1-2. Ngu kutxani otshe Makristu ma di fanete kugonda mayelano ni ku wuswa ko ya nzumani?

VO TALA va thumelako Jehovha konkuwa va rinzela ku ta hanya hamafuni ngu ha ku si gumiko, kambe masalelwa a vasawuleki va wuselwa ku ya hanya nzumani. Vanathu vonevo i ku vasawuleki va ti lava kuziva ti to vona va na zumbisa kutxani khe nzumani. Kambe ani va va no ta hanya ha mafuni ko? Nga ha hi no ti wona ngu kona, kuwuswa ka vale va no ya hanya nzumani ku na tisa makatekwa ka va va ku ni themba yo ta hanya ha mafuni ngu ha ku si gumiko. Ngu toneto ku si nga ni mhaka ni ti to themba yathu njo hanya nzumani mwendo nja ha mafuni, ti ni lisima kugonda mayelano ni kuwuswa ka va vo ya nzumani.

² Txizimu txi thumisile vagondiswa va Jesu ti to ve bhala mayelano ni kuwuswa ka vakufa ko ya nzumani. Mpostoli Johani a txhamusete ngu nzila yiya: “Konkuwa hi vanana va Txizimu, kambe kha txi zivaneki atxi hi no va hi di txona. Ha tiziva ti to mbimo yi a no ta Kristu, hi na ta fana nayo.” (1 Joh. 3:2) Se Makristu ya ma nga sawulwa kha ma tizivi to ma na ya zumbisa kutxani mbimo yi ma no wuswa me ya nzumani ma di ni mimidi ya moya. Kambe vona va na ya sikota kuwona Jehovha ngu kukongoma. Bhiblia kha yi wombi totshe mayelano ni ku wuswa ka vakufa ve ya nzumani, kambe mpostoli Paulo a bhate to kari ka mhaka yiya. Vasawuleki va nava va di kumweko ni Kristu mbimo yi a nova a di “fuvisile kotshe kufuma, ni wotshe wukoma ni yotshe mitamo.” Ti patako ku fuvisa “mlala wo gwitisa i ku lifo.” Ngu magwito Jesu kumweko ni vafumi kulowe va na ningela sotshe ka Jehovha. (1 Vak. 15:24-28) Eyo ma na va i di magwito a manene! *

3. Ngu kuya ngu dibhuku da 1 Vakorinto 15:30-32, likholo li Paulo a nga ti nalo ngu ku wuswa ka vakufa li mvhunisile kutxani?

 ³ Aku Paulo a nga txi kholwa ka ku wuswa ka vakufa ti mvhunile ku e tsanisela sikarato. (Lera 1 Vakorinto 15:30-32.) Ene a gete tiya Vakorinto: “Yotshe mbimo na fa.” Paulo a tshumete e womba ti to: “a txi lwa ni sikakaka ditikoni ka Efesu.” Ti nga maha Paulo a txi womba kulwa ni sihari ka wukhalo wa kulwa ka wona khe Efesu. (2 Vak. 1:8; 4:10; 11:23) Ti nga maha kambe a txi womba Vajudha a va va nga txi mu wukela, a va va nga txi ti komba i di “sikakaka.” (Mith. 19:26-34; 1 Vak. 16:9) Ti si nga ni mhaka ni ti Paulo a nga txi ti womba, ditshuri ngu di do ene a txi manana ni sikarato sa hombe. Hambiketo ene a txi wonetela wumangwana wakwe a di tsani.—2 Vak. 4:16-18.

4. Themba ya kuwuswa ka vakufa yi tsanisa Makristu nyamsi ngu nzila yihi? (Wona mfota wa kapa.)

⁴ Hi hanya ka timbimo to karata. Vanathu vo tala va manana ni ku xaniswa ngu kona ha ka wugevenga, vamwani va hanya ka matiko ya ku ku ni tiyimbi se kha va mani ku khaliseka. Se vamwani ti to ve thumela Jehovha ti lava ve veka haphangoni wutomi wawe ni mkhululeko wawe ka matiko ya mthumo wathu wu tsimbiswako. Hambiketo vanathu vonevo va timisela ka wukhozeli wawe wa Jehovha, ve hi vekela txikombiso txa txinene. Vona va tiziva ti to hambi va txi luza wutomi wawe ka mbimo yiya Jehovha a va vekete ta tinene ngutu ta mbimo yi yi tako.

5. Ngu yahi mawonelo a walo aya ma nga holisako likholo lathu ka kuwuswa ka vakufa?

⁵ Paulo a txharihisile Makristu mayelano ni mawonelo o biha aya vamwani va nga ti navo. Vona va txi khona: “Ngako ku si ngaho ku wuka ka vakufa, ‘he dyeni hi sela nguku mangwana ha fa.’” Vathu vo tala nyamsi va ni mawonelo ya Paulo a nga ma womba. Ti nga maha Paulo a txi womba a txi pimisa ngu ti ti ku ka dibhuku da Isaya 22:13, a ha ku wombwako ti to Vaisrayeli va ti ni mapimiselo yawa. Hahanze ko ve va hafuhi ni Jehovha vona va txo hanyela tawe dwe. Phela vathu vo tala nyamsi va ni mawonelo a walo o fana ni oneyo. Kambe a ti ti nga humelela Vaisrayeli ngu mhaka ya toneto ti hi siyela gondo nyamsi.—2 Mak. 36:15-20.

6. Themba ya kuwuswa ka vakufa yi fanete yi gwesisa kutxani nzila yi hi sawulako ngu yona vangana?

⁶ Aku hi zivako ti to Jehovha a na wusa vakufa atiya ti fanete ti gwesa nzila yi hi sawulako ngu yona vangana vathu. Vanathu khe Korinto ti txi lava ve tiwonela ti to va si mahi wungana ni vathu ava va nga si kholwi ka gondo ya ku wuswa ka vakufa. Ngu yihi gondo hi yi manako? Gondo ngu yi ya: Kha hi na ku wuyelwa ngako hi txi sawula ku va ni vangana ava va ko hanyela ku ti tsakisa dwe va si pimisi ngu ta mangwana. Vangana vo biha va nga moxa likholo lathu, ni ku hi maha hi belela mahanyelo o biha. Ngu txikombiso, ti nga maha m’thu e khata ku va ni mahanyelo aya Jehovha a ma vengako, i ku ku mahetela sionho. Phela Paulo a ti khene: “Wukani tatinene, mi nga yeni masoni ngu ku onha.”—1 Vak. 15:33, 34.

7. Ngu txihi txiwotiso mayelano ni kuwuswa ka vakufa a txi vamwani va ku natxo ngu kuya ngu ti ti nga bhalwa ka dibhuku da 1 Vakorinto 15:35-38?

⁷ Lera 1 Vakorinto 15:35-38. M’thu wu a si kholwi ka kuwuswa ka vakufa a nga wotisa a txi khene: “Va wukisa ku txani vafi kani?” Ti lava hi wonisisa kwati xamulo ya mpostoli Paulo,  nguko vathu vo tala nyamsi va ni mawonelo o hambana-hambana mayelano ni ti ti mahekako ngako hi txi fa. Kambe ngu tihi a ti Bhiblia yi ti gondisako?

8. Ngu txihi txikombiso a txi txi nga hi vhunako ku pfisisa kuwuswa ko ya hanya nzumani?

⁸ Ngako m’thu a txi fa mmidi wakwe wo sina. Kambe Mvangi a awu a nga vanga mtumbuluko wotshe, ene a nga sikota ku wusa m’thu eneyo, e mninga mmidi wa wuphya. (Gen. 1:1; 2:7) Kambe Paulo a thumisile txikombiso txo kari kasi ku kombisa ti to Txizimu kha ti sungi txi thumisa mmidi wona wu wa wumwewo ti to txi wusa m’thu. Alakanya ngu “nyingi” mwendo “mbewu” ya mndonga wo kari. Nyingi ya mndonga yo phawa ha mafuni yi mila se i di kona yi vako mndonga. Mndonga wonewo wu milako ka mbewu yoneyo wu hambana ngutu ni mbewu yi pune. Paulo a thumisile txikombiso txiya kasi kukombisa ti to Txizimu txi nga si kota ku ‘ku ninga mmdi . . . madingano ni ku randa ka txona.’

9. Ngu kuya 1 Vakorinto 15:39-41, ngu kuhi kuhambana a ku kuho ka mimidi?

⁹ Lera 1 Vakorinto 15:39-41. Paulo a wombile ti to Txizimu txi mahile silo si va ni mimidi yo hambana. Ngu txikombiso sihari si ni mazumbelo o hambana, homu ya hambana ni sinyana, sihaka ni sona si ni mazumbelo o hambana. Ene a tshumete e womba ti to nzumani ha wona ku hambana a ku ku ho ka ditambo ni mtxima, a tshumete kambe e womba ti to ka tinyeleti, “kuphanima ka yimwani ka hambana ni ku phanima ka yimwani nyeleti.” Hambiku ti si kotekiko ku ti wona ngu maso va siyentista va womba ti to ku ni tinyeleti ta hombe to bhilivila ni tinyeleti ta tidothonyana, ni tinyeleti ta amarela ti patako ditambo. Paulo a wombile kambe a txi khene: “Ku na ni mimidi ya nzumani ni mimidi ya ha mafuni.” Ti mahisa kutxani toneto? Ha mafuni ku ni mimidi ya nyama nzumani ku ni mimidi ya moya, i ku mimidi ayi tingelozi ti ku nayo.

10. Ava va kuya wuselwa kuya hanya nzumani va wuswa va di ni mimidi yo zumbisa kutxani?

 ¹⁰ Wona ati Paulo a nga tshumela a txi ti womba, ene a ti khene: “Kuwuka ka vafi ni kona ku na mahisa toneto: Kuphaywa mmidi wu wu sinako, ku txi wuka mmidi wu wu si siniko.” I ku tiya mbimo yi m’thu a fako mmidi wakwe wa siya wu tshumela wu maha lithulo. (Gen. 3:19) Se ti mahisa kutxani “ku txi wuka mmidi wu wu si siniko”? Paulo a si womba-wombi ngu vathu va va nga wuswa ve tshumela ve hanya hawa ha mafuni vo fana ni va va nga wuswa ngu Elija, Elixa ni Jesu. Paulo atxi wombawomba ngu va va no wuselwa ku ya hanya nzumani, i ku va va no wuswa ni “mmidi wa moya.”—1 Vak. 15:42-44.

11-12. Jesu a wusilwe ni mmidi wo zumbisa kutxani? Se ngu tihi a ti ti no maheka ngu vasawuleki?

¹¹ Mbimo yi Jesu a nga ti ha mafuni a ti ni mmidi wa nyama kambe mbimo yi a nga wuswa ene a vile “moya wu wu hanyisako” e tshumela eya nzumani. Ngu ha ku fanako Makristu ya ma nga sawulwa ni ona ma na wuswa me ya va sivangwa sa moya. Paulo a txhamusete a txi: “Ngako hi nga ningwa kuambala txifaniso txa m’thu wa mafu, hi na ningwa kambe kuambala txifaniso txa m’thu wule wa kuta ngu nzumani.”—1 Vak. 15:45-49.

¹² Ti ni lisima kambe ku khumbula to Jesu kha wuswa ni mmidi wa nyama. Mbimo yi Paulo a nga txi weta mwomba-wombo wakwe mayelano ni ku wuka ka vafi, ene a txhamusete a txi: “Mmidi ni mnoha kha si na mbi dya thomba ya Mfumo wa Txizimu” nzumani. (1 Vak. 15:50) Vapostoli ni vamwani vasawuleki ni vona va si na ku wuswa ve ya nzumani ni mimidi a yi yi sinako, i ku mimidi ya mnoha ni nyama. Se vona va di na wuswa mbimo yihi? Paulo a txhamusete ti to ku wuswa koneko ku ndi na maheka mbimo yi yi tako, i si nga ti to va ndi na fa ve tshumela ve wuswa ngu mbimo yoneyo. Mbimo yi Paulo a nga bhala 1 Vakorinto, vagondiswa vamwani va ti “fite” , ngu txikombiso mmweyo wawe i ti mpostoli Jakobe. (Mith. 12:1, 2) Vapostoli ni  vasawuleki vamwani ni vona va ndi na “fa.”—1 Vak. 15:6.

13. Ku ndi na wonekisa kutxani ku “wuyani” ka Kristu?

¹³ Jesu ni Paulo va wombawombile ngu mbimo yo sawuleka ngutu, i ku mbimo ya ku wuya ka Kristu. Mbimo yoneyo yi ndi na tikomba ngu ku humelela ka tiyimbi, ku zinginika ka mafu, tinzala ni ku anda ka wubihi ha mafuni. Ha kuwona kuhetiseka ka wuprofeti wuwa kukhukhela ka dilembe da 1914. Ku ni timhaka timwani ta lisima ati ti patekako ka wuprofeti wuwa. Jesu a wombile ti to evhangeli yiya ya Mfumo wa Txizimu yi na huwelelwa “ka dotshe ditiko, kasi kumahwa wufakazi ka yotshe mifumo. Se msana keto, ngu kona ku no va i di magwito.” (Mat. 24:3, 7-14) Paulo a wombile ti to “ku wuyani ka Mkoma” ku ndi nava mbimo ayi ava va nga “fa” va ndi no wuswa ve ya nzumani.—1 Vat. 4:14-16; 1 Vak. 15:23.

14. Ngu tihi ti ti mahekako ngu vasawuleki a va va fako konkuwa?

¹⁴ Makristu a aya ma nga sawulwa ma fako nyamsi ma tekela ku wuswa me ya nzumani. Paulo a yi vekile hakubasani mhaka yiya ka mapswi ya a nga bhala ka 1 Vakorinto 15:51, 52, a ya ma ku: “Hi nga hotshethu hi no fa, aniko hotshethu hi na hinduluswa txiemo. Ngu txikhatianyana txo fana ni kuphanima ka diso, ngu kuvetwa ka mpundu wo gwitisa, nguko kha ditshuri wu na vetwa mpundu.” Mapswi ya Paulo ma hetiseka konkuwa. Mbimo yi vasawuleki va wuswako vanathu vonevo va Kristu va nava ni litsako la hombe, vona va na “zumba nayo yotshe mbimo.”—1 Vat. 4:17.

15. Ngu wuhi mthumo wu no ya mahwa ngu va va rinzelako ku txitxwa “ngu ku phanima ka diso”?

¹⁵ Bhiblia yi womba ti to ngu wuhi mthumo wu no ya mahwa nzumani ngu va va no txitxwa  “ngu ku phanima ka diso.” Jesu a va gela tiya: ka wule a xulako ka wule a no veketa mithumo yangu kala magwito ni na mninga mtamo wa kufuma matiko, Se a na ma dyisa ngu ndonga ya simbi ya wukoma, e ma fayetela nga tikhadi ta dibumba, nga tiya nani ni nga ningiswa tona ngu tate wangu.”(Mtu. 2:26, 27) Vona va na engisa mkongomiso wa mthangeli wawe mbimo yi va no dyisa matiko ngu ndonga ya simbi.—Mtu. 19:11-15.

16. Hahanze ka vasawuleki mba mani a va ni vona va no xula lifo?

¹⁶ Ti ha kubasani ti to vasawuleki va na xula lifo. (1 Vak. 15:54-57) Vasawuleki va nava ni mtamo wo fuvisa wubihi wotshe hamafuni, ngu mbimo ya yimbi ya Armagedhoni. Timiliyoni ta Makristu ni tona ti na huluka “kuxanisekani ka hombe” ti bela ka mafu a maphya. (Mtu. 7:14) Vathu vonevo va no huluka va na wona kuxulwa ka lifo, mbimo yi tibhiliyoni ta vathu ava va nga fa kale va no wuswa. Alakanya ngu litsako li hi no ta lipfa ngu mbimo yoneyo! (Mith. 24:15) A va va no thembeka ka Jehovha va na xula lifo ali hi li manako ngu kona ha ka txionho txa Adhamu. Vona va na hanya ngu ha ku si ngako ni magwito.

17. Ngu kuya ngu dibhuku da 1 Vakorinto 15:58, ngu tihi a ti hi fanelako kutimaha konkuwa?

¹⁷ Hotshethu hi fanete hi bonga mapswi o tsanisa a ya Paulo a nga bhalela Vakorinto, mayelano ni wuswa ka vakufa. Hi ni sivangelo so tala so engisa, ati Paulo a nga hi kuzeta, to hi maha totshe ti hi nga tikotako ka “mthumo wa Mkoma.” (Lera 1 Vakorinto 15:58.) Ngako hi txi simama hi di thembekile ka mthumo wo txhumayela hi nava hi di lungekile ku ta amukela themba yo tsana ya mbimo yi yi tako. Wumangwana wonewo wu nava i di wo tsakisa ngutu ni ku xamatisa. Wona wu na ta tiveka hakubasani ti to mthumo wu hi wu mahako konku hi thumela Mkoma hi nga wa mahala.