Mbimo yi hi yako masoni hi ziva tifanelo ta m’thu, hi ya hi m’ziva kutshukwala, ni ku wungana wathu wu nga kula. Ngu ha kufanako, mbimo yi hi yako hi ziva kwati tifanelo ta Jehovha, hiya hi ziva ati ene a ku tona, se wuxaka wathu ni nene wu nga ya wu kula. Ka totshe tifanelo to tshura ta Txizimu, mune wa tona nda hombe ngutu: Mtamo wa txona, wutxhari, wululami ni lirando.

“O! MKOMA Txizimu! Ngawe u nga maha nzuma ni mafu ngu mtamo wako wa hombe.”—JEREMIYA 32:17.

Mtumbuluko njikombiso txa mtamo wa Txizimu. Ngu txikombiso, ngako u txi ema ka lisani ngu mbimo yo hisa, u pfa txani ka didhowo dako? Ditshuri to u pfa kuhisa ka ditambo. Phela u pfa wuyelo ya mtamo wa Jehovha. Ditambo di hisa kuhokela hani? Kuwombwa ti to ditambo da hisa kona mu ka 15 wa timiliyoni ta magrau. Ngu disegundo ditambo di humesa mtamo wo dingana ni kubuluka ka mazana-zana a timiliyoni ta mabhomba ya nuclear.

Kambe ditambo didotho ngutu di txi fananiswa ni tibhiliyoni to tala ngutu ta tinyeleti ti ti kuho ka wuako. Vazivi va ta siyensiya va womba to yimweyo ya tinyeleti ta hombe ayi yi dhanwako ku i UY Scuti yi pinda ditambo ngu 1.700 wa makhambi ngu wuhombe. I ti ku nyeleti yi ya UY Scuti yo vekwa wukhalo wa ditambo, yi ndina fenengeta mafu ni maplaneta mamwani ma ku kule o fana ni Marte ni Júpiter. Eto ti nga hi vhuna kupfisisa kwati ati  Jeremiya a nga ti lava ku ti womba mbimo yi a nga khene Jehovha a mahile nzuma ni mafu, mwendo wuako ngu mtamo wakwe wa hombe.

Hi wuyeliswa kutxani ngu mtamo wa Txizimu? Ti to hi simama hi hanya tikoteka ngu konaha ka sivangwa sa Txizimu asi si wonekako, so fana ni ditambo ni sotshe silo simwani so tshura si manekako ha mafuni. Kuengetela koneho, Txizimu txa vhuna mmwani ni mmwani ngu mtamo wa txona. Ngu nzila yihi? Mbimo yi Jesu a nga ti ha mafuni, Txizimu txi mningile mtamo ti to e maha sidiwukiso. Bhiblia yi womba to: “Mabhofu ma wona; sidiya sa tsimbila; vatshekela va basiswa; maphanzeve ma engisa; vakufa va wuswa ve hanya.” (Matewu 11:5) Se nyamsi ko. Bhiblia yi womba to “a ninga mtamo ka wule a nga karala,” yi tshumela yi engetela yi txi: “Aniko avale va emako ka MKOMA, va na wuseta mitamo yawe.” (Isaya 40:29, 31) Txizimu txa tshumela txi hi ninga ‘mtamo wa hombe’ ti to txi hi vhuna kuwonisana ni sikarato sa wutomi. (2 Vakorinto 4:7) Ti nga maha se u txi tiwona to ta fanela kuva ni wuxaka ni Txizimu atxi txi thumisako mtamo wa txona ti to txi hi khatalela.

“MKOMA, awe u mahile simaha sa singi u mahile sotshe ngu wuzivi wa hombe!”—MASALMO 104:24.

Mbimo yi hi yako hi gonda ngu si Txizimu txi nga simaha, hiya hi xamatiswa ngu wuzivi wa txona. Ku ni didhavi da tigondo didhanwako biomimética. Ka didhavi donedo, vasiyentista va xolisisa sivangwa sa Jehovha ngu txikongomelo txo etetela mazumbelo ni mathumelo ya sona ka silo si va si khandako, kukhukhela ka siambalo kuya ka maganune.

Txikombiso txa hombe txa wuzivi wa Txizimu i mmidi wa m’thu. Alakanya ngu nzila yi txirumbu txi kulako ngu yona. Txirumbu txi khata ngu diselula dimwedo adi di ku ni sotshe asi si wumbako m’thu. Diselula donedo da abanekela di maha maselula a mangi o fana nado. Ngu mbimwanyana, maselula onewo ma khata ku hambanela se ku khata kuva ni mazana-zana a maselula o hambana, o fana ni a mnoha, a marambo ni mamwani. Msana keto, kukhata ku wumbeka sihango, si khata kuthuma. Ngu 9 wa mitxima basi, diselula dile da dimwedo se di mahile mwanana awu a wumbwako ngu tibhiliyoni ta maselula. Wuzivi wu wu wonekako ka eto, wu teka vathu vavangi ve tumelelana ni mbhali mmwani wa Bhiblia awu a nga khene: “Na ku bonga, nguko u ni wumbile ngu nzila ya kuxamalisa.”—Masalmo 139:14.

Hi wuyeliswa kutxani ngu wuzivi wa Txizimu? Mvangi wathu wa tiziva ati hi tilavako ti to hi tsaka. Ene a thumisa wuzivi ni kupfisisa kwakwe ti to e hi ninga sialakanyiso ngu kuthumisa Dipswi dakwe i ku Bhiblia. Ngu txikombiso Bhiblia ya hi kuzeta yi txi: ‘Mi . . . divalelana mmwani ni mmwani.’ (Vakolosa 3:13) Ina txialakanyiso txonetxo nja wutxari? Ina. Wuxolisisi wu kombisa ti to kudivalela ti ninga wukohe wa wunene ni kumaha mnoha wu tsimbila kwati. Eto ti nga hunguta phango yo thuka u mana malwati a mialakanyo ni mamwani. Txizimu txi fana ni mngana wu a hi khatalelako ni ku hi ninga sialakanyiso sa sinene. (2 Timoti 3:16, 17) Ina khu titsakeli kuva ni mngana wo nga toneto?

“MKOMA a randa kululama.”—MASALMO 37:28.

Txizimu mbimo yotshe txi maha ti i ku tatinene. Bhiblia yi womba ti to, “kambe kule ni Txizimu wubihi, kule ni wa mtamo wotshe wuhambunyeti.” (Jobe 34:10) Wulamuli wa Txizimu wu lulamile, ngu toneto mbhali wa Masalmo a nga womba ti to: “Nguko awe u fuma vathu ngu kululama”. (Masalmo 67:4) Vathu vo kanganyisa kha va nge sikoti kuphazamisa Jehovha nguko “MKOMA a wona mbilu”, ene wa wona ditshuri ni ku wulamuli wakwe mbwawunene mbimo yotshe. (1 Samuwele 16:7) Hahanze keto, Txizimu txa wu wona wukanganyisi ni wubihi wu wu mahekako nyamsi, Txizimu txi thembisile ti to i singa kale “vaonhi va na dulwa ha mafuni”.—Mavingu 2:22.

Kambe Txizimu hi nga mlamule wa tshofu awu mbimo yotshe a lavako ku hi tsayisa. Ti txi dingana txona txa hi komba wuxinji. Bhiblia yi womba tiya: “MKOMA a tate ngu wumbilu ni wunene”, hambi ka vathu vo biha, ngaku va txi hunduluka. Ina hi nga wona wuwa wululami wa ditshuri?—Masalmo 103:8; 2 Pedro 3:9.

Hi wuyeliswa kutxani ngu wululami wa Txizimu? Mpostoli Pedro a wombile tiya: “Txizimu kha txi khedhi m’thu. Kambe ka dihi ni dihi ditiko, awule a txi thavako ni kumaha to lulama wa sikota kuamukelwa ngu txona.” (Mithumo 10:34, 35) Athu ha wuyelwa ngu wululami wa Txizimu nguko txona kha txi khedhi vathu. Hi nga amukelwa ngu txona hi tshumela hi va vakhozeli va txona ti si nga ni mhaka ni lixaka lathu, ditiko dathu, hi gondile mwendo nem, hi ganyile mwendo hi sisiwana.

Aku Txizimu txi lavako ti to hi pfisisa ni ku wuyelwa ngu wululami wa txona, txi hi ningile livhalo. Bhiblia yi womba ti to livhalo mlayo awu ‘wu nga bhalwa timbiluni’ kwathu awu wu ningelako ‘wufakazi’, ngu mawombelo mamwani livhalo la hi gela loko tomaha i di tinene mwendo to biha. (Varoma 2:15) Hi wuyeliswa kutxani? Ngako livhalo lathu li di gondisilwe kwati, li nga hi vhuna kuvayilela simaho ni timhaka to biha. Mbimo yi hi mahako to biha, lona li nga hi vhuna ti to hi tisola hi lava kuhunduluka. Ngu ditshuri kupfisisa wululami wa Txizimu ti hi vhuna kuva vangana va txona!

“Txizimu, Lirando.”—1 JOHANI 4:8.

Txizimu txa kombisa mtamo, wuzivi ni wululami, kambe Bhiblia kha yi wombi to Txizimu mtamo, wuzivi mwendo wululami. Bhiblia yi womba to Txizimu i lirando. Ngu kutxani? Nguko ngu mtamo, Txizimu txi nga maha to kari. Wululami ni wuzivi wa txona wa txi kongomisa ka simaho soneso. Kasi lirando ngu lona li txi susumetelako ti to tximaha. Lirando ngu lona li kuzetelako sotshe simaho sa txona.

Jehovha kha txhotelwi ngu txilo. Kambe lirando lakwe li msusumetete kumaha sivangwa sa wuzivi, ha mafuni ni nzumani, asi si nga wuyelwako ngu lirando ni mkhatalelo wakwe. Lirando lakwe li mkuzetile ti to e maha mafu o hetiseka ti to vathu ve hanya ka ona. A ngadi a txi kombisa lirando ka votshe vathu ngu ku “humisela ditambo vavanene ni vo biha, ni kumaha ti to nzuma yi txi nela vo lulama ni vo mbi lulama.”—Matewu 5:45.

I singeto dwe, “Mkoma a na ni wumbilu ni divalelo.” (Jakobe 5:11) Ene wa khatalela avale va tekako dizambo do va vangana vakwe. Txizimu txi khatalela mmweyo ni mmweyo. Ngu ditshuri ‘txona txa ku khatalela.’—1 Pedro 5:7.

Hi wuyeliswa kutxani ngu lirando la Txizimu? Alakanya ngu ti ti nga tshurisa tona kuwona ditambo di txi domwaka ni ti ti tsakisisako tona kupfa maseko a mwanana. Kutsakisa ka lirando la ha mwayani. Atiya hi nga txikongomelo txa wutomi basi, kambe ta tisa litsako la hombe ngutu wutomini.

Kambe ku ni nzila yimwani yi hi wuyelwako ngu lirando la Txizimu: Mkombelo. Bhiblia yi hi gela tiya: “Mi nga karatekeni ngu txilo, vanathu, aniko mikombelo yanu yi na kombe minavelo yanu ni kubonga kwanu ka Txizimu.” Kufana ni tate wu aku ni lirando, Txizimu txi lava ti to hi lava txivhuno ka txona hambi txa timhaka tile hi si geliko m’thu. Jehovha a tshumela e hi thembisa ti to a na hi ninga “kurula ka Txizimu, ku pindako wotshe wuzivi”.—Vafilipiya 4:6, 7.

Hi emela to timhakanyana tidotho ti u nga tiwona mayelano ni tifanelo ta Txizimu—to fana ni mtamo, wuzivi, wululami ni lirando—ti di kuvhuni ti to u txi ziva kwati. Ti to hi kuvhuna, hi tsakela ku kuramba ti to u ziva ati Txizimu txi nga timaha ni ti txi no timaha ti to u wuyelwa.