Vamwani va kulete ka makhalo ya vavamna va wonako vavasikati i di va hahatshi. Ngu txikombiso, Muwoneleli mmwani wa txigava wa khe Bolívia, a dhanwako ku i Hans a womba tiya: “Vamwani va kulete ka makhalo ya vavamna va ti guletako, ahawa vavamna va kuzetwako ku ve kulisa moya wo ti guleta ahawa koza ve kholwa ti to va gulekile kupinda vavasikati kala kuza va siswi ve va xonipha.” b Didhota dimwani da khe Taiwan di dhanwako ku i Shengxian di womba tiya: “Amu ni zumbako kona vavamna va vangi va wona ti to vavasikati kha va nga ni fanelo yo womba mawonelo yawe. Ngako wamwamna a txo humesa mawonelo ya ma nga wombwa ngu wamsikati wa so tekelwa kuwonwa hahatshi.” Vavamna vamwani va kombisa txisawu-sawu ka vavasikati ngu tinzila timwani to sisaleka. Ngu txikombiso, va nga womba timhaka to sekisela kambe ti si va tsakisiko vavasikati.

Ti singa ni mhaka ni ti to m’thu a kulete hani ti nga koteka ti to e txitxa. Ene a nga gonda ti to wamwamna ni wamsikati kha va hambani ni ku a nga ma leka mapimo ya ti to vavamna va gulekile kupinda vavasikati. (Vaef. 4:22-24) Ene a nga sikota kumaha toneto ngu ku mbimo yotshe a etetela txikombiso txa Jehovha. Ka gondo yiya, hi na wona nzila yi Jehovha ava ñolako ngu yona vavasikati, nzila yi vanathu va nga etetelako ngu yona Jehovha ka ti a va ñolisako tona vavasikati, ni nzila yi madhota ma nga vako ngu yona txikombiso ka nzila yo xonipha vavasikati.

JEHOVHA A VA ÑOLISA KUTXANI VAVASIKATI?

Jehovha a hi vekete txikombiso txo pelela txa nzila yi vavasikati va fanelako ku ñolwa ngu yona. Jehovha i tate wathu, ni ku wa va dhunda votshe vanana vakwe. (Joh. 3:16) Vanathu vatxisikati vo thembeka vanana va lisima ka Jehovha. Konkuwa hi na wona tinzila timwani ati Jehovha a kombisako ngu tona ti to wa va dhunda ni ku va xonipha vavasikati.

 Jehovha kha nga ni txisawu-sawu ka vavasikati. Jehovha a vangile vavamna ni vavasikati ngu txifananiso txakwe. (Gen. 1:27) Jehovha kha ni nga wuzivi wa wungi ni wusikoti wa wungi vavamna kupinda vavasikati, kha thangetisi vavamna e siya vavasikati msana. (2 Mak. 19:7) Jehovha a vangile vavamna ni vavasikati va di ni wusikoti wo pfisisa ditshuri da mu ka Bhiblia ni ku etetela tifanelo takwe ngu nzila yo fana. Jehovha wa li ninga ngutu lisima likholo i ngava la vavamna mwendo la vavasikati, ti singa ni mhaka ni ti to themba yawe njo ta hanya ngu ha ku si gumiko ka paradhise hamafuni mwendo njo ya thuma kota vakoma ni vaphaxeli nzumani. (2 Pedro 1:1) Ta so wa hakubasani ti to, Jehovha kha va tekeli hahatshi vavasikati.

Ene wa va engisa vavasikati. Jehovha wa ti dhunda kuziva matipfelo a vavasikati ni sikarato sawe. Ngu txikombiso, Ene a engisete ni ku tshumela e xamula mikombelo ya Raqueli ni Ana. (Gen. 30:22; 1 Sam. 1:10, 11, 19, 20) Jehovha a tshumete e huhutela vabhali va Bhiblia ti to ve pata madungula ya vavamna ava va nga txi engisa vavasikati. Ngu txikombiso, Jehovha a gete Abrahamu ti to e engisa msikati wakwe Sara ka ti a nga txi mu gela. (Gen. 21:12-14) Mkoma Dhavhidha nene a engisile Abhigayeli. Ngu ditshuri, ene a ti pfisisile ti to i Jehovha a nga mu rumela ku e ya womba-womba nayo. (1 Sam. 25:32-35) Niku Jesu, awu a nga txi etetela tifanelo ta tate wakwe ngu ku pelela, a engisile mwamwakwe Mariya. (Joh. 2:3-10) Sikombiso siya si tiveka hakubasani ti to Jehovha wa va engisa vavasikati ni ku va komba ti to wa va xonipha ngutu.

Jehovha wa wu themba wusikoti wa vavasikati. Ngu txikombiso, Jehovha a txi tiziva ti to Evha a ti ni wusikoti wo a nga khatalela otshe mafu. (Gen. 1:28) Ka Jehovha Evha i ti singa wa hahatshi ka Adhamu, kambe i ti m’vhuneteli wakwe. Jehovha a tshumete e sawula mprofeti wa txisikati Dhebhora ni Hulidha kasi ku ve ni nga silayelo vathu vakwe, Kupata ni mlamuli ni mkoma. (Val. 4:4-9; 2 Vafu. 22:14-20) Ni ku nyamsi, Jehovha wa tsaniseka ti to vanathu vatxisikati va nga sikota kuhetisisa txiavelo tximwani ni tximwani atxi va nga txi amukelako. Vanathu vonevo vo thembeka vatxisikati mba huweleli, vanyaphandule, ni varumiwa. Ni vona va vhuneta ko dhezenyara, ko aka, ko khatalela Tinyumba ta Mfumo ni ma Bhetele. Vamwani va thuma Bhetele, ani vamwani va thuma ka sikritoriyo sa wu Hunduluxeli. Vanathu vonevo vatxisikati va fana ni dibutho da hombe adi Jehovha a di thumisako kasi ku e hetisisa kudhunda kwakwe. (Mas. 68:11) Ti hakubasani ti to ka Jehovha vavasikati hi nga vathu vo pwata mtamo ni ku mbi na wusikoti.

HI NGA MU ETETELISA KUTXANI JEHOVHA KA NZILA YI A ÑOLAKO NGU YONA VAVASIKATI?

Kasi ku u tiziva ti to ina u ñola vanathu va txisikati ngu nzila yi Jehovha a yi lavako, ti lava u maha wuxolisisi wa ditshuri ka nzila yi u pimisako ngu yona ni nzila yi u mahako ngu yona timhaka. Kasi ku u tikota toneto tilava u mana txivhuno. Ngu txikombiso, mtxhini wo maha raio-X wu nga kombisa malwati aya ma ku ka mbilu ya m’thu, ngu nzila yi yi fanako, vangana vathu ni Bhiblia si nga hi vhuna kuvayilela mapimiselo o biha ya hi nga vako nawo mayelano ni vavasikati. Kambe awe u nga txi manisa kutxani txivhuno txonetxo?

Wotisa mngana wako. (Mav. 18:17) Hi nga kombela txivhuno ka mngana wu a ziwako ngu wunene ni kudinganisela, m’thu eneyo wo thembeka a ngava wa dijaha mwendo wamsikati, mu wotise tiya: “Ngu yahi mawonelo ako ka ti ni ñolisako tona vavasikati? Ina va tipfa ni txi va xonipha? Ina tiho ti ni nga ti tshukwatisako ka mhaka yiya?” Ngako mngana wako a txi kugela to u tshukwatisa to kari, u nga zami ku tiemelela ka ti u ti mahako. Hahanze keto maha kutxitxa aku ku lavekako.

Gonda dipswi da Txizimu. Nzila ya yinene yo ziva ti to hi ñola vavasikati ngu nzila ya kwati ngu thumisa dipswi da Txizimu kasi kutumbula mapimiselo ako ni simaho sako. (Vaheb. 4:12) Mbimo yi hi gondako Bhiblia, ha lera mayelano ni vavamna ava va nga ñola kwati vavasikati ni va va nga mbi va ñola kwati. Hi nga fananisa txikombiso txawe ni nzila yi hi ñolako ngu yona vavasikati. Hahanze keto, hi nga tatinene kuthumisa ndimana ya Bhiblia ayi yi si tsimbitisaniko ni mhaka eyo kasi kuseketela mawonelo o biha ngu vavasikati. Ngu txikombiso, ngu kuya ngu 1 Pedro 3:7, wamwamna a fanete kuxonipha msikati wakwe “nga siya sa kwa mbi tsana.” c Ina eto to lava kuwomba ti to wamsikati owa hahatshi,  kha nga ni wuzivi mwendo wusikoti kufana ni wamwamna? Lambi! Fananisa mapswi a Pedro ni ya hi ma manako ka Vagalatiya 3:26-29 ka Mavhersikulo yawa ta so wa hakubasani ti to Jehovha a sawuti vavamna kumweko ni vavasikati kasi ku veya fuma kumweko ni Jesu nzumani. Mbimo yi hi gondako Bhiblia niku wotisa mngana wathu mwendo wa txiwamna mwendo wa txisikati mayelano ni nzila yi hi ñolako ngu yona vavasikati, hi nga gonda nzila yo kombisa txithavo atxi txi fanelako vavasikati.

MADHOTA MA NGA KOMBISISA KUTXANI TXIXONIPHO KA VANATHU VATXISIKATI?

Vanathu dibanzani va nga gonda ka txikombiso txa madhota ka nzila yi ma ñolako ngu yona vanathu va txisikati dibanzani. Madhota ma nga veka txikombiso ngu nzila muni ka mhaka yoneyo? Wona tinzila timwani.

Ona ma ndunduzela vanathu vatxisikati. Mpostoli Paulo a siyete madhota txikombiso txa txinene kasi ku me txi etetela. Ka dipasi di a nga bhalela dibanza da Roma a ndunduzete vanathu vatxisikati. (Var. 16:12) Alakanya nzila yi vanathu vatxisikati va nga tsaka ngu yona mbimo yi dipasi da Paulo di nga lerwa dibanzani. Ngu nzila yi yi fanako, madhota ma ndunduzela vanathu vatxisikati ngu tifanelo tawe ta tinene ni wotshe mthumo wu va wu mahelako Jehovha. Eto ti maha ti to vanathu vatxisikati ve pfisisa nzila yi va dhundwako ngu yona ni ku xoniphwa ngu vanathu dibanzani. Mapswi a didhota o tsanisa ma nga maha ti to vanathu vatxisikati ve simama ve thumela Jehovha va di thembekile.—Mav. 15:23.

Madhota ngu kukongoma tilava me ndunduzela vanathu vatxisikati ti txi huma mbiluni. Ngu kutxani? Mwanathu wa txisikati a dhanwako ku i Jessica a womba tiya: “Ta tsakisa ngutu ngako mwanathu a txi khene ‘Parabens.’ Kambe tinene ngutu ngako mwanathu a txi kugela ngu kukongoma a ti a ku ndunduzelako ka tona. Ngu txikombiso, ku ndunduzela mame awu a sikotako kuvhuna vanana vakwe ti to va si vangi diguwa mitshanganoni, mwendo mwanathu wa txisikati awu a mahako mizamo yo teka txigondo  txakwe txi ya mitshanganoni.” Ngako madhota ma txi ndunduzela vanathu vatxisikati ngu kukongoma ka ti va ti mahako vona va ti pfa i di va lisima dibanzani.

Madhota ma engisa vanathu vatxisikati. Madhota ya ma tivekako hahatshi ma tumela ti to hi nga ona dwe ma ku ni mawonelo a manene. Ma kombela mawonelo ka vanathu vatxisikati ni ku va engisela kwati mbimo yi va womba wombako. Ngu nzila yoneyo, madhota ma va ma txi tsanisa vanathu vatxisikati niku tshumela me wuyelwa. Ngu nzila muni? Didhota dimwani di dhanwako ku i Geraldo di thumako Bhetele di womba tiya: “Ni tumbute ti to kukombela mawonelo ka vanathu vatxisikati ta ni vhuna ku ni maha kwati mthumo wangu. Makhambi o tala vanathu vatxisikati va ni txiperiyensia ka mthumo kupinda vamwani vanathu va txiwamna.” Dibanzani vanathu vo tala va thuma kota vanyaphandule, ngu toneto vona va ziva to tala mayelano ni vathu va teritoriyo yawe. Didhota dimwani di dhanwako ku i Bryan di womba tiya: “Vanathu vatxisikati va nga vhuna ngutu Sengeletano, Ngu toneto tilava hi londola wusikoti ni tifanelo tawe ta tinene!”

Didhota adi di ku ni wutxhari kha di na mbi lamba mawonelo a vanathu vatxisikati. Ngu kutxani? Didhota dimwani di dhanwako ku i Edward di womba tiya: “Mawonelo ni txiperiyensia txa mwanathu wa txisikati si nga kuvhuna ku wona yotshe mhaka ni ku xonipha matipfelo a vamwani.” (Mav. 1:5) Didhota di nga bonga ni ku ndunduzela mawonelo a mwanathu wa txisikati hambi di si ma thumisi mawonelo oneyo.

Madhota ma trenara vanathu vatxisikati. Madhota ya ma ku ni wutxhari ma londola mikhanjo kasi kutrenara vanathu vatxisikati. Ngu txikombiso, ma nga gondisa vanathu vatxisikati kutsimbitisa mthumo wa thembwe ngako mwanthu wu a nga bhabhatiswa a di walo. Ma nga tshumela me va trenara ko thumisa mitxhini kasi ku ve vhuneta ko aka mwendo ko wuseta ma projeto a Sengeletano. Bhetele, vawoneleli va trenara vanathu vatxisikati kasi ku ve khatalela siavelo so hambana-hambana, so fana ni ku xayisa wukhalo, kuthuma ka dhepartamentu yo xava, ya tikonta, ya ma komputadhori, ni timwani. Ngako madhota ma txi trenara vanathu vatxisikati, ma kombisa ti to ma themba ka ti to va na hetisisa txiavelo txihi ni txihi.

Vanathu va vangi vatxisikati va thumisa trenamento yi va yi manako ka madhota kasi ku ve vhuna vamwani. Ngu txikombiso, vamwani va thumisa trenamento yi va nga yi mana ko aka kasi kuvhuna vanathu ko wuseta tinyumba tawe msana ko humelelwa ngu phango ya mtumbuluko. Vanathu vamwani vatxisikati ava va nga trenarwa ka mthumo wo txhumayela hakubasani va vhuna vanathu vamwani va txisikati ni vona ti to ve humelela mbimo yi va ku ka mthumo wuwa. Vanathu vatxisikati va ma wonisa kutxani madhota ya ma ti ningako mbimo yo me va trenara? Mwanathu wa txisikati a dhanwako ku i Jennifer a womba tiya: “Mbimo yi ni nga txi thuma ko aka Nyumba ya Mfumo, muwoneleli a ti ningile mbimo yo ni trenara, ene a txi wonisisa mthumo wu ni nga txi wu maha ni ku a txi ni ndunduzela ngu toneto. Ani ni ti tsakete ngutu kuthuma nayo, ni ti woni ti to a txi ni themba ni ku ninga lisima mthumo wangu.”

LISIMA LO ÑOLA VANATHU VATXISIKATI KOTA SIRO SA HAMWAYANI

Athu ha va dhunda ngutu vanathu vatxisikati kufana ni Jehovha! Se tilava hi va ñola kota siro sa hamwayani kwathu. (1 Tim. 5:1, 2) Athu ha ti guleta ngutu ngu kukhozela Jehovha kumweko navo. Niku ndinene ngutu ngako va txi ti pfa va txi dhundwa ni ku vhikeleka. Mwanathu mmwani a dhanwako ku i Vanessa a womba tiya: “Ani na m’bonga ngutu Jehovha nguku ni lumbako mwaya wakwe awu wu ku ni vanathu va vangi ava mbimo yotshe va ni tsanisako.” Mwanathu wa txisikati wa Taiwan a womba tiya: “Na m’bonga ngutu Jehovha ni Sengeletano yakwe nguku khatala kwati ngu vavasikati ni ku xonipha matipfelo athu mbimo yotshe. Eto ta tsanisa ngutu likholo langu ni ku ni maha ni ninga ngutu lisima lungelo yi ni ku nayo yo maha txienge txa Sengeletano ya Jehovha.”

Ngu ditshuri Jehovha wa ti guleta ngutu ngako a txi wona vanathu va txiwamna va txi tikaratela kuñola vanathu vatxisikati ngu lirando ni txixonipho! (Mav. 27:11) Mwanathu mmwani wa Escócia a dhanwako ku i Bhenjamini a womba tiya: “Vathu va ditiko kha va na txixonipho ni vavasikati ngu toneto ngako mwanthu wa txisikati a txi bela ka Nyumba ya Mfumo hi lava kutsaniseka ka ti to wa ti pfa a txi dhundwa ni ku xoniphwa.” Ngu toneto hotshethu hi lava kumaha ti hi nga tikotako kasi ku hi etetela Jehovha, ngu kuñola vanathu va txisikati ngu lirando ni txixonipho a txi txi va fanelako.—Var. 12:10