1-2. a) I ti mani Eunise, ni ku ngu sihi sikarato a nga manana naso kota mame? b) Ngu tihi u ti wonako ka mfota wa kapa?

 HAMBIKU Bhiblia yi si wombiko ati ti nga maheka ngu mbimo yi Timoti a nga bhabhatiswa, ha themba to mwamwakwe Eunise a tsakile ngutu ditshiku donedo. (Mav. 23: 25) Alakanya Eunise a txi tsaka mbimo yi Timoti a belako matini. E bonyozela mbimo yi a bharasarwakwo ngu mwamwakwe Loyidhe, i ku vhovho wa Timoti. Eunise e hefemuteka mbimo yi Timoti a dhupelako matini. Ngu msana Timoti a txi pfuku ngu matini a di tsakile nguko a nga xula sikarato e za e hokela ko bhabhatiswa, se Eunise e huma mirongo ya litsako. Hambiku ti nga txi karata, Eunise a si koti kuvhuna mwanana wakwe ti to e randa Jehovha ni mwanana wakwe Jesu Kristu. Ngu sihi sikarato asi ti nga lava e si xula ti to e kota kuvhuna mwanana wakwe?

² Timoti a kulisilwe ka mwaya wu wu nga ti ni wukhongeli wo hambana. Tate wakwe i ti Mugriki, mwamwakwe ni vhovho wakwe i ti Vajudha. (Mith. 16:1) Ti woneka nga Timoti i ti wahombenyana mbimo yi Eunise ni Loyidhe va nga va nga va Makristu. Hambi keto, ene a ti simama eva ka mwaya wu wu nga ti ni wukhongeli wo hambana. Ngu yihi nzila ayi a ndi no yi sawula? Ene a ti ni tanga yo dingana ti to e ti mahela txisungo. Ina a ndina ema ni tate wakwe awu i nga si nga Mkristu? Ina a ndina londisela sihena sa Txijudha? Mwendo a ndina tumela wukhongeli wa wuphya i ku kuva Mkristu?

3. Ngu kuya ngu dibhuku da Mavingu 1:8, 9, NM, Jehovha a ti pfisa kutxani ngu mizamo yi vamame va yi mahako ti to ve vhunana vanana vawe ti to ve va ni wungana nayo?

 ³ Kufana ni Eunise, vamame ava i ku Makristu va randa ngutu timwaya tawe. Txa lisima ngutu kwawe, ngu vhuna vanana vawe ti to ve kulisa wungana wawe ni Jehovha. Ni ku Txizimu txa ninga ngutu lisima mizamo yi va yi mahako. (Lera Mavingu 1:8, 9, NM.) Jehovha a vhuni vamame vo tala ti to ve vhuna vanana vawe kasi ku ve tumela ditshuri.

4. Ngu sihi sikarato asi vamame vo tala ava i ku Makristu va wonisanako naso nyamsi?

⁴ Vamame va i ku Makristu, mbimo yimwani va tiwotisa to ina vanana vawe va na thumela Jehovha kufana ni Timoti kani. Phela vona va tiziva to vanana vawe va wonisana ni mi kuzetelo yo biha ka mafu awa a Sathani. (1 Pedro 5:8) Ni ku vaveleki vo tala va wonisana ni txikarato txo kulisa vanana va si nga ni vatate va kona, ni ku mbimo yimwani va tate va kona kha va khozeli Jehovha. Ngu txikombiso, mwanathu mmwani a dhanwako ku i Christine * a womba tiya: “Mwamna wangu i ti tate wa mnene, ni ku a txi dhunda mwaya wakwe, kambe a si tumeli to ni gondisa vanana ti to ve va Tifakazi ta Jehovha. Ni hetile malembe o tala ni txi karateka ni tiwotisa to ina vanana vangu va na thumela Jehovha kani.”

5. Hi na gonda ngu txani ka msungo wuwa?

⁵ Ngako u di mame wu u ku Mkristu, u nga humelela ko kulisa vanana kufana ni Eunise. Ka gondo yiya hi na bhula ngu nzila yo tekela txikombiso txa Eunise ko gondisa vanana vako ngu nzila yi u womba-wombako ngu yona ni ti u ti mahako. Hi na tshumela hi wona nzila yi Jehovha a nga kuvhunako ngu yona.

6. Nga ha ti nga wombwa ngu kona ka dibhuku da 2 Timoti 3:14, 15, ngu tihi ti nga vhuna Timoti e va Mkristu?

⁶ Mbimo yi Timoti i nga ti fanyana, mwamwakwe a mahile totshe ti a nga tikota ti to e mu gondisa “Mibhalo yo sawuleka.” Ditshuri ti to wuzivi wu a nga ti nawo i ti wudotho, nguko a si se ziva txilo ngu Jesu Kristu. Mibhalo yo sawuleka ayi yi nga txi maneka ngu mbimo yoneyo, yi ndina vhuna Timoti ti to e ta tumela Kristu. Ina ene a tumete Kristu? Kota mphya ene a ti ni lungelo yo sawula to mwendo a nga hanya kota Mkristu mwendo nem. Ti hakubasani to Timoti ‘a tumete’ ditshuri ngu konaha ko vhunwa ngu mwamwakwe. (Lera 2 Timoti 3:14, 15.) Eunise a tsakile ngutu aku a nga vhuna mwanana wakwe ti o e thumela Jehovha, hambiku ti nga txi karata. Ditina da Eunise, di womba “kuxula.” Ngu ditshuri ene a xute sikarato so tala ti to e vhuna Timoti ti to e randa ni kuthumela Jehovha.

7. Ngu tihi ti Eunise a nga vako a di ti mahile kasi kuvhuna Timoti msana kova a di bhabhatisilwe?

⁷ Bhabhatiso i ti dizambo da lisima ka Timoti, kambe Eunise a ti ngadi a txi karateka ngu ngene. Ene a txi tiwotisa to a ndina wu thumisisa kutxani wutomi wakwe? Ina a ndi na ti betela ka vangana vo biha? Mwendo ku a ndina tsula e ya gonda ka sikolwa sa hombe khe Atena e tumela tigondo ta tifilozofiya ta vathu? Ina a ndi na thumisa wuphya wakwe, mbimo ni mtamo kasi kuthumela tithomba? Eunise a si na kumahela sisungo Timoti, kambe a ndi na mvhuna. Ngu nzila yihi? Ene a ndi na simama e mu vhuna ti to e kulisa lirando lakwe ngu Jehovha ni kukombisa kubonga ngu mwanana Wakwe Jesu Kristu. Sikarato siya kha si gwiteli ka timwaya ti ti ku ni wukhongeli wo  hambana dwe. Hambi vaveleki va va ku ditshurini, ti nga va karatela kugwesa timbilu ta vanana vawe kasi ku ve simama va di thembekile ka Jehovha. Ngu tihi ti vaveleki va nga tigondako ka txikombiso txa Eunise?

8. Mame awu i ku mkristu a nga vhunisa kutxani mwamna wakwe ti to e khatalela silaveko sa vanana vawe?

⁸ Gonda Bhiblia ni vanana vako. Vanathu va txisikati, ngako vavamna vanu va di ditshurini, Jehovha a lava ti to mi va vhuna ko khatalela silaveko sa moya sa vanana vanu. Yimweyo ya tinzila to maha toneto ngu seketela Wukhozeli wa Mwaya. Womba-womba ngu nzila yo ti woneka to Wukhozeli wa Mwaya mbwa lisima, ni kuzama kulava tinzila to Wukhozeli wa Mwaya wu tsakisa. Timwani u nga ti mahako ngu vhuna mwamna wako ku lulamisela ati mi no ta ti gonda ka Wukhozeli wa mwaya. I si nga toneto dwe, ngako ka vanana vanu ku ti ni wu a ku ka tanga yo a nga maha gondo ya m’thu apune, mi nga wona to mwendo a nga vhuneka ngu kuthumisa dibhuku di di ku: Hanya wutomi wo tsakisa kala kupinduka! I di toneto, u nga thuma ni mwamna wako kasi kumaha malulamiselo oneyo.

9. Mame wu i ku Mkristu na mwamna wakwe i si nga Mkristu a nga txi mana hani txivhuno?

⁹ Vamame vamwani ti nga lava ve tsimbitisa gondo ka vanana vawe, ngu kuva vavamna vawe va si ngaho, mwendo ngu kuva i si nga Makristu. I di ti to ngu ti ti ku humelelako, u nga karateki ngutu. Jehovha a na kuvhuna. Thumisa tifarameti to gondisa ati hi ningwako ngu sengeletano yakwe kasi kugondisa vanana vako. U nga kombela ma idheya ka vaveleki va esperiyente, ya mathumiselo a tifarameti toneto ka Wukhozeli wa Mwaya. * (Mav. 11:14) Jehovha a nga tshumela e kuvhuna ti to u bhulisana kwati ni vanana vako. Mkombele ti to e kuvhuna ku u tumbula ta timbiluni kwawe. (Mav. 20:5) Txiwotiso txo hehuka txo fana ni txiya: ‘Ngu txihi txikarato txi u manako natxo txikolwani?’ txi nga tula mkhanjo wo mi va ni mabhulo o tsakisa.

10. Ngu tihi tinzila ti u nga ti thumisako kasi kuvhuna vanana vako ve gonda ngu Jehovha?

¹⁰ Xoletela mikhanjo yo gondisa vanana vako ngu Jehovha. Tolovela kuwomba-womba ngu Jehovha ni ta tinene ati a nga kumahela. (Dhewut. 6:6, 7; Isaya 63:7) A tiya nda lisima ngutu-ngutu ti si koteki ku u gonda mbimo yotshe ni vanana vako mi di mtini. Christine, awu hi nga bhula ngu ngene khe makhatoni a womba tiya: “Mbimo yo ni bhula ni vanana vangu ngu ta Jehovha i ti yi dotho, se ni ti londola mkhanjo wumwani ni wumwani awu ni nga ti wu mana. Athu hi txi pasiyara, hi ya praya, hi wona silo so tshura asi Jehovha a nga si vanga, ni tshumela ni bhula ngu timhaka ta moya ni vanana vangu. Mbimo yi vanana vangu va nga kula ni va kuzetile ku ve ti mahela gondo yawe vapune.” I Si ngeto dwe, womba-womba kwati ngu sengeletano ya Jehovha ni vanathu. U nga womba-wombi ngu nzila yo kombisa kusola madhota. Nguko ati u no va gela mayelano ni madhota, ngu tona ti no va maha ti to ve engisa madhota mwendo nem.

11. Ngu kuya ngu dibhuku da Jakobe 3:18, ngu kutxani ti di ni lisima kusakulela kudikha ha mwayani?

¹¹ Sakulela kudikha ha mwayani. Mbimo yotshe kombisa to wa mranda mwamna wako ni vanana vako. Womba-womba ni mwamna wako ngu nzila ya wunene ni txixonipho, ni kutshumela u gondisa vanana vako ti to ve maha toneto. Ngako u txi maha toneto, u na maha to ha mwayani kuva ni kudikha, se eto ti na maha ti to vanana vako ve gonda ngu Jehovha.  (Lera Jakobe 3:18.) Wona txikombiso txa mwanathu Jozsef, awu a thumako kota nyaphandule Roménia. Mbimo yi a nga txi kula, tate wakwe a ti karata aha ko ti mkaratela ene ni mame wakwe ni vananda vakwe ti to ve thumela Jehovha. Jozsef a womba tiya: “Mwamwangu a ti maha totshe ti to kuva ni kudikha ha mwayani. Mbimo yi tate wangu a nga txi kombisa ngutu ku karata, mwamwangu a ti kombisa kudikha ngutu. Mbimo yi a nga ti wona to ta hi karatela kuxonipha tate, ene a ti bhula ni nathu ngu kuthumisa dibhuku da Efesu 6:1-3. Ngu msana e womba-womba ngu tifanelo to tshura ta tate ni ku hi vhuna kuwona to ngu kutxani hi di fanete ku m’dhunda. Eto ti mahile to e vayilela sikarato sa hombe ni ku kuva ni kudikha ha mwayani.”

12. Ngu kuya ngu 2 Timoti 1:5, txikombiso txa Eunise txi m’gwesile ngu nzila muni Timoti?

¹² Lera 2 Timoti 1:5. Eunise a ningile txikombiso txa txinene Timoti. Ene a m’gondisile ti to likholo li tsimbitisana ni mithumo ya kona. (Jak. 2:26) Ti hakubasani ti to Timoti a ti woni to nzila ya yinene ayi mwamwakwe a nga txi hanya ngu yona yi ti susumetelwa ngu lirando la hombe li a nga ti nalo ngu Jehovha. Timoti a txi tiwona ngu ditshuri to kuthumela Jehovha ti txi maha mwamwakwe e tsaka. Atiya ti m’gwesisile kutxani Timoti? Nga ha Mpostoli Paulo a nga womba ngu kona, Timoti a ti tekelela mwamwakwe. Atiya hi nga ti to ti to kotxana. Nguko Timoti a ti txi wona txikombiso txa mwamwakwe ni ku a lavile ku txi tekelela. Ngu ha kufanako, vamame vo tala nyamsi, va sikota kuvhuna va ha mwayani kwawe ti to ve thumela Jehovha “i si nga ngu dona dipswi.” (1 Pedro 3:1, 2) Nawe u nga sikota kumaha tiya. Ngu nzila muni?

13. Ngu kutxani vamame va i ku Makristu va di fanete ku tiha mbimo yo ve khatalela wuxaka wawe ni Jehovha?

¹³ Thangetisa wuxaka wako ni Jehovha. (Dhewut. 6:5, 6) Kufana ni vamame vo tala va i ku Makristu, nawe wa maha mizamo. Awe wa leka kumaha tako, u leka kuhumula kasi ku u khatalela vanana vako ngu didhawa da moya. Kambe khwa fanela kuva bhisi ngutu aha koza u si khataleli wuxaka wako ni Jehovha. Ngu toneto, mbimo yotshe, tihi mbimo yo maha mkombelo, u maha gondo ya m’thu apune ni kuxalela mitshangano. U txi maha toneto, u nava ni wuxaka wo tsana ni Jehovha ni ku u na kuzeta vanana vako ni vamwani ti to ve maha toneto.

14-15. U gondile txani ka txikombiso txa Leanne, Maria, ni João?

¹⁴ Wona txikombiso txa vaphya va va nga gonda kuranda ni kuthemba Jehovha ngu kuwona txikombiso txa vamwamwawe. Mwanana wa Christine i ku Leanne a womba tiya: “Athu hi si na mkhululeko wo hi gonda mtini, kambe mame a si lovhi mitshanganoni. Hambiku hi nga si zivi to tala ngu Bhiblia, simaho sakwe si txi hi vhuna ku hi va ni likholo lo tsana. Athu hi ti woni to adiya i ti ditshuri, nem hi si se ya mitshanganoni.”

¹⁵ Mphya mmwani i Maria, awu tate wawe a nga ti va punira ngako va txi xalela mitshangano. Ene a womba tiya: “Kha ni khali kuwona m’thu wa txibindi ngutu wo fana ni mwamwangu. Mbimo yi ni nga ti ngadi mwanana ni ti thava kumaha to kari ngu kuthava to mwendo vamwani va na khona txani. Kambe kuwona nzila yi mame a nga ti kombisa ngu yona txibindi ni kuwona to wa thangetisa Jehovha ka wutomi wakwe, ti ni vhuni ti to ni si thavi vathu.” Mphya mmwani i João, tate wawe a ti va tsimbisa ku ve bhula ngu timhaka ta moya va di mtini. Ene a womba tiya: “Ati ti nga ni  gwesa ngutu, ngu wona nzila yi mame a nga ti tiemisete kutumela kutsimbiswa to tala ngu tate wangu, kambe a si tumeli kutsimbiswa kukombisa lirando lakwe ngu Jehovha kasi kutsakisa tate.”

16. Txikombiso txa txinene txa mame wu i ku Mkristu txi nga vhunisa kutxani vamwani?

¹⁶ Vamame, khumbulani to txikombiso txanu txa gwesa vamwani. Ngu nzila muni? Wona nzila yi txikombiso txa Eunise txi nga gwesa ngu yona mpostoli Paulo. Paulo a txi tiziva ti to likholo la Timoti, li khukhete ka Eunise. (2 Tim. 1:5) I ngu mbimo muni Paulo a nga wona to Eunise a ti ni likholo? Ti nga maha i di ka liendo lakwe lo khata kota murumiwa, i ku mbimo yi a nga tshangana ni Eunise ni Loyidhe khe Listra, ni ku ti nga maha a di va vhunetile ti to ve va Makristu. (Mith. 14:4-18) Alakanya ngu tiya, mbimo yi Paulo a nga bhalela Timoti, ku di pindile 15 wa malembe, ene a ti ngadi a txi khumbula simaho ni txikombiso txa txinene txa Eunise atxi txi nga tekelelwako ngu vamwani. Ti ha kubasani ti to Makristu o tala o khata, ma txi mu khumbula ngutu Eunise. Ngako u txi kulisa vanana vako u di wekha mwendo mwamna wako i si nga Mkristu, khumbula ti to txikombiso txako txi nga tsanisa ni ku kuzeta vamwani ava va ku wonako.

17. Ngu tihi ti u fanelako ku timaha ngako u txi wona nga vanana vako kha va kuli ngu didhawa da moya?

¹⁷ Hani u txi wona nga vanana vako kha va kuli ngu didhawa da moya? Khumbula to kutrenara vanana ti teka mbimo. Nga ha ti nga  kombiswa ngu kona ka mfota, ngako u txi phaya mbewu u nga ti wotisa to ina yi na kula kani yi hokelela ko veka mihando. Hambiku ti si ngako mtamoni kwako ti to mbewu yi veleka mihando, awe wa simama u yi theletela mati kasi ku yi ninga mkhanjo wo yi kula. (Marku 4:26-29) Ngu ha kufanako, awe kota mame, mbimo yimwani u nga ti wotisa to ina wa maha totshe ti u ti kotako kasi kuvhuna vanana vako? Kha ti nga mtamoni kwako ku va mahela txisungo txa ti to ve thumela Jehovha, vona va fanete ku ti sawulela vapune. Kambe ngako u txi simama u maha totshe ti u nga tikotako ti to u va trenara, u va ninga mkhanjo wa hombe ti to ve kula ngu didhawa da moya.—Mav. 22:6.

18. Jehovha a nga va vhunisa kutxani vanana vako ti to ve kula ngu didhawa da moya?

¹⁸ Ku khukhela kale, Jehovha a vhuni vaphya vo tala ti to ve va vangana vakwe. (Mas. 22:9, 10) Ngako i di mixuvo ya vanana vako kuthumela Jehovha, ene a na va vhuna ti to ve kula ngu didhawa da moya. (1 Vak. 3:6, 7) Hambi ti txi woneka nga vanana vako kha va engise, Jehovha a na simama e va khatalela. (Mas. 11:4) Hambi va txo kombisanyana ti to va “fanelwa” ene a na va vhuna. (Mith. 13:48; 2 Mak. 16:9) Jehovha a na kuvhuna ku u womba mapswi a manene ngu mbimo ya yinene aya ma no vhuna vanana vako. (Mav. 15:23) Mwendo ku a nga susumetela mwanathu dibanzani ti to e khatalela vanana vako. Hambi msana kova vanana vako va di kute, Jehovha a nga va maha ve khumbula ati u nga khala kuva gondisa msana khe. (Joh. 14:26) Ngako u txi trenara vanana vako ngu ti u ti wombako ni ti u ti mahako, u ninga mkhanjo Jehovha ti to e ku katekisa.

19. Ngu kutxani u nga tsanisekako ti to Jehovha wa kuamukela?

¹⁹ Lirando li Jehovha a ku nalo ngu ngawe, kha li dhependerwi ngu sisungo si vanana vako va no simaha. Ene a kuranda ngu ku awe u mu randako. Ngako u txi kulisa vanana vako u di wekha, Jehovha wa thembisa kuva Tate ni M’vhikeli wako. (Mas. 68:5) Awe u nge sinzisi vanana vako ti to ve thumela Jehovha, kambe ngako u txi simama u themba txivhuno txa Jehovha ni kumaha totshe ti u nga tikotako, ene a na kuamukela.