“Mi nga karatekeni ngu sa ditshiku da mangwana, nguko ditshiku da mangwana di na ni sikarato sa dona.”—MATEWU 6:34.

Tiwomba txani toneto? Kuvilela ka ditshiku ni ditshiku njienge txa wutomi. Kambe u nga engetele mivilelo ya mangwana ka ya nyamsi. Duketa kuhanya da nyamsi basi.

• Txitrese txi nga vanga kuvilela. Duketa tiya: Txo khata, tumela to yimwani mbimo u nge sikoti kwa mbi va ni txitrese. Se, kuheta mbimo u txi zama kumaha ati u no mbi u ti kota, ti no engetela txitrese. Txa wumbidi, u nga divali ti to mbimo yo tala ati ti ku vilelisako ngutu nem ti na mbi humelela.

“Wuzivi wu wu tako ngu txitimwi, kukhata wu . . . ni wunene.”—JAKOBE 3:17.

Tiwomba txani toneto? U nga timahe mathuma totshe. U nga emeli to awe u nga maha maha totshe, futhi ziva to vamwani ni vona mbathu kufana ni nawe.

• Dinganisela, maha ati u no tikota, ziva ti to tiho ati u ti tandako, u txi khumbula to ni vamwani va ti tanda. U txi maha toneto, u na hungula txitrese txako ni txa vamwani. Eto ti tshukwatisa wukhalo wu u ku ka wona, ni ku makhambi o tala timhaka ti na kutsimbilela kwati. Dhunda kusakana. U txiseka, hambi to maha ti sa tsimbila kwati, u hungula kukarateka ni ku u na tipfa kwati.

“Awule wa moya wo ziza m’thu wa mapimo.”—MAVINGU 17:27.

Tiwomba txani toneto? Phela kujujeka mapimo ti nga kumaha u si pimisi kwati. Se, wa so thutha.

• Wona atxi txi ku vangelako txitrese se u wona ati awe u mahako ti txi humelela toneto. Ngu txikombiso, mbimo yi u nga va ni txitrese, ku ve yahi mapimo ako, matipfelo ni ti u nga maha ka mbimo yoneyo. U txi ziva ati u mahako u di ni txitrese, u na si kota kuwonisana natxo ngu nzila ya yinene. Tshumela u alakanya ngu ti to u nga si gumisisa kutxani silo si si kuvangelako txitrese ka wutomi wako. Ngako u txi tandeka, zama ku si pumba. U nga maha toneto ngu kutshukwatisa mithumo ni mbimo yako.

• Duketa kuwona timhaka ngu nzila yimwani. Atxi awe txi kuvangelako txitrese ti nga maha vamwani txi si va vangeli. Se kutxitxa mawonelo ako ti nga vhuna. Wona timhaka tiraru ati nga kuvhunako:

  1. U nga tutumeli kupimisela to biha vamwani. Ngu txikombiso, alakanya u di fote ka wukhalo, se m’thu wo kari e kundaka e ya masoni, ti nga maha u nyenyezeka ngu kupimisa to kha zivi. Hahanze ko nyenyezeka, ngu kutxani u si duketi kupimisa timwani!

  2. Wona ati i ku ta tinene ka mhaka yoneyo. Ngu txikombiso, ti nga maha ti txi lava u ema u swela ha bhixani sibhejela mwendo txititxhini ka maganune. Ti nge woneki ti txi swela ngako u txi ta u lera txo kari, u ta u txi maha to kari mwendo kulera mamesaje.

  3. Ziva kwati txikarato. Ti wotise tiya: ‘Ina mhaka yiya yi na va ya hombe mangwana mwendo divhiki ditako?’ Ziva kuhambanisa mhaka ya yidotho ni mhaka ya hombe.

“Totshe ti na mahwe ngu fanelo ni mlayo.”—1 VAKORINTO 14:40.

Tiwomba txani toneto? Duketa kwa mbi vhinganyisela silo ka wutomi wako.

• Ha tidhunda to silo si zumba si di khalekile ka wutomi wathu. Tximwani atxi txi nga mahako si si zumbiseki, ni ku hi va ni txitrese, ngu va ni mihoni. Mihoni yi nga maha to u sengeletela mithumo. Hi nga duketa ti ti londiselako.

  1. Timahele txiemiso txa mathumelo, u gwita u txi londisela.

  2. Wonisisa to nji txani txi ku mahako u va ni mihoni u tshumela u txi lulamisa.

“I txhuko dianza dimwedo do tala ngu kuthutha [kuhumula, NM] kupinda manza mambidi o tala ngu mthumo ni kuxaniseka ka moya.”—EKLEZIYASTE 4:6.

Tiwomba txani toneto? Vathu vo mbi gwenta kukhalahatsha, kha va si koti kuwona wuyelo ya “manza [awe a] mambidi o tala ngu mthumo.” Vona kha va na mbimo nem mtamo wo dya asi va thumako.

• Vana ni mawonelo a manene ngu mthumo ni male. Kuva ni male kha ti wombi to u na mana litsako mwendo u si ve ni txitrese. Ngu ditshuri kuhumelela to hambana. Ekleziyaste 5:12 yi womba tiya: “Kukhura ka nyatithombe ka mpwatisa wukohe.” Ngu toneto, duketa kutsaka ngu si u ku naso.

• Tivekele mbimo yo humula. U nga hungula txitrese ngu kumaha ati ti ku tsakisako. Kambe ku lava u ti wonela: Kuhungala ngu kuxalela TV, ti nga maha ti si kuvhuni kuthavisa txitrese.

• Dinganisela u txi thumisa mitxhini ya ngweno. Vayilela kuzumba ni fone manzani u txi wona mamesaje ni kubhula ngu internet. Ngako ti si sungi, u nga lere ma email ya mthumo i si nga ngu mbimo ya mthumo.

‘Ku ti toloveta ka mithumo ya mmidi ka vhuna.’—1 TIMOTI 4:8.

Tiwomba txani toneto? Kutolovela kutxhukumisa mmidi ti ninga dihanyo da dinene.

• Vana ni mikhuva yi yi vhunako. Kutxhukumisa mmidi ti nga kumaha u tsaka ni kuvhuna mmidi wako ti to wu lwisana ni txitrese. Dyana sakudya sa dihanyo, u vayilela kuzumba mbimo yo lapha u sa dya. Ndinene kuhumula mbimo yo enela.

• Vayilela “tinzila” ti ti ku ni phango to gumisa txitrese, to fana ni kudhaha, mwendo kusela ngutu. Phela kudhaha ni kusela ngutu ku nga hoka mbimo yi ku no hoxota dihanyo dako ni ku kuhetela male. Eyo mbimo txitrese txi no engetela.

• I di ti to txitrese txa kupeka ngutu, tsula txipertani. U nga ve ni tingana to ya ka vadhokodhela.

“Sawula ati i ku ta tinene ngutu.”—VAFILIPIYA 1:10.

Tiwomba txani toneto? Khalahatsha u wonisisa ati u fanelako kukhata ngu tona u maha.

• Bhala mxaxamelo wa mithumo ngu kuya ngu lisima la yona. Atiya ti na kuvhuna kuwonisisa mithumo ya lisima, se u na kota kuwona to ngu yihi u nga yi mahako ngu mbimo yimwani, u kombela vamwani mwendo ku yi leka.

• Ku txi guma divhiki, bhala ati u nga yi thumisisa tona mbimo yako. Se wonisisa tinzila to yi thumisa kwati. U txi zumba u txi wonisisa ati u yi thumisisako tona mbimo yako, u na mbi talelwa ngu mithumo.

• Veka mbimo yo humula. Hambi i si nga ya boti, kuhumulanyana ti nga kuvhuna ku u mana mtamo ni kuhungula txitrese.

“Kuvilela ka mbiluni ka gomisa m’thu, kambe mapswi a manene ma m’tsakisa.”—MAVINGU 12:25.

Tiwomba txani toneto? Mapswi a manene a vathu vamwani ma nga kuvhuna to u tipfa u txi tshukwala.

• Bhula ni wu u mthembako ti to wa pfisisa ati u ti pfisako tona. Ene a nga kuvhuna to u wona timhaka ngu nzila yimwani ni ku kuninga mawonelo o nem u sa ma pimisa. Futhi hambi kuphofula ati u ku nato u nga tipfa u di pepile.

• Kombela kuvhunwa. Ti ngo txani u kombela m’thu e kuvhuna mithumo mwendo u yi leka yi thumwa ngu vamwani?

• U txi thuka u jujwa mapimo ngu wu u thumako nayo, lava nzila yo tshukwatisa mhaka. U nga maha toneto ngu ku m’txhamusela kha kwati ati u tipfisako tona. (Mavingu 17:27) Ngako ti txi tanda, u nga duketa kuvayilela ku mi manana-manana ngutu.

“Va katekile ava i ku sisiwana moyani, nguko Mfumo wa nzumani mbwawe!”—MATEWU 5:3

Tiwomba txani toneto? Aku hi ku vathu, ku va ni sakudya, so ambala ni wukhalo wo zumba kha ta enela. Hi ni txilaveko txa moya. Ti to hi mana litsako, ti lava hi tumela to hi nayo nzala ya moya hi tshumela hi yi khatalela.

• Mkombelo wu nga vhuna ngutu. Bhiblia yi khene: ‘Veka masoni ka Txizimu kotshe kukarateka kwaku, nguko txona txa kukhatalela.’ (1 Pedro 5:7) Mkombelo ni kualakanyisisa ku nga kuninga kudikha ka mbilu.—Vafilipiya 4:6, 7.

• Lera asi si no kuvhuna kutshuketa ka Txizimu. Matshina aya ma nga kombiswa ka direvhista diya nga mu ka Bhiblia, aya ma nga bhalelwa ti to me enelisa txilaveko txathu txa moya. Bhiblia yi nga hi vhuna to hi mana “wutxhari wa wunene ni kupfisisa.” (Mavingu 3:21) Ti ngo txani u ti mahela makungo o lera Bhiblia? U txo khata ngu dibhuku da Mavingu, ti nga kutsakisa.