1, 2. a) Ngu wuhi wubihi awu Nabhoti ni vanana vakwe va nga mahelwa? b) Ngu tihi tifanelo timbidi ati hi no bhula ngu tona?

DIJAHA dimwane di lumbetilwe ti to di mahile to biha. Kambe toneto i ti makuhu. Hambiketo, di ningilwe mnando di gwita di dawa. Alakanya nzila yi vathu va nga tipfa ngu yona ngu wubihi wonewo! Mhaka yoneyo yi mahekile ngu ditshuri ka Nabhoti dilanda do thembeka da Jehovha da mbimoni ya kale. Ene a hanyile mbimoni yi Akabhi i nga ti Mkoma wa Israeli.—1 Vafumeli 21:11-13; 2 Vafumeli 9:26.

² Ka msungo wuwa hi na bhula ngu ti ti nga humelela Nabhoti. Hi na tshumela hi bhula ngu mhaka yo karata ayi mpostoli Pedro a nga yi maha. Timhaka toneto ta timbidi ti na hi komba ti to kutiveka hahatshi ni kutiemisela kudivalela ti ni lisima ngu nzila yihi hi txi lava kuetetela mawonelo o fana ni a Jehovha ngu wululami.

3, 4. Nabhoti i ti m’thu wo zumbisa ku txani? Ngu ku txani a di lambile ni thembwe?

³ Ka masiku a Nabhoti, Vaisrayeli va ti londisela mahanyelo o biha a Mkoma Akabhi ni msikati wakwe Jezabheli. Vona va ti khozela txizimu txa makuhu Bhahali nem va si na mhaka ni milayo ya Jehovha. Kambe Nabhoti i ti m’thu wo thembeka ka Jehovha. Ene ati ninga lisima wuxaka wakwe ni Jehovha kupinda ni wutomi wakwe.

⁴ Lera 1 Vafumeli 21:1-3. Nabhoti a ti ni thembwe ya mivhinya hafuhi ni mtini ka Akabhi. Akabhi a ti lava ti to Nabhoti e mu xavisela thembwe yile mwendo ve txitxana. Kambe Nabhoti a lambile. Ngu ku txani? Ngu txithavo, a txhamusete a txi khene: “Txizimu txi na ni ponise keyo mhaka ya kuningela kwako thembwe ya vatate vangu!” Ene a lambile nguko ati Akabhi a nga txi ti lava ti ti lwisana ni mlayo wa Jehovha mayelano ni tithomba. (Levhi 25:23; Mitengo 36:7) Ngu ditshuri Nabhoti a ti engisa Jehovha.

5. Kasiku ve mana thembwe ya Nabhoti Jezabheli a mahile txani?

⁵ Mbimo yi Nabhoti a nga lamba ni thembwe, Mkoma Akabhi ni msikati wakwe va mu mahete wubihi wo thisa. Kasiku ve mana thembwe, Mkomakati Jezabheli a gete vavamna vambidi ti to ve lumbeta Nabhoti di ngu mhaka yi a nga ti sa yi maha. Toneto ti mahile ti to Nabhoti ni vanana vakwe ve dawa. Nji txani atxi Jehovha a nga txi maha ngu wubihi wonewo?

6, 7. Jehovha a ti kombisile ngu nzila yihi ti to wa dhunda wululami? Ni ku ngu ku txani toneto ti di thavelete mwaya ni vangana va Nabhoti?

⁶ Ngu mbimo yoneyo Jehovha a rumete Elija ti to eya tshangana ni Akabhi. Elija a gete Akabhi ti to m’dayi ni ku dikhokhokho. I ti txihi txisungo txa Jehovha ka mhaka yiya? Ene a ti lava ti to Akabhi ni msikati wakwe ni vanana vawe ve dawa.—1 Vafumeli 21:17-25.

⁷ Mwaya wa Nabhoti ni vangana vakwe va karatekile ngutu ngu wubihi wu wu nga mahwa ngu Akabhi. Kambe Jehovha awu woni wubihi wonewo, ni ku kha swela ku wu lulamisa. Eto ti va vhuni ti to ve kota kutsanisela. Kambe msana keto, kutiveka hahatshi ni themba yawe ka Jehovha si dukilwe. Ngu nzila yihi?

8. Akabhi a angute ngu nzila yihi mbimo yi a nga engisa dipswi da Jehovha? Ni ku kuve ni wuyelo yihi?

⁸ Mbimo yi Akabhi a nga pfa ti Jehovha a nga ti lava ku timaha kwakwe, “ene a to vharula siambalo sakwe, a txi ambala masaka, a txi titona sakudya; a titi otela ha disakani, a txi tsimbila a di namile a txi alakanyela.” Akabhi a tivekile hahatshi! Ku ve ni wuyelo yihi? Jehovha a gete Elija a txi khene: “Se ngako ene a nga tisola, kha ni nambi m’tsayisa kuhanyani kwakwe,  aniko ka masiku a kuhanya ka mwanana wakwe, ni na rumela txitxayiso hagari ka m’ti wakwe.” (1 Vafumeli 21:27-29; 2 Vafumeli 10:10, 11, 17) Aniko “MKOMA ngene a dukako timbilu,” ngene basi awu a nga wona a ti ti nga ti ka mbilu ya Akabhi se e m’komba wuxinji.—Mavingwa 17:3.

9. Kutiveka hahatshi ka maxaka a Nabhoti, ti nga va ti di va vhunisile ku txani?

⁹ Mbimo yi maxaka a Nabhoti ma nga pfa ti to mwaya wa Akabhi wu na mbi tsayiswa kala Akabhi e fa, toneto ti nga maha ti di dukile likholo lawe ka Txizimu. Kambe ti nga maha va di vhunilwe ngu kutiveka hahatshi. Ngu ku txani? Ngako va di tivekile hahatshi, va simamile ve khozela Jehovha, va txi themba ti to Jehovha kha na wukanganyisi. (Lera Dheuteronome 32:3, 4.) Ngu yihi themba yi yi ku ho? Ngu yi yo, mbimo yi yi tako maxaka a Nabhoti ma na ta m’wona a di wukile ka vakufa. Mbimo yi toneto ti no humelela, i na va i di wululami wo hetiseka ka Nabhoti ni vanana vakwe. (Jobe 14:14, 15; Johane 5:28, 29) M’thu wo tiveka hahatshi wa tiziva ti to: “Txizimu txi na lamula vathu madingano ni yotshe mithumo yi yi ku kusisalani,  mwendo nja yinene, mwendo nja kubiha.” (Eklesiaste 12:14) Jehovha a thuma takwe. Se kutiveka hahatshi ta hi vhikela ti to likholo lathu ka Jehovha li si mwalali.

10, 11. a) Ngu sihi siemo si si nga dukako wuthembeki wathu? b) Ku tiveka hahatshi ti na hi vhikela ngu tinzila tihi?

¹⁰ Awe ko, u na maha txani ngako madhota ma txi maha txisungo atxi awe u si txi pfisisiko mwendo u wona ti to hi nga tona? Ti nga mahisa ku txani? Ngu txikombiso, u na maha txani ngako awe mwendo m’thu wu u m’dhundako a txi luzekelwa ngu malungelo dibanzani? Se i di ti to mngana wako wa wukati, mwanana, mwendo mngana wako wa hombe a txo thaviswa dibanzani, kambe awe u si tumelelani ni txisungo txa madhota, u na maha txani? Se ngako madhota ma txo komba wuxinji mwanathu wu a nga maha txiwonho ko, ina u na mu amukela? Siemo soneso si nga duka likholo lathu ka Jehovha ni nzila yi dibanza di tsimbilako ngu yona. Ina kutiveka hahatshi ku na kuvhikela ngako u txi dukwa ngu siemo soneso? He woni tinzila timbidi.

¹¹ Yo khata, hi txi tiveka hahatshi hi na tumela ti to kha hi zivi totshe ngu mhaka ya kona. Kambe, hambi hi txo pimisa ti to ha yi ziva, Jehovha ngene wu a zivako ta mbiluni ka m’thu. (1 Samueli 16:7) Ngu toneto, ngako hi txi khumbula toneto, hi na tiveka hahatshi, hi na tumela ti to hi nga totshe hi tizivako ni ku hi na lulamisa mapimo athu. Ya wumbidi, ngako hi diwoni wubihi wu txi maheka, mwendo i di athu hi nga mahelwa, kutiveka hahatshi ti na hi vhuna kutimisela, hi emela ti to Jehovha e lulamisa timhaka. Bhiblia yi khene: “Kuhumelela nga vale va thavako Txizimu.” Yi tshumela yi txi khene: “Kuwalo kuhumelela ka m’thu wule i ku m’bihi . . . ene kha nambi sikota kulaphisa wutomi wakwe.” (Eklesiaste 8:12, 13) Ngako hi txi tiveka hahatshi hi na wuyelwa.—Lera 1 Pedro 5:5.

12. Ngu tihi a ti hi no ti xolisisa konkuwa? Toneto ti na hi vhunisa ku txani?

¹² Makristu o khata ani Siriya wa Antiyoka, ma mananile ni txikarato a txi txi nga duka fanelo yawe yo tiveka hahatshi ni kudivalela. He wone a ti ti nga va humelela. Txikombiso txawe txi na hi vhuna kupfisisa ti to ngu ku txani Jehovha a txi thumisa vathu vakwe vo mbi hetiseka ti to ve zivisa milayo yakwe?

13, 14. Ngu sihi siavelo asi mpostoli Pedro a nga ti naso? A ti kombisile ngu nzila yihi ti to a ni txibindi?

¹³ Mpostoli Pedro i ti didhota adi di nga ti ziwa ngutu ngu makristu a kale. Ene i ti mngana wa hombe wa Jesu ni ku ati ningilwe siavelo sa lisima ngutu. (Matewu 16:19) Ngu txikombiso, ngu dilembe da 36, Pedro a mukete txiavelo txo txhumayela Korneliyo kumweko ni va mwaya wakwe.  Ngu ku txani i nga ti txo sawuleka txiavelo txonetxo? Nguku Korneliyo i nga ti singa M’judha, kambe i ti wa matiko wu a nga mbi yiswa wukweraniha. Kambe mbimo yi Korneliyo ni va mwaya wakwe va nga amukela moya wo sawuleka, Pedro se a ti tsaniseka ti to vona va faneleka kubhabhatiswa. Ati khene: “I mani a no si kota kulambela mati a txibhabhatiso ava va nga amukela Moya wo Sawuleka, kufana ni nathu, kani?”—Mithumo 10:47.

¹⁴ Ngu dilembe da 49, vapostoli ni madhota a Jerusalema va tshanganile ti to ve wona ti to ta laveka ti to vamatiko ve yiswa wukwerani. Ka mtshangano wonewo, Pedro a vite ni txibindi e txhamusela ati a nga ti wona mbimo yi vamatiko va va nga mbi yiswa wukwerani va nga amukela moya wo sawuleka. Ngu toneto, mmidi wu wu fumako wu vhunwi ngu ti Pedro a nga ti wona ti to ve maha txisungo txa kona. (Mithumo 15:6-11, 13, 14, 28, 29) Aku Pedro a nga mbi thava kuwomba ti ti nga humelela, ti tsakisile ka Makristu aya i ku Majudha ni ya i nga ti vamatiko. Kha ta va karatela kuthemba ati Pedro a nga womba!—Vahebheru 13:7.

15. Ngu tihi ati Pedro a nga ti pazama mbimo yi a nga ti Siriya wa Antiyoka? (Wona mfota wu wu ku makhatoni.)

¹⁵ Msana ka mtshangano wonewo wa Jerusalema, Pedro a endete dibanza da Siriya wa Antiyoka. Mbimo yi a nga hoka, a hetile mbimo yo tala ni vanathu ava i nga ti vamatiko. Vona va ti tsakete kulondola wuzivi ni wusikoti wu Pedro a nga ti nawo. Hambiketo, va dhukile ni kukarateka va txi wona ti to se timhaka ti txitxile, Pedro kha ngadi e tumela kudyanavo. Pedro a kuzetete Makristu mamwane a Majudha kumaha toneto, kupata ni Bharnabhasi. Ti mahisile ku txani ti to mwanathu wo thembeka e khata mibhando hagari ka dibanza? Ngako hi txi henyiswa ngu mapswi mwendo simaho sa didhota, hi nga gonda txani ka phazamo ya Pedro?

16. Nji txani atxi Paulo a nga gela Pedro? Ngu sihi siwotiso asi si wukako?

¹⁶ Lera Vagalatiya 2:11-14. Pedro a vite ni dizowa ni vathu. (Mavingwa 29:25) Pedro a ti ma ziva mawonelo a Jehovha ngu vathu va matiko. Kambe ene a ti thava ti to Vajudha vo ta ngu Jerusalema, va ndina pimisa ta walo aku a nga ti ti tshanganisa ni vathu va matiko. Mpostoli Paulo a gete Pedro ti to wa khata ku va mkanganyisi. Ngu ku txani? Nguko a ti pfite mbimo yi Pedro a nga emela vamatiko ka mtshangano wa Jerusalema ngu 49. (Mithumo 15:12; Vagalatiya 2:13) Makristu ya i nga ti vamatiko, aya Pedro a nga nga ma emelela ma ndina angulisa ku txani? Ina matumelete mhaka yoneyo yi daya wuxaka wawe ni Jehovha? Ina Pedro a  luzeketwe ngu malungelo akwe ngu mhaka ya txiwonho txakwe?

17. Pedro a wuyetwe ngu nzila yihi ngu kudivalela ka Jehovha?

¹⁷ Pedro a ti tiveka hahatshi, se a tumete kulaywa ngu Paulo. Bhiblia kha yi wombi ti to ene a luzile siavelo so kari. Phela a tshumete e thumiswa ngu Jehovha ti to e bhala mapapilo mambidi aya ma ku ho ka Bhiblia. Ka dipapilo da wumbidi, a ti khene Paulo i “mwanathu wo randeka”. (2 Pedro 3:15) Pazamo ya Pedro yi fanete yi di pandile ka Makristu aya i nga ti a matiko. Hambiketo, Jesu awu i ku msungo wa dibanza kha leka ku mthumisa. (Vaefesu 1:22) Vanathu va mbimo yoneyo va ve ni mkhanjo wo etetela Jesu ni Tate wakwe ngu kudivalela Pedro. Vona kha va leka kuthumela Jehovha ngu mhaka ya phazamo ya m’thu wo mbi hetiseka.

18. Ngu sihi siemo asi si lavako ti to hi va ni mawonelo o fana ni a Jehovha ngu wululami?

¹⁸ Kufana ni ka dibanza da Wukristu da kale, kuwalo didhota do hetiseka dibanzani. Bhiblia yi khene: “Hotshethu ha wonha sikhati so tala”. (Jakobe 3:2) Eto hotshethu ha tumela. Kambe, hi na maha txani ngako mwanathu a txi hi henyisa? Ina hi na tekelela mawonelo a Jehovha ngu wululami? Ngu txikombiso, u na maha txani ngako didhota do kari di txi womba timhaka ti ti wonekako ti di humile hanzila? Ina u na ti tumelela ti daya wuxaka wako ni Jehovha? Hahanze ko tutumela kualakanya ti to mwanathu wule kha fanela e va didhota, ina u na emela Jesu i ku msungo wa dibanza? Hahanze ko wona sihoxo basi, ina u na ma khumbula malembe o tala aya mwanathu eneyo a nga thumela Jehovha ngu kuthembeka? Ngako mwanathu eneyo a nga kuvhuka, a txi simama e va ni siavelo si singa engeteleka, ina u na mtsakela? Ngako u txi ti emisela kudivalela, u na kombisa ti to u ni mawonelo o fana ni a Jehovha ngu wululami.—Lera Matewu 6:14, 15.

19. Hi fanete hi ti emisela kumaha txani?

¹⁹ Ha wudhunda ngutu wululami. Ngu toneto, hi yi emete ngu o bhilivila mbimo yi Jehovha a no hiyela wotshe wubihi wu wu nga vangwa ngu Sathane ni mafu awa o biha e ya wu thela ditalani e wu hisa. (Isaya 65:17) Kala ka yoneyo mbimo, ngako hi txi mahelwa to biha, he simameni hi tiveka hahatshi, hi tumela ti to ti nga maha hi si yi zivi kwati mhaka ya kona se hi divalela awu a nga hi vhuka. Hi txi maha toneto, hi na va ni mawonelo o fana ni a Jehovha ngu wululami.