1, 2. a) Ngu ku txani Tifakazi ta Jehovha ti txi hambana ni wukhongeli wumwane? b) Hi na bhula ngu txani ka msungo mhaka wuwa ni wu wu londiselako?

AKU wukhongeli wo tala ti ku ni vathangeli, vathu va talisa ku wotisa Tifakazi ta Jehovha va txi: “I mani mthangeli wanu?” Kha hi thavi kuwomba ti to kha hi na mthangeli awu i ku m’thu wo mbi hetiseka. Mthangeli wathu i Jesu Kristu. Ene a engisa Tate wakwe Jehovha awu i ku mthangeli wakwe.—Matewu 23:10.

² Kambe nyamsi ku ni mtxawa wumwewo awu wu dhanwako ku “txithumi txo thembeka ni txa wutxhari” awu wu thangelako vathu va Txizimu ha mafuni. (Matewu 24:45) Ka msungo wuwa ni wu wu londiselako hi na bhula ngu silo siraru asi si hi tsanisekisako ti to Jehovha wa kongomisa vathu vakwe ngu kuthumisa Mwanana wakwe. Hambiku Jehovha a nga thumisa vathu ti to ve thangela vathu vakwe, kambe ene ngene i ku mthangeli wa ditshuri awu a kongomisako vathu vakwe.—Isaya 58:11.

3. Nji txani txi nga vhuna Mosi ti to e kota kuthangela vathu va ka Israeli?

³ Moya wo sawuleka wu zumbile txitimwi ka vaemeli va Txizimu. Txizimu txi sawute Mosi ti to e thangela Vaisraeli. Nji  txani txi nga m’vhuna ti to e kota ku khatalela txiavelo txonetxo txa lisima? Jehovha a ningile Mosi “Moya wakwe wo sawuleka”. (Lera Isaya 63:11-14.) Hi nga womba ti to i Jehovha a kongomisako vathu vakwe nguko a thumisile moya wakwe wo sawuleka ti to e vhuna Mosi.

4. Mosi ati kombisile ngu nzila yihi ti to a ti ni moya wa Txizimu? (Wona mfota wu wu ku makhatoni.)

⁴ Ina vathu va tiwoni ti to Mosi a ti ni moya wa Txizimu? Ina! Moya wo sawuleka wa Jehovha wu vhuni Mosi ti to e maha sidiwukiso ni ku zivisa ditina da Txizimu ka Faro mkoma wa Egipta. (Eksodha 7:1-3) Moya wonewo wu tshumete wu m’vhuna ti to eva ni lidhundo ni ku laphisa mbilu. Ene a ti hambanile ngutu ni vathangeli vamwane ava va nga txi thangela vathu ngu nzila ya tshofu! (Eksodha 5:2, 6-9) Eto ti ti vekile hakubasani ti to Jehovha ngene a nga ti sawute Mosi ti to e thangela vathu vakwe.

5. Mba mani vamwane ava Jehovha a nga va ninga moya wakwe wo sawuleka?

⁵ Mba mani vamwane ava Jehovha a nga va ninga moya wakwe ti to ve thangela vathu vakwe? Bhiblia yi womba tiya: “Joxuwa mwana Nune, a to tala ngu moya wa wuzivi.” (Dheuteronome 34:9) “Aniko moya wa MKOMA wu to ta ka Gidhiyoni.” (Valamuli 6:34) Ni ku “moya wa MKOMA wu to zumba ka Dhavhidha”. (1 Samueli 16:13) Vona va ti themba moya wo basa wa Txizimu ti to wu va vhuna kumaha totshe ati va nga ti si na ku tikota kumaha ngu mtamo wawe. (Joxuwa 11:16, 17; Valamuli 7:7, 22; 1 Samueli 17:37, 50) I Jehovha awu a nga va ninga mtamo wo maha simaho sa hombe, ni ku ngene basi a fanelwako ngu kudhumiswa.

6. Ngu ku txani Jehovha a nga ti lava ti to vathu vakwe ve xonipha vathangeli ava a nga ti va vekile ani Israeli?

⁶ Ngu tihi ti Vaisraeli va nga ti fanete ku timaha mbimo yi va nga wona ti to moya wa Txizimu wu ti zumbile ka Mosi, Joxuwa, Gidhiyoni, ni Dhavhidha? Vona va ti fanete ku va xonipha. Mbimo yi vathu va nga khata ku ngungurukela Mosi, Jehovha a ti khene: “Kasi vathu vava, ngu yihi mbimo yi va no gwita ngu yona ku ni kanyisa kani?” (Mitengo 14:2, 11) Ngu ditshuri Jehovha a sawute vavamna vonevo ti to ve kongomisa vathu vakwe. Mbimo yi va nga ti va engisa, vona va ti londetela Jehovha kota Mthangeli wawe.

7. Tingelozi ti mu vhunisile ku txani Mosi?

⁷ Tingelozi ti vhuni vaemeli va Txizimu. (Lera Vahebheru 1:14.) Txizimu txi thumisile tingelozi ti to ti kongomisa Mosi. Ka dikhambi do khata, ngelozi yimweyo yi ‘humelete txipoponi’ mwendo ka txitinga, ni ku yi mu ningile txiavelo txo khulula Vaisraeli ni ku vathangela. (Mithumo 7:35) Da wumbidi, Txizimu txi thumisile tingelozi ti to ti ninga Mosi milayo ni sileleto kasiku  e gondisa Vaisraeli. (Vagalatiya 3:19) Da wuraru, Jehovha a m’gete tiya: “Thangela vathu, u txi ya ahawa ni nga ku leleta kona. Ngelozi yangu yi na thangela masoni kwako.” (Eksodha 32:34) Bhiblia kha yi wombi ti to Vaisraeli va woni ngelozi yi txi maha timhaka toneto. Kambe ka nzila yi Mosi a nga gondisa ni ku kongomisa ngu yona, yi ti vekile ha kubasani ti to a vhunilwe ngu tingelozi.

8. Tingelozi ti mu vhunisile ku txani Joxuwa ni Ezekiya?

⁸ Mba mani vamwane ava va nga vhunwa ngu tingelozi? Bhiblia yi wombile ti to “mthangeli wa dibutho da yimbi ya MKOMA,” i ku ngelozi, yi vhuni Joxuwa ti to e xula ka yimbi yo lwa ni Vakanana. (Joxuwa 5:13-15; 6:2, 21) Ngu msana, mbimo yi Mkoma Ezekiya a nga thangela vathu va Txizimu, dibutho da Vaasiriya di zamile kulovisa Jerusalema. Kambe ngu wusiku wumwewo basi, “ngelozi ya MKOMA yi date vavamna va . . . 185.000.”—2 Vafumeli 19:35.

9. Hambiku vaemeli va Txizimu va nga ti sa hetiseka, ngu tihi ti Vaisraeli va nga ti ti tiemisete ku timaha?

⁹ Phela tingelozi ti hetisekile. Kambe vavamna va nga vhunwa ngu tona va ti sa hetiseka. Ngu txikombiso, dikhambi dimwane Mosi kha dhumisa Jehovha. (Mitengo 20:12) Joxuwa kha wotisa Txizimu ati a nga ti fanete ku timaha mbimo yi va nga ti lava kumaha txitumelelano kumweko ni va Gidhiyoni. (Joxuwa 9:14, 15) Mbimo yimwane Ezekiya a khatile kurwala makata. (2 Matimu 32:25, 26) Hambiku vavamna vonevo va nga ti sa hetiseka, Vaisraeli va ti tiemisete kulondetela vathangeli vonevo. Vona va tiwoni ti to Jehovha ngene a thumisako tingelozi ti to ti seketela vavamna vonevo. Ngu ditshuri Jehovha wa thangela vathu vakwe.

10. Mosi a ti kombisile ngu nzila yihi ti to a txi kongomiswa ngu Dipswi da Txizimu?

¹⁰ Vaemeli va Txizimu va ti kongomiswa ngu Dipswi da Txizimu. Bhiblia yi womba ti to Mlayo wu wu nga ningwa Vaisraeli i “ti Mlayo wa Mosi”. (1 Vafumeli 2:3) Kambe Bhiblia yi ti veka ha kubasani ti to Jehovha ngene basi wu a nganinga Mlayo ditiko da Israeli. Ni ku Mosi ati fanete ku wu engisa. (2 Matimu 34:14) Ngu txikombiso, msana kova Jehovha a di m’gete nzila yi a nga ti fanete kuakisa tona dithepele, “Mosi a to maha totsheto, madingano ni ti MKOMA a nga tiwomba a nga m’leletisa tona”.—Eksodha 40:1-16.

11, 12. a) Ngu tihi ti Joxuwa ni vakoma vamwane va nga ti fanete ku timaha? b) Dipswi da Txizimu di va kongomisile ngu nzila yihi ava va nga ti thangela?

¹¹ Mbimo yi Joxuwa a nga va mthangeli wa vathu a ti ni txiphemu txa Dipswi da Txizimu, ni ku Jehova a m’gete atxi: “Zumba u txi di alakanya wusiku ni mtshikari, u txi xayisa totshe ti ti nga bhalwa ka dona.” (Joxuwa 1:8) Vakoma votshe ava va nga ti thangela vathu va Txizimu ni vona va ti gonda Mlayo ditshiku ni ditshiku, ve bhala dibhuku da kona ni kuengisa “otshe mapswi a mlayo wuwa ni sileletelo sa kona, va txi si maha”.—Lera Dheuteronome 17:18-20.

¹² Dipswi da Txizimu di va vhunisile ku txani vathu ava i nga ti vathangeli? Alakanya ngu txikombiso txa Mkoma Josiya. Msana kova a di mani Mlayo wa Mosi, mabhalane wa Josiya a to khata ku wu gonda. * (Wona  txhamuselo ya hahatshi.) “Ngako atxi engisa mapswi awa ma ku mu ka dibhuku da Mlayo, mfumeli a to vharula siambalo sakwe”. Dipswi da Txizimu di susumetete Josiya ti to e hisa sotshe sifananiso asi si nga ti ka ditiko donedo ni kumaha malulamiselo a m’buso wa Paskwa. (2 Vafumeli 22:11; 23:1-23) Aku va nga ti londetela Dipswi da Txizimu, vona va vhuni vathu ti to ve engisa Jehovha.

13. Vathangeli va vathu va Txizimu va ti hambanile ngu nzila yihi ni vathangeli va matiko mamwane?

¹³ Vathangeli va matiko mamwane va ti thangela vathu ngu ku ya ngu wutxhari wawe. Ngu txikombiso, Vathangeli va Vakanana ni vathu vawe va ti ni mahanyelo o biha aya ma patako ku tekana ka maxaka. Ngu txikombiso, tate ni mwanana mwendo ndiya ni ndiya, kutekana ka vathu va limbewu limwelo, ku ningela magandelo ngu vanana, ni wubhemba. (Levhi 18:6, 21-25) Vathangeli va Bhabhilona ni va Jerusalema va singa ni milayo yo fana ni ya vathu va Txizimu ti txita ka mhaka yo basa. (Mitengo 19:13) Vathu va Txizimu va tiwoni ti to vathangeli vawe vo thembeka va ti va kuzeta kusimama ve va ni wukhozeli awu wu nga basa, ve basa ka mahanyelo awe ni kuvayilela wugango. Ngu ditshuri Jehovha wa thangela vathu vakwe.

14. Ngu ku txani Jehovha a di kawukile vathangeli vamwane va kale?

¹⁴ Hi nga votshe vakoma ava va nga fuma vathu va Txizimu ava va londisela sileletelo sa Txizimu. Vakoma vonevo vo mbi thembeka va lambile kulondetela mkongomiso wa moya wo sawuleka wa Txizimu, tingelozi ta txona ni Dipswi txona. Ngu toneto Jehovha a nga va kawuka mwendo ku va txitxa. (1 Samueli 13:13, 14) Ngu kutsimbila ka mbimo Jehovha a sawute awu a ndino va mthangeli wo hetiseka.

15. a) Nji txani a txi vaprofeti va nga txi womba mayelano ni kuta ka mthangeli wo hetiseka? b) I ti mani mthangeli wo hetiseka?

¹⁵ Kupindile mazana a malembe Jehovha a di thembisile ti to a ndina sawula mthangeli wo hetiseka. Ngu txikombiso Mosi a gete Vaisraeli atxi: “MKOMA, Txizimu txako, a na ku humisela mprofeti wo fana ni nani, hagari ka vakakwanu, awule mi no fanela ku mu engisa.” (Dheuteronome 18:15) Isaya a wombile ti to Mbwamweyo basi awu a ndino mu maha “MKOMA ni Mthangeli”. (Isaya 55:4) Dhanieli a bhate mayelano ni Mesiya awu a ndino ta maha “Mthangeli”. (Dhanieli 9:25) Ngu magwito, Jesu a wombile apune ti to ngene “Mthangeli” wa vathu va Txizimu. (Lera Matewu 23:10.) Vagondiswa va Jesu va khotwe ti to ene a ti sawutwe ngu Jehovha, ngu toneto va khatile ku mu londetela. (Johane 6:68, 69) Nji txani a txi txi nga va maha ve kholwa?

16. Nji txani txi nga kombisa ti to Jesu a ti ni moya wo sawuleka?

¹⁶ Moya wo sawuleka wu zumbile ka Jesu. Mbimo yi Jesu a nga bhabhatiswa, Johane a to wona “nzuma yi txi tuleka, se Moya wo Sawuleka wu txi txhika nga txituvane txitimwi kwakwe”. (Marku 1:10-12)  Ngu mbimo ya wuthumeli wakwe wa ha mafuni, moya wa Txizimu wu vhuni Jesu ti to e kota kugondisa ni kumaha sidiwukiso. (Mithumo 10:38) I singeto basi moya wo sawuleka wu vhuni Jesu ti to e kombisa tifanelo to fana ni lirando, litsako, ni likholo lo tsana. (Johane 15:9; Vahebheru 12:2) Awalo mthangeli mmwane awu a nga ti ni wusikoti wo fana ni wa Jesu. Ti ha kubasani ti to Jehovha ngene a nga ti sawute Jesu kota mthangeli.

17. Tingelozi ti mu vhunisile ku txani Jesu?

¹⁷ Jesu a vhunwi ngu tingelozi. Msana kova Jesu adi bhabhatisilwe “tingelozi ti to tshuketela ti ta m’thumela”. (Matewu 4:11) Mbimo yi Jesu a nga ti hafuhi ni kufa “ku to humelela ngelozi ya kuta ngu nzumani, yi ta mu tsanisa”. (Luka 22:43) Jesu a ti ti ziva ti to Jehovha a ndina rumela tingelozi kasiku ti ta m’vhuna.—Matewu 26:53.

18, 19. Dipswi da Txizimu di wu kongomisile ngu nzila yihi wutomi wa Jesu?

¹⁸ Jesu a kongomisilwe ngu Dipswi da Txizimu. Kukhukhela makhatoni ka wuthumeli wakwe kala ka ditshiku di a nga fa ngu dona ka phande ya xanisa, Jesu a tumelete Mibhalo ti to yi m’kongomisa. Hambi mbimo yi a nga ti la kufa ene a khumbutisile vathu ngu ti vaprofeti va nga ti ti wombile mayelano ni Mesiya. (Matewu 4:4; 27:46; Luka 23:46) Vathangeli va wukhongeli ka mbimo yoneyo va ti hambanile ni Jesu. Vona va txi di tekela hahatshi Dipswi da Txizimu ni ku va si hanyi ngu ti va nga ti ti gondisa. Jesu a gondile Dipswi da Txizimu mbimo yi a nga khene: “Avava vathu va ni dhumisa ngu sisofu sawe; aniko mbilu yawe yi kule ni nani. Va ni khizamela mahala, nguko tigondo ti va gondisako nzileleto sa vathu basi.” (Matewu 15:7-9) Jehovha kha nge thuki e sawula  m’thu awu asi londiseliko Dipswi dakwe ti to e thangela vathu vakwe.

¹⁹ Jesu a tshumete e thumisa Dipswi da Txizimu mbimo yi a nga ti gondisa vamwane. Mbimo yi vathangeli va nga ti m’vhuka, ene kha thumisa wutxhari mwendo wusikoti wakwe, kambe a txi gondisa vathu ati ti humako ka Mibhalo. (Matewu 22:33-40) I ti ku a to ti lava a di va geletete ngu ta wutomi wakwe wa nzumani ni ta sivangwa sa mtumbuluko. Kambe kha timaha toneto, ene a ti dhunda Dipswi da Txizimu ni vathu ni ku “tula mapimo awe, kasiku ve mana kuengisisa Mibhalo”.—Luka 24:32, 45.

20. a) Ngu ku txani Jesu a di dhumisile Jehovha? b) Ngu kuhi kuhambana aku ku nga ti tiho hagari ka mawonelo a Jesu ni a Herodha?

²⁰ Vaengiseli va Jesu va ti xamala ngu nzila yi Jesu a nga txi wombawomba ngu yona ni ku mbimo yotshe a ti xonipha Jehovha m’gondisi wakwe. (Luka 4:22) Mbimo yi wamwamna wo ganya a nga ti lava kudhumisa Jesu a txi khene “Mgondisi wa mnene”, ngu ku tiveka hahatshi Jesu a ti khene: “I mhaka muni u txi ni womba ti to ni wamnene? Kha nga ho wu i ku wamnene, hahanze ka Txizimu.” (Marku 10:17, 18) Hambiketo, Herodha Agripa wo khata awu i nga ti mthangeli wa Judhiya, msana ka 8 wa malembe, ene a ti ni mahanyelo o hambana ni a Jesu. Ditshiku dimwane va di ka tximahakalo txo sawuleka, a ti ambate siambalo so dhula sa vakoma. Se mbimo yi vathu va nga m’wona, vona va to kwangula va txi: “Dipswi diya nda Txizimu, hi nga da m’thu!” Herodha a ti dhunda kudhumiswa. Ku gwitile kuhumelela txani? “Kambe kunukunuko, ngelozi ya Mkoma yi to peka Herodha, nguko kha dhumisa Txizimu. Se a to dyiwa ngu timbungu, e fa.” (Mithumo 12:21-23) Eto ti kombisa ti to Herodha a sa sawulwa ngu Jehovha ti to eva mthangeli. Kambe Jesu a tsanisekile ti to ene a ti sawutwe ngu Txizimu ni ku mbimo yotshe a dhumisile Jehovha Mthangeli wo Guleka wa vathu vakwe.

21. Ngu sihi siwotiso asi hi no si xolisisa ka msungo mhaka wu wu londiselako?

²¹ Jehovha a lava ti to Jesu eva mthangeli mbimo yotshe. Msana kova adi wusilwe, Jesu a gete vagondiswa vakwe atxi: “Ni ningilwe mtamo wotshe nzumani ni ha mafuni”, ene a to engeta atxi khene: “Se wonani, ni ni nanu yotshe mbimo kala kugumani ka mafu.” (Matewu 28:18-20) Jesu a ti kotisa ku txani ku thangela vathu va Txizimu ha mafuni na a di nzumani? I mani wu Jehovha a ndino mthumisa ti to e emela Jesu ahawa ha mafuni? Ni ku makristu ma nga va zivisa ku txani vathu vonevo? Hi na ta mana tixamulo ka msungo mhaka wu wu londiselako.