1, 2. a) Nji txani atxi Jehovha a nga hi xawutela? b) Ngu txihi txithembiso atxi txi ku ka Isaya 46:10, 11 ni 55:11?

MAPSWI o thanga amu ka Bhiblia ma womba tiya: “Khukhatani Txizimu txi vangile nzuma ni mafu.” (Genesisi 1:1) Nzi dotho asi hi kotako ku si wona asi Jehovha a nga si vanga. Hi ziva ni ti to ku ni mpfhuka ni força de gravidade, hi tshumela hi wona ni kuwoninga. (Eklesiaste 3:11) Kambe Jehovha wa hi xawutela makungo akwe ngu mafu ni vathu. Jehovha a mahile vathu ngu mfananiso wakwe kasiku ve tidila ngu wutomi ha mafuni. (Genesisi 1:26) Vona va ndina va i di vanana vakwe, se ene e va Tate wawe.

² Kukhukhela ka ndima ya wuraru ya Genesisi, hi gonda ti to makungo a Txizimu ma khulumetilwe. (Genesisi 3:1-7) Hambiketo, txi walo atxi Jehovha a txi tandako. Kambe kha nga ho awu a nga vhalelako makungo akwe. (Isaya 46:10, 11; 55:11) Hi nga tsaniseka ti to makungo a Jehovha ma na hetiseka ngu mbimo ya kona!

3. a) Ngu tihi tigondo ati ti hi vhunako kupfisisa madungula a Bhiblia? b) Hi lava kumaha txani ngu tigondo toneto? c) Ngu sihi siwotiso asi hi no sixolisisa?

 ³ Ha ti ziva ti to ngu yahi makungo a Jehovha ngu mafu ni vathu, nga ha hi zivako ni mthumo wa Jesu ka makungo onewo. Tigondo toneto nda lisima ngutu ni ku, ngu tona hi nga khata ngu tona gondo yathu ya Bhiblia. Se konkuwa, hi lava kugondisa vamwane tigondo toneto ta lisima. Ka mitxima yiya, hi ni mkhanjo wa hombe wo maha toneto. Ngu wuhi mkhanjo wa kona? Wo ramba vathu ti to ve ta xalela Txialakanyiso txa Lifo la Jesu. (Luka 22:19, 20) Se ngako va txi ta, va na ta gonda ngu makungo o tsakisa a Txizimu. Hi na mahisa ku txani ti to ve za ve navela kuxalela tximahakalo txiya? Hi nga lava siwotiso si si no va tsakisa. Ngu toneto ka msungo mhaka wuwa hi na xolisisa siwotiso siya: Ngu yahi makungo a Txizimu ngu mafu ni vathu? Nji txani atxi txi nga wonheka? Ni ku, ngu ku txani dingandelo da mterulo da Jesu i di yona khiya yo hetisisa makungo a Txizimu?

4. Asi Jehovha a nga si vanga si wu nuwelisa ku txani wudhumo wakwe?

⁴ Jehovha i M’vangi wu a ku ni wusikoti. Sotshe si ene a nga si vanga, nzo tshura ngutu. (Genesisi 1:31; Jeremiya 10:12) Hi nga gonda txani ka silo so tshura asi Jehovha a nga si vanga ni nzila yi si nga lungiselwa ngu yona? Hi gonda ti to ha vhunwa ngu sotshe asi Jehovha a nga si vanga, sa sidotho ni sa hombe. U ti pfisa ku txani u txi wona célula ya m’thu, mwanana wo nga di ku velekwa mwendo kuwona ditambo mbimo yi di humako? Silo soneso si hi xamalisa nguku Jehovha a nga hi vanga ni wusikoti wo wona to tshura.—Lera Masalmu 19:1; 104:24.

5. Kasiku sotshe ka mtumbuluko si thumisana kwati, nji txani atxi Jehovha a nga txi maha?

⁵ Jehovha a vekile sotshe ka mtumbuluko. Ene a vekile milayo ya mtumbuluko, ni milayo ya mahanyelo. Ene a mahile milayo yoneyo ti to sotshe si thumisana kwati. (Masalmu 19:7-9) Sotshe si vekilwe ka wukhalo wa kona si ningwa mthumo wa kona. Ngu txikombiso, força de gravidade yi maha ti to atmosfera yi maneka yi di hafuhi ni mafu, ni ku wonelela ni linene. Wutomi wu si na ku va ho ku singa ni força de gravidade. Milayo ayi Jehovha a nga yi veka ka mtumbuluko i wuyelo ya lulamiselo ya Jehovha ka wuako wotshe. Eto ti kombisa ti to ene ati ni makungo mbimo yi a nga vanga mafu ni vathu. Ka wuthumeli wathu wa thembwe, hi nga vhuna vathu ti to ve ziva M’vangi wa wuako wuwa wo xamalisa.—Mtuletelo 4:11.

6, 7. Ngu tihi tiningo timwane ti Jehovha a nga ninga Adhamu ni Evha?

⁶ Makungo a Jehovha ngu ti to vathu ve hanya kala kupinduka ha mafuni. (Genesisi 1:28; Masalmu 37:29) Ene a ni wuha, a ningile Adhamu ni Evha silo sa sinene. (Lera Jakobe 1:17.) A va ningile mkhululeko wo ti sawulela ni wusikoti wo alakanya, lirando ni wungana. Jehovha  a gete Adhamu e tshumela e mu komba kumaha ati i ku ta tinene. A tshumete e mu gondisa ku tixayisa ni kuxayisa sihari ni ditiko. (Genesisi 2:15-17, 19, 20) A va ningile ni wusikoti wo duka, wo gwesa, wo wona, ni kuengisa ni kupfa kubhumula ka kunene ka silo asi ene a nga si maha. Se vona va ndina tidila ngu wutomi ka mwaya wawe. Adhamu ni Evha va ti ni to tala to timaha. Se vona va ndina ya masoni ve gonda ni kutumbula sa siphya.

⁷ Ngu txihi tximwane txienge txa makungo a Txizimu? Jehovha a ningile Adhamu ni Evha wusikoti wo veleka vanana vo hetiseka. Se vanana vawe ni vona va ndina va ni vanana, kala mafu me tala. Jehovha a lavile ti to vaveleki ve dhunda vanana vawe kufana ni ku ene a nga ti dhunda vanana vakwe, Adhamu ni Evha. Ene a ningile vathu mafu ni sotshe sa sinene. Se mafu i ti mwaya wawe, awalo wu a ndino va honyola.—Masalmu 115:16.

8. Ngu ku txani Txizimu txi di ningile Adhamu ni Evha mlayo wu wu ku ka Genesisi 2:16, 17?

⁸ Kambe timhaka ti tsimbite txibhabha. Ku humelete txani? Jehovha a ti vekete Adhamu ni Evha mlayo wo hehuka kasi ve ziva mihingano ya mkhululeko wawe. A ti khene: “U nga sikota kudya mihando ya yotshe mindonga u di txhatxhekile, aniko u nga dye mndonga wa kuziva ta tinene ni ta kubiha, nguko, ka ditshiku dile u no wu dya, kha ditshuri u na fa.” (Genesisi 2:16, 17) Ewo mlayo wu si karati. Va wupfisisile kwati. Ni ku aku va nga ti ni so tala so tshamba ti si na kukarata ku wu engisa.

9, 10. a) Ngu yahi makuhu aya Sathane a nga phateka Jehovha? b) Adhamu ni Evha va mahile txani? (Wona mfota wu wu ku makhatoni.)

⁹ Sathane Dhiabhulosi a thumisile mnyoka ti to e gohisa Evha a si engisi Tate wakwe Jehovha. (Lera Genesisi 3:1-5; Mtuletelo 12:9) Sathane a mahile ti to ti woneka nga, vanana va Txizimu va sa tumelelwa kudya “yotshe mindonga yi yi ku thembweni”. Ti ti fana ni kuwomba tiya: ‘U womba ti to kha ma fanela kudya asi mi si lavako?’ Se a hembete Evha a txi khene: “Lambi! Kha mi nambi fa.” Se a gwitile e zama kukholwisa Evha ti to kha ti sungi kuengisa Txizimu. A ti khene: “Txizimu txa ti ziva ti to, ka ditshiku di mi na kudya, mi na tuleka maso.” Ngu toneto, Sathane a ti womba ti to Jehovha kha va ninga muhando wule nguko va ndina mana wuzivi wo sawuleka. Se a gwitile e va ñolisa dirigwi a txi khene: ‘Mi na fana ni Txizimu, mi txi ziva ta tinene ni to biha.’

¹⁰ Adhamu ni Evha va ti fanete ve wona ti to va na maha txani. Ina va ndina engisa Txizimu? Mwendo va ndina tumela makuhu? Dikhombo da kona, kha va engisa Txizimu. Va tshuralete Jehovha ve tipata ni Sathane. Se eho i ti nyamuwonele, Jehovha a si na kuswa e va vhikela.—Genesisi 3:6-13.

11. Ngu ku txani Jehovha a di mahile to kari ngu txiwonho txa Adhamu ni Evha?

 ¹¹ Mbimo yi Adhamu ni Evha va nga funya mlayo wa Txizimu, se va sa hetiseka. Vona va ve valala va Txizimu, nguko txona txi venga wubihi. Bhiblia yi womba tiya: “Maso a MKOMA ma basile ngutu.” (Habhakuki 1:13) I ti ku Jehovha kha maha txilo ngu txiwonho txa Adhamu ni Evha, wuako wotshe wu di moxekile. Tingelozi ni vathu va di xamate, se ve kanana kuengisa dipswi dakwe. Kambe Jehovha wa thembeka ka milayo yakwe; kha na mbi thuka e txitxa. (Masalmu 119:142) Adhamu ni Evha va si na kuhuma va di basile ka ti va nga timaha hambiku va nga ti ni mkhululeko wo tisawulela. Ngu ditshuri va fite ve maha lithule ali va nga huma ka lona.—Genesisi 3:19.

12. Nji txani txi nga humelela ngu vanana va Adhamu?

¹² Neti Adhamu ni Evha va nga dya muhando, Jehovha a to va hingela da magwito mwayani kwakwe, jaradhi ka Edheni. (Genesisi 3:23, 24) Jehovha a va lekile ve mana hakhelo ya ti va nga maha. (Lera Dheuteronome 32:4, 5.) Se va si na kuswa ve etetela ngu kuhetiseka tifanelo ta Txizimu. Adhamu a luzile wumangwana wo tsakisa. A tshumete e dayisa ni vanana vakwe, e va ninga kwambi hetiseka, txiwonho ni lifo. (Varoma 5:12) Ene a va tonisile wutomi wo mbi guma. Adhamu ni Evha, vanana vawe, kumweko ni vatukulu vawe va si na kuveleka vanana vo hetiseka. Aku Sathane a nga jikisa Adhamu ni Evha, a lwela ti to ni vathu votshe ve hundeka ni vona.—Johane 8:44.

13. Nji txani atxi Jehovha a txi lavako ka vathu?

¹³ Jehovha a ngadi a txi va dhunda vathu. Hambiku Adhamu ni Evha va nga mtshuralela, ene a ngadi e lava ti to vathu ve va ni wuxaka wa wunene nayo. Ati tsakela ti to ve hanya va si fi. (2 Pedro 3:9) Hambiketo, Txizimu txi mahile malulamiselo yo ve tshumela ve va vangana va txona. Txi ndina ti mahisa ku txani toneto na txi si lwisani ni milawu ya txona? He woni.

14. a) Ngu kuya ngu Johane 3:16, Jehovha a mahisile ku txani kasi e thavisa txiwonho ni lifo? b) Ngu txihi txiwotiso atxi hi nga bhulako ni vathu ngu txona?

¹⁴ Lera Johane 3:16. Ndima yiya vathu vo tala va yi ziva kwati. Kambe i ngu nzila yihi digandelo da Jesu di hi ningako wutomi wo mbi guma? Hi ni lungelo yo vhuna vathu ti to ve mana xamulo ya kona ngu kuva ramba ti to ve ta maneka  ka Txialakanyiso, ngu ku va nathu hi di ho ni ku va endela mitini kwawe. Mbimo yi va pfisisako mhaka ya mterulo, va na kholwa kwati ti to Jehovha wa va dhunda vathu ni ku ene a txharihile. Se ngu tihi timhaka ati hi nga bhulako navo ngu tona mayelano ni mterulo?

15. Jesu a hambanisa ku txani ni Adhamu?

¹⁵ Jehovha a ningete m’thu wo hetiseka awu a ndino ningela wutomi wakwe wu maha mterulo. Ene a ti fanete e thembeka ka Jehovha, ni ku tiningela kasi e fela vathu. (Varoma 5:17-19) Jehovha a thavisile wutomi wa Jesu nzumani e wu tisa ha mafuni. (Johane 1:14) Se Jesu i ti m’thu wo hetiseka nga Adhamu. Kambe ene kha fana ni Adhamu. Kota m’thu wo hetiseka ene a londisete totshe tinzila ta Jehovha. Ka txani ni txani, ene kha ndaka milayo ya Txizimu.

16. Ngu ku txani mterulo i di ningo ya lisima ngutu?

¹⁶ Jesu a kotile kuhulukisa vathu ka txiwonho ni lifo, ngu kufa kota m’thu wo hetiseka. Ene a humisile asi Adhamu a nga mwalata. Ene a ti hetisekile, i ti wo lulama ni kuengisa Txizimu. (1 Timoti 2:6) Ene a hi fete, se lifo lakwe li maha ti to hotshethu hi hanya kala kupinduka. (Matewu 20:28) Mterulo i khiya yo tula ditimba da makungo a Txizimu.—2 Vakorinto 1:19, 20.

17. Nji txani txi kotekako ngu mhaka ya mterulo?

¹⁷ Mterulo wu Jehovha a nga wu humisa wa dhula ngutu. (1 Pedro 1:19) Ene wa hi dhunda ngutu a ha ko za e leka  Mwanana wakwe wo randeka e hi fela. (1 Johane 4:9, 10) Se Jesu ngene i ku tate wathu i singa Adhamu. (1 Vakorinto 15:45) Hi nga ti to Jesu a mahile ti koteka kwathu i singa kuhanya kala kupinduka dwe, kambe ni kutshumelela mwayani ka Txizimu. Ngu mhaka ya mterulo, vathu va na tshumela ve hetiseka ni ku, Jehovha a na va amukela, ve tsimbila ngu milayo yakwe. Ti na tsakisa mbimo yi votshe va va thembekako ka Jehovha va no hetiseka! Se ngu magwito, votshe nzumani ni mafuni va na lumba mwaya wumwewo. Votshe va na va vanana va Txizimu.—Varoma 8:21.

18. Ngu yihi mbimo yi Jehovha a no va i di “sotshe ka votshelele”?

¹⁸ Hambiku Adhamu ni Evha va nga tshuralela Jehovha, ene wa va dhunda vathu, a ningete mterulo. Se hambiku hi nga mbi hetiseka, Sathane kha na ku hi tsivela kuthembeka ka Jehovha. Ngu kuthumisa mterulo, Jehovha a na hi vhuna ti to hi va vo lulama ngu kuhetiseka. Hi nga wona ati wu wutomi wu no zumbisa tona mbimo yi “wuhi ni wuhi a wonako Mwanana e kholwa kwakwe” a no va ni wutomi wo mbi guma! (Johane 6:40) Tate wathu wo hetiseka a na hetisisa makungo akwe, e vhuna vathu ve va vo hetiseka. Se Jehovha a na va “sotshe ka votshelele”.—1 Vakorinto 15:28.

19. a) Nji txani atxi mterulo wu hi kuzetako ku txi maha? (Wona dibhokiso “ He simameni hi lava ava va fanelekako.”) b) Ka msungo mhaka wu wu londiselako hi na ta bhula ngu txani?

¹⁹ Kubonga kwathu mterulo ti fanete ti hi kuzeta kugela vamwane mayelano ni ningo yiya ya lisima. Vathu va fanete ve ziva ti to ngu kuthumisa mterulo, ngu lirando Jehovha a ningile vathu votshe mkhanjo wo hanya kala kupinduka. Kambe mterulo wu maha to pinda toneto. Wu xamula txiruko atxi Sathane a nga txi womba jaradhi ka Edheni. Ti mahisa ku txani toneto? Ka msungo mhaka wu wu londiselako hi na ta bhula ngu tona.