Tixamulo ta siwotiso sa vagondi
I mani “wamsikati” awu kuwomba-wombwako ngu ngene ka dibhuku da Isaya 60:1, ni ku a “wuka” ngu nzila muni e “woninga”?
Isaya 60:1 a womba tiya: “Wuka wamsikati, u woninga, nguko liwoningo lako lata, ni wudhumo wa Jehovha wa humelela txitimwi kwako, NM.” Didungula di kombisa ti to “wamsikati” i ti Siyoni, mwendo Jerusalema, aha i nga ti mzinda ka Judha mbimo yile. a (Isaya 60:14; 62:1, 2) Jerusalema a emela Vaisrayeli. Mayelano ni vhersikulo yiya hi na xamula siwotiso simbidi: Txo khata, i ngu nzila muni ni ku i ngu mbimo yihi Jerusalema a nga “wuka” e woninga ngu didhawa da moya? Txa wumbidi, ina mapswi yawa a Isaya ma hetiseka ka timbimo tathu?
I ngu nzila muni ni ku i ngu mbimo yihi Jerusalema a nga “wuka” e woninga ngu didhawa da moya? Kudingana 70 wa malembe mbimo yi vajudha va ngadi wukhumbini ka Bhabhilona dithempele di sate di onhekela. Kambe msana ka kuva Vamedhi ni Vapersiya va di xute Bhabhilona, Vaisrayeli va tshumete ditikoni kwawe veya wuseta wukhozeli wa ditshuri. (Ezra 1:1-4) Kukhukhela ngu 537 ku si se va nguva ya Kristu, Vaisrayeli vo thembeka va 12 wa tihunzu va mahile toneto. (Isaya 60:4) Va khatile kuhisa magandelo ka Jehovha, kumaha mibuso ni kuwuseta dithempele. (Ezra 3:1-4, 7-11; 6:16-22) Ngu nzila yoneyo, wudhumo wa Jehovha wu tshumete wu woninga Jerusalema mwendo ku wu woninga ka vathu vakwe. Ni ku kota wuyelo, vathu va Jehovha va khatile kuva txisima txa liwoningo, ka votshe vathu ava va nga si mzivi Jehovha.
Kambe, wuprofeti wonewo wa Isaya kha wa hetiseka ngu kupelela ka Jerusalema wa kale. Wungi wa Vaisrayeli kha va simama ve engisa Txizimu. (Neh. 13:27; Mal. 1:6-8; 2:13, 14; Mat. 15:7-9) Ku di pindile malembe, vathu va Txizimu va lambile Mesiya, i ku Jesu Kristu. (Mat. 27:1, 2) Ngu dilembe da 70 ka nguva ya Kristu, Jerusalema kumweko ni dithempele si lovisilwe da wumbidi.
Jehovha se a di wombile ti to eto ti di na maheka. (Dhan. 9:24-27) Ti hakubasani ti to mbimo yi Jehovha a nga womba wuprofeti wonewo a sa emela ti to wu hetiseka ngu kupelela ka Jerusalema wa hamafuni.
Ina mapswi a Isaya ma hetiseka ngu nzila ya hombe ka masiku athu? Kambe, wu txi pata ni mmwani wamsikati wo fanekisela—“Jerusalema wa nzumani.” Mpostoli Paulo a bhate tiya mayelano ni Jerusalema wa nzumani: “Ngene i ku mame wathu.” (Vag. 4:26) Jerusalema wa nzumani i sengeletano ya Txizimu ya Nzumani ayi yi wumbwako ngu sivangwa sa moya so thembeka. “Vanana” va wamsikati eneyo wa moya, va pata Jesu kumweko ni 144,000 wa makristu aya ma nga sawulwa ngu moya wo sawuleka aya ma ku ni themba yo ya hanya nzumani kufana ni Paulo. Vona va wumba “liveleko lo sawuleka”—“israyeli wa Txizimu.”—1 Pedro 2:9; Vag. 6:16.
Kambe i ngu nzila muni Jerusalema wa nzumani a ‘wukako’ e “woninga”? Ene a maha toneto ngu kuthumisa vanana vakwe ava va nga sawulwa va ku hamafuni. Wona ti to i ngu nzila muni wuprofeti wa Isaya 60 wu thumako ni kwawe.
Makristu o sawuleka ti lavile ku me “wuka” ka txidema atxi va nga di ka txona ngu didhawa da moya mbimo yi tigondo ta vaapostata ti nga khata kuhangalaka msana ka kuva mpostoli Johani adi fite. (Mat. 13:37-43) Ka mbimo yile, vona va ti wukhumbini ka Bhabhilona wa hombe a emelako wotshe wukhongeli wa makuhu. Vasawuleki va simamile va di wukhumbini kala “kugumani ka timbimo,” i ku mbimo yi yi nga khata ngu dilembe da 1914. (Mat. 13:39, 40) Ngu 1919, makristu oneyo ma khulutwe, ma khatile kuwoninga ngu didhawa da moya ngu kutxhumayela mahungu a manene. b Ngu kutsimbila ka malembe, vathu va totshe tixaka va ndindilwe ngu liwoningo, kupata ni “vakoma” ava va nga wombwa ka Isaya 60:3 mwendo vamwani Vasawuleki ava va nga va txienge txa Israyeli wa Txizimu.—Mtu. 5:9, 10.
Ka mbimo yi yi tako Makristu ya ma nga sawulwa ma nga woninga ngu nzila yo xamalisa kupinda konku. Ngu nzila muni? Mbimo yi va no wuswa kasi kuya hanya nzumani, vona va na maha txienge txa “Jerusalema wamphya,” mwendo ku txiwutwa txa Kristu txi wumbwako ngu 144,000 wa vakoma kumweko ni vaphaxeli.—Mtu. 14:1; 21:1, 2, 24; 22:3-5.
Jerusalema wamphya a na maha txienge txa hombe ka kuhetiseka ka wuprofeti wa Isaya 60:1. (Fananisa Isaya 60:1, 3, 5, 11, 19, 20 ni Mtuletelo 21:2, 9-11, 22-26.) Ngaha Jerusalema wa hamafuni i nga ti mzinda wa mfumo wa Israyeli wa kale, nguha ku fanako, Jerusalema wamphya ni Kristu va na tafuma ka mafu a maphya. I ngu nzila muni Jerusalema a “relelako ngu nzumani a txi khukhela ka Txizimu”? Ngu kukongomisa timhaka ahawa hamafuni. Vathu va Txizimu vo thembeka va otshe matiko ‘va na tsimbila va txi woningwa ngu liwoningo la didhorapa diya.’ Ni ku vona va na khululwa ka txionho ni lifo. (Mtu. 21:3, 4, 24) Kota wuyelo “ku na wusetwa sotshe” ngaha Isaya ni vamwani vaprofeti va nga womba ngu kona. (Mith 3:21) Kuweseta koneko ka hombe kukhatile mbimo yi Kristu a nga va Mkoma ni ku ku na gwita Magwito ka Mfumo wa 1000 wa Malembe.
a Ka Isaya 60:1, Tradhusawu ya Mafu a Maphya yi thumisa dipswi “wamsikati” i singa “Siyoni,” mwendo “Jerusalema,” nguku mapswi a Txihebheru aya ma ku “wuka” ni “woninga” Ma womba-wombwa ma txi kombetela ka wamsikati, kufana ni dipswi “kwako.”
b Kuwusetwa ka wukhozeli wa ditshuri aku ku nga wombwa ka Ezekhiyele 37:1-14 ni ka Mtuletelo 11:7-12 kumahekile ngu 1919. Ezekhiyele se ati wombile ti to msana ka mbimo yo lapha va di ka txidema ngu didhawa da moya otshe makristu aya ma nga sawulwa ma ndina wuka ngu didhawa da moya. Wuprofeti wa Mtuletelo wu womba-womba ngu kuwusetwa ngu didhawa da moya ka mtxawanyana wa wudotho wa makristu aya ma nga sawulwa ma di no thangela msana ka kuva va di zumbile wukhumbini ngu mhaka ya likholo lawe. Ngu 1919, vanathu vonevo va khatile kudhanwa kota “txithumi txo thembeka ni txa mapimo.”—Mat. 24:45; wona dibhuku adi di ku Eku Heteleleni Yehovha U Pfuxete Vugandzeri lebyi Tengeke!, paj. 118.
