1. Ngu kutxani vafana i di thomba dibanzani?

ANU vafana, ku ni to tala ati mi nga ti mahako dibanzani. Wungi wanu mi ngadi ni mtamo wa wungi. (Mav. 20:29) Anu mi thomba dibanzani. Ti nga maha u di yi rinzete mbimo yi u no ta sawulwa ti to u thuma kota dilanda da wuthumeli. Hambiketo, u nga tipfa nga vamwani va kuwona u ti ngadi fanyana ni ku khu na kusikota kumaha mthumo wa lisima. Hambiku u ku ngadi fanyana tiho ti u nga ti mahako ti to u thembeka dibanzani.

2. Hi na bhula ngu txani ka gondo yiya?

² Ka gondo yiya hi na bhula ngu ti ti nga humelela ka wutomi wa Dhavhidha. Hi na tshumela hi bhulanyana ngu ti ti nga humelela Asa ni Josafati, i nga ti vakoma va Judha. Hi na bhula ngu sikarato si va nga manana naso ni nzila yi va nga wonisa naso ngu yona. Hi na tshumela hi wona to anu vafana mi nga gonda txani ka sikombiso sawe.

3. Ngu yihi nzila yimwani ayi vafana va vhunako ngu yona vo kumba dibanzani?

³ Mbimo yi Dhavhidha i nga ti ngadi mfana a gondile kumaha mithumo ayi yi nga ti tsakelwa ngu vamwani. Ti hakubasani ti to ene i ti m’thu wa moya, ni ku a sakulete kuva mtxhayi  wa mnene, a tshumete e thumisa wusikoti wonewo ti to e vhuna mkoma Sawule awu a nga ti sawutwe ngu Txizimu. (1 Sam. 16:16, 23) Anu vafana, ina mi ti karatela kuziva mithumo ayi yi no vhuna vamwani dibanzani? Mtalo wanu ma maha toneto. Ngu txikombiso, ma vhuna vanathu ava va nga kula ngu tanga kuthumisa matablete awe ni simwani sithumiswa sa eletroniko kasi ku ve ti mahela gondo yawe ni kululamisela mitshangano. Aku mi nga sakulela kuziva mithumo yoneyo ma vhuna vo kumba dibanzani.

4. Kufana ni Dhavhidha, ngu tihi tifanelo ati vafana va nga ti sakulelako? (Wona mfota wa kapa.)

⁴ Dhavhidha mbimo yotshe a ti thembeka. Ngu txikombiso i di ngadi fanyana, a khatalete tinvuta ta tate wakwe. Eto ti si hehuki. Ku ni mbimo yi a nga gela tiya mkoma Sawule: “Txithumi txako txi ti ti dyisa tinvuta ta tate wa txona; se ku txi ta ngonyamo mwendo ursu yi ta ñola nvuta ka mtxhambi, se ani ni ti huma ni yi tutumisa, ni yi daya, ni namuruta txifuyo mkanani ka yona.” (1 Sam. 17:34, 35) Dhavhidha a txi ti ziva ti to a ndi na ti xamulela ka tate wakwe ngu nzila yi a nga txi xayisa ngu yona tinvuta, ngu toneto a ti vhikete. Anu vaphya mi nga etetela txikombiso txa Dhavhidha ngu ku wu maha kwati mthumo wu mi ningwako dibanzani.

5. Ngu kuya ngu dibhuku da Masalmo 25:14, nji txani txi lisima atxi vafana va nga txi mahako?

⁵ Mbimo yi Dhavhidha i nga ti mphya a sakulete wuxaka wo tsana ni Jehovha. Wuxaka wonewo i ti wa lisima ngutu kupinda txibindi mwendo wusikoti wu a nga ti nawo wo txhaya txitende. Dhavhidha a si woni Jehovha kota Txizimu txakwe dwe, kambe kota mngana wakwe. (Lera Masalmo 25:14.) Anu vafana, txa lisima atxi mi nga txi mahako ngu tsanisa wungana wanu ni Jehovha, se eto ti na mi maha mi mana malungelo dibanzani.

6. Vathu vamwani va txi mu wona njani Dhavhidha?

⁶ Vathu vamwani va txi mu eyisa Dhavhidha. Ngu txikombiso, mbimo yi a nga tiningela ku yalwa ni Goliya mkoma Sawule a zamile ku mu thindekisa ngu ku mu gela tiya: “U ngadi m’dotho.” (1 Sam. 17:31-33) Makhatoni Eliyabhe a lumbetile Dhavhidha a txi khene a ni maje-jeve. (1 Sam. 17:26-30) Hambiketo Jehovha a si woni Dhavhidha kota m’thu wa majeve-jeve. Ene a txi mu ziva kwati. Aku Dhavhidha a nga ti themba ti to  Jehovha a ndi na mu ninga mtamo ene a xute Goliya.—1 Sam. 17:45, 48-51.

7. Vafana va nga gonda txani ka Dhavhidha?

⁷ Anu vafana mi nga gonda txani ka txikombiso txa Dhavhidha? Mi nga gonda ti to ti lava mi timisela. Ti nga karata ku m’thu awu a nga kuwona u txi kula e kholwa ti to se u kute. Hambiketo, tsaniseka ti to Jehovha kha woni tanga. Ene wa kuziwa kwati ni ti u nga tikotako kutimaha. (1 Sam. 16:7) Tsanisa wuxaka wako ni nene. Dhavhidha a mahile toneto ngu kuwonisisa mithumo ya Jehovha. Ene a gondile to tala ngu Jehovha ka mtumbuluko. (Mas. 8:3, 4; 139:14; Var. 1:20) Timwani ati u nga ti mahako ngu kombela Jehovha e kuninga mtamo. Ngu txikombiso u nga maha txani ngako vagondi kuloni va txi kuxovetela nguku u ku Fakazi ya Jehovha. Ngako eto ti txi maheka, kombela Jehovha ti to e kuvhuna u wonisana ni txikarato txonetxo. Tshumela u thumisa txialakanyiso txa mu ka Bhiblia, ka mabhuku athu ni ka mavhidhiyo. Mbimo yi u wonako txivhuno txa Jehovha txo u kota kulwisana ni txikarato u na ya u mu themba ngutu. I si ngeto dwe, mbimo yi u yako u themba ngutu Jehovha, vamwani ni vona va na kuthemba.

8-9. Nji txani txi nga vhuna Dhavhidha e timisela kala ku za e fuma. Vanathu va i ku ngadi vafana va nga gonda txani ka Dhavhidha?

⁸ Wona txikarato tximwani a txi Dhavhidha a nga wonisana natxo. Msana ka malembe o tala a di sawutwe kota mkoma ti lavile a rinzela malembe asi se khata kufuma Judha. (1 Sam. 16:13; 2 Sam. 2:3, 4) Ngu tihi a nga ti ti maha ngu mbimo yoneyo? Hahanze ko khutarela mawoko ngu konaha ko hetwa mtamo, ene a ti veka mapimo ka ti a nga txi ti kota. Ngu txikombiso, hambiku a nga ti kubaramani khe ka ditiko da Vafilista, ene a londote mkhanjo wule ti to e lwela vathu va Txizimu. Ngu toneto, ene a vhikete ditiko da Judha.—1 Sam. 27:1-12.

⁹ Anu vanathu mi ku ngadi vafana mi nga gonda txani ka Dhavhidha? Thumisani mkhanjo wu mi ku navo ti to mi thumela vanathu. Wona txikombiso txa mwanathu awu a dhanwako ku i Ricardo. * Mbimo yi a ngati ni konamu ka 10 wa malembe ene a ti ni makungo o thuma kota nyaphandule wa mbimo yotshe. Kambe madhota ma mu gete ti to khasi kulungekela. Hahanze ko godhola e swireka, Ricardo a simamile e hiseka ka mthumo wo txhumayela. Ene a womba tiya: “Ni txi wona ti ni ngati ngu tona msana ni ti woni to ti txi lava ni simama ni kula ngu didhawa na moya. Ni vekile mapimo ko tshukwatisa wusikoti wo maha maendo o wuyela. Ni tshumete ni tsimbitisa gondo yangu yo khata ya Bhiblia. Aku ni nga txi hiseka ko mtxhumayela ni xute dizowa.” Konkuwa Ricardo a thuma kota nyaphandule wa mbimo yotshe ni kuthuma kota dilanda da wuthumeli.

10. Ngu ti hi ti Dhavhidha a nga maha asi si maha txisungo txa lisima?

¹⁰ A hi bhule ngu mhaka yimwani ayi yi nga humelela Dhavhidha. Mbimo yi va nga ti kubaramani, ditshiku dimwani va khukhile ve ya yimbini. Se valala va sate ve handa silo sawe kumweko ni vasikati vawe ti to ve ya va maha sibotxhwa. Aku Dhavhidha i ngati disotxhwa adi di ngati ni wusikoti a di pimisile ti to i tshuku ni londisa valala ni ya honyola silo ni vasikati vathu, a si lavi txivhuno. Hahanze keto a kombete txivhuno ka Jehovha. Ngu kuvhunwa ngu mphaxeli awu a ngati dhanwako ku i Abhiyatari a wotisile tiya ka Jehovha: “Ina ni nga wu londeta mtxawa wuwa wa masotxhwa  kani?” Jehovha a kombisile ti to a ndi na vhuna Dhavhidha ni ku a ndi na humelela. (1 Sam. 30:7-10) Anu vanathu mi ku ngadi vafana mi nga gonda txani ka mhaka yiya?

11. U nga maha txani u si se maha sisungo?

¹¹ U si se maha txisungo kombela txivhuno. Bhula ni vaveleki vako. U nga tshumela u mana sialakanyiso sa sinene ngu kubhula ni madhota. Jehovha wa ma themba, se nawe u nga ma themba. Jehovha a wona vanathu vava i di “sihiwa” ka dibanza. (Vaef. 4:8) Awe u nga wuyelwa ngu kuetetela likholo lawe ni kuengisa sialakanyiso sawe. Konkuwa he wone to u nga gonda txani ka Mkoma Asa.

12. Ngu tihi tifanelo ati Asa a nga ti nato mbimo yi a nga khata kufuma?

¹² Mbimo yi Asa i nga ti ngadi fanyana i ti m’thu wa kutiveka hahatshi ni txibindi. Ngu txikombiso, mbimo yi a nga vhaleta tate wakwe Abhiya ene a mahile ditima do fuvisa wukhozeli wa makuhu. Ene a tshumete e “ruma va ka Judha ku ve lava MKOMA Txizimu txa vatate vawe, ni kuwonisisa sirumo ni sileleto sa txona.” (2 Mak. 14:1-7) Ni ku mbimo yi Zera wa Etiyopiya a nga dhumela Judha a di ni 1.000.000 wa masotxhwa, ngu wutxhari Asa a kombete txivhuno ka Jehovha e womba tiya: “MKOMA, kha ngaho awu a kotako kuvhuna vathu va vo pwata mtamo, hi vhune MKOMA Txizimu txathu, nguko hi thembile awe.” Mapswi yawa ma komba ti to ene a txi themba ti to Jehovha a ndi na hulukisa vathu vakwe. Ene a ti themba Tate wakwe wa nzumani. Kota wuyelo “MKOMA a to dayela va Etiyopiya.”—2 Mak. 14:8-12.

13. Ngu tihi ati ti nga humelela Asa?

¹³ Ti hakubasani ti to kulwa ni 1.000.000 wa masotxhwa ti si hehuki, kambe Asa a xute. Hambiketo mbimo yi a nga dhumelwa ngu mkoma Bhahasa i ngati mkoma wa Israyeli awu i ngati m’bihi ene kha kombela txivhuno ka Jehovha. Ene a kombete txivhuno ka mkoma wa Siriya. Eto ti mu betile ha txibeheni. Ngu kuthumisa mprofeti Hanani, Jehovha a gete tiya Asa: “U themba mfumeli wa Siriya, khu thembi MKOMA Txizimu txako, ngu toneto mabutho a mfumeli wa Siriya ma hulukile mawokoni kwako.” Phela, kukhukhela koneho Asa a vile wa tiyimbi. (2 Mak. 16:7, 9; 1 Vafu. 15:32) Hi gonda txani?

14. Ngu kuya ngu 1 Timoti 4:12, ku na maheka txani u txi themba Jehovha?

 ¹⁴ Simama u tiveka hahatshi ni kuthemba Jehovha. Mbimo yi u nga bhabhatiswa u kombisile ti to likholo lako li tsani ni ku wa themba Jehovha. Jehovha a ku ningile lungelo yo u pateka ka mwaya wakwe, se to lava u simama u m’themba. Ti nga woneka nga ta hehuka kuthemba Jehovha u txi maha sisungo sa hombe. Kambe ina wa kombisa ti to wa themba Jehovha u txi maha sisungo sa sidotho. Ti ni lisima kuthemba Jehovha mbimo yi u mahako sisungo mayelano ni misakano, mthumo ni ti u no timaha ka wutomi. U nga thembe wutxhari wako. Hahanze keto, thumisa matshina a milayo ya Bhiblia aya ma tsimbitisanako ni txiemo txako. (Mav. 3:5, 6) Ngako u txi maha toneto, Jehovha a na tsaka ni ku vanathu dibanzani va na kuthemba.—Lera 1 Timoti 4:12.

15. Ngu kuya ngu 2 Makronika 18:1-3; 19:2, ngu tihi tiphazamo ati Josafati a nga ti maha?

¹⁵ Hotshethu kha ha hetiseka, se mbimo yimwani u na maha tiphazamo. Eto kha ta fanela kukutsivela kumaha to tala ka mthumo wa Jehovha. He bhule ngu txikombiso ta mkoma Josafati. Ene a ti ni tifanelo ta tinene. I di ngadi m’mphya Josafati a “to lava Txizimu txa tate wakwe e tsimbila ka sirumo sa txona.” Kuengetela keto, ene a rumete tinduna ka madhoropa a Judha ti to ti gondisa vathu mayelano ni Jehovha. (2 Mak. 17:4, 7) Hambiku a ngati ni tifanelo ta tinene mbimo yimwani a txi maha sisungo sa walo. Kota wuyelo ene a kawukilwe ngu muemeli wa Jehovha. (Lera 2 Makronika 18:1-3; 19:2.) Hi nga gonda txani ka matimu yawa?

16. U nga gonda txani ka txikombiso txa Rajeev?

¹⁶ Engisa txialakanyiso. Kota ku u ku ngadi mfana ti nga kukaratela kuthangetisa timhaka ta moya ni kutivekela makungo. Kambe, u nga godholi. Wona ati ti nga mahekela mwanathu awu a dhanwako ku i Rajeev. Ene a womba tiya: “Mbimo yi ni ngati ni kona mu ka 10 wa malembe ni si thangetisi timhaka ta moya. Kufana ni vafana vamwani, ni txi rendera ngu kuya joga bholwa ni kusakana i si nga kuya mitshanganoni.” Nji txani txi nga m’vhuna ti to e txitxa? Didhota do kari di m’ningile txialakanyiso. Rajeev a tshumela a txi khene: “Didhota donedo di ni vhunile ku ni alakanyisisa  ngu ditshina da mlayo adi di ku ka 1 Timoti 4:8.” Ngu kutiveka hahatshi Rajeev a tumete txialakanyiso, se e khata kuthangetisa timhaka ta moya ka wutomi wakwe. Ene a tshumete e womba tiya: “Ni sungile kuthangetisa timhaka ta moya ni ku tivekela makungo. Se ku di pindile malembenyana ni sawutwe ku ni thuma kota dilanda da wuthumeli.”

17. Vanathu ava va nga kula va tipfisa kutxani ngu vanathu ava i ku ngadi vafana?

¹⁷ Anu vafana, vanathu ava va nga kula va tsaka ngu kuthumela Jehovha kumweko ni nanu ngu “wumwewo.” (Zef. 3:9) Vona va kutsakela kuhiseka kwanu, mtamo ni nzila yi mi mahako ngu yona mthumo awu mi ningwako. Vona va mi dhunda ngutu.—1 Joh. 2:14.

18. Nga ha ti nga kombiswa ngu kona ka Mavingu 27:11, Jehovha a tipfisa kutxani ngu va va mu thumelako?

¹⁸ Anu vafana mi nga divaleni ti to Jehovha wa mi dhunda ni ku wa mu themba. Ene a profetile ti to ka masiku a magwito a ndi na va ni mazambi aya ma ndi no m’thumela ngu ku tiningetela. (Mas. 110:1-3) Ene wa ti ziva ti to ma m’dhunda ni ku mi lava ku m’thumela ngu ha mi nga ti kotako ngu kona. Ngu toneto, u nga godholiswe ngu tiphazamo tako ni ta vamwani. Ngako u txi phazama tumela kuololoxwa ni ku ngako u txi kawukwa, ti wone Jehovha a ku kawukako. (Vaheb. 12:6) Hisekela kumaha mthumo awu u ningwako. Kambe, txa lisima ngutu maha ti to Jehovha e ti guleta ngu ngawe.—Lera Mavingu 27:11.