Mpostoli Paulo a ti ti ziva ti to makuhu a Sathane ma ni phango. Kambe ka Makristu a kale hi nga otshe ma nga ti txharihile. Ngu txikombiso, ti woneka nga vanathu vamwane ka dibanza da Korinto, va ti pimisa ti to va na mbi thuka ve xaselwa ngu Sathane. (1 Vakorinto 10:12) Ngu toneto Paulo a va gete a txi khene: “Na thava ti to, ngaku mnyoka wu nga kanganyisa Evha ngu marindi a wona, mialakanyo yanu ni yona yi nga wonhwa, mi txi thaviswa ka wunene wu wu ku ka Kristu.”—2 Vakorinto 11:3.

Mapswi a Paulo ma hi komba ti to ti ni phango ku tithemba kupinda mpimo. Ti to hi xula makuhu a Sathane, ti lava hi ziva phango yi ma ku nawo kasiku hi kota ku tivhikela ka ona.

Makuhu ma thumela kukanganyisa vathu, me va humisa nzilani ni ku va maha ve kholwa ati i singako tona, va txi nga va to ñolwa matomu. Dibhuku di di ku Propaganda and Persuasion, di womba ti to makuhu “ma ni phango, ma daya futhi ma bihile”. Vathu vo tala va tiziva ti to “makuhu ma thumela kuxengetela vathu ni ku va dyelela.”

Makuhu ma ni phango ngutu nguko ma nga hi kanganyisa hi khata kutumeletela hi si titumbuli. Hi nga ti fananisa Gás yi yi ku ni vhenene, kambe kha yi pfali kununga, nem kha yi woneki. Hi nga yi dhahela hi si titumbuli, hi wona ngu kulwalala. Vance Packard, a gondako  mialakanyo ya vathu a khene: “Wungi wathu ha jikiselwa ni ku kanganyiselwa ngutu ngu nzila yo nem kha hi yi pimisi.” M’bhali mmwane a wombile ti to makuhu ma mahile ti to vathu ve va ni wurena ti vanga kudayana ka vathu ngu mhaka ya ku i ku va lixaka lo kari, tiyimbi, lixaka ni wukhongeli.—Easily Led—A History of Propaganda.

Phela vathu va nga hi kanganyisela ngu makuhu awe, kha hi wombi i di Sathane, ngene xefe ya kona. Ene a gondile ati mialakanyo yathu yi nga mahiswa tona. Konkuwa, ngene mkoma wa “ditiko diya”, a nga thumisa atxi a txi lavako ka dona ti to txi mu vhuna kuhangalasa makuhu akwe. (1 Johane 5:19; Johane 8:44) Nyamsi, vathu va mahilwe “mabhofu mapimoni kwawe” ngu makuhu a Sathane ni ku ngene “mxengeteli wa ditiko dotshe”. (2 Vakorinto 4:4; Mtuletelo 12:9) Hi nga ma lambisa ku txani makuhu a Sathane?

Jesu wombile nzila ya yinene yo lwisana ni makuhu, a ti khene: “Mi na ziva ditshuri, se ditshuri di na mi khulula.” (Johane 8:31, 32) Ngako ku di ni yimbi, disoxotxhwa kha da fanela kumaha matumelete, nguko di nga thuka di tumela ni makuhu a mlala wa dona. Se awe ko, u nga themba mani? U nga themba Jehovha, awu a kugelako totshe ati ti lavekako ti to u lwa ni makuhu a Sathane. Mapswi akwe ma mu ka Bhiblia.—2 Timoti 3:16, 17.

Kambe Sathane wa ti ziva toneto. Se a thumisa ditiko diya a di fumako ti to e hi tsulupetela ni ku hi godholisa kugonda Bhiblia. U nga godholiswi ngu “siduko sa Sathane”! (Vaefesu 6:11) Kuziva basi tigondo ta makhato ta mu ka Bhiblia, kha ta enela. Ti lava hi ti karata ti to hi mana wuzivi wo tala wa ditshuri. (Vaefesu 3:18) M’bhali mmwane wa mabhuku a dhanwako ku i Noam Chomsky a ti khene: “A walo wule a no maha ngu kutula msungo wako se e beta ditshuri. Ngawe u fanelako ku di xota u di mana upune.” Ngu toneto, manisisa ditshuri ngu “kuwonisisa ditshuri da totshe timhaka” ta mu ka Bhiblia.—Mithumo 17:11.

Sathane kha ti lavi u alakanyisisa kwati u pfisisa ditshuri da ti ti wombwako. Ngu ku txani? Nguko, “makuhu ma humelela loko vathu va si alakanyisisi ngu mhaka yi yi wombwako” kha dibhuku dimwane da (Media and Society in the Twentieth Century). Se awe u nga mahe matumelete.  (Mavingwa 14:15) Txizimu txi ku ningile wusikoti wo “pimisa” ni mtamo wa “kuengisisa”. Thumisa tiningo toneto ti to u tsanisa likholo lako.—Mavingwa 2:10-15; Varoma 12:1, 2.

Ngako masotxhwa ma txi engisela makuhu ni kukholwa ka ona, ma va ni dizowa me thava kulwa. Makuhu ma nga tshumela me va lwisa ngu txawe, dibutho di hangalaka. Xefe ya masotxhwa a Jarmani yi wombile ti to makuhu ngu ona ma nga maha ti to ve xulwa ka Yimbi yo Khata ya Mafu. Vathu va ti khotwe makuhu ya ma nga ti va dhukisela ngutu. Ni nyamsi, Sathane a thumisa makuhu ti to e haxula wumwewo wa Makristu. Ngu txikombiso, ene a duketa kumaha ti to vanathu va si pfisisani. Mwendo kumaha ti ti to vona ve leka sengeletano ya Jehovha, ngu ku va maha ve pimisa ti to ku ni ti yi nga mbi ti maha kwati.

U nga tumeli kukanganyiswa ngu Sathane! Londisela ati Dipswi da Txizimu di wombako tona ni kusimama u va ni wumwewo ni vanathu. Bhiblia ya hi laya yi txi khene: “Divalelanani” ni ku, hi kuluveta hi lulamisa timhaka. (Vakolosa 3:13, 14; Matewu 5:23, 24) Yi tshumela yi hi txharihisa ti to hi si tihambanisi ni dibanza. (Mavingwa 18:1) Tsaniseka ti to wa lamba makuhu a Sathane. Ti wotise: ‘Ka dikhambi do gwitisa adi mwanathu a nga ni henyisa, ina ati ni nga angulisa tona, ti tsakisile mani? Jehovha mwendo Sathane?’—Vagalatiya 5:16-26; Vaefesu 2:2, 3.

Ngako disotxhwa di si engisani ni xefe ya dona, di na mbi lwa ngu nzila ya yinene. Phela valala va hembela masotxhwa ti to ma si thembi tixefe ta ona. Se ngako tixefe ti txo thuka ti phazama, mlala a nga gela disotxhwa a txi khene: “U ti woni? U nga va thembe!” Sathane a mahisa toneto. Ene a duketa kudaya themba yi hi ku nayo ka va Jehovha a va thumisako ti to ve kongomisa vathu vakwe.

U nga ti vhikela ngu nzila yihi? Simama u zumba ka sengeletano ya Jehovha. Simama u thembeka ni kuseketela ava va kongomisako vathu va Txizimu, hambiku va nga mbi hetiseka. (1 Vatesalonika 5:12, 13) Ti nga maha vakanganyisi ni vamwane va duketa kukudhukisela. (Titosi 1:10) Hambi i di ti to ati va ti wombako  ti woneka nga ta pfala, u nga ‘kuluvetele ku dekadekiswa mbiluni kwako’. (2 Vatesalonika 2:2) Londisela ati Paulo a nga gela Timoti, a ti khene: “Zumba u di tsani ka tiya u nga gonda” u nga divali ti to u “tumela ngu kuva i di ta ditshuri”. (2 Timoti 3:14, 15) Alakanya ngu totshe timhaka ti ti kombisako ti to txithumi txo thembeka na txi di ni wutxari txi kongomiswa ngu Jehovha ti to txi hi gondisa ditshuri kudingana malembe o tala.—Matewu 24:45-47; Vahebheru 13:7, 17.

Sathane a tshumela e lava ku kuxenga u txi ti wona. Ti nga maha e kuthela dizowa. Kudhukisa “i nzila ya kale ya ti makuhu ma ti mahako”. (Easily Led—A History of Propaganda) Mgondisi mmwane wa Universidade a dhanwako ku i Philip M. Taylor a ti khene masotxhwa a kale a Vasiriya ma ti thumisa makuhu ti to me dhukisa valala vawe. Se nene Sathane a na thumisa dizowa ni vathu, kuthava kuxaniswa, kuthava kudawa ti to ti kulekisa kuthumela Jehovha.—Isaya 8:12, Tradução do Novo Mundo; Jeremiya 42:11; Vahebheru 2:15.

U nga leke Sathane e kudhukisela ngu toneto! Jesu a ti khene: “Mi nga thukeni mi thava ava va dayako mmidi, ngu msana va si si kotiko kumaha txilo kambe.” (Luka 12:4) Tsaniseka ti to Jehovha kha txi divali txithembiso txakwe txo kuninga ‘mtamo wa hombe’ ngutu, ni ku kuvhuna ti to u lamba makuhu a Sathane.—2 Vakorinto 4:7-9;1 Pedro 3:14.

Hambiketo, mbimo yimwane u nga thuka u va ni dikhodho mwendo u thava. Khumbula mapswi aya Jehovha a nga tsanisa Joxuwa ngu ona, a ti khene: “U nga ve ni dizowa, kambe u nga thave, ngukusa MKOMA, Txizimu txako, a na va ni nawe ka wuhi ni wuhi wukhalo, u yako ka wona.” (Joxuwa 1:9) Ngako u txi thuka u txi pfa ti to wa thava, ngu txikuluveta, maha mkombelo ka Jehovha. U nga tsaniseka ti to ‘kurula ka Txizimu, ku pindako wotshe wuzivi, ku na veketa mbilu yako ni mialakanyo yako’. Se awe u na va ni mtamo wo lamba otshe makuhu a Sathane.—Vafilipiya 4:6, 7, 13.

Ina wa ma khumbula makuhu aya Vaasiriya va nga dhukisela ngu ona vathu va Txizimu? Vona va ti lava ti to ve kholwa ti to kha ku nga ni wu a nga va vhikelako ka Vaasiriya, hambi i txo va Jehovha. Rabhi-Xake a tshumete a txi khene Jehovha ngene a nga gela Vaasiriya ti to ve ta lovisa Jerusalema. Jehovha a ti khene txani? A ti khene: “U nga thave txilo ngu mhaka a mapswiyo u nga ma engisa, o wombwa ngu sithumi sa mfumeli wa Asiriya, si txi ni ruketela.” (2 Vafumeli 18:22-25; 19:6) Msana keto Jehovha a to ruma ngelozi ayi yi nga daya 185.000 wa masotxhwa ya Vaasiriya ngu wusiku womwewo!—2 Vafumeli 19:35.

Ina u ta nga xalela msakano wo kari, se u wona ti to mmwane o pekwa msungo. Se u txi nga u no m’gela u txi khawe: ‘U nga tumele! O ku hembela!’ Se alakanya i di awe u pfako tingelozi ti txi kugela ti txi khene: “U nga kanganyiswi ngu Sathane!”

Ngu toneto, u nga engiseli makuhu a Sathane, (Mavingwa 26:24, 25) Engisa Jehovha, u mthemba ka totshe ati u ti mahako. (Mavingwa 3:5-7) Wa kudhunda se a khene: “Ziva, mwanangu, kasi u na tsakisa mbilu yangu.” (Mavingwa 27:11) U txi maha toneto, u na xula yimbi ya mialakanyo yako!