1, 2. a) Ngu sihi sikarato asi hi nga mananako naso? Sona si nga hi vangela txani? b) Ngu yihi themba ayi yi ku ka Isaya 41:10, 13?

NYAPHANDULE mmwane awu a nga tekwa ngu didhota a khene: “Hambiku ni ku ni txiemiso txa txinene ka timhaka ta moya, se kupinda malembe o tala ni txi lwa ni kuvilela. Eto ti ni tekela wukohe, ti ni thela malwati, ti ni maha ni si va ñoli kwati vamwane ni ku mbimo yimwane na tilava hambi ni kuleka ditshuri.”

² Ina u ti pfa nga mwanathu wuwa? Dikhombo da kona, aku hi hanyako ka mafu aya ma fumwako ngu Sathane hotshethu ha txikwa ngu ngene. Kufana ni txi txi vekwako ti to txi emisa ngalava ka wukhalo wa wumwewo, kuvilela ti nga hi thela dikhodho. (Mavingwa 12:25) Awe u vileliswa ngu txani? Ti nga maha u di fetwe ngu m’thu wu u m’dhundako, mwendo u txi karatwa ngu wulwati wo kari mwendo u txi xaniswa. Yimwane mbimo u nga maneka u txi khatalela mwaya ha wusiwanani, se u karateka aha ko za u luza litsako ni kuguma mtamo. Kambe, u nga kanakane; Txizimu txi tsakela ku kuvhuna.—Lera Isaya 41:10, 13.

3, 4. a) Bhiblia yi womba txani yi txi wombawomba ngu “mawoko”? b) Nji txani atxi txi nga mahako ti to hi leka mawoko athu me wa hahatshi?

 ³ Mbimo yo tala Bhiblia yi thumisa sihango sa mmidi wathu ti to yi wombawomba ngu simaho mwendo tifanelo ta m’thu wo kari. Ngu txikombiso, Bhiblia yi wombawomba ko tala ngu mawoko. Ngako Bhiblia yi txi womba ti to mawoko a m’thu ma tsanisilwe, eto ti womba ti to ngene m’thu eneyo a nga tsaniswa. Se a emekile ti to e maha to kari. (1 Samueli 23:16; Esdra 1:6) Ti nga womba kambe ti to m’thu eneyo a ni themba yo kari.

⁴ Mbimo yimwane Bhiblia yi wombawomba ngu m’thu awu a nga leka mawoko akwe me wa hahatshi. Eto ti wombako ti to m’thu a ni dikhodho mwendo ku kha na themba. (2 Matimu 15:7; Vahebheru 12:12) Ngako u di jujekile mapimo, u di ni dikhodho mwendo u txi pfa ti to wuxaka wako ni Jehovha wa guma, ti nga maha u wona i di tshuko kuleka ditshuri. U nga txi mana hani txivhuno? U nga maha txani ti to u tsanisela ni ku va ni litsako?

5. a) Hambiku sikarato sathu si nga hi dhukisako mwendo ku hi thela dikhodho, nji txani atxi hi fanelako ku txi khumbula? b) Ka msungo wa mhaka wuwa, hi na gonda ngu txani?

⁵ Lera Zefaniya 3:16, 17. Kha ha fanela kutumelela sikarato sathu si hi thela dikhodho mwendo ku hi dhukisa. U nga divale, Tate wathu wa lirando a lava ti to hi veka kwakwe kotshe kukarateka kwathu. (1 Pedro 5:7) Jehovha a hi khatalela nga ha a nga khatalela ngu kona Vakaisraeli. Ava gete ti to diwoko dakwe “kha da koma ahawa ko za ene e xuleka kuhanyisa”. Mbimo yotshe ene a ti emisete kuvhuna malanda akwe. (Isaya 59:1) Ka msungo wa mhaka wuwa, hi na gonda ngu sikombiso siraru sa mu ka Bhiblia asi si kombisako ti to Jehovha a nga sikota kuvhuna malanda akwe ma di ni sikarato sa hombe. Ene wa ti lava ku hi vhuna. He woni ti to sikombiso soneso singa hi vhunisa ku txani.

6, 7. Nzila yi Vaisraeli va nga xula ngu yona Vaamaleki yi hi gondisa txani?

⁶ Msana ka ku va Vakaisraeli va di khulutwe wubotxhwani ka Egipta, Vaamaleki va lavile ku va xasela. Mosi a gete Joxuwa, wamwamna wa txibindi ti to e thangela masotxhwa a Vaisraeli. Se Mosi e teka Aroni ni Huri ve ya txitimwi ka mmango. Kona va ndina wona kwati mbimo yi ku lwiwako. Ina va txo ya barama ngu kuthava? Ahim-him!

⁷ Mosi a ti ni makungo yo maha ti to Vaisraeli ve xula Vaamaleki. Ene a ñote ndonga ya Txizimu txa ditshuri ngu mawoko mambidi e yi guleta yi ya txitimwi. Mbimo yi Mosi a nga maha toneto, Jehovha a ningile Vaisraeli mtamo. Kambe mbimo yi mawoko a Mosi ma nga khata kukarala me wa hahatshi, Vaisraeli va si wu woni msakano. Aroni ni Huri va mahile txani? Nguku kuluveta “va to teka dirigwi, ve di veka hahatshi kwakwe e khalahatsha txitimwi ka dona. Aroni ni Huri va to guleta manza akwe, mmweyo  e maneka ka didhawa dimwedo, mmwane a txi maneka ka dimwane didhawa. Se manza akwe ma to zumba ma di guletilwe kala kuswani ka ditambo.” Senikoko, ngu mhaka ya diwoko da mtamo da Jehovha Vaisraeli va xute.—Eksodha 17:8-13.

8. a) Nji txani atxi Asa a nga txi maha mbimo yi a nga ta jamelwa ngu Vaetiyopiya? b) Hi nga mu etetisa ku txani Asa?

⁸ Ka masiku a kufuma ka Mkoma Asa, Jehovha ati ti emisete kuthumisa diwoko dakwe da mtamo ti to e vhuna vathu vakwe. Bhiblia yi wombawomba ngu tiyimbi to tala; kambe dibutho da Zera ngu dona i nga ti da hombe ngutu. Dona di ti ni masotxhwa a miliyoni yimweyo. Dibutho da Asa di ti pindwa kumbidi ngu kutala. Ina tiya ti dhukisile Asa, ti mu vilelisa mwendo ti mthela dikhodho? Ina a wisile mawoko akwe? Ahim-him! Ngu txikuluveta a kombete txivhuno ka Jehovha. Masotxhwa otshe ma ti wona ti si na kukoteka kuxula Vaetiyopiya. Kambe “ka Txizimu totshe ta koteka”. (Matewu 19:26) Txizimu txi thumisile mtamo wa txona wa hombe ti to txi “dayela Vaetiyopiya masoni ka Asa” awu ‘mbilu yakwe i nga ti yo thembeka ngu kuhetiseka masoni ka MKOMA, ka mbimo yotshe ya kuhanya kwakwe’.—2 Matimu 14:8-13; 1 Vafumeli 15:14.

9. a) Nji txani atxi txi nga maha ti to Nehemiya a si leki kuwuseta libhiyo la Jerusalema? b) Txizimu txi wuxamulisile ku txani mkombelo wa Nehemiya?

⁹ Mbimo yi Nehemiya a nga ya Jerusalema nji txani txi nga ti maheka? Vajudha va ti lekile kuaka libhiyo la Jerusalema nguko va nga txi dhukiselwa ngu valala vawe. Didhoropa di singa ni libhiyo, Vajudha se va ti ni dikhodho. Nehemiya a ti pfisile ku txani? Ina nene a ve ni dikhodho, se e wisa mawoko? Ahim-him! Kufana ni Mosi, Asa ni malanda mamwane a Jehovha o thembeka, Nehemiya a ti themba Jehovha. Ene a to maha mkombelo ka Jehovha e kombela kuvhunwa se Jehovha a m’xamute. Txizimu txi thumisile wukoma wa txona “wa hombe” ni “mtamo wa dianza” ti to txi vhuna Vajudha. (Lera Nehemiya 1:10; 2:17-20; 6:9.) Ina wa kholwa ti to ni nyamsi Jehovha a thumisa wukoma wakwe “wa hombe” ni “mtamo wa dianza” ti to e tsanisa malanda akwe?

10, 11. a) Sathane a thumisa txani ti to e hi lekisa kuthumela Txizimu? b) Jehovha a thumisa txani ti to e hi tsanisa? c) Ngu tihi ati u nga nga vhuneka ka tona ka sialakanyiso asi Jehovha a hi ningako?

¹⁰ Ditshuri ngu diya: Sathane kha na mbi thuka e wisa mawoko akwe. Ene a na ya masoni e zama ti to hi leka kuthumela Txizimu. A nga thumisa txani? A nga thumisa makuhu, wukoma wa ditiko, vathangeli va titxhetxhe ni vakanganyisi ti  to e emisa mthumo wo txhumayela mahungu a manene. Kambe Jehovha a na hi vhuna ni ku hi tsanisa ngu moya wo sawuleka. (1 Matimu 29:12) Ti ni lisima kukombela moya wa Txizimu ti to hi kota kulwa ni Sathane ni mafu akwe o biha. (Masalmu 18:39; 1 Vakorinto 10:13) Nawe alakanya ngu tiya: Ngu mtxima ndi mhaka tingahi ati hi ti gondako amu ka mabhuku athu? I singeto basi, hambiku mapswi a Zakariya 8:9, 13 (yi lere) ma nga bhalwa mbimo yi ku nga txi wusetwa dithepele da Jerusalema, ni nyamsi ma nga hi vhuna.

¹¹ Jehovha a hi tsanisa ngu kuthumisa sialakanyiso si hi si manako ka mitshangano ya dibanza, ya txigava, ya m’ganga ni sikolwa sa sengeletano. Sikolwa soneso si nga hi vhuna kuthumela Txizimu ngu kutiningetela ka ditshuri, ku ti vekela makungu o thumela Txizimu ngu nzila ya tshuku ni kukhatalela wutixamuleli wathu wa Wukristu. (Masalmu 119:32) Ina awe khu tilavi kuvhunwa ngu tinzila toneto?

12. Hi fanete hi maha txani ti to hi zumba hi di tsani?

¹² Jehovha a vhuni vathu vakwe ti to ve xula Vaamaleki ni Vaetiyopiya. A tshumete e tsanisa Nehemiya kumweko ni Vajudha ti to ve hetisa kuaka libhiyo la Jerusalema. Ngu ha ku fanako, Txizimu txi na hi ninga mtamo wo ya masoni hi txhumayela hambi hi di ni mivilelo. Nem hambi vamwane va txi hi kaneta, hi na mbi leka. (1 Pedro 5:10) Hi nga ti to hi no otela se hi wuka hi mana ti to Jehovha a thavisile sotshe sikarato sathu. Nathu hi fanete hi tikarata. Hi nga mahisa ku txani? Ti lava hi gonda Bhiblia ditshiku ni ditshiku, hi lulamisela ni kuya mitshanganoni divhiki ni divhiki, gondo ya m’thu apune ni wukhozeli wa mwaya ni ku maha mkombelo ka Jehovha. Hi nga tumeleli txilo txi hi lekisa kutsaniswa ngu Jehovha. U txi wona ti to ku ni ha mawoko ako ma wako, kombela txivhuno ka Jehovha. Se u gwita u wona nzila yi moya wa Txizimu wu ‘mahako ti to u xuva ni kuthuma kuranda ka txona’. (Vafilipiya 2:13) Kambe ina awe u nga si kota kutsanisa vamwane?

13, 14. a) Mwanathu mmwane a tsanisilwe ngu nzila yihi mbimo yi a nga felwa ngu msikati? b) Hi nga va tsanisa ngu nzila yihi vamwane?

¹³ Jehovha a hi ninga vanathu va ha mafuni kotshe ava va nga hi tsanisako. Mpostoli Paulo a ti khene: “Guletani manza anu a kukarala ni mazolo anu a kurereka. Lulamiselani minenge yanu tinzila ta tinene.” (Vahebheru 12:12, 13) Makristu o tala a kale ma vhunwi ngu vanawe. Ka masiku athu ko? Alakanya ngu tiya. Msana ka kuva mwanathu mmwane a di fetwe ngu msikati e tshumela e tsanisela simwane sikarato a ti khene: “Ni gondile ti to kha hi na kusawula siduko, nem mbimo yo si hi humelela. Mkombelo ni gondo ya m’thu apune yi titi fana ni salva-vida yi ni nga ambala ti to ni si bhwabhwameli mu matini. Se kuseketelwa ngu vanathu ti ni tsanisile ngutu. Ni ti pfisisile ti to ku va ni wungana ni  Jehovha u si se manana ni txiduko ta vhuna ngutu.”

¹⁴ Ngu mbimo ya yimbi yo lwa ni Vaamaleki, Aroni ni Huri va tsanisile mawoko a Mosi ngu ku ma ñoleta. Nanathu hi nga lava tinzila to vhuna vamwane. Vanathu vamwane vakumbile, va lwala, va xaniswa ngu maxaka, va ni txiwunda mwendo va fetwe ngu m’thu wu va m’dhundako. Hi nga tsanisa ni vaphya ava va sinziswako kumaha to biha mwendo ve kujetelwa kubela ka sikolwa sa hombe ti to va na mana timale. (1 Vatesalonika 3:1-3; 5:11, 14) U nga va vhunisa ku txani? Va kombe ti to wa khatala ngu vona mi di Mitshanganoni, mi di ka thembwe ya moya. Va rambe ti to mi susula motshe mwendo ku va losa ngu fone.

15. Vanathu va nga ti pfisa ku txani ngu mapswi ako a manene?

¹⁵ Na va si se ya xula dibhutho da hombe ngutu da Vaetiyopiya, mprofeta Azariya a tsanisile mkoma Asa ni vathu vakwe a txi khene: “Aniko anu, tsanani misana, mi nga karaleni, nguko kutsanisela kwanu ku na hakhelwa.” (2 Matimu 15:7) Atiya ti mahile ti to Asa e wuyetela wukhozeli wa ditshuri. Ngu ha ku fanako, mapswi ako a manene ma nga vhuna vamwane ti to ve simama ve thumela Jehovha. U nga divale, mbimo yi u ningelako tixamulo ta tinene dibanzani, vanathu va tsaniswa ngu tona.

16. Madhota ma nga mtekelela ngu nzila yihi Nehemiya? Womba ti to vanathu va kuvhunisile ku txani awe upune.

¹⁶ Nehemiya ni Vajudha va tsanisile  mawoko awe ngu kuvhunwa ngu Jehovha. Va sikotile kuheta libhiyo ngu 52 wa masiku! (Nehemiya 2:18; 6:15, 16) Nehemiya kha nga maha ngu kuxungameta ngu litiho. A thumile ka kuaka libhiyo la Jerusalema.(Nehemiya 5:16) Madhota o tala ma nga etetela Nehemiya. Ngu nzila yihi? Vona va vhuneta ka kuaka, va basisa ni ku wuseta Tinyumba ta Mfumo. Vavamna vonevo va lirando va tsanisa vanathu va va “pandisekako timbilu” ngu ku va endela ni kuthuma navo ka mthumo wo txhumayela.—Lera Isaya 35:3, 4.

17, 18. U di ni sikarato, u nga tsaniseka ngu txani?

¹⁷ Mbimo yi hi thumako ni vanathu ka mthumo wo txhumayela, ti tsanisa wumwewo wathu. Eto ti hi vhuna kuaka wungana wo tsana ni kutsaniselana ka themba yathu ya makatekwa athu aya ma no tiswa ngu Mfumo wa Txizimu. Mbimo yi hi tsanisako mawoko a vamwane, hi va vhuna ti to ve tsanisela siemo so karata ni kuxayisa themba ya mbimo yi yi tako. I singeto basi, ti tshumela ti tsanisa mawoko athu ni ku hi veka mapimo athu ka mbimo yi yi tako.

¹⁸ Themba yathu ka Jehovha ya tsana mbimo yi hi khumbulako ti to ene a vhunile malanda akwe o thembeka a kale. Ngu toneto, ngako u di ni sikarato se u va ni kuvilela, u nga leki ‘mawoko ako me guma mtamo’! Tsaniseka ti to u txi maha mkombelo u kombela txivhuno ka Jehovha, diwoko dakwe da mtamo di na ku tsanisa ni ku kukongomisa ka makatekwa a Mfumo aya ma ku kona hawa nyongani.—Masalmu 73:23, 24.