Makhatoni ka ma 1940 vaveleki vangu va khatile kugonda ni Tifakazi ta Jehovha. Gondo yoneyo kha ya simama, kambe mame wangu a simamile e amukela marevhista a Muwoneleli ni Khenjemuka. Ngu 1950 ku vile ni mtshangano wa m’ganga awu wu nga mahelwa Nova York, se vaveleki va mina va tumete txirambo txa ti to veya maneka.

Msana ka mtshangano wule, mwanathu Lawrence Jeffries a khatile ku hi endela. Ene a ti lava ku ni vhuna to ni gonda ditshuri. Makhatoni ni si emi nayo ngu ku Tifakazi ta Jehovha ti si beleliko ka ta politika ni kuya wusotxhwani. Ni mgete ti to i di ku votshe va amerikano vo lamba kuya yimbini valala va ndina dhumela ditiko dathu ve di teka. Kambe mwanathu Jeffries ngu ku laphisa mbilu a wombile tiya: “U pimisa ti to ngako votshe va amerikano va txi thumela Jehovha, se valala ve dhumela ditiko u pimisa to Jehovha a ndi na maha txani?” Ati mwanathu Jeffries a nga ni txhamusela mayelano ni mhaka yiya ti ni vhuni kuwona ti to ati ni nga txi ti pimisa ni txo huma hanzila, eto ti ni vhuni to ni tsakela ditshuri.

Ni hetile maora ni maora ni txi lera marevhista Muwoneleli ni Khenjemuka aya mame wa mina a nga ti nawo. Ngu kutsimbila ka mbimo ni tumbute to ati ni nga txi ti gonda i ti ditshuri, se ni tumete gondo ya Bhiblia ni mwanathu Jeffries. Ni tshumete ni khata kuxalela yotshe mitshangano, ditshuri di gwesile mbilu ya mina se ni vile muhuweleli wa mahungu a manene. Makungo angu ma txitxile mbimo yi ni nga tumbula ti to “ditshiku da hombe da Mkoma di hafuhi.” (Zef. 1:14) Hahanze ko veka mapimo a mina ko ya ka sikolwa sa hombe ni ti vekete makungo o vhuna vathu ve gonda ditshuri da mu ka Bhiblia.

Ni hetile sekundariya ngu 13 ka Junho wa 1956, msana ka masiko mararu ni bhabhatisilwe ka  mtshangano wa txigava. Ni si tizivi to ni ndi na mana makatekwa o tala ngu kuva ni di ningetete wutomi wangu ko gonda ni kutshumela ni gondisa vamwani ngu Jehovha.

Ku di pindile 6 wa mitxima ni di bhabhatisilwe, ni vile nyaphandule wa mbimo yotshe. Ministerio do Reino wa Dezembro wa 1956 ngu txingiza a ti ni msungo mhaka awu wu nga txi khene: “Ina u nga vhuneta amu ku ku ni txilaveko txa hombe?” Nani txi pateka ka mhaka yiya. Ni ti lava kuvhuneta amu ku ku ni txilaveko.—Mat. 24:14.

Ni rurile ni ya Edgefield, Carolina do Sul. Dibanza di ni nga ya ka dona di to kova ni mune wa vahuweleli dwe, ni nani hi va mtxhanu wa wona. Hi txi ñola mitshangano ka vharanda ya mwanathu wo kari. Mtxima ni mtxima ni txi heta 100 wa maora ni di ka mthumo wo txhumayela. Ni txi zumba ni di bhisi ni txi thangela ka mthumo wo txhumayela ni kuveka miwomba-wombo dibanzani. Eto ti txi maha ni engetela kugonda ngu Jehovha.

Wamsikati mmwani awu ni nga txi gonda nayo Bhiblia a ti ni eskritoriyo hafuhi ni ha ni nga txi zumba kona. Ene ani ningile txigwaza kasi ku ni mana simaleana so ti hanyisa ngu sona ni kutshumela e hi ninga wukhalo ti to hi wu thumisa kota Nyumba ya Mfumo.

Mwanathu Jolly Jeffries, mwanana wa mwanathu wule ni nga gonda nayo Bhiblia a rurile ngu Brooklyn Nova York e ta thuma kumweko ni nani kota nyaphandule. Hi txi zumba ka nyumba yimweyo ayi hi nga ti lombilwe ngu mwanathu wo kari.

Ka didhoropa da Carolina do Sul ku si holewi bhem, hi txo holiswa madholari mambidi mwendo mararu ngu ditshiku. Ditshiku dimwani ni hetile yotshe male ya mina ni txi xava sakudya ka txitolo txo kari, se mbimo yi ninga huma ngu txitolo mule wamwamna wo kari a ni tete a ta ni wotisa tiya: “Ina wa wu lava mthumo? Na kuholela didholari ngu diora.” Ene ani ningile txigwaza kudingana masiku mararu ni txi basisa ka wukhalo wa wuaki. Ti vile ha kubasani ti to Jehovha a txo ni vhuna kasiku ni simama khe Edgefield. Ngu 1958 ni ti koti kuya ka mtshangano wa m’ganga awu wu nga mahelwa Nova York.

Ka ditshiku da wumbidi da mtshangano ku mahekile timhaka to tsakisa ngutu. Ni zivile Ruby Wadlington, awu a nga txi thuma kota nyaphandule wa mbimo yotshe khe Gallatin ka didhoropa da Tennessee. Aku hi nga ti ni makungo mamwewo o va varumiwa hi patekile ka mtshangano wa va va lavako kuya ka txikolwa txa Gileadhi. Ngu kutsimbila ka mbimo hi khatile kubhalelana mapasi. Dikhambi dimwani ni rambilwe ti to ni ya ka dibanza da khe Gallatin ti to ni ya veka mwomba-wombo. Ni londote mkhanjo wule ti to ni mkombela ku ni mtxhadha. Se ni rurile ni ya ka dibanza da Ruby ni ku hi txhadhile ngu 1959.

Mbimo yi ni nga ti ni 23 wa malembe ni sawutwe kasi kuthuma kota mtshanganisi wa mmidi  wa madhota khe Gallatin. Hi vite dibanza do khata adi mwanathu Charles Thompson a nga di endela kota muwoneleli wa txigava. Ene i ti m’thu wa experiyenti hambi keto a kombete mawonelo angu mayelano ni si laveko sa vanathu ni kulava kuziva ti to vawoneleli vamwani va sigava va txi mahisa kutxani kasi kukhatalela silaveko soneso. Ni gondile kwakwe to ni fanete kumaha siwotiso ni kuxolisisa totshe timhaka na ni sise kumaha txisungo txo kari.

Ngu Maio wa 1964, ni rambilwe kuya ka txikolwa txa Vatxhumayeli va Mfumo atxi txi nga txi teka mtxima wumwewo khe Lansing, Nova York. Vanathu va va nga txi tsimbitisa txikolwa txonetxo wa wusile kutsakela ka mina ko simama ni gonda ni ku kula ngu didhawa da moya.

Ngu Janeiro wa 1965 ani ni msikati wangu Ruby hi rambilwe to hi belela ka mthumo wa wuwoneleli wa txigava. Hi avetwe kuya thuma ka m’ganga wu nga txi khukhela Knoxville Tennessee kala Richmond khe Virgínia. Ku txi pata mabanza a Virgínia do Norte, Kentucky ni Virgínia Ocidental. Ni txi thuma ka mabanza a valande basi, nguko Estados Unidos ku ti ni txisawu-sawu se valande va sa fanela ku manana ni valungo. Vanathu i ti sisiwana se hi gondile kuabana navo asi hi ngati naso. Mwanathu wo kari a nga thuma kota muwoneleli wa txigava ani gete tiya: “Vana mwanawe, u nga beli ka dibanza do kari kota xefe. U nga sikota ku va vhuna ngako va txi kuwona kota mwanawe.”

Dikhambi dimwani hi tiya pfuxela dibanza do kari da didotho, se Ruby a khatile kugonda ni wamsikati a nga ti ni mwanana wa dilembe dimwedo. Aku ka dibanza donedo ku nga singa ni mwanathu wu a ndi no gonda nayo, Ruby a khatile kugonda nayo ngu mapasi. Ka liendo lathu li li nga londisela awule wa msikati a khatile kuta ka yotshe mitshangano, ku di pindile mbimo nyana a bhabhatisilwe. Ngu 1995 ku di pindile 30 wa malembe hi Bhetele ya khe Patterson, dihorana do kari di tete Ruby di ta mlosa, dona i ti mwanana wa wule wamsikati a nga gonda ni Ruby. Dihorana dile ni mwamna wa dona i ti vagondi va turma 100 ya txikolwa txa Gileadhi.

Txigava txa wumbidi txi hi nga thumela ka txona ngu khe Flórida. Ka mbimo yoneyo ti txi lava hi va ni mmovha, se hi wu mani ngu male ya hahatshi. Ka divhiki do khata wu vite ni txikarato kuve se hi siswi hi ti ni male yo wu lungisa. Ni fonete mwanathu wo kari awu ni nga alakanya to a na hi vhuna, ene a rumete mmweyo wa vathumi vakwe ti to e ta lungisa mmovha ni ku kha hi hakhelisa txilo. Ene a to khene “Kha ti lavi u hakela txilo,” a tshumete e hi ninga simaleana. Atxile txi vile txikombiso txa ti to Jehovha wa khatala ngu malanda akwe, se ti hi kuzetile ku hi va ni wuha ka vamwani.

Makhambi otshe ya hi nga txi pfuxela mabanza hi txi zumba mtini ka vanathu, kota wuyelo ni mahile vangana vo tala vavanene. Dimwani ditshiku ni nga txi bhala relatoriyo ya dibanza ka mtxhini wo bhala ngu wona ni yi site ni sa heta. Se mwanana wa 3 wa malembe wa mtini mu hi ngati zumbile kona a sate e bhaletela nyabhale se ni hetile malembe o tala ni txi msakanisa ngu tona tiya.

Ngu 1971, ni amukete dipasi di txi womba ti to ni di fanete kukhukha ni ya va muwoneleli wa m’ganga khe Nova York, hi xamate ngutu. Mbimo yi hi nga rura hi kheya ni to kova ni 34 wa malembe basi. Vanathu va hi amukete, a kheya ni vite wo khata kuva muwoneleli wa m’ganga awu i ku mlande.

Kota muwoneleli wa m’ganga ni txi ti dhunda kugondisa ngu Jehovha otshe magwito ka divhiki da mtshangano wa txigava. Kutala ka vawoneleli va sigava i ti va esperiyente ku ni pala, mmweyo wawe a vekile mwomba-wombo wa bhabhatiso ditshiku di ni nga bhabhatiswa ngu dona. Mmwani wa kona i mwanathu Theodore Jaracz awu a nga gwita e va txiro txa Mmidi wu wu Fumako. Ku ti ni vanathu va experiyenti va nga txi thuma Bhetele ya Brooklyn. Txikombiso txa vanathu vale ni txa va woneleli va sigava, txi ni mahile ni tipfa ni di txhatxhekile ka txiavelo txa mina. Ni ti woni ni pune ti to vanathu vale i ti vadyisi va vanene va engisako dipswi da Txizimu ni kuseketela sengeletano yakwe. Kutiveka hahatshi kwawe kuhehukisile mthumo wangu kota muwoneleli wa m’ganga.

Ngu 1974 Mmidi wu wu fumako wu avete wumwani mtxawa wa vawoneleli va sigava, kasi kuthuma kota vawoneleli va miganga. Se ani ni ti fanete ni tshumela ni ya thuma kota muwoneleli wa txigava, ka dikhambi diya ni ti fanete ni ya thuma Carolina do Sul. Txo tsakisa ngu ti to ka mbimo yile mabanza a valungo ni a valande, se ma txi tumelelwa ku me patana, se eto ti tsakisile ngutu vanathu.

Magwito ka 1976 ni avetwe ku ya thuma ka txigava txa Geórgia hagari ka Atlanta ni Columbus. Kha ni divali ditshiku di ni nga veka mwomba-wombo madilani aha ku nga ti fite mtxhanu wa vanana, va nga hiselwa nyumba. Vaveleki va kona va dawisetwe ngutu aha koza ti nga lava ve ya bhaxara sibhejela. Vanathu vo tala va valungo ni valande, va tsute ve ya pfuxela vaveleki vale va nga ti fetwe ngu vanana vawe. Ni woni to ngu ditshuri vanathu va randana, ni ku lirando lonelo li nga vhuna vathu va Txizimu ve wonisana ni siemo so karata ngutu.

Ngu 1977 hi rambilwe kuya Bhetele ka Brooklyn ti to hi ya khatalela projeto yo kari kudingana mitxima nyana. Mbimo yi projeto yi nga ti hafuhi ni ku gwita, vanathu vambidi va Mmidi wu wu Fumako va tshanganile ni nani ni msikati wangu, ve hi wotisa to mwendo hi txi ti tsakela kusimama hi thuma Bhetele, se athu hi amukete txirambo.

Ni thumile ka Departametu ya mthumo kudingana 24 wa malembe, i ku aha vanathu va thumisanako ni timhaka to karata ni ku tshunganela. Kudingana malembe mmidi wu wu fumako wu ningela sileletelo asi si nga seketelwa ka matshina a milayo a Bhiblia. Vanathu va thumisa sileletelo soneso kasi kukhatalela timhaka toneto to karata ni kutshumela si trenara vawoneleli va sigava, madhota ni vanyaphandule. Sileletelo soneso si vhuni vathu vo tala ti to ve kula ngu didhawa da moya ni kutshumela si tsanisa sengeletano ya Jehovha.

Kukhukhela 1995 kala 2018 ni endete ma Bhetele o tala kota muemeli wa wa mzinda wa mafuni kotshe. Ni txi tshangana ni siro sa komisawu ya mabhetele, vabhetelita ni varumiwa kasi ku va tsanisa ni ku va vhuna kuwonisana ni sikarato si va nga txi wonisana naso. Kota wuyelo, ani ni Ruby hi txi tsaniswa ngu maexperiyensia aya vanathu va nga txi hi kontarela. Ngu txikombiso ngu 2000 hi endete Ruanda, hi gwesekile ngutu ngu kupfa maexperiyensia a ya vanathu ni mwaya wa Bhetele va nga ma hanya, aku dawelwa ka vathu ngu konaha ka txisawu-sawu ngu dilembe da 1994. Ku tala kwawe va luzile maxaka awe. Hambi ku vanathu vale va nga manana ni sikarato so tala va kombisile likholo, themba ni litsako.

Hi ni tanga yi yi pindako 80 wa malembe. Se ni ni 20 wa malembe ni txi thuma kota txiro txa komisawu ya Bhetele ya Estados Unidos. Kha ni khali ku ya ma univhersidhadhe, kambe ni amukete gondo yo guleka ngutu ka Jehovha ni ka sengeletano yakwe. Gondo yoneyo yi ni lulamisete kugondisa vamwani ditshuri da mu ka Bhiblia adi di no va vhuna ngu ha ku si gwitiko. (2 Vak. 3:5; 2 Tim. 2:2) Ni woni to Bhiblia ya vhuna vathu kutshukwatisa wutomi wawe, ni ku va vhuna kutshukwatisa wuxaka wawe ni mvangi wawe Jehovha. (Jak. 4:8) Ani ni Ruby ha simama hi kuzeta vamwani ti to ve ninga lisima lungelo yi va ku nayo yo gonda ngu Jehovha ni kugondisa vamwani ditshuri nguko ku va dilanda da Jehovha i lungelo ya hombe ka totshe.