1. Wusikoti wo womba-womba awu Adhamu a nga ti nawo wu txi ta ngu hani?

 WUSIKOTI wathu wo womba-womba i ningo ayi yi tako ngu ka Jehovha. Adhamu a vangilwe a ti ni wusikoti wo bwabwata ti to e sikota kuwomba-womba ni Jehovha. Ene a di na sikota kuandisa wusikoti wonewo ngu kugonda mapswi a maphya. Ene a thumisile wusikoti wonewo kasi kumaha mthumo awu a nga ti ningilwe wo ninga matina sotshe sihari. (Gen. 2:19) Alakanya nzila yi a nga tipfa ngu yona mbimo yi a nga khata kuwomba-womba ni msikati wakwe wo tshura, i ku Evha!—Gen. 2:22, 23.

2. Ningela txikombiso txa nzila yi ningo yo womba-womba yi thumiswako ngu nzila yo biha?

² Kha ta swela, ningo yo womba-womba yi khatile kuthumiswa ngu nzila ya walo. Sathani Dhiyabhulosi a hembete Evha, makuho onewo ma mahile ti to kuwulela txionho ni kwa mbi hetiseka. (Gen. 3:1-4) Adhamu nene a khatile kuthumisa ningo yo womba-womba mbimo yi a nga lumbeta Evha ni Jehovha ngu kona ha ka tiphazamo takwe. (Gen. 3:12) Kayini nene a hembete Jehovha msana ko va a di date mnanda wakwe Abhele. (Gen. 4:9) Ngu kutsimbila ka mbimo mtukulo wa Kayini Lameki a bhate ndando ayi yi nga txi kombisa wubihi awu wu nga ti tate ka timbimo takwe. (Gen. 4:23, 24) Ina mahanyelo ma hambana nyamsi? Ha ti wona ti to hambi vakoma va ditiko va thumisa mawomba-wombelo o ruka. Ta kala kumana mavhidhio o mbi ruka ka masiko a ngweno, txikolwani ni mthumoni ka thumiswa ngutu mawomba-wombelo o ruka. Kuthumiswa kuwa ka mawomba-wombelo o ruka, txikombiso txa ti to mahanyelo a manene masakatwa ngu mahanyelo o biha a Sathani.

3. Ngu tihi ati hi fanelako ku ti wonela ka tona, ni ku hi na gonda ngu txani ka gondo yiya?

 ³ Ngako hi si ti woneli hi nga tolovela kuengisela mawomba-wombelo a nzambwa ha ko za hi khata ku ma thumisa nanathu. Kota Makristu athu hi lava kutsakisa Jehovha. Kambe ti to hi maha toneto, kha ha fanela kugwitela ko vayilela mawomba-wombelo a nzambwa dwe, hi fanete kuthumisa mawomba-wombelo kasi kuaka vamwani ni kudhumisa Txizimu. Ka gondo yiya hi na wona ti to hi nga ti mahisa kutxani toneto hi di 1) kutxhumayelani, 2) hi di mitshanganoni ni 3) ka nzila yi hi bhula ngu yona ni vathu ditshiku ni ditshiku. Konkuwa he khate ngu kuwona ti to ngu kutxani Jehovha a txi khatala ngu mawomba-wombelo athu.

4. Ngu kuya ngu Malakiya 3:16 ngu kutxani Jehovha a txi khatala ngu mawomba-wombelo athu?

⁴ Lera Malakiya 3:16. U alakanya ti to ngu kutxani Jehovha a txi bhala matina a vale mawomba-wombelo awe ma kombisako ti to va mthava ni kualakanyisisa ngu ditina dakwe ka “dibhuku da sialakanyiso.” Mawomba-wombelo athu ma kombisa ati hi ku ngu tona ngu mbiluni. Jesu a wombile tiya: “Nguko txisofu txi wombawomba ti ti nga tala mbiluni.” (Mat. 12:34) Ati hi sawulako kubhula ngu tona ti kombisa lirando ali hi ku nalo ngu Jehovha. Ni ku Jehovha a lava ti to votshe ava va mu randako ve tidila ngu wutomi wo mbi guma ka mafu a maphya.

5. a) Nji txani txi no maha Jehovha e amukela wukhozeli wathu? b) Ngu kuya ngu ti ti nga kombiswa ka mfota, ngu tihi ati hi fanelako ku ti vayilela?

⁵ Mawomba-wombelo athu ngu ona ma no kombisa ti to ina Jehovha a na amukela wukhozeli wathu mwendo nem. (Jak. 1:26) Ava va si mu dhundiko Jehovha va womba-womba ngu nzila yo bhonga, ya tshofu ni kutiguleta. (2 Tim. 3:1-5) Athu kha hi lavi kufana navo. Athu hi lava kutsakisa Jehovha ngu mawomba-wombelo athu. Ina hi nga tsakisa Jehovha hi txi thumisa mawomba-wombelo a manene hi di mitshanganoni ni kutxhumayelani, kambe hi txi thumisa mawomba-wombelo a tshofu ni maxaka athu hi di mtini?—1 Pedro 3:7.

6. Ngu yihi wuyelo ayi Kimberly a nga yi mana ngu kuthumisa mawomba-wombelo a manene?

⁶ Ngako hi txi thumisa kwati ningo yo  womba-womba hi na ti veka hakubasani ti to hi va khozeli va Jehovha. Hi na tshumela hi ti veka ha kubasani ka va hi hanyako navo ti to ve wona kuhambana “hagari ka wule a thumelako Txizimu, ni wule a si txi thumeliko.” (Mal. 3:18) Wona nzila yi mwanathu a dhanwako ku i Kimberly * a nga ti kombisa ngu yona. Ene a sawutwe ku e thuma kumweko ni m’gondi kulowe ka projeto ya txikolwani. Msana kova va di humile votshe, m’gondi kulowe wule a woni ti to Kimberly a ti hambanile ni vagondi vamwani. Ene asi womba-wombi kubiha ngu vamwani, a txi womba-womba ngu nzila ya yinene ni ku a si ruketeli. Mgondi kulowe wule ti mu xamatisile ngutu aha ko za e tumela gondo ya Bhiblia. Jehovha wa tsaka ngutu ngako hi txi womba-womba ngu nzila ayi yi mahako vathu ve tsakela ditshuri.

7. Ngu tihi ati u nga tiemisela kumaha ngu ningo ya Txizimu yo womba-womba?

⁷ Hotshethu hi lava kuwomba-womba ngu nzila ayi yi no tisa wudhumo ka Jehovha ni kukulisa wuxaka wathu ni vanathu. Se konkuwa he xolisise tinzila ati ti nga hi vhunako ti to hi simama hi thumisa mapswi a manene.

8. Ngu txihi txikombiso a txi Jesu a nga hi siyela?

⁸ Vana ni mawomba-wombelo a manene u txi vhukwa. Mbimo yi Jesu a nga txi txhumayela ene a lumbetilwe ku va didevi, nyalimito, ku va a txi thumisana ni Sathani, kwa mbi veketa Sabbata ni ku va mruketeli wa Txizimu. (Mat. 11:19; 26:65; Luka 11:15; Joh. 9:16) Hambiketo, Jesu kha lava kuphota. Kufana ni Jesu nathu kha ha fanela kuphota ngako hi txi vhukwa. (1 Pedro 2:21-23) Kambe, kha ti hehuki kumaha toneto. (Jak. 3:2) Nji txani txi nga hi vhunako?

9. Ngu tihi ti nga hi vhunako ti to hi ti ñola hi di ka mthumo wo txhumayela?

⁹ Ngako awu u mu txhumayelako a di henyile, zama kutiñola u si henyi. Mwanathu mmwani a dhanwako ku i Sam a womba tiya: “Ani ni zama kuveka mapimo ka ti to m’thu a nga sikota kutxitxa e va Fakazi ya Jehovha.” Mbimo yimwani m’thu a va a di henyile ngu kona ha ka txiemo txi a wonisanako natxo. Ngako hi txi txhumayela m’thu awu a nga henya hi nga tekelela txikombiso txa mwanathu Lucia. Hi nga maha mkombelo wo koma ti to Jehovha e hi vhuna kusimama hi di thuthile ni ku hi si wombi ta walo.

10. Ngu kuya ngu 1 Timoti 4:13, ngu yahi makungo hi nga ti vekelako ona?

¹⁰ Vana mgondisi wa mnene. Hambiku Timoti i nga ti kale a txi txhumayela, ti lavile e tshukwatisa nzila yi a nga txi txhumayela ngu yona. (Lera 1 Timoti 4:13.) Nji txani txi nga hi vhunako ti to hi va vatxhumayeli va vanene? Hi fanete kululamisela kwati. Ta tsakisa kuziva ti to hi ni tifarameti to tala ati ti hi vhunako ti to hi  va vagondisi vavanene. U nga wuyelwa ngako u txi gonda dibroxura di di ku Hisekela kulera ni kugondisa ni txienge txi txi ku “Ti tolovete ka mthumo wo txhumayela” ka Mahanyelo athu a wukristu ni mthumo wo txhumayela. Ina awe wa thumisa tifarameti toneto? Ngako u txi lulamisela kha kwati u na womba-womba u di tsani.

11. Ngu tihi ti nga vhuna Makristu vamwani ti to ve vagondisi vavanene.

¹¹ Nanathu hi nga sikota kuva vagondisi va vanene ngu kugonda ka sikombiso sa vamwani ni kutshumela hi si etetela. Sam awu hi nga bhula ngu ngene a ti wotisa ti to nji txani txi vhunako vanathu vamwani ti to ve va vagondisi vavanene. Ene a gonda ka ti va mahisako tona ni kutshumela e ti etetela. Mwanathu wa txisikati a dhanwako ku i Talia a dhunda kuriya nzeve ka nzila ayi vanathu va txhamuselako ngu yona timhaka va txi veka miwomba-wombo ya hakubasani. Ngu kumaha toneto ene a gondile nzila yo kutxhamusela timhaka ngu yona a di kutxhumayelani.

12. Ngu txihi txikarato atxi vamwani va mananako natxo?

¹² Hotshethu hi nga maha ti to mitshangano yi tsakisa, ngu kuembelela ni kutshumela hi ningela tixamulo ati hi nga ti lulamisela kwati. (Mas. 22:22) Vamwani ta va karatela kuningela tixamulo mitshanganoni. Ina nawe ta kukaratela? U na vhuneka ngu kuwona ati ti nga vhuna vamwani ti to ve xula txikarato txiya.

13. Nji txani txi nga kuvhunako ti to u embelela ngu mbilu yotshe u di mitshanganoni?

¹³ Embelela ngu mbilu yotshe. Mbimo yi hi embelelako tindando ta Mfumo, txikongomelo txathu ngu lava kudhumisa Jehovha. Mwanathu mmwani a dhanwako ku i Sara a ti wona i si nga m’thu wo kota kuembelela kwati. Hambiketo ene a lava kudhumisa Jehovha ngu tindando. Se ti to e tikota kumaha toneto, ene a lulamisela kha kwati adi mtini, nga ti a mahisako tona a txi lulamisela sienge simwani sa mitshangano. Mbimo yi a lulamiselako a zama kuwona ti to ndando yoneyo yi yelanisa kutxani ni ti a no gonda mitshanganoni. Ene a womba tiya: “Atiya ti ni vhuna ti to ni veka mapimo ka ti ndando yi wombako tona i si nga kuveka mapimo ka wusikoti wangu wo embelela.”

14. Ngako u di m’thu awu u ku ni dizowa nji txani txi nga kuvhunako ti to u ningela tixamulo mitshanganoni?

¹⁴ Ningela tixamulo ka yotshe mitshangano. Ditshuri ti to atiya kha ti hehuki ka vamwani. Mwanathu Talia awu hi nga bhula ngu ngene a womba tiya: “Ani ta ni karatela kuwomba-womba amu ka vathu, hambiku vamwani va si ti woniko nguko dipswi dangu di pfalela ngutu hahatshi. Ngu toneto, ta ni karatela ngutu kuningela tixamulo mitshanganoni.” Hambiketo Talia kha leki kuningela tixamulo mitshanganoni. Mbimo yi a lulamiselako mitshangano  ene a khumbula ti to xamulo yi fanete kuva yo koma ni kukongoma. Se ene a tshumela e womba tiya: “Kukhumbula tiya ti ni maha ni si karateki hambi i di ti to xamulo ya mina njo koma, nguko mtsimbitisi a lava xamulo yo nga yiya.”

15. Ngu tihi ati hi fanelako ku ti khumbula mayelano ni kuningela tixamulo mitshanganoni?

¹⁵ Hambi Makristu aya ma si ngako ni tingana mwendo dizowa mbimo yimwani ma nga thava kuningela xamulo mitshanganoni. Ngu kutxani? Mwanathu mmwani a dhanwako ku i Julie a womba tiya: “Mbimo yimwani na thava kuningela xamulo, ngu kupimisa ti to xamulo ya mina yi komile ni ku kha ya tshura.” Kambe khumbula ti to Jehovha a lava ti to hi mu ninga ati hi ti kotako. * Se ngu toneto, ene wa bonga ngutu kutiemisela kwathu ka ku hi mu dhumisa hi di mitshanganoni ngu kwa mbi tumelela kuthava ku hi tshumetela msana.

16. Ngu yahi mawomba-wombelo aya hi fanelako ku ma vayilela?

¹⁶ Vayilela mawomba-wombela o “ruka.” (Vaef. 4:31) Nga ha hi nga womba ngu kona makhatoni, kha ka fanela kuhuma dipswi do ruka ngu mkanani ka Mkristu. Kambe ku ni tinzila timwani ta mawomba-wombelo o ruka ati ti nga barama hi fanelako ku ti wonela ka tona. Ngu txikombiso, hi fanete kutiwonela ti to hi si womba-wombi ngu nzila yo poyilela vathu va lixaka lo kari mwendo va mdhawuko wo kari. I si ngeto dwe, kha ha fanela kuhenyisa vamwani ngu kuthumisa mawomba-wombelo o poyilela ni o ruka. Mwanathu mmwani a womba tiya: “Mbimo yi yimwani na thumisa mawomba-wombelo o poyila ni o thola mbilu ni si ti woni, ni txi pimisa ti to no sakana kuveti ta henyisa vamwani. Kudingana malembe, msikati wangu wa ni vhuna ngutu ngu ku ni ndinda nzeve ngako ni txi thuka ni thumisa mawomba-wombelo o ruka mwendo o poyilela.”

17. Ngu kuya ngu Vaefesu 4:29, hi nga maha txani ti to hi aka vamwani?

¹⁷ Womba-womba ngu nzila yo aka vamwani. Dhunda ku ndunduzela vamwani i si nga kusola-sola. (Lera Vaefesu 4:29.) Vaisrayeli va ti ni to tala to ti bonga, kambe vona va txi zumbela kusola-sola. Moya wo sola-sola wu nga tshapela vamwani. Ngu konaha ka kuva sipiyawu sile si di sola-sote, “votshe vanana va ka Israyeli va to ngungurukela ve wukela Mosi.” (Mit. 13:31–14:4) Kambe ngako hi txi sakulela moya wo ndunduzela vamwani hi na tsaka. Hi nga tsaniseka ti to dihorana dile da Jefta di tsanisete ni ku va ni litsako ka txiavelo txa dona ngu konaha ko ndunduzelwa ngu mahorana kulowe. (Val. 11:40) Sara awu a nga wombwa  msana khe a womba tiya: “Ngako hi txi ndunduzela vamwani hi va maha va txi tipfa va txi randwa ngu Jehovha ni ku va va lisima ka sengeletano yakwe.” Se mbimo yotshe lavetela mikhanjo yo ndunduzela vamwani.

18. Ngu kuya ngu dibhuku da Masalmo 15:1, 2, ngu kutxani hi di fanete ku mbimo yotshe hi womba ditshuri, ni ku ti pata txani?

¹⁸ Womba-womba ditshuri. Athu hi nge tsakisi Jehovha hi di vo womba-womba makuhu. Jehovha wa ma nyenya makuhu. (Mav. 6:16, 17) Hambiku vathu vo tala va wonako kuhemba ti sa biha, athu hi lava ku namarela ka mawonelo a Jehovha ka mhaka yiya. (Lera Masalmo 15:1, 2.) Ditshuri ti to athu kha hi wombi makuhu ngu kukongoma. Kambe hi lava kuvayilela kuwomba-womba ngu nzila ayi yi no maha ti to vamwani ve ya pfisisa timwani ati i si ngako tona hi wombako.

19. Ngu tihi timwani ati hi fanelako ku ti vayilela?

¹⁹ Vayilela manzenze. (Mav. 25:23; 2 Vat. 3:11) Juliet awu a nga wombwa msana khe a txhamusela nzila yi manzenze ma mu gwesako ngu yona. Ene a womba tiya: “Kuengisela manzenze ta ni godholisa ni ku ti ni maha ni si mu thembi m’thu a zumbako ngu kusokota vamwani. Se ti ni maha ni pimisa tiya, aku a womba-wombako kubiha ngu vamwani, ina kha womba-wombi kubiha ngu ngani adi ni vamwani?” Ngako u txi wona nga mabhulo onewo ma yelana ni manzenze jikisa mabhulo me womba-womba ngu ti ti akako.—Vakl. 4:6.

20. Ngu tihi ati u nga tiemisela kumaha ngu ningo ya kuwomba-womba?

²⁰ Aku hi hanyako ka ditiko diya vathu va kona va si woniko mawomba-wombelo o walo ma sa biha, hi fanete kumaha totshe ti hi nga tikotako ti to mawomba-wombelo athu me tsakisa Jehovha. Khumbula ti to ayiya i ningo yi yi tako ngu ka Jehovha ni ku ene wa khatala ngu nzila yi hi yi thumisako ngu yona. Ene a na katekisa mizamo yathu yo zama kuthumisa mawomba-wombelo athu hi di kutxhumayelani, hi di mitshanganoni ni ngu nzila yi hi bhulako ngu yona ni vathu ditshiku ni ditshiku. Mbimo yi mafu yawa a Sathani ma no va ma di fuvisilwe ti na hi hehukela kudhumisa Jehovha ngu ningo yiya ya kuwomba-womba. (Judha 15) Kala mbimo yoneyo tiemisele kutsakisa Jehovha ngu ‘mapswi a txisofu txako.’—Mas. 19:14.