1. Ngu txihi txitsaniso a txi Jehovha a ningako vale va ti solako ngu ditshuri?

 JEHOVHA ngene M’vangi wathu, Mningi wathu wa mlayo ni Mlamuli wathu hambi keto ene a tshumela e va Tate wathu wa lirando. (Mas. 100:3; Isaya 33:22) Ngako hi txi mu onhela ni ku tshumela hi ti sola ngu ditshuri ene a na hi divalela ni ku ati emisete ku maha toneto. (Mas. 86:5) Ngu thumisa Mprofeti Isaya Jehovha wa hi ninga txitsaniso txiya: “Hambi ngako [sionho] si di bhilivilisile kunzihala, si na nga matoya o basa.”—Isaya 1:18.

2. Ngako hi txi lava kuva ni wuxaka ni vamwani ngu txihi a txi hi fanelako kumaha?

² A ku hi nga mbi hetiseka hotshethu hi na womba mwendo kumaha timwani a ti ti henyisako vamwani. (Jak. 3:2) Kambe a tiya kha ti wombi ati to hi nambi va ni wuxaka navo. Hi nga si kota kuva ni wuxaka navo ngaku hi txi va divalela. (Mav. 17:9; 19:11; Mat. 18:21, 22) Ngaku m’thu a txi hi onhela Jehovha a lava ti to hi mu divalela. (Vakl. 3:13) Athu hi na ni txivangelo txo pfala kumaha toneto. Nguko Jehovha “mbwa hombe ngutu mu ko divalela.”—Isaya 55:7.

3. Hi na bhula ngu txani ka gondo yiya?

³ Ka gondo yiya hi na wona to hi nga maha txani ti to hi etetela txikombiso txa Jehovha ko divalela hambi ku hi nga mbi hetiseka. Hi na tshumela hi wona ti to ngu sihi sionho a si hi  fanelako ku gela madhota. Ni ku ngu txani Jehovha a txi lava to hi divalela vamwani. Ngu magwito hi na wona to hi nga gonda txani ngu sikombiso sa Makristu a ya ma nga divalela vamwani hambi ku va nga di va mahete sionho sa hombe?

4. a) Ngako dilanda da Jehovha di txi maha txionho txa hombe di fanete ku maha txani? b) Ngu wuhi mthumo a wu madhota ma ku nawo mbimo yi ma xolisisako timhaka ni wu a nga maha txionho?

⁴ Sionho sa hombe si fanete si gelwa madhota. Sionho so fana ni soneso si bhatwe ka 1 Vakorinto 6:9, 10. Ngaku m’thu a txi maha txionho txa hombe o eyisa ngu kongoma milayo ya Txizimu. Ngako Mkristu a txi maha sionho so fana ni soneso ene a fanete ku maha mkombelo ka Jehovha msana keto a fanete a gela madhota. (Mas. 32:5; Jak. 5:14) Ngu tihi ti madhota ma fanelako ku timaha? I Jehovha dwe awu a nga divalelako m’thu ngu pelela a tiya ti koteka ngu ku thumisa digandelo da Jesu Kristu. * Hambiketo Jehovha a ningete mthumo madhota wo xolisisa ngu thumisa Bhiblia ti to ina m’thu eneyo a nga simama dibanzani mwendo a nga thaviswa. (1 Vak. 5:12) Se madhota ma fanete me alakanyisisa ngu siwotiso siya: Ina Mkristu eyo a to maha txionho khakwenye? Ina a to luka tipulani kasi ku maha txionho txonetxo? Ina a hetile mbimo yo lapha a txi mahetela txionho txonetxo? Ni ku ta lisima ngutu: Ina ku ni ti ti kombisako to ene a tisote ngu ditshuri? Ina ku ni ti ti kombisako ti to Jehovha amu divalete?—Mith. 3:19.

5. Mthumo awu wu mahwako ngu madhota wu vhunisa kutxani dibanza?

⁵ Ngaku madhota ma txi xolisisa timhaka ni wu a nga maha txionho txikongomelo txawe ngu maha txisungo txo fana ni txi se txi nga sungwa nzumani. (Mat. 18:18) A tiya ti wuyelisa dibanza ngu nzila muni? Malulamiselo awa ma vhikela tinvuta ta Jehovha ti to ti si tshapelwi ngu malwati a wule a nga maha txionho. (1 Vak. 5:6, 7, 11-13; Tit. 3:10, 11) Ti tshumela ti vhuna a wu a nga maha txionho ti to e ti sola ni ku tshumela e divalelwa ngu Jehovha. (Luka 5:32) Madhota ma tshumela me maha mkombelo me kombela ti to Jehovha e vhuna wu a nga maha txionho ti to e wuseta wuxaka wakwe ni Jehovha.—Jak. 5:15.

6. Ngako m’thu a txi thaviswa dibanzani ina ti nga koteka ku e tshumela e divalelwa? Txhamusela.

⁶ A hi nge m’thu eneyo kha kombisa ku tisola mbimo yi ku nga xolisiswa timhaka takwe ngu madhota. I di toneto m’thu eneyo a fanete ku thaviswa dibanzani. Ngako a di ndakile mlayo wa wukoma madhota mana mbi mu vhikela ti to a si tsayiswe ngu wukoma. Jehovha wa tumelela wukoma ti ti wu lamula ni ku tsayisa votshe ava va ndakako milayo hambi i di to va ti sote mwendo ahim-him. (Var. 13:4) Kambe ngako m’thu ngu tsimbila ka mbimo e ti wona ti to ati a nga maha nda walo e tshumela e tisola ngu ditshuri Jehovha ati emisete ku mu divalela. (Luka 15:17-24) Hambi i di to m’thu eneyo sionho si a nga maha za hombe.—2 Mak. 33:9, 12, 13; 1 Tim. 1:15.

7. I ngu nzila muni hi nga divalelako m’thu wu a nga hi gohela?

⁷ Ta tsakisa ngutu kuziva ti to kha ti lavi hi maha txisungo ti to Jehovha a na divalele m’thu mwendo ahim-him. Hambiketo ku ni mu ti no lava hi maha txisungo. Nga txiemo muni? Makhambi mamwani ti nga maha m’thu e hi gohela ngutu kambe e tshumela e ta kombela divalelo kambe ti nga maha  makhambi mamwani m’thu a si mahi ngu ta kombela divalelo hi nga sawula ku mu divalela. Ngako hi txi maha toneto hi na mba zumba ni txiviti mwendo kuzumba hi txi hanyela m’thu wule a nga hi mahela txionho. Ditshuri ti to atiya ti nga la mbimo ni mizamo ngutu-ngutu i di to hi gohetwe ngutu. Muwoneleli wa 15 ka Setembro wa 1994 a wombile tiya: “Ngako hi txi divalela m’thu a nga maha txionho kha ti wombi ti to wo tumelelana ni txionho txonetxo. Ngako Mkristu a txi divalela a kombisa ti to ene a veka totshe timhaka manzani ka Jehovha ngene Mlamuli wamnene ha mafuni kotshe ni ku a na maha wulamuli wakwe ngu mbimo ya yinene.” Ngu txani Jehovha a txi hi gondisa ti to hi divalela vamwani ni ku leka totshe manzani kwakwe hi themba ti to ene a na lamula?

8. Ngako hi txi divalela vamwani hi kombisa kubonga wuxinji wa Jehovha ngu nzila muni?

⁸ Hi txi divalela vamwani hi kombisa kubonga. Ka txidinganiso tximwani Jesu a fananisile Jehovha mlungo wule a divalelako txikweneti txa hombe ka mmweyo wa sithumi sakwe awu a nga si na nzila yo e hakhela. Kambe txithumi txile txi tshumete txi tandeka kukombisa wumbilu ka txithumi kulowe txi txi ngati mu dhevha simaleana sa sidotho. (Mat. 18:23-35) Ngu tihi ti Jesu a lako ku hi gondisa hawa? Ngako hi txi lava kukombisa ti to ha bonga wuxinji awu Jehovha a hi kombisako ti na hi susumetelwa ti to hi divalela vamwani. (Mas. 103:9) Muwoneleli mmwani a ti nga womba tiya: “Ti si nga ni mhaka ni makhambi o tala a ya hi divalelako vamwani hi na mbi hokela ka nzila yi Jehovha a hi divalelako ngu yona ngu thumisa digandelo da Jesu Kristu.”

9. Mba mani ava Jehovha a va kombako wuxinji? (Matewu 6:14, 15)

⁹ Ava va divalelako va na divalelwa. Jehovha a ni wuxinji ka vale va kombisako wuxinji ka vamwani. (Mat. 5:7; Jak. 2:13) Jesu a yi vekile hakubasani mhaka yiya mbimo a nga gondisa vagondiswa vakwe nzila yo maha mkombelo. (Lera Matewu 6:14, 15.) Hi tshumela hi mana gondo ayi yi fanako ka ti Jehovha a nga gela Jobe ti to e ti maha. Ene a ti henyisilwe ngutu ngu vanana vararu i ti ngati Elifazi, Bhilidhadhe ni Zofari. Se Jehovha a mu gete ti to e maha mkombelo e va kombelela. Se Jehovha a mu katekisile msana kova a di mahile toneto.—Jobe 42:8-10.

10. Ngu kutxani kuzumba ni txiviti ti nga hi dayisako? (Vaefesu 4:31, 32)

¹⁰ Kuzumba ni txiviti ti dayisa athu hipune. Jehovha a la ti to hiva ni ku dikha aku ku tiswako ngu kwambi zumba ni txiviti. (Lera Vaefesu 4:31, 32.) Ene a hi kuzeta ti to ‘hi leka ku henya, hi si zumbe ni dikhulo’ (Mas. 37:8) Ngako hi txi londisa txialakanyiso txiya ti vhuna athu hi pune. Nguko kuzumba ni txiviti ti nga dayisa dihanyo dathu hambi matipfelo athu. (Mav. 14:30) Niku txiviti txonetxo kha txi na mba dayisa wule a nga hi henyisa txi na dayisa athu. Eto ti fana niku ngaku hi txi sela vheneno hi nge rinzeli ti to hi dayisa wule mmwani yi na dayisa athu hi selako yona. Ngu toneto ngaku hi txi divalela vamwani hi ti ninga txihiwa hipune. (Mav. 11:17) Hi na mana kudikha ni kupepa moyani ni kutshumela ti hi vhuna ti to hi ya masoni hi thumela Jehovha.

11. Ngu tihi ati Bhiblia yi ti wombako mayelano ni ku phota? (Varoma 12:19-21)

¹¹ Kuphota kulumba Jehovha. Jehovha kha hi ninga mtumelelo wa ti to hi phota ngako m’thu a txi hi gohela. (Lera Varoma 12:19-21.)  A ku hinga mba hetiseka kha hi na ku si kota kulamula timhaka ngu nzila yinene kufana ni Txizimu. (Vaheb. 4:13) Ni ku mbimo yimwani matipfelo athu ma nga hi timeta se hi xuleka kulamula ngu nzila yinene. Jehovha a huhutete Jakobe ku e bhala tiya: “Kuhenya ka m’thu kha ku mahi kululama ka Txizimu.” (Jak. 1:20) Hi nga tsaniseka ti to Jehovha a na maha ati i ku tatinene niku tshumela e lamula timhaka ngu nzila yo hetiseka.

12. Hi nga ti kombisisa kutxani ti to ha themba to Jehovha a na lulamisa timhaka?

¹² Kudivalela ti kombisa to ha themba ti to Jehovha a na lulamisa timhaka. Ngako hi txi leka totshe manzani ka Jehovha ti kombisa ti to ha themba to Jehovha a na thavisa sotshe sikarato asi si tiswako ngu txionho. Ka mafu a maphya Jehovha wa thembisa ti to sikarato a si hi mananako naso kuwa ‘si na pinda, kambe kha si na mbi khumbulwa’. (Isaya 65:17) Kambe ha ni nga ku hi di gohetwe ngutu ina ti na koteka ti to hi divalela hi si zumbi ni txiviti? He woni sikombiso sa vanathu ava va nga sikota kumaha toneto.

13-14. U gondile txani mayelano ni kudivalela ka ti ti nga humelela José ni Tony?

¹³ Makristu o tala ma sawute ku divalela vamwani hambi ku va nga di henyisilwe ngutu ngu sionho sawe. Kambe ngu yahi makatekwa a ya va nga ma mana ngu kumaha toneto?

¹⁴ Na asi se gonda ditshuri wamwamna mmwani a dhanwako ku i Tony * awu a hanyako Filipinas a zivile ti to mkoma wakwe ati datwe ngu wamwamna mmwani a nga dhanwako to i José. Ka mbimo yoneyo Tony i ti ti wa tshofu ngutu ni ku atxi lava kuphota. José a ñotwe e tshumela e ya khotelwa. Msana kova José a di humile jele Tony ati ti ti emisete ku mxota ni kutshumela e mu daya. Ngu toneto ene a xavile txibhamo. Ngu mbimo Tony a khatile ku gonda Bhiblia ni tifakazi ta Jehovha. Ene a womba tiya: “Mbimo yi ni nga txi gonda Bhiblia ni gondile ti to ni ti fanete ki txitxa mahanyelo angu atiya ti ngati pata ku leka txiviti.” Ngu msana Tony a bhabhatisilwe  ni ku ngu kutsimbila ka mbimo a sawute kuthuma kota didhota. Alakanya nzila yi a nga tipfa ngu yona mbimo yi a nga ziva ti to José awule a nga daya mkoma wakwe se nene a bhabhatisilwe kota Fakazi ya Jehovha. Mbimo yi va nga manana vona va bharasaranile ni ku Tony a mu divalete José. Tony a womba ti to a pfite litsako lo nga ku na gwesa nzuma ngu kuva a di divalete José. Jehovha a katekisile Tony ngu kuva a di ti emisete ku divalela.

15-16. U gondile txani mayelano ni kudivalela ka ti ti nga humelela Peter ni Sue?

¹⁵ Ngu 1985, Peter ni Sue va ti mitshanganoni Nyumbani ya Mfumo ngu txi tshuketi di to dhiwuka dibhomba. Wamwamna wo kari a di riyete dibhomba Nyumbani ya Mfumo. Sue a dawisilwe ngutu ni ku kukhukhela koneko kala nyamsi maso yakwe kha ma woni khakwati ni ku kha engise khakwati. Ene kha swi e pfa mbhumulo wa silo ngu kona ko va tithonvu takwe ti di dawisilwe. * Peter ni Sue va ti wotisa tiya ‘I m’thu wa njani eneyo wo za a nga maha wusathani wo nga tiya?’ Ku di pindile malembe o kari wamwamna wule a nga riya dibhomba a wu i si ngako fakazi ya Jehovha a ñotwe e ya khotelwa jele yo mbi huma. Mbimo yi vanga wotiswa ti to va ti mu divalete kani, Peter ni Sue va wombile tiya: “Jehovha a hi gondisa to hi si zumbi ni txiviti. Jehovha a hi gondisa ti to ngako hi txi zumba ni txiviti ti na dayisa dihanyo dathu, matipfelo athu ni mipimiso yathu. Se msana ko a ti mahile tiya hi kombete Jehovha ti to e hi vhuna ku hi si zumbi ni txiviti hi ya masoni hi tihanyela.”

¹⁶ Ina ta hehukela Peter ni Sue to ve simama ve divalela? Hi nga mbimo yotshe, vona va simama ve womba tiya: “Mbimo yimwani hi txi wona sikarato si tiswako ngu kulemala ma thuka me subhira. Kambe athu kha hi zumbeli ku pimisela toneto se ha kuluveta hi boxa. Phela hi nga womba hi di tsani ti to awule a nga riya dibhomba a txo thuka ditshiku dimwani e va fakazi ya Jehovha hi nga mu hoyozela. Atiya ti nga hi humelela ti hi gondisa ti to matshina a Bhiblia ma hi khulula ngu nzila yimwani yo hi sa yi pimisa. Ha tshumela  hi thaveleleka ngu kuziva ti to Jehovha a na thavisa sotshe sikarato a si hi mananako naso.”

17. U gondile txani mayelano ni ku divalela ka txikombiso txa Myra?

¹⁷ Myra a gondile ditshuri se a di txhadhile ni ku se a di ni vanana vambidi va vadotho kambe mwamna wakwe kha tumela ditshuri ngu kutsimbila ka mbimo ene a mahile wugango e tshumela e tsukula mwaya wakwe. Myra a womba tiya: “Mbimo yi mwamna wangu a nga ni leka ni vanana vangu va vambidi ni pfite kupandiseka ngutu aku kupfwako ngu vo tala ava va lekwako ngu vamna vawe. Ti ni dhukisile ni karateka ni ti sotela, ni ti sola ni tipfa mnando ni ku tshumela ni henya.” Hambi ku se hi nga maha dhivhorsio ni ngadi ni txi pandiseka. Myra a simama e womba tiya: “Ni hetile mitxima ni txi pandiseka kambe ni tumbute ti to kupandiseka koneko ku txi gwesa wuxaka wangu ni Jehovha kumweko ni vamwani.” Myra konku a womba ti to kha swi e zumba a di henyile ni ku kha naveli ti to kale ka mwamna wakwe e humelelwa ngu to biha. Ene a navela ti to ditshiku dimwani e gonda ngu Jehovha ni ku tshumela e mu thumela. Myra a veka mapimo ka wumangwana. Ene a sikoti ku kulisa vanana ve thumela Jehovha hambi ku a si ngako ni wamwamna. Nyamsi Myra a thumela Jehovha ngu litsako kumweko ni vanana vakwe ni timwaya tawe.

18. Ngu tihi ati hi tsanisekako ti to Jehovha kota Mlamuli wo hetiseka a na ti maha?

¹⁸ Ta tsakisa ku ziva to kha ti lavi hi sawula ti to m’thu wo kari a na lamuliswa kutxani. Kota Mlamuli wa hombe Jehovha a na khatalela a pune mthumo wu wa lisima ngutu. (Var. 14:10-12) Kambe hi nga tsaniseka ti to ene kota Mlamuli wamnene a na lamula ngu nzila yo lulama nguko ene ngene a zivako nzila yo hetiseka ya i ti ku tatinene ni to biha. (Gen. 18:25; 1 Vafu. 8:32) Ene kha na mbi thuka e maha to biha!

19. Ngu tihi ti Jehovha a no ti hetisisa ngu kona ha ka wulamuli wakwe wo hetiseka?

¹⁹ Hi yi rinzete mbimo yi Jehovha a no gumisa sotshe sikarato asi si tiswako ngu nga mbi hetiseka ni txionho. Ka mbimo yoneyo malwati a nyama ni ya matipfelo ma na gumiswa. (Mas. 72:12-14; Mtu. 21:3, 4) Kha hi nambi swa hi si alakanya sikarato sotshe si hi mananako naso. Hi txi nga ndi hi txi rinzela mbimo yoneyo yo tsakisa hi na simama hi thumisa ningo yi a nga hi ninga Jehovha yo sikota kudivalela vamwani se ha mu bonga ngutu ngu toneto.