Skip to content

Ndaka u ya ka dijanela da mndani

Txiluvelo ni nguwo yi nga gwimbwa txitimwi ka txona

1922—100 wa malembe msana

1922—100 wa malembe msana

“TXIZIMU txi txi hi ningako kuxula ngu Mkoma wathu Jesu Kristu.” (1 Vak. 15:57) Mapswi yawa ma tshatilwe kota ndimana ya dilembe da 1922, ona ma tsanisile vagondi va Bhiblia ka ti to likholo lawe li ndina hakhelwa. Ka dilembe donedo Jehovha a katekisile vatxhumayeli vonevo vo hiseka. Ene a va katekisile mbimo yi va nga khata kuganja mabhuku awe ni kuthumisa radhiyo kasi kutxhumayela ditshuri. Ka dilembe donedo da 1922, ti ve hakubasani ti to Jehovha a tshumete e katekisa vathu vakwe nguko vagondi vale va Bhiblia va si koti kusengeletana ka mtshangano wa txigava khe Cedar Point, ka didhoropa Ohio, Estados Unidos. Mtshangano wonewo wu ve ni txikuzeto txa hombe ngutu ka vathu va Txizimu kala nyamsi.

“MAWONELO A MANENE”

Txilaveko txa mabhuku txi engetete mbimo yi mthumo wu nga txi anda. Vanathu va Bhetele ya khe Brooklyn va txi maha mabhuku, kambe kasi kumaha makapa a mabhuku oneyo va txi dhependerwa ngu fabrika yimwani. Kupwateka kuwa ka mabhuku ku tekile mitxima se eto ti mahile to mthumo wo txhumayela wu kameka. Mwanathu Rhutherford a wotisile Robert Martin awu i ngati jerenti wa fabrika ayi yi nga txi hi ganjela makapa to ti nga koteka kuganja mabhuku athu kani.

Fabrika yi nga txi maneka ka txitarato txa Concord khe Brooklyn, Estados Unidos

Mwanathu Martin a wombile to i ti “mawonelo a manene, nguko ti ndina lava ve tula fabrika ayi yi ndi nova ni mitxhini yo ganja mabhuku ma huma ma di pelete.” Vanathu va lugarile wukhalo ka txitarato txi txi dhanwako ku i Concord 18 khe Brooklyn ni ku va xavile mitxhini yi yi nga txi laveka.

Kambe hi nga votshe va nga yi tsakela fabrika yiya ya yiphya. Mthangeli wa fabrika yi yi nga txi hi ganjela mabhuku a tile e ya pfuxela fabrika yiya ya yiphya. Se atxi khene: “Ahawa mi ni mitxhini ya yinene ngutu yo ganja mabhuku, kambe hagari kwanu kha ni woni m’thu wo a nga sikota kuthumisa mitxhini yiya kha kwati. Se mndani ka 6 wa mitxima a siya si na gohekela sotshe, mi nava mi di luzile male yanu mahala.”

Mwanathu Martin a wombile tiya: “Eto ti txi woneka nga ditshuri kambe, ati divate ti to ku ni Txizimu atxi txi nga txi hi katekisa mbimo yotshe.” Mwanathu Martin a txi womba ditshuri nguko ngu mbimo ya yidotho fabrika yile yi khatile ku ganja 2.000 wa mabhuku ngu ditshiku.

Vathumi va fabrika va di emile ni mitxhini yawe yo ganja

KUHOKELA VO TALA NGU RADHIYO

Hambi ku va nga txi ganja mabhuku awe vapune, vathu va Txizimu va tumbute nzila yimwani yo txhumayela mahungu a manene i ku kuthumisa txititxhi txa radhiyo. Ngu minova ya Sonto ya 26 ka Fevereiro wa 1922, mwanathu Rutherford a womba-wombile ngu dikhambi do khata ka radhiyo KOG khe Los Angeles, ka didhoropa da California, Estados Unidos. A vekile mwomba-wombo wu wu ku khene: “Timiliyoni ta vathu va va hanyako konku kha ti na mbi fa.”

Kona mu ka 25.000 wa vathu va engisete mwomba-wombo. Vamwani va bhate mapasi ve kombisa ku bonga mwomba-wombo wule wu nga ningelwa ngu radhiyo. Mmweyo wa va va nga bhala mapasi i Willard Ashford a zumbako khe Santa Ana, California. Ene a ndunduzete mwanathu Rutherford ngu mwomba-wombo wule wo tsakisa. Ene a gwitile e womba tiya: “Aku ku nga ti ni vathu vararu vo lwala mtini kwango, hi si nga ni yimwani nzila yo ku engisela ngu yona i si nga ngu radhiyo.”

Ku ningetwe milongoloko yimwani ka mavhiki ya ma nga londisela. Se magwito ka dilembe Muwoneleli a wombile to “kona mu ka 300.000 wa vathu va amukete mahungu a Mfumo ngu radhiyo.”

Aku va nga tsaniswa ngu mihando yile, vagondi va Bhiblia va sungile kuaka nyumba ayi yi ndi no thumiswa kota txititxhi txa radhiyo khe ka txitondolo txa Staten hafuhi ni Bhetele ya Brooklyn. Ka malembe ya ma nga londisela vagondi va Bhiblia va ndina thumisa txititxhi txa WBBR kasi ku hangalasa didungula diya da Mfumo ka vathu vo tala.

“ADV”

Muwoneleli wa 15 ka Junho wa 1922 a zivisile ti to ku ndi na ñolwa mtshangano wa m’ganga khe Cedar Point, Ohio kukhukhela ngu 5 kala 13 ka Setembro wa 1922. Vagondi va Bhiblia va ve ni litsako la hombe mbimo yi va nga txi tsula khe Cedar Point.

Ka mwomba-wombo wakwe wo khata mwanathu Rutherford a gete vaengiseli atxi khene: “Na womba ngu kutsana ti to Mkoma a na . . . katekisa mtshangano wuwa ni kurumela wufakazi awu wu si khali ku wonwa hamafuni kotshe.” Votshe vawomba-wombi va mtshangano wuwa va txi kuzeta mthumo va ku txhumayela ngu kuphinda-phinda.

Dibutho da vathu di engiselako mtshangano khe Cedar Point, Ohio ngu 1922

Se ngu Wazixanu wa 8 ka Setembro kona mu ka 8.000 wa vathu va bete ve tata wukhalo wule wu nga di lungisetwe mtshangano va txi verela ngu maso o bhilivila mwomba-wombo wa mwanathu Rutherford. Vona va txi lava ku ziva txhamuselo ya dipswi di di ku “ADV” adi di nga di bhatwe ka sirambo sawe. Mbimo yi va nga khalahatsha va woni nguwo ya hombe yi di petilwe khe masoni. Se Arthur Claus awu a nga txita ngu Tulsa, ka didhoropa da Oklahoma, Estados Unidos a mani txitulu ka wukhalo wu ti ndi no mu hehukela ku engisa mwomba-wombo nguku ka mbimo yoneyo ku si nga ni makuluna.

“Hi txi engisela kha kwati dipswi ngu dipswi”

Kasi kutsaniseka ti to ku si vi ni sikhulumeta mzumba txitulo wa mtshangano, a zivisile ti to a walo yu a ndi no tumelelwa kukwela eya khe a ngadi kona mwanathu Rutherford. Se ngu ma 9:30 mwanathu Rutherford a khatile mwomba-wombo, wakwe ngu kuwomba mapswi a Jesu ma ku ka Matewu 4:17 aya ma ku khene: “Mfumo wa nzumani wu hokile.” Mbimo yi a nga txi womba-womba ngu nzila yi vathu va no ta amukela ku yona mahungu a Mfumo a wombile tiya: “Jesu apune a wombile to makhatoni ka masiko a magwito ku ndi nava ni kuelula ka vathu vakwe ni kusengeletwa ka va i ku vo thembeka.”

Mwanathu Claus a nga di khalahatshile hafuhi ni ha ku nga txi vekwa kona mwomba-wombo a ti khene: “Hi txi engisela kha kwati dipswi ngu dipswi.” Kambe a sa ti rinzela a khatile kulwala se ti lavile e khukha. Mwanathu Claus a khukhile a sa tsaka nguku a txi ti ziva ti to kha va na mbi mtumelela ku e wuya eta khalahatsha hale a nga di kona.

Msana ka mbimo nyana ene a kalamukile. Ene a womba ti to mbimo yi a nga txi tshumela ka mtshangano a engisile ku txi pekwa manza se e tura moyani. Ene ati sungile ti to hambi ti txo laveka ku e kwela txitimwi ka nyumba a ndi na kwela kasi ku engisela mwomba-wombo wule. Mwanathu Claus a nga ti ni 23 wa malembe ka mbimo yoneyo a mani nzila yo kwela txitimwi ka nyumba. Ene a womba ti to mbimo yi a nga kwela e tshuketela ti mmahile to ‘e pfa kwati mwomba-wombo.’

Kambe mwanathu Claus a si nga ekha, vamwani ka vandoni vakwe va ti kwete ni vona. Mmweyo wa kona i i ti Frank Johnson awu a nga mwotisa to “U ni txigetiana kani?”

Ene a xamute to “Ina! Ni natxo.”

Frank a to khene “awe u xamulo ya mikombelo yango. Wa wona nguwo yile yi nga petwa, yi ni tingoti ti nga sungwa ka sipikiri, se riya nzeve ka mlamuli mbimo yi a no khene ‘huwelela, huwelela,’ wila tingoti tile ta muni.” *

Mwanathu Claus a emile ni mmesa wakwe manzani kumweko ni vamwani, atxi rinzela mbimo yi adi no gelwa ku e wila tingoti tile. Ku sa teka mbimo, mwomba-wombo wa mwanathu Rutherford wu hokite ka txienge txo tsakisa ngutu. Se ngu kutsaka ni ku hiseka ti nga maha mwanathu Rutherford a di kwangute atxi: “Vanani ni likholo ni kuva Tifakazi to thembeka ka Mkoma. Simamani kulwani kala kuza otshe makuhu a Bhabhilona me landulwa. Haxa didungula ha mafuni kotshe. Ditiko dotshe di fanete kuziva ti to Jehovha Njizimu, ni ti to Jesu Kristu i Mfumeli wa vafumeli, ni Mkoma wa vakoma. Ayiya i mbimo ya lisima ka totshe, Mkoma wa fuma. Anu mi vahuweleli va Mkoma. Ngu toneto huwelela, huwelela, huwelela Mkoma ni Mfumo wakwe.”

Mwanathu Claus a womba to a wite dijoke da nguwo adi ni vangana vakwe se nguwo yi txhatxheka kudotho-kudotho kuwoneka mapswi ya ma ku “ADV” (i ku kukomiswa ka dipswi di di ku ‘huwelela’ ngu txingiza). Ku di bhatwe mamwani mapswi aya ma ku “Huwelela Mkoma ni Mfumo.”

MTHUMO WA LISIMA NGUTU

Mtshangano wu wu nga mahwa khe Cedar Point, wu vhuni vanathu kuveka mapimo ka mthumo wo txhumayela mahungu a Mfumo. Se ava va nga ti ni kutiningetela ka kunene va tsakete ngutu kupateka ka wona. Nyaphandule mwani wa Oklahoma, Estados Unidos a wombile to “txigava txi hi nga txi thuma ka txona i ti wukhalo wo hisa sitofu sa makala ni ku wusiwana i ti wa hombe ngutu.” Ene a wombile to makhambi o tala aya vathu va nga txi engisa didungula adi di ku ka dibhuku di dhanwaku ku A Idade de Ouro, va txi dila ngutu. Ene a tshumete e womba tiya: “I ve kateko ku va thavelela.”

Vagondi vale va Bhiblia va pfisisile ti to mapswi ya Jesu ma ku ka dibhuku da Luka 10:2, aya ma ku: “Kuelula nga hombe, aniko sithumi njidotho” i ti a nga txikuleveta. Se ngu magwito ka dilembe vona va di tiemisete ngutu kuhuwelela didungula da Mfumo ha mafuni kotshe.

^ Mbimo yimwani mwanathu Rutherford a txi dhanwa to “Mlamuli” nguku a khala ku thuma kota mlamuli wo sawuleka khe Missouri, Estados Unidos.