1-2. Ngu yihi themba yo tsakisa ayi malanda a Txizimu ma ku nayo?

KUVA ni themba nda lisima ngutu. Vathu vo tala va ni themba yo va ni wukati wo tsakisa, yo kulisa kwati vanana mwendo ku hanya ka malwati o kari a hombe. Kota Makristu nathu hi ni themba yi yi fanako. Kambe themba yathu kha yi gwiteli eho. Hi ni themba yo ta hanya ngu ha ku si gumiko ka mbimo yi yi tako ni ku ta wona maxaka athu ma txi wuswa ka vakufa.

² Mpostoli Paulo a ti khene: “Txithembo txi ni ku natxo ka Txizimu, nivona va natxo: Ti to vo lulama ni va ku ambi lulama va na wuka ka vakufa.” (Mith. 24:15) Mpostoli Paulo hi nga ene wo khata ku wombawomba ngu themba ya kuwuka ka vakufa. Jobe nene a wombawombile ngu yona. Ene a txi themba ti to Txizimu txi di na mkhumbula se txi mu wusa ka vakufa.Jobe 14:7-10, 12-15.

3. 1 Vakorinto ndima 15 yi nga hi vhunisa kutxani?

³ Gondo ya “kuwuka ka vakufa” yi pateka ka “tigondo ta makhato” ta Wukristu. (Vaheb. 6:1, 2) Paulo a wombawombile ngu mhaka yiya ka 1 Vakorinto ndima 15. Ati a nga bhala ti tsanisile Makristu o khata. Na nathu ndimana yiya yi nga hi tsanisekisa ti to mhaka ya kuwuka ka vakufa yi na maheka.

4. Ngu txihi txi tsanisekiso txi hi ku natxo txa ti to ava va nga fa va na wuswa?

⁴ Kuwuswa ka Jesu ta hi tsanisekisa ti to a va va nga fa va na wuswa. Ka “evhangeli” a yi Paulo a nga yi txhumayela ka Vakorinto, a wombawombile ngu ku wuswa ka vakufa. (1 Vak. 15:1, 2) Ene a gete Makristu ti to ngako va si kholwi ka wuswa ka vakufa likholo lawe hi nga la txilo. (1 Vak. 15:17) Likholo li hi ku nalo la ti to Jesu a wusilwe ngu lona li hi mahako hi kholwa to ava va nga fa va na wuswa.

5-6. Nga ha ti nga kombiswa ngu kona ka 1 Vakorinto 15:3, 4 kufa, kukelelwa ni ku wuswa ka Jesu ti hi tsanisekisa ka ti to txani?

 ⁵ Mbimo yi Paulo a nga khata ku wombawomba ngu timhaka ta ku wuka ka vakufa, a wombawombile ngu timhaka tiraru. I ku tiya: 1) “Kristu a fite ngu mhaka ya sionho sathu.” 2) “A keletwe.” 3)  E tshumela e “wuka ngu ditshiku da wuraru.”—Lera 1 Vakorinto 15:3, 4.

⁶ Kuva Jesu adi datwe, e kelelwa e tshumela e wuswa ti hi tsanisekisa ka ti to txani? Mprofeti Isaya a wombile ti to Mesiya ‘a ndi na wilwa ha mafuni ka va hanyako’ e “vekwa kumweko ni vaonhi.” Mesiya a ndi na rwala wuhambunyeti wa vathu vo tala. Jesu a mahile toneto ngu ku ningela mterulo. (Isaya 53:8, 9, 12; Mat. 20:28; Var. 5:8) Ngu toneto kufa, kukelelwa ni ku wuswa ka Jesu txi tsanisekiso txa ti to hi na khululwa ka lifo hi tshumela hi ta hanya ni va va no wuswa.

7-8. Nji txani a txi txi hi tsanisekisako to ngu ditshuri Jesu a wusilwe?

⁷ A ku themba yathu ya ku wuka ka vakufa yi yelanako ni ku wuka ka Jesu ti lava hi tsaniseka ti to Jesu a wusilwe. Nji txani a txi txi nga hi tsanisekisako ti to Jehovha a wusile Jesu ka vakufa?

⁸ Ku ni vathu vo tala a va va nga maha ngu ku wona Jesu msana kova Jesu a di wusilwe. (1 Vak. 15:5-7) M’thu wo khata a wu Paulo a nga womba to a ve fakazi yo wona Jesu a di wusilwe kuvile mpostoli Pedro awu a dhanwako ku i (Khefasi). Ku ni vagondiswa vamwani vo tala a va va nga tsanisekisa to Pedro ngu ditshuri a woni Jesu. (Luka 24:33, 34) I si nga eto dwe vapostoli ava va “digumi ni vambidi,” va woni Jesu a di ngadi kona a nga wuswa. Msana keto Jesu a ti wonekisile ka vathu vo pinda “mtxhanu wa mazana ngu txikhati tximwetxo.” Ti nga maha i di mbimo yi va nga tshangana khe Galileya nga ha ti nga kombiswa ngu kona ka Matewu 28:16-20. Jesu “a ti wonekisile ka Jakobe” awu ti nga mahako i di mnanda wakwe, awu a nga ti si kholwi ti to Jesu i ti Mesiya. (Joh. 7:5) Msana ko wona Jesu a di wusilwe Jakobe a khotwe ngu ditshuri to Jesu i ti Mesiya. I si nga eto dwe, mbimo yi Paulo a nga bhala dipapilo dakwe kona mu ka dilembe da 55, vo tala ava va nga wona Jesu a di wusilwe va txi ngadi va txi hanya, se awu a nga ti ni ku kanakana a ti ni ko ya wotisa kona.

9. Ati ti ku ka dibhuku da Mithumo 9:3-5, ti mvhunisile kutxani Paulo e kholwa ti to Jesu a wusilwe?

⁹ Ngu msana Jesu a humelete kwakwe ene Paulo. (1 Vak. 15:8) Mbimo yi Paulo a nga ti hanzila ko ya Damasko a pfite dipswi da Jesu awu a nga ti wusilwe, e tshumela e wona muwoniso wa Jesu a di nzumani. (Lera Mithumo 9:3-5.) Ati ti nga humelela Paulo ti mmahile e kholwa to ku wuswa ka Jesu Kristu hi nga txitoriya.—Mith. 26:12-15.

10. Ati ti nga kholwisa Paulo to Jesu a wusilwe ka vakufa ti msusumetete ku e maha txani?

¹⁰ Paulo a si se va Mkristu mbimo yi Jesu a nga humelela kwakwe, se wufakazi wakwe wu ndi na kholwisa vo tala. Mbimo yi Paulo a nga kholwa to Jesu a ti wusilwe, ene a thumile ngutu ti to e kholwisa vamwani. Ene a tsanisete ku pekwa, kubetwa jele ni kudhibha ni tingalava a txi txhumayela ti to Jesu a di datwe e tshumela e wuswa. (1 Vak. 15:9-11; 2 Vak. 11:23-27) Paulo a txi tsaniseka to Jesu a ti wusilwe. Se eto ti mmahile e ti emisela kufela likholo lakwe. Ina wufakazi wa Paulo kha wu ku mahi u kholwa ti to Jesu a wusilwe ka vakufa? Ina atiya kha ti tsanisi likholo lako ka themba ya kuwuka ka vakufa?

11. Ngu kutxani vamwani va nga ti ni mawonelo a walo ngu ku wuka ka vakufa?

¹¹ Vathu vamwani va didhoropa da Korinto va ti ni mawonelo a walo ngu ku wuka ka vakufa. Aha va nga za ve womba ti to “kha ku ngaho ku wuka ka vakufa.” Ngu kutxani? (1 Vak. 15:12) Nguko vagondi vamwani va didhoropa da Atena khe Grécia va ti poyila a vale va nga ti kholwa ka ku wuswa ka Jesu. Mawonelo eyo ma gwesile vamwani khe Korinto. (Mith. 17:18, 31, 32) Vamwani va ti kholwa ti to kuwuka ka vakufa i ti ngu nzila yo fanekisela, i ku ti to m’thu a ti “fite” ngako a di ni sionho kambe a txi “wuka” ngako i di Mkristu. Hambiketo a ku va nga si kholwi ka kuwuka ka vakufa likholo lawe i si nga la txilo. I di ku Txizimu txi sa wusa Jesu, wu sa dihwa mterulo ni ku hotshethu hi di ngadi ni sionho. Se a va va nga si kholwi ka gondo ya ku wuswa ka vakufa va si nga ni themba.—1 Vak. 15:13-19; Vaheb. 9:12, 14.

12. Ngu kuya ngu 1 Pedro 3:18, 22, ngu kutxani ku wuswa ka Jesu ku txi hambana ni ka vamwani?

¹² Paulo atxi ti ziva ti to “Kristu a wukile ngu ka vo fa.” Ku wuka ka Jesu i ti ka lisima ngutu kupinda ka vale va nga khala ku wuswa ve hanya hamafuni ve tshumela vefa kambe. Paulo a wombile ti to Jesu “matiwula a votshelele va va nga otela.” Ngu kutxani Jesu i di matiwula a vakufa? Ene i ti matiwula nguko ngene wo khata ku wuswa e hanya kota m’thu wa moya, ni ku ngene wo khata ku wuselwa ku ya hanya nzumani.—1 Vak. 15:20; Mith. 26:23; lera 1 Pedro 3:18, 22.

13. Ngu kuhi kuhambana aku Paulo a nga kuwomba ka Adhamu ni Jesu?

¹³ Ti kotekisa kutxani to lifo la m’thu wa mmweyo li hanyisa vathu vavangi? Paulo a yi vekile hakubasani mhaka yiya. Ene a hambanisile wuyelo ya lifo li li nga tiswa ngu Adhamu ni ti ti nga kotekako ngu kona ha ka digandelo da Jesu. Ene a wombile tiya ngu Adhamu: “Mbimo yi Adhamu a nga onha a tisile lifo kwakwe kumweko ni ka votshe vathu”. Kala nyamsi hi ngadi hi txi xaniseka ngu kona ha ka kwambi engisa kwakwe. Kambe ngu kuva Txizimu txi di wusile Jesu ta koteka ti to hi va ni themba ya mbimo yi yi tako! “Kuwuka ka vafi ni kona ku vangilwe ngu m’thu mmweyo,” i ku Jesu. Kambe Paulo a tshumete a txi khene: “Ngako votshe va fako ngu kona ha ka Adhamu” ngu toneto votshe va na tshumela ve hanya ngu ka Kristu.”—1 Vak. 15:21, 22.

14. Ina Adhamu a na ta wuswa? Txhamusela.

¹⁴ Paulo a txi lava ku khene txani ngu mapswi ya ma ku ‘votshe vafa ngu kona ha ka Adhamu’? Paulo a txi womba ti to votshe va tshapetwe ngu txionho ni kwa mbi hetiseka ka Adhamu, ngu toneto va fa. (Var. 5:12) Adhamu kha pateki ka vale va no “tshumela ve hanya.” Mterulo wa Jesu kha wu thumi kwakwe ngu ku ene a ti hetisekile, kambe a sawute kwambi engisa Txizimu. Wuyelo yi Adhamu a nga yi mana yi fana ni ya vathu ava “Mwanana wa M’thu” a no ta va lamula kota “tiphongo” ava “va no tsula kutsayiswani ko mbi guma.”—Mat. 25:31-33, 46; Vaheb. 5:9.

15. Mba mani a va va patekako ka “votshe” a va va no “tshumela ve hanya”?

¹⁵ Wona to Paulo a ti khene “votshe va na tshumela ve hanya ngu ka Kristu.” (1 Vak. 15:22) Paulo a bhalete dipapilo diya Makristu a Korinto aya ma ndi no wuselwa ku ya hanya nzumani. A tshumete a txi khene, Makristu oneyo ma ‘sawulekisilwe ngu Jesu Kristu aya ma nga dhanelwa ku ta maha vasawuleki.’ Paulo a tshumete a txi khene: “A vale va nga fela ka Kristu va lovile ni vona.” (1 Vak. 1:2; 15:18; 2 Vak. 5:17) Ka dimwani dipapilo Paulo a bhate  tiya: “Ngako hi nga tshanganiswa kumweko nayo ngu lifo la kufana ni lakwe, ngu toneto hi na fananiswa nayo kambe ngu kuwuka ka vakufa ko fana ni kwakwe.” (Var. 6:3-5) Jesu a wusilwe kota m’thu wa moya e ya hanya nzumani. Se Makristu ya ma nga sawulwa ma na ya va “kumweko ni Kristu” nzumani.

16. Ngu kutxani Paulo a di dhani Jesu ti to “matiwula”?

¹⁶ Paulo a bhate ti to Kristu a wusilwe kota “matiwula a votshelele a va va nga otela.” Khumbula ti to vamwani vo fana ni Lazaro va wusilwe ve tshumela ve hanya hawa ha mafuni, kambe Jesu ngene wo khata awu a nga wuswa e va m’thu wa moya, e mana wutomi wo mbi guma. Ene a fananiswa ni silo so khata sa ku elulwa asi Vaisrayeli va nga txi ningela ka Txizimu. I si nga eto dwe, ku va Paulo a di dhani Jesu to “matiwula” atxi lava ku womba to vamwani ni vona va ndi na wuswa ve ya hanya nzumani kufana ni nene. Vapostoli kumweko ni vamwani ava va ku “kumweko ni Kristu” ni vona va ndi na ya hanya nzumani. Ngu mbimo ya kona ni vona va ndi na wuswa ti to ve ya hanya nzumani.

17. Ava va ku “kumweko ni Kristu” va khatile kuwuswa ve ya hanya nzumani mbimo muni?

¹⁷ Mbimo yi Paulo a nga bhalela Vakorinto, kuwuswa ka vale “va ku kumweko ni Kristu” ku si se khata. Paulo a wombile ti to eto ti di na khata ka mbimo yi yi tako. Ene a wombile tiya: “M’thu ni m’thu ngu txikhati txakwe: Kukhata, Kristu i ku matiwula a votshe; ngu msana ava va lumbako Kristu va na wuka ngu mbimo ya kuwuya kwakwe.” (1 Vak. 15:23; 1 Vat. 4: 15, 16) Nyamsi hi hanya ka mbimo yoneyo yi dhanwako ti to i “mbimo ya ku wuya kwakwe” Kristu. Vapostoli kumweko ni Makristu ya ma nga sawulwa ti lavile ti to me rinzela kuwuyani ka Jesu ti to me wuka ka “vakufa ko fana ni kwakwe [Jesu]” i ku ti to ve wuka ve ya nzumani.

18. a) Ngu kutxani hi txi womba to ku nava ni ku wuswa kumwani hahanze ka va va no wuswa kuya nzumani? b) Nga ha ti nga kombiswa ngu kona ka 1 Vakorinto 15:24-26, ngu tihi ati va no maha avale va wuselwako ku ya nzumani?

¹⁸ Se ku wombwa txani ngu Makristu o thembeka aya ma si nga ni themba yo ya hanya nzumani kumweko ni Kristu? Ni ona ma ni themba ya ku ta wuswa. Bhiblia yi womba to Paulo kumweko ni vamwani va na maneka ka va va no va ka “kuwuka ko khata ka vafi.” (Mtu. 20:6) Ndimana yiya yi hi maha hi pfisisa ti to ku nava ni ku wuka kumwani ka vafi ka mbimo yi yi tako. Atiya ta yelana ni ti Jobe a  nga womba. (Job 14:15) I ku ti to “ava va lumbako Kristu”, ngu mbimo ya “kuwuya kwakwe” va nava va di kumweko ni Jesu mbimo yi a no wuya a ta fuvisa mifumo ni wotshe wukoma wa ha mafuni. Hambi “mlala wo gwitisa i ku lifo” a na ta fuviswa. Votshe va wuselwako ku ya nzumani kha va na mbi fa kambe. A ni va va no ta hanya ha mafuni ko?—Lera 1 Vakorinto 15:24-26.

19. Ngu yihi themba ayi va ku nayo ava va no mbi ya nzumani?

¹⁹ Ngu yihi themba yi va ku nayo ava va no mbi ya nzumani? Hi nga mana xamulo ka mapswi a Paulo aya ma ku: “Txithembo txi ni ku natxo ka Txizimu, nivona va natxo: Ti to vo lulama ni va ku ambi lulama va na wuka ka vakufa.” (Mith. 24:15) Ti ha kubasani ti to va kwa mbi lulama kha va yi nzumani, se mapswi a ndimana yiya ma kombisa ti to ava va si yiko nzumani va na ta wuswa ve hanya ko na hawa ha mafuni.

20. Themba ya kuwuka ka vafi yi ku tsanisile ngu nzila yihi?

²⁰ Ngu ditshuri, “ku nava ni kuwuswa ka vakufa”! Ava va no ta wuswa ti to ve ta hanya ha mafuni va na va ni lungelo yo ta hanya ngu ha ku si ngako ni magwito. Tsaniseka to a ti ti na maheka. Themba yiya ya hi thavelela ngako hi txi felwa ngu maxaka, ona va na wuswa mbimo yi Kristu ni vasawuleki “va no fuma nayo 1.000 wa malembe.” (Mtu. 20:6) Nanawe u nga themba ti to ngako u txi fa ku si se khata Mfumo wa 1.000 wa malembe u na ta wuswa. Nguko “ku themba kha ku hi wisi tingana.” (Var. 5:5) Themba yiya ya hi tsanisa konkuwa ni ku engetela litsako lathu ka mthumo wa Jehovha. Hi nga gonda to tala ka dibhuku da 1 Vakorinto 15, nga ha hi no ta ti wona ngu kona ka gondo yi yi londiselako.