito. (Lera  1 Johane 3:15.) Ti to hi tsakisa Jehovha hi fanete hi gonda kuranda vathu vamwane.—1 Johane 3:11, 12.

4. Mlayo wu wu nga ningwa Vakaisraeli wu hi ngondisa txani ngu ningo ya wutomi?

⁴ Msana ka makhulu a malembe, Jehovha a kombisile ti to a ti ngadi a txi teka wutomi i di wa lisima mbimo yi a nga ninga Mosi Milayo ya Digume. Wumwewo wa milayo ngu wuwa: “U nga daye.” (Dheuteronome 5:17) Se ngako m’thu a txi daya mmwane, ene a ti fenela e dawa nene.

5. Txizimu txi ti pfisa ku txani ngu kudola txirumbu?

⁵ Txizimu txi ti pfisa ku txani ngu kudola txirumbu? Hambi wutomi wa mwanana wo mbi se velekwa mbwa lisima ka Jehovha. Ka mlayo wu Jehovha a nga ti ningile Vakaisraeli, a wombile ti to ngako m’thu a txi dayisa wamsikati ha ko za e felwa ngu mwanana, m’thuyo a ti fanela ku dawa. (Lera Eksodha 21:22, 23; Masalmu 127:3) Atiya ti hi gondisa ti to kudola txirumbu ti bihile.—Wona Titxhamuselo to gwitisa 28.

6, 7. Hi nga mu kombisa ku txani Jehovha ti to hi teka wutomi i di wa lisima?

⁶ Hi nga mu kombisa ku txani Jehovha ti to hi teka wutomi wathu ni wa vamwane wu di ni lisima? Ngu kwa mbi maha txilo txi txi nga dayisako wutomi wathu mwendo wa vamwane. Se athu hi na mbi dhaha fola, mbangi mwendo simwane so fana ni soneso nguko si nga hi daya.

⁷ Txizimu txi hi ningile wutomi ni mmidi, se hi fanete hi wu ñola nga ati ene a tilavisako tona. Se athu hi fanete kuxayisa mmidi wathu. Hi si tiwoneli, hi na va hi sa basa masoni ka Txizimu. (Varoma 6:19; 12:1; 2 Vakorinto 7:1) Kha hi na ku sikota kukhozela Jehovha, awu a nga hi ha wutomi ngako hi si teki wutomi i di wa lisima. Hambiku ti nga nemelako kuleka mikhuwo yoneyo, Jehovha a na hi vhuna ngako hi txi maha mizamo yo hi teka wutomi i di wa lisima.

8. Hi na maha txani ti to hi tsaniseka ti to wutomi wathu ni wa vamwane kha wu nga ka phango?

 ⁸ Se hi gondile ti to wutomi mbwa lisima. Jehovha wa themba ti to hi na maha ti hi nga ti kotako ti to hi si veki wutomi wathu ni wa vamwane ka phango. Hi maha toneto ngu nzila yi hi tsimbitisako ngu yona mmovha, txithuthu mwendo bhasikeni. Hi vayilela misakano yi yi ku ni dikhombo ni mazunga. (Masalmu 11:5) Hi na maha kambe ati hi nga ti kotako ti to m’ti wathu wu va wu wu singako ni phango. Jehovha a gete tiya Vakaisraeli: “Ngako u txi aka nyumba ya yiphya ya txitezi, u fanete kubhiyela liyangu lako, kasiku nyumba yako yi si ku manisi mnando wa mnoha, ngako ku txi wa m’thu ngu txitimwi ka yona a txi fa.”—Dheuteronome 22:8.

9. Hi fanete hi siñola ngu nzila yihi sihari?

⁹ Hambi nzila yi hi ñolako sihari ngu yona nja lisima ka Jehovha. Ene wa hi tumelela ti to hi daya sihari ti to hi mana sakudya, siambalo ni kutivhikela i di ti to si lava ku hi dayisa. (Genesisi 3:21; 9:3; Eksodha 21:28) Kambe kha hi na kuxanisa sihari mwendo kusakana ngu ku si daya.—Mavingwa 12:10.

10. Hi ti zivisa ku txani ti to mnoha wu emela wutomi?

¹⁰ Mnoha mbwa lisima, mwendo ku wu sawulekile ka Jehovha nguko mnoha wu emela wutomi. Msana ka kuva Kayimi a di date Abhele, Jehovha a gete Kayimi ku khene: “Dipswi da mnoha wa mnanda wako da dila ha mafuni kala tinzeveni kwangu.” (Genesisi 4:10) Mnoha wa Abhele wu emete wutomi wakwe, se Jehovha a tsayisile Kayimi nguko a nga daya Abhele. Msana ka ndambi ya kale ka Nowa, Jehovha a kombisile ti to mnoha wu emela wutomi. Jehovha a tumelete ti to Nowa ni mwaya wakwe ve dya nyama ya sihari. A ti khene: “Sotshe si si  tsimbila-tsimbilako, si ku ni wutomi si na va i di sakudya sanu. Sotsheso na mi ninga, kufana ni kuwa ni nga mininga sotshe similwa si si hanyako. Hambi keto, ku ti ni txi Jehovha a nga ti va tsimbisile ku txi dya: “Kambe mi nga dyeni mnoha nguko mbutomi.”—Genesisi 1:29; 9:3, 4.

11. Ngu wuhi mlayo awu Jehovha a nga ninga ditiko da Israyeli mayelana ni mnoha?

¹¹ Ku di pindile malembe a 800 na Jehovha a di gete Nowa ti to a nga dyi mnoha, a tshumete e womba tiya: “mmwane ni mmwane wa vanana va Israyeli mwendo mluveli wu a nga aka hagari kwanu, ngako a txi daya txihari txa txitinga, mwendo txinyana kuxotani kwakwe ka sile si dyiwako; a fanete kutheketa mnoha wa txona hahatshi, a txi wu kuletela.” Se a gwitile a txi khene: ‘mi nga dyeni mnoha.’ (Levhi 17:13, 14) Jehovha a yite masoni e lava ti to vathu vakwe ve wona mnoha wu di sawulekile. Vona va ndina dya nyama i singa mnoha. Ngako va txi daya txihari ti to ve txi dya, va ti fanete ku theketa mnoha wa txona ha mafuni.

12. Makristu ma khona txani ngu ta mnoha?

¹² Malembenyana msana ka ku va Jesu a di fite, vapostoli ni madhota va sengeletanile ti to ve sunga ti to ngu wuhi mlayo awu wu nga ningwa Mosi wu ku ngadi wu txi thuma ka Makristu. (Lera Mithumo 15:28, 29; 21:25) Jehovha a va vhunile ti to ve pfisisa ti to mnoha i ti ngadi wa lisima kwakwe ni ku vona va ti fanela ku wuteka wu di sawulekile. Makristu o khata ma si na kudya mwendo kusela mnoha mwendo kudya nyama yi yi nga mbi dawa ngu nzila ya yinene. Va mahisile toneto, atiya ti ti bihile ku fana ni kukhozela sifananiso ni wugelegele. Ku khukhela koneho ku ya masoni, Makristu a ditshuri kha ma tumeli kudya mwendo kusela mnoha. Nyamsi ko? Jehovha a ngadi e lava ti to hi teka mnoha wu di sawulekile.

13. Ngu ku txani Makristu ma si tumeli kuthelwa mnoha?

 ¹³ Atiya, ti la kuwomba ti to Makristu ma fanete me lamba kuthelwa mnoha? Inna, ngu toneto. Jehovha a hi ningile txirumo txo mbi dya mwendo kusela mnoha. I di ti to dhokodhela a ku gete ti to u nga sele wusuke, ina awe u ndina maha ngu kuthola txhingane se u wu thela nyamani kwako? Khu na kutimaha toneto! Ngu nzila yoneyo, txirumo txo mbi dya mwendo kusela mnoha txi womba kambe ni kwa mbi tumela kuthelwa mnoha.—Wona Titxhamuselo to gwitisa 29.

14, 15. Ngu ku txani ti di ni lisima ti to Makristu me engisa Jehovha?

¹⁴ Hi nga maha txani i di ti to dhokodhela a khene hi si thelwi mnoha hi na fa? Mmwane ni mmwane a fanete e ti mahela txisungu txo engisa mlayo wa Txizimu ka mhaka ya mnoha. Makristu ngu ditshuri ma ni txixonipho txa hombe ngu ningo ya wutomi, se hi na lava tinzila timwane to hanyisa malwati kambe i singa kutumela kuthelwa mnoha.

¹⁵ Hi maha ti hi nga ti kotako ti to hi simama hi va ni dihanyo da dinene, i singa kutumela kuthelwa mnoha, nguko wutomi i ningo ya lisima ya Txizimu. Hambi keto, nda lisima ngutu ku engisa Jehovha kupinda kwa mbi mu engisa ngu kulava kulaphisa wutomi. Jesu a ti khene: “Awule a randako kuveketa wutomi wakwe a na wumwalata, aniko awule a mwalatako wutomi wakwe ngu mhaka yangu a na wu mana.” (Matewu 16:25) Hi lava kuengisa Jehovha nguko ene wa tiziva ati i ku tatinene kwathu ni ti to hi teka wutomi wu di wa lisima ni wu wu nga sawuleka ka Jehovha.—Vahebheru 11:6.

16. Ngu ku txani vathumeli va Txizimu va txi txi engisa?

¹⁶ Vathumeli vo thembeka va Txizimu va ti emisete kuengisa mlayo mayelana ni mnoha. Vona kha va na mbi dya mwendo kusela mnoha, nem va na mbi tumela kuthelwa  mnoha sibhejela. * Hambi keto, va na tumela mathumelo mamwane ti to ve hanya wulwati. Vona va tiziva ti to M’vangi wa wutomi ni mnoha wa ti ziva ati i ku tatinene ka vona. Ina awe wa kholwa ti to Jehovha wa ti ziva ati i ku tatinene kwako?

17. Ka Vakaisraeli, ngu yihi nzila yi Jehovha a nga yi tumelela mayelana ni kuthumisa mnoha?

¹⁷ Ka Mlayo wu Txizimu txi nga ti ningile Mosi, Jehovha a ti khene: “Wutomi wa mmidi wu maneka mu ka mnoha ngu toneto ni nga mi ruma kuthumisa mnoha ahawa ka mhamba yo tsetselelwa [mwendo kukombela kudivalelwa] siwonho, ha txiluveloni, nguko ngu mnoha ta koteka kuponisa wutomi.” (Levhi 17:11) Ngako Vakaisraeli va txi wonha, vona va ndina daya txihari ve kombela mprista ti to e thelanyana mnoha ka txiluvelo txa dithepeleni. Ayiya ngu yona basi nzila yi Jehova a nga yi tumelela mayelana ni kuthumisa mnoha.

18. Ngu tihi ti digandelo da Jesu di mahako ti to ti koteka kwathu?

¹⁸ Mbimo yi Jesu a nga ta ha mafuni, ene a vhaletile mlayo wo ningela ngu txihari ngu kuningela ngu wutomi wakwe, mwendo mnoha, ti to hi divalelwa siwonho sathu. (Matewu 20:28; Vahebheru 10:1) Wutomi wa Jesu i ti wa lisima ngutu msana ka ku va Jehovha a di m’wusile ti to eya nzumani, Txizimu txi ndina ninga vathu lungelo yo hanya ngu ha ku singako ni magwito.—Johane 3:16; Vahebheru 9:11, 12; 1 Pedro 1:18, 19.

19. Nji txani atxi hi felako kumaha ti to hi “basa ka mnoha wa votshe”?

 ¹⁹ Hi bonga ngutu Jehovha ngu kona ha ka ningo yakwe ya wutomi! Se hi lava kugela vathu ti to ngako va txi va ni likholo ka Jesu va nga hanya ngu ha ku singako ni magwito. Ha va dhunda vathu, se hi na maha totshe ti to hi va gondisa ti to va nga wumanisa ku txani wutomi. (Ezekieli 3:17-21) Ngu magwito, ku fana ni Paulo, ti na hi hehukela kuwomba hi txi khatu: “Ani ni basile ka mnoha wa votshe, nguko kha ni zivi kutshumelela msana, mbimo yihi ni yihi ti nga ti laveka kutxhumayela otshe mahungu a Txizimu.” (Mithumo 20:26, 27) Ngu ditshuri, hi kombisa ti to ha wu xonipha ngutu wutomi ni mnoha mbimo yi hi gelako vamwane mayelana ni Jehovha ni nzila yi wutomi i ku wa lisima ngu yona kwakwe.