VAISRAYELI va txi khata kukonta dilembe ngu mitxima ya entre Setembro ni Outubro i ku mitxima ayi va nga txi dima ni kuphaya timbewu.

Vaisrayeli va txi khata kukonta mitxima ngu ditshiku di wu mekako ngu dona mtxima. Se mtxima wu va ni 29 mwendo 30 wa masiku. Ni ku va txi konta dilembe ngu kuthumisa ditambo. Aku ma kontelo awa a mtxima ma mahako ti to dilembe di va do koma, se ti txi lava ve xota a tinzila to maha ti to ma kontelo awa a mtxima ni a dilembe me pfana. Se va txi maha toneto, ngu ku engetela masiko mwendo ku malembe mamwani ve engetela mtxima magwito ka dilembe. Se eto ti txi va vhuna ti to ve yelanisa kalendario ya dilembe ni tinguva ta kuelula ni kuphaya timbewu.

Ka timbimo ta Mosi Jehovha a gete Vaisrayeli ti to dilembe di di fanete kukhata ngu mtxima wa Nisani i ku kona ka Março mwendo Abril. (Eks. 12:2; 13:4) Mbuso awu wu nga txi maheka ngu mbimo yi txi pata kumaha miningelo ka Jehovha ngu sevhadha ayi va nga ti elute.—Eks. 23:15, 16.

Mgondi mmwani a dhanwako ku i Emil Schürer a bhate tiya: “Ti si karati kuwona to va na engetela mtxima mwendo nem ka dilembe. M’buso wa Pasika wu ti fanete kumaheka ngu mbimo ya mtxima wa ngona mwendo ngu dibaso da mtxima wa Nisani. Ni ku m’buso wu ti fanete wu mahwa mbimo yi kubelako kuhisa. Ni kuva ngu ditshiku di maora a ditshiku ni a wusiku ma fanako. Ngako ku txi tumbulwa ti to Pasika ayi londiselako yi na kaliayara ku txi ngadi ku txi hisa, vona va txi engetela mtxima ka dilembe donedo. Se msana ka mtxima wonewo wu nga engetelwa ngu kona ku nga txi huwelelwa mtxima wa Nisani, i di kona se kumahwako Pasika ku txi khata kuhisa.”

Tifakazi ta Jehovha ti thumisa mamahelo awa mbimo yi ma vekako ditshiku da Txilalelo txa Mkoma, adi i ku 14 ka Nisani ngu kuya ngu kalendario ya Txijudha. Mabanza a hamafuni kotshe ma ziviswa ti to ku na va dhia txani i di ngadi mbimo. *

Se Majudha ma txi mahisa kutxani kasi kuziva makhato ni magwito a mtxima? Nyamsi ti nga kuhehukela ngu kuwona ka kalendario ka mkadherno mwendo ka fone. Kambe ka timbimo ta Bhiblia ti si hehuki.

Ka timbimo ta Nowa mitxima yi ti ni 30 masiku. (Gen. 7:11, 24; 8:3, 4) Ka kalendario ya Txijudha, mitxima yi txi txitxa-txitxa. Mtxima wu txi khatwa kukontwa ngu kumeka ka mtxima se ti txi maha ti to mitxima yimwani yi va ni 29 mwendo 30 wa masiku.

Dikhambi dimwani Dhavhidha ni Jonathani wa wombile tiya mayelano ni mtxima: “Wona taku mangwana ngu meka ka mtxima wa wuphya.” (1 Sam. 20:5, 18) Ti woneka nga ka timbimo toneto mitxima yi txi kalkularwa ngu txi ngadi kutxhota mbimo. Se Muisrayeli mmwani ni mmwani a ndi na ti zivisa kutxani ti to hi ka mtxima wa wuphya? Dibhuku dimwani da matimu di womba ti to ka timbimo ti Vaisrayeli va nga wuya ngu wukhumbini ka Bhabhilona dibanza da wuxuxisi da Vajudha di txi pateka ka mthumo wuwa. Mndani ka 7 wa mitxima ayi ku nga txi mahwa mibuso dibanza donedo di txi tshangana ngu ditshiku da wu 30 da mtxima wonewo. Vona ngu vona va nga txi sunga ti to ditshiku adi di londiselako di ndi va mtxima wa wuphya mwendo nem. Va txi mahisa kutxani?

Vavamna vo kari va txi sawulwa ti to ve zumba ka situnga so guleka ti to ve wonelela kuhuma ka mtxima, ngako va txi wu wona va txi ya gela dibanza da wuxuxisi. Ngako dibanza da wuxuxisi di txi wona ti to di mani wufakazi wo enela wa ti to ngu ditshuri ku mekile mtxima, vona va txi zivisa ti to kumekile mtxima. Se hani ngako madhuvi ma txi vhalela ti to ku si woneki kumeka ka mtxima ko? Ngako eto ti txi maheka, ku txi sungwa ti to mtxima wonewo wu ni 30 wa masiku i ku ditshiku do gwita da mtxima.

 Dibhuku donedo da matimu di tshumela di womba ti to txisungo txi txi nga txi mahwa ngu dibanza da wuxuxisi txi txi ziviswa ngu kudhivela mndilo txitimwi ka Mmango wa Miolivha hafuhi ni Jerusalema. Va txi maha toneto ka mimango yimwani ngu kuhangalaka ka ditiko da Jerusalema. Kasi kuzivisa mtxima wa wuphya. Ngu kutsimbila ka mbimo, kutshumetwe kukhatwa kuthumiswa vathu ti to ve tsimbila ve zivisa. Se Vajudha ava va ngadi Jerusalema, ni ka dotshe ditiko da Isarayeli va txi ziviswa ngu kukhata ka mtxima wa wuphya. Atiya ti ndi na maha ti to votshe ve sikota kumaha mibuso ngu mbimo ya yimweyo.

Wona dibhokiso adi di nga kuvhunako kupfisisa mitxima, mibuso ni tinguva ka timbimo ta Vaisrayeli.