1, 2. a) Kufana ni Osei, ngu txihi txikarato atxi vathu va vangi va ku natxo? (Wona mfota wo khata.) b) Ngu tihi ati Bhiblia yi wombako ti to hi nga ti divaleni? Ngu sihi siwotiso asi hi no bhula ngu sona?

SE KUPINDA 30 wa malembe Osei a di khukhile Gana e ya zumba Europa. Mbimo yi a nga khukha ngu yona a si se gonda ditshuri. ^[1] (Wona txhamuselo yo gwitisa.) A wombile tiya. “Ni tekete ku ti wona ti to vathu vo tala kha va nga ni mhaka ni nani. Neti ni nga khukha txititxhini txa maganune, ni tipfite ti to kha ni nga ni wango. Ni khatile kudila.” Aku ni lidimi la kona a nga ti si lizivi, a swete kumana ni mthumo. Aku a nga ti kule ni maxaka a ti pfa txiwunda.

² I ti ku awe wo va ka txiemo txo fana ni txiya, ina u si na kutsakela kuamukelwa kwati u txi hoka Nyumbani ya Mfumo? Ditshuri ngu di do, u ndina lava kuamukelwa kwati ku singa ni mhaka ni ti to u wa lixaka muni. Mhaka ngu yiya, Bhibila yi womba ti to Makristu a ditshuri kha ma fanela kudivala “kuamukela vapfhumba”. (Vahebheru 13:2) Ka msungo wuwa hi na bhula ngu siwotiso siya: Jehovha a va  wonisa ku txani valuveli? Ina ti lava hi txitxa mawonelo athu ngu valuveli? Ni ti to, hi nga va vhunisa ku txani vathu va ditiko dimwane?

3, 4. Ngu kuya ngu Eksodha 23:9 Jehovha a ti lava ti to Vaisraeli ve ñola valuveli ngu nzila yihi ni ku ngu ku txani?

³ Msana ka ku va Jehovha a di khulute Vaisraeli ka wukhumbi wa ditiko da Egipta, Ene a va ningile milayo ayi yi va gondisako kukombisa wunene ka valuveli ava va nga ti zumba navo. (Eksodha 12:38, 49; 22:21) Jehovha a ti ti ziva ti to kuva mluveli ta karata. Ngu txikombiso wumwane wa milayo wu txi womba ti to valuveli va ndina roletela asi si nga sala mbimo yi ku elulwako.—Levhi 19:9, 10.

⁴ Jehovha a ti lava ti to vathu vakwe ve xonipha vathu va i singako Vaisraeli ni nzila yi va nga txi tipfa ngu yona mbimo yi va nga ti Egipta. (Lera Eksodha 23:9.) Aku Vaisraeli i nga ti vathu vo hambana ni vamwane, hambi mbimo yi va nga ti si si se va ka ditiko da Egipta, va si lawi ngu vaegipta. (Genesisi 43:32; 46:34; Eksodha 1:11-14) Mbimo yi se Vaisraeli va nga va valuveli, va yi dyite khurula. Se Jehovha a ti lava ti to vona ve ti khumbula toneto ni kukombisa wunene ka valuveli ava va nga ti hanya navo.—Levhi 19:33, 34.

5. Kufana ni Jehovha nji txani atxi txi no vhuna kukombisa wunene ka vathu va ditiko dimwane?

⁵ Jehovha kha txitxi. Ngu toneto, ngako ku txi hoka m’thu wa ditiko dimwane dibanzani kwathu, hi fanete hi khumbula ti to Jehovha wa va dhunda vathu va ditiko dimwane. (Dheuteronome 10:17-19; Malakiya 3:5, 6) Hi nga alakanya ngu sikarato asi vathu va ditiko dimwane va nga mananako naso. Ngu txikombiso, ti nga maha va si lizivi lidimi la kona mwendo va txi nyekulwa ngu vathu. He zameni ku va komba wunene ni ku va vhuna.—1 Pedro 3:8.

6, 7. Hi tizivisa ku txani ti to Makristu aya i ku majudha ma sikotile kulwa ni moya wa txisawusawu?

⁶ Ka mbimo yile ya kale ka vapostoli, Vajudha va ti va vengela ngutu vathu ava i singako vajudha. Kambe Makristu ma sikotile kulwa ni moya wonewo. Hi ti zivisa ku txani? Ngu mbimo ya Pentekosta ya 33 E.C., Vajudha va sikotile ku va amukela kota vapfumba vawe vo dhundeka. (Mithumo 2:5, 44-47) Atiya ti kombisile ti to Makristu aya i ku Majudha ma ti yi pfisisa txhamuselo ya “kuziva kuamukela vapfumba” i ku tiya, “kukomba wunene valuveli”.

⁷ Kambe ngu kutsimbila ka mbimo, timhaka ti txitxile. Ava va nga txi wombawomba txigriki va ngungurukete va txi khona tinoni tawe ta xaniswa. (Mithumo 6:1) Kasi kululamisa timhaka, vapostoli va sawute 7 wa vavamna ava va nga ti ni matina a txigriki ti to ve wona ti to timhaka  toneto kha ti ngadi ti txi maheka.—Mithumo 6:2-6.

8, 9. a) Ngu sihi siwotiso asi si no hi vhuna kuwona ti to hi ni txisawusawu? b) Nji txani atxi hi fanelako ku txi thavisa? (1 Pedro 1:22)

⁸ Ti nga maha hi maneka hi di ni txisawusawu ngu mhaka ya ha hi nga kulela kona. Eto ti nga maha athu nem hi si ti zivi ti to hi natxo txisawusawu. (Varoma 12:2) I singeto basi, ti nga maha hi pfa ava hi gondako navo txikolwa, ava hi thumako navo mwendo vaakelani vathu va txi wombawomba kubiha ngu vathu va lixaka lo kari. Ngu toneto, ti ni lisima ku ti wotisa tiya: “Ina nani na belelwa ngu mawonelo awe?” “Ni maha txani ngako m’thu atxi wombawomba kubiha ngu ditiko dangu mwendo e poyila mahanyelo athu?”

⁹ Mbimo yimwane mpostoli Pedro a ti va nyenya vathu va i singako Vajudha. Kambe a gwitile e gonda kulwa ni moya wonewo. (Mithumo 10:28, 34, 35; Vagalatiya 2:11-14) Ngu toneto, i di ti to ha tumbula ti to hi ni moyanyana wo nyenya vathu va ditiko dimwane, ngu ditshuri hi fanete hi lwisana nawo. (Lera 1 Pedro 1:22.) Nji txani txi no hi vhuna? U nga divale ti to hotshethu kha ha hetiseka. Se awalo ni wamweyo a fanelwako ngu kuhanya kala ku pinduka. (Varoma 3:9, 10, 21-24) Ngu toneto, hotshethu ha fana. Liwalo lixaka ali li palako limwane! (1 Vakorinto 4:7) Mpostoli Paulo gete Makristu mamwane ti to ona hi “nga ngadi vamatiko mwendo valuveli” kambe mba “mwaya wa Txizimu”. (Vaefesu 2:19) Hi txi thuka hi tumbula ti to hi ni txisawusawu, ti lava hi txi thavisa hi si sweli.—Vakolosa 3:10, 11.

10, 11. Bhoazi ati kombisile ngu nzila yihi ti to a ni mawonelo o fana ni a Jehovha ngu valuveli?

¹⁰ Bhoazi a ve ni mawonelo o fana ni a Jehovha ngu vathu va ditiko dimwane. Ngu nzila yihi? Ditshiku dimwane a di thembweni a txi ya wona vathumi vakwe, a ti ya mana Rute, wamsikati wa ditiko da Mowabhi. Rute a ti roletela asi si nga siywa ngu vaeluli, ngako Mlayo wa Mosi wu nga ti womba ti to tinoni ti ni fanelo yo roletela asi si nga siywa. Kambe mbimo yi Bhoazi a nga ziva ti to Rute a khatile ngu kukombela, ti mu tsakisile e tshumela e mu ninga ni si si nga ti veketwe ene.—Lera Rute 2:5-7, 15, 16.

¹¹ Ati ti nga gwita ti humelela ti kombisile ti to Bhoazi a ti khatala ngu Rute ni ku a ti ti ziva ti to wa karateka nguku i ku mluveli. A mahile txani? Bhoazi a gete Rute ti to e zumba ni sithumi sakwe sa mahorana ti to a si karatwi ngu majaha ale a sithumi sakwe. Bhoazi a ningile Rute sakudya ni mati nga ti a mahisako tona ka vathumi vakwe. Ene a xoniphile muwuyi wule wa txisiwana e tshumela e mu khatalela.—Rute 2:8-10, 13, 14.

12. Ku na maheka txani ngako hi txi randa vawuyi?

¹² Nji txani atxi txi nga maha Bhoazi e kombisa wunene ka Rute? Hi nga mhaka yaku a nga ti dhunda masale wakwe Nowemi, kambe nguku a  nga khata kuthumela Jehovha ni kulava wuthavelo kwakwe. Aku Bhoazi a nga kombisa wunene ka Rute, a ti etetela lirando lo thembeka la Jehovha. (Rute 2:12, 20; Mavingwa 19:17) Ngu nzila yi yi fanako, hi txi va ni wunene, ti na hi hehukela ku vhuna “votshe vathu” ve gonda ditshuri se ve wona ti to Jehovha wa va randa ngutu.—1 Timoti 2:3, 4.

13, 14. a) Ngu ku txani hi di fanete hi losa vathu vo ta ngu ka ditiko dimwane? b) Nji txani txi no hi vhuna ti to hi si thavi kubhula ni vathu va ditiko dimwane?

¹³ Nda lisima kukombisa wunene ka m’thu awu a tako ngu ka ditiko dimwane awu a ku ka dibanza dathu. Vathu vamwane ava va tako ngu ka ditiko dimwane, ti nga maha ve veva ni dizowa se ve dhunda kuzumba vokha. Vona ti nga maha ve ti wona i singa va txilo ngu mhaka ya m’dhawuko mwendo ditiko adi va tako ngu ka dona. Ngu toneto hi fanete hi khata athu hi va losa ni ku va komba txingana. U nga tshumela u gonda kulosa ngu lidimi lawe ngu kuthumisa JW Language i di ti to lidimi lawe la maneka ni lona.—Lera Vafilipiya 2:3, 4.

¹⁴ Ditshuri ti to ti nga maha hi thava kubhula ni m’thu wa ditiko dimwane. Hi nga maha txani? Hi nga m’bhulela to kari mayelano ni nathu. Toneto ti nga maha u tumbula ti to ku ni to kari ati u ti zivako na ti txi fana ni ta matiko mamwane. U nga divali ti to ka lixaka limwane ni limwane, ku ni ta tinene ni ti ti sekisako.

15. Nji txani atxi txi no hi vhuna ku pfisisa ati valuveli va zamako ku ti tolovela?

¹⁵ Kasi kuvhuna vamwane ti to ve tipfa va txi nga vo va ditikoni kwawe ti wotisi  tiya: ‘I ti ku o va ani ni ku ka ditiko da vamwane ni ndina lava kuñolwa ngu nzila yihi?’ (Matewu 7:12) Va laphisele mbilu vathu va va zamako kutolovela ta ditiko dimwane nguko toneto ta karata. Makhatoni ti nga maheka hi si ti pfisisi ati va ti lavako mwendo ati va ti pimisako. Aku ti si kotekiko ti to ve fana ni vathu va ditikoni kwathu, kha hi nambi emela ti to ve maha timhaka nga ti athu hi mahisako tona.—Lera Varoma 15:7.

16, 17. a) Hi nga maha txani ti to hi ziva midhawuko ya vathu vamwane? b) Hi nga va vhuna ngu txani vathu ava va ku ngadi kubwaka?

¹⁶ Hi txi tininga mbimo yo gonda timwane ta ditiko adi va tako ngu ka dona, hi na kuluveta hi va tolovela. Ngu mbimo ya wukhozeli wa mwaya, hi nga xota mahanyelo a matikoni kumwane a vathu ava va nga bwaka dibanzani kwathu. Hi nga tshumela hi va ramba ti to hi ta susula navo. Jehovha a ‘tulete vamatiko ditimba da likholo’.—Mithumo 14:27; Vagalatiya 6:10; Jobe 31:32.

¹⁷ Hi txi heta mbimo ni vathu ava va ku ngadi kubwaka ditikoni kwathu ti na hi vhuna kupfisisa mizamo yi va yi mahako ti to ve tolovela mahanyelo athu. Hi nga ti wona ti to vona va lava txivhuno ti to ve gonda lidimi lathu. Hi nga tshumela hi va vhuna ngu ku va lavela mthumo.  Txivhuno txo nga txonetxo txi nga va tsakisa vanathu vonevo.—Mavingwa 3:27.

18. I mani awu valuveli va nga mu etetelako?

¹⁸ Vawuyi va na maha totshe ti va nga tikotako ti to ve tolovelana ni ta ditiko adi va ku ka dona. Rute i ve txikombiso ka mhaka yiya. Kukhata a kombisile txixonipho ngu mahanyelo a ditiko dimwane ngu kukombela kuroletela asi si nga sala mbimo yi va elulako. (Rute 2:7) Ene kha londola lungelo yiya ngu nzila yo biha. E mahisa ku nga ava va ku ni tithembwe vo mu dheva txo kari. Txa wumbidi, a si thavi kuwomba ti to a bongile ngu wunene wu a nga kombwa wona. (Rute 2:13) Ngako valuveli ni vona va txo mahisa tiya, vanathu ni vathu vamwane va muwa ditikoni, va na va xonipha.

19. Ngu ku txani hi di fanete kuamukela valuveli ngu nzila ya yinene?

¹⁹ Ha tsaka ngutu nguku Jehovha a nga kombisa wunene wakwe awu wu si hi faneliko ngu kutumelela ti to vathu votshe ve mana mahungu a manene. Valuveli ti nga maheka ti ti va karatela kugonda ditshuri va di ngadi ditikoni kwawe. Se konkuwa va ni lungelo yo manana ni nathu, he va vhuneni ti to ve tipfa nga vo va ditikoni kwawe. Kha hi nambi sikota ku va vhuna ngu ku va ninga male ni simwane silo, kambe ngako hi txi kombisa wunene ka vathu vamatiko mamwane, hi na va hi txi va komba lirando kufana ni Jehovha. Aku hi ku ‘vaeteteli va Txizimu’ he maheni totshe ati hi nga ti kotako ti to hi kombisa hoya-hoya wathu ka vathu va matiko mamwane ava hi ku kumweko navo!—Vaefesu 5:1, 2.