1-3. Tiwomba txani kuthumela Jehovha ngu “mbilu yotshe”? Womba txikombiso.

HOTSHETHU kha ha hetiseka ni ku ha maha siwonho. Kambe Jehovha a hi ningile digandelo ni ku a ti emisete ku hi divalela. Ngu toneto hi fanete hi tiveka hahatshi, hi tisola, ni ku kombela kudivalelwa kwakwe. Hi nga tsaniseka ti to ene “kha hi tshumeteli madingano ni siwonho sathu”. (Masalmu 103:10) Ngu toneto hi fanete hi “mthumela ngu mbilu yotshe”. (1 Matimu 28:9) Kambe hi nga ti kotisa ku txani toneto aku hi nga mbi hetiseka?

² He fananiseni txikombiso txa Mkoma Asa ni Mkoma Amasiya. Votshe va mahile tatinene, kambe aku va nga ti sa hetiseka va ve ni tiphazamo. Kambe Bhiblia yi womba ti to “mbilu ya Asa yi tikombile i di ya m’thu wo thembeka ka otshe masiku a kuhanya kwakwe”. (2 Matimu 15:16, 17; 25:1, 2; Mavingwa 17:3) Mbimo yotshe ene a duketile  kutsakisa Jehovha ni ku mbilu yakwe yi ti tiningetete kwakwe. (1 Matimu 28:9) Kambe Amasiya kha thumela Jehovha ngu mbilu yo hetiseka. Hi ti zivisa ku txani? Hi ti ziva nguko, msana ko xula valala va Txizimu, ene a to wuyisa sithombe sawe se e khata ku sikhozela.—2 Matimu 25:11-16.

³ Wona tiya, m’thu wu a lavako kuthumela Jehovha “ngu mbilu yotshe”, wa m’randa ngutu ni ku a lava ku m’khozela kala kupinduka. Amu ka Bhiblia dipswi di di ku “mbilu” di womba m’thu wu hi ku ene ngu mndani. Eto ti pata ati hi ti pimisako, ati hi ti dhundako, makungo athu a mbimo yi yi tako ni txivangelo txo maha to kari. Hambiku hi nga mbi hetiseka hi nga sikota kuthumela Jehovha ngu mbilu yotshe. Ngu ditshuri hi mthumela nguku hi ko ti lava, i singa ngu kusungwa mwendo i ku mkhuwo.—2 Matimu 19:9.

4. Nji txani hi no txi xolisisa ka msungo wa mhaka wuwa?

⁴ Ina hi nga ti pfisisa ti to ti womba txani kuthumela Txizimu ngu mbilu yotshe? Hi nga ti pfisisa ngu kuxolisisa wutomi wa vakoma va mune va Judha, i ku Asa, Josafati, Ezekiya ni Josiya. Ka msungo wuwa hi na xolisisa ti to hambiku vona va nga maha sihoxo, kambe va simamile ve tsakisa Jehovha. Ene a ti wonile ti to vona va mthumete ngu mbilu yotshe. Va tikotisile ku txani? Athu hi nga va etetisa ku txani?

5. Nji txani atxi Asa a nga txi maha mbimo yi a nga va mkoma?

⁵ Asa i ve mkoma wa wuraru msana ka ku va ditiko da Israeli di di abanile di maha mifumo yimbidi, wa Israeli ni wa Judha. Mbimo yi a nga va mkoma Asa a ti ti emisete kugumisa wukhozeli wa makuhu ni wugelegele. Ene a thavisile sithombe asi va nga ti si khozela ni magelegele ya dithepheleni. A tshumete e thavisa mame wakwe ka “txikhunja txa wukomakati, ngu ku va a di mahile txithombe txa Astarte”. (1 Vafumeli 15:11-13) Asa a kuzetile vathu “kutsimbila ngu tinzila ta MKOMA” ni kuengisa “Mlayo ni sirumo sa wona”. Asa a mahile totshe ati nga ti kota ti to e vhuna vamwane ve khozela Jehovha.—2 Matimu 14:4, Tradução do Novo Mundo.

6. Nji txani atxi Asa a nga txi maha mbimo yi a nga ta jamelwa ngu Vaetiyopiya?

⁶ Ka dilembe do khata da kufuma ka Asa, Judha kha nga va ni tiyimbi. Kambe ngu kutsimbila ka malembe va ti ta jamelwa ngu dibutho da Vaetiyopiya adi di nga ti ni masotxhwa a miliyoni yimweyo ni 300 wa makalitxhi. (2 Matimu 14:1, 6, 9, 10, NM) Asa a mahile txani? Na a si kanakani, a kombete txivhuno ka Jehovha ti to ve xula yimbi. (Lera 2 Matimu 14:11, NM.) Yimwane mbimo hambi i di ti to  mkoma kha thembeki, Jehovha a ti va vhuna vathu vakwe ti to ve xula. A ti mahela txani toneto? A ti mahela ku ti kombisa ti to ene i Txizimu txa ditshuri. (1 Vafumeli 20:13, 26-30) Kambe ka dikhambi diya, Jehovha a ti va vhuna nguku mkoma a nga ti kholwa kwakwe. Jehovha a xamute mkombelo wa Asa, se vona va xute. (2 Matimu 14:12, 13, NM) Timhaka kha ta nga gwitela eho. Asa a mahile txiwonho txa hombe ngu kuleka kukombela txivhuno ka Jehovha eya kombela ka Vasiriya. (1 Vafumeli 15:16-22) Hambiketo, Jehovha a ndina tiwona ti to a ngadi a txi m’dhunda. Mbilu yakwe “yi mahile yo thembeka ngu kuhetiseka masoni ka MKOMA, ka mbimo yotshe ya kuhanya kwakwe”. Hi nga txi etetisa ku txani txikombiso txa txinene txa Asa?—1 Vafumeli 15:14.

7, 8. U nga mu etetisa ku txani Asa?

⁷ Ina ti nga koteka ku ti ziva ti to ngu ditshuri hi tiningetete ka Jehovha? Ina hi nga ti wotisa tiya: ‘Ina na mu engisa Jehovha loko ti txi karata? Ina ni tiemisete kubasisa dibanza?’ Alakanya ngu txibindi atxi txi nga ti laveka ti to Asa eva natxo kasiku e kota kuthavisa mame wakwe ka txikhunja txa wukoma! Yimwane mbimo nawe ti nga lava u va ni txibindi txo nga txonetxo. Ngu txikombiso, ti txani ngako txiro txa mwaya wathu mwendo mngana a txi maha txiwonho txa hombe, a si hunduki, se ti lava e thaviswa dibanzani? Ina u na mvayilela? Mbilu yako yi nga thuka yi kugela txani?

⁸ Kufana ni Asa, mbimo yimwane hi nga wona nga ku ni wu a lwisanako ni nathu. Ti nga maha u txi sekwa ngu vangana txikolwane mwendo vagondisi nguku u ku Fakazi ya Jehovha. Mwendo u nga va u txi poyilwa ngu vathumi kuloni ngu ku u lekako kuthuma u ya ka mitshangano ya hombe, mwendo nguku u si thumiko mbimo yo engeteleka ti to u mana timale. Ti di ngeto, kufana ni Asa, themba Jehovha. Maha mkombelo ka Jehovha u tshumela u maha ati i ku ta tinene. U nga divali ti to Jehovha a tsanisile Asa, se ni nawe a na kutsanisa.

9. Jehovha a ti pfisa ku txani mbimo yi hi txhumayelako?

⁹ Asa a tshumete e kuzeta vathu “kutsimbila ngu tinzila ta MKOMA”. Nathu ha va vhuna vathu ti to ve khozela Jehovha. Phela ene wa ti wona mbimo yi hi gelako vathu mahungu a manene. Hi nga wona litsako ali a ku nalo a txi wona ti to hi maha toneto nguku hi m’randako ni ku hi khatalako ngu vathu ni wumangwana wawe!

10, 11. Hi nga mu etetisa ku txani Josafati?

¹⁰ Josafati mwana Asa, “a hanyile ngu nzila yo lulama masoni ka MKOMA”.  (2 Matimu 20:31, 32) Ngu nzila yihi? Kufana ni Asa, Josofati a kuzetile vathu ti to ve khozela Jehovha. Ene a rumete vavamna ka madhoropa a Judha ti to ve ya gondisa vathu “dibhuku da Mlayo wa MKOMA”. (2 Matimu 17:7-10) Ene a tsimbite ka matiko a wuphemba ka mifumo ya Israeli, ni ka vathu va mimangoni ka Efrayime, “kasiku e va ramba ku va si leki MKOMA”. Josafati i ti mkoma “awu a nga tsimbila ngu mlayo wa MKOMA ngu yotshe mbilu yakwe”.—2 Matimu 22:9.

¹¹ Konkuwa Jehovha a lava ti to vathu va matiko otshe ve pfa mahungu a manene, se athu hi nga vhuneta ka mthumo wuwa. Ina wa ti tsakela kumaneka ka wona mtxima ni mtxima? Ina wa ti lava kugondisa vamwane Bhiblia ti to ni vona ve khata kukhozela Jehovha? Ina wa maha mkombelo ngu mhaka yiya? Ngako u txi tikarata, Jehovha a nga kuvhuna ti to u mana txigondo. Ina u nga ti tsakela kugonda ni m’thu hambi ti txi lava ku u thumisa mbimo yako yo humula? Aku Josafati a nga vhuna vamwane ti to ve tshumela ve khozela Txizimu, nathu hi nga vhuna ava va nga hola. Madhota ma nga maha malulamiselo o pfuxela ni kuvhuna ava va nga thaviswa dibanzani kambe se va zamako kuleka siwonho sawe.

12, 13. a) Josafati a mahile txani mbimo yi a nga ti ni txikarato? b) Ngu ku txani hi di fanete kutekelela txikombiso txa Josafati?

¹² Kufana ni tate wakwe Asa, Josafati a thembile Jehovha mbimo yi va nga dhumelwa ngu dibutho da valala. (Lera 2 Matimu 20:2-4.) A kombete txivhuno ka Jehovha. Ka mkombelo wakwe, a kombisile ti to va si na kusikota kuxula valala vawe. A tshumete a txi khene ene ni vathu vakwe va si ti zivi ti to va nga maha txani. Kambe a si kanakani ti to Jehovha a nga va vhuna. A ti khene: “Maso athu ma wonetela awe.”—2 Matimu 20:12.

¹³ Kufana ni Josafati, yimwane mbimo ti nga maha hi si ti zivi to hi nga maha txani ngu txikarato txo kari, mwendo hi nga va ni dizowa. (2 Vakorinto 4:8, 9) Kambe khumbula ati Josafati a nga maha. Masoni ka vathu votshe, a khongete ka Jehovha e tshumela e mu gela dikhodho adi va ku nado. (2 Matimu 20:5) Misungo ya timwaya yi nga tekelela txikombiso txa Josafati. Kombela Jehovha e ku vhuna kumweko ni mwaya wako ti to mi kota kuwonisana ni txikarato txa kona, ni ti mi no ti maha. U nga thavi kukombela va txi tipfa vamwayani. Vona va na ti wona ti to u themba Jehovha. Jehovha a vhuni Josafati, nanawe a na kuvhuna.

14, 15. Ezekiya a ti kombisile ngu nzila yihi ti to wa m’themba Jehovha?

¹⁴ Ezekiya i ve mmwane wa vakoma ava va nga ti “namarete ka MKOMA’. Hambiku tate wakwe a nga va txikombiso txo biha e tshumela e khozela ni sizimu sa walo, Ezekiya a ‘hasamulete makhalo o guleka, a txi fayetela sithombe ni kugangela tiphande ta Axera. A khundumusete mnyoka wa koporo, awule Mosi a nga ti wu mahile’, nguku va nga ti wukhozela. Ezekiya a ti tiningetete ka Jehovha ngu mbilu yotshe. Kambe a vekisile toneto sirumo  sa MKOMA, asile a nga si leletela ka Mosi.”—2 Vafumeli 18:1-6.

¹⁵ Mbimo yi Ezekiya i nga ti mkoma, dibutho da mtamo da Vasiriya di sungile makungo o hasamula Jerusalema. Mkoma Senakeribhi wa Asiriya, a poyilete Jehovha ni kuzama kudhukisela Ezekiya. Ngu mbimo yoneyo, Ezekiya a thembile Jehovha ngu mbilu yotshe e tshumela e maha mkombelo ti to e mu vhuna. A si kanakani to Senakeribhi va mu peza hafu ya dikilo da mthungu ngu Jehovha, ni ku Jehovha a na ponisa vathu vakwe. (Lera Isaya 37:15-20.) Jehovha a xamute mkombelo wa Ezekiya ngu kurumela ngelozi yakwe yi ta daya 185.000 wa masotxhwa ya Vasiriya.—Isaya 37:36, 37.

16, 17. Hi nga mu tekelelisa ku txani Ezekiya?

¹⁶ Ngu kutsimbila ka mbimo Ezekiya a lwate ngutu. Ngu mbimo yoneyo yo karata, a kombete Jehovha ti to e khumbula wuthembeki wakwe ni kuvhunwa ngu ngene. (Lera 2 Vafumeli 20:1-3.) Jehovha a engisile mkombelo wa Ezekiya e tshumela e mu vhuna. Bhiblia yi womba ti to athu kha hi na kuemela kuhanyiswa nga Ezekiya mwendo ku engetelwa masiku a kuhanya. Kambe kufana ni Ezekiya hi nga themba Jehovha hi kombela ti to e hi vhuna. Hi nga m’gela hi txi khathu: “MKOMA, alakanya ti to ni tsimbite ngu kuthembeka masoni kwako, kambe ngu mbilu ya kutiveka hahatshi ni mahile ati i ku ta tinene masoni kwako.” Ina wa kholwa ti to Jehovha a na kukhatalela hambi u txi lwala?—Masalmu 41:3, NM.

¹⁷ Hi nga mahisa ku txani kambe ti to hi tekelela Ezekiya? Ti nga maha ku di ni ti ti khulumetelako wuxaka wathu ni Jehovha mwendo ti txi hi dyela mbimo yo m’thumela. Ngu txikombiso, vathu vamwane va teka vamwane nga sizimu sawe. Va dhumisa vathu va nduma hambi va si va zivi. Vamwane va heta mbimo yo tala va txi gonda mayelano ni vathu vonevo mwendo kuxota mifota yawe. Vamwane va heta mbimo yo tala va txi bhula ka internet. Phela hi nga thumisa mitxhini yoneyo ti to hi bhula ni maxaka athu. Kambe kha hi lavi kudyelwa mbimo yo tala ngu mitxhini yoneyo. Ti nga maha hi tshumela hi tiguleta ngako vathu vo tala va txi womba ti to va yi tsakela mifota ni ti hi nga bhala ka internet. Mwendo hi nga thuka hi henya hi txo ziva ti to vathu kha va na mhaka ni mifota yathu ka internet. Kambe txa lisima ngu tekelela mpostoli Paulo, Akila ni Prisila. Ina awe u alakanya ti to vona va hetile mbimo va txi xota ati vathu va mahako, ngutu-ngutu ava va si khozeliko Jehovha? Bhilbia yi womba ti to Paulo a ti ti “ningetela kugondisani ka dipswi tsena”. Se Prisila ni Akila va ti heta mbimo va txi txhumayela ni ku “txhamusela tatinene Nzila ya Txizimu” ka vamwane. (Mithumo 18:4, 5, 26) Hi nga ti wotisa, ‘ina ni ñola vamwane nga o va sizimu? Ina ni heta mbimo ni txi maha ati ti si vhuniko txilo?’—Lera Vaefesu 5:15, 16.

18, 19. U nga mu tekelela ngu nzila yihi Josiya?

¹⁸ Mkoma Josiya nene a engisile milayo  ya Jehovha “ngu yotshe mbilu yakwe”. (2 Matimu 34:31) Josiya i ti mtukulo txikhuha wa Asa. Mbimo yi Josiya i nga ti ngadi mfana, “a to teka nzila ya kukhozela Txizimu txa Dhavhidha”. Se mbimo yi a nga ti ni 20 wa malembe, a khatile kuthavisela wukhozeli wa walo ka ditiko da Judha. (Lera 2 Matimu 34:1-3.) Josiya a zamile kutsakisa Jehovha. Ene a mahile to tala ngutu kupinda votshe vakoma va Judha. Ditshiku dimwane mprista a to mana dibhuku da Mlayo dithepeleni. Ti nga maheka idi di di nga bhalwa ngu Mosi apune! A tshumete e kuzeta ni vamwane ti to ve khozela Jehovha ni vona. Se mbimo yi Josiya a nga ti hanya, vathu “kha va nga za va txi tshuralela MKOMA”.—2 Matimu 34:27, 33.

¹⁹ Ngako u di ngadi mphya, u nga tekelela Josiya se u va mngana wa hombe wa Jehovha. Ti nga maha Josiya a di gondile ngu ka kokwane wakwe Manase awu a nga hunduka, ti to Jehovha wa divalela siwonho. Nanawe u nga gonda ka vathu va hombe. Vona va nga kugela makatekwa aya Jehovha a khalako ku va ninga. Tshumela u khumbula nzila yi Josiya a nga tipfa ngu yona mbimo yi a nga gonda ati Mibhalo yi wombako tona. Aku a nga ti tsakela kumaha kudhunda ka Jehovha, kha swela kutxitxa simaho sawe. Nawe u txi gonda Bhiblia u nga tsakela kuengisa Jehovha. U txi maha toneto u na va ni wuxaka wa wunene ni Jehovha ni ku u na tsaka. Se ngu magwito u nga tsakela kugela vamwane mahungu a manene. (Lera 2 Matimu 34:18, 19.) Mbimo yi u gondako Bhiblia, u nga tumbula ti to ku ni tinzila ati u nga tshukwatisako ngu tona nzila yi u thumelako Jehovha ngu yona. Kufana ni Josiya, u nga thavi kutshukwatisa.

20, 21. a) Nji txani atxi Asa, Josafati, Ezekiya ni Josiya va nga ti ti emisete ku txi maha? b) Hi na gonda txani ka msungo wu wu londiselako?

²⁰ Hi nga gonda txani ka vakoma vava va mune ava va nga thumela Jehovha ngu mbilu yotshe? Vona va ti ti emisete kutsakisa Jehovha ni ku m’khozela wutomi wawe wotshe. Vona va thembile Jehovha mbimo yi valala va mtamo va nga va dhumela. Txa lisima ngutu ngu txiya: Vona va thumete Jehovha nguku va ti mu randa.

²¹ Hambiku va nga maha sihoxo ngu kwa mbi hetiseka, Jehovha a ti va tsakela vakoma vonevo. A ti woni ati ti ku mbiluni ni ti to ngu ditshuri va m’randa. Aku nathu hi nga mbi hetiseka, ha maha sihoxo. Kambe Jehovha a na hi tsakela a txi wona ti to hi m’thumela ngu mbilu yotshe. Ka msungo wu wu londiselako hi na gonda ti to sihoxo sawe si nga hi gondisa txani.