1. Abrahamu ati kombisile ngu nzila yihi ti to wa themba wululami wa Jehovha? (Wona mfota wu wu ku makhatoni.)

ABRAHAMU a wotisile txiwotiso txiya: “Mthethisi wa ditiko dotshe kha na mbi thethisa ngu kululama kani?” (Genesisi 18:25) Ina Abrahamu a ti ko kanakana? Ahim-him, txiwotiso txakwe txi kombisile ti to ene a ti themba ti to Jehovha a na lamula didhoropa da Sodhoma ni Gomorra ngu wululami. Ene a ti themba ti to Jehovha kha na mbi “fuvisa valulami kumweko ni vabihi”. Toneto “ti ti kule” ni Abrahamu. Ngu msana, Jehovha a wombile apune atxi khene: “Dirigwi, ni mthumo wa txona mbwo hetiseka, totshe tinzila ta txona ti lulamile. Txizimu txa ditshuri, atxi txi ku singa ni wubihi. Txina ni wunene, txi lulamile.”—Dheuteronome 31:19; 32:4.

2. Ngu ku txani hi txi tsaniseka ti to Jehovha mbimo yotshe a na maha to lulama?

² Ngu ku txani Abrahamu a nga ti tsaniseka ti to Jehovha  mbimo yotshe a maha to lulama? Nguko Jehovha ngene txikombiso txa wululami ni ditshuri. Dipswi di di ku “wululami” ni di di ku “ditshuri” makhambi o tala ma thumiswa kumweko ka Mibhalo ya Txihebheru nguko ma ni txhamuselo yimweyo. Milayo ya Jehovha yi lulamile, mbimo yotshe a lamula ngu wululami. Bhiblia yi khene: “Ene a lava kululama ni ditshuri.”—Masalmu 33:5.

3. Ningela txikombiso txa wubihi wu wu mahekako nyamsi.

³ Ta hi thavelela kuziva ti to Jehovha mbwo lulama. Hambiku ditiko diya di nga tala ngu wubihi. Ngu txikombiso, vathu vamwane va betwa jele ngu mhaka ya wubihi wu i singako vona va nga wu maha. Se msana kova va di zumbile malembe o tala jele, kutumbulwa ti to kha va nga ni mnando se ve humiswa. Eto ti maha ti to vathu vonevo ve karateka ngutu ni ku jujeka mapimo. Kambe ku ni wubihi wumwane awu wu nga nemelako ku wu tsanisela. Ngu wuhi?

4. Nji txani atxi txi nga dukako likholo lathu?

⁴ Kota makristu ha tiziva ti to hi na ñolwa ngu nzila yo biha ngu vathu. Kambe mbimo yimwane ti nga humelela mndani ka dibanza. Eto ti nga duka likholo lathu. Se awe u na maha txani ti txo thuka ti humelela? Ina u na ti tumelela ti ku lekisa kuthumela Jehovha?

5. Ngu ku txani ti si hi xamalisi ngako ku txi humelela txikarato mndani ka dibanza?

⁵ Hotshethu kha ha hetiseka ni ku ha maha tiphazamo, eto ti maha ti to mbimo yimwane hi onhelana ni vanathu mndani ka dibanza. (1 Johane 1:8) Toneto kha ti hi xamalisi. Ngako hi txi thuka hi phazamisana ni vanathu, hi nga thumisa mkongomiso awu wu ku mu ka Bhiblia. Wona wu nga hi vhuna ti to hi simama hi thembeka.—Masalmu 55:12-14.

6, 7. Ngu txihi txikarato atxi mwanathu wo kari a nga manana natxo, ni ku nji txani atxi txi nga m’vhuna?

⁶ Wona ati ti nga humelela mwanathu Willi Diehl. Ene a khatile kuthuma Bhetele ka Suíça ngu dilembe da 1931. Ene a ve ka mtxawa wa wu 8 ka txikolwa txa Giliyadhi khe Nova York, Estados Unidos ngu 1946. Msana kova adi hetile txikolwa txonetxo, ene a khatile kuthuma kota muwoneleli wa txigava khe Suíça. Ngu Maio wa 1949, a bhalete dipasi Bhetele ya Suiça a txi womba ti to a lava kutxhadha. Kambe vanathu va Bhetele va m’gete ti to ene a ndina luza malungelo otshe aya a nga ti nawo ka mthumo wa Jehovha. Ene a dino thuma kota nyaphandule basi. Mwanathu Diehl a tshumete atxi khene: “Ni si tumelelwi kuveka miwombawombo”. “Vanathu va si hi losi ani ni msikati wangu, vona va ti hi teka kota vathu va va nga thaviswa dibanzani”.

⁷ A mahile txani mwanathu wuwa? A khene: “Hi txi ti ziva ti to Bhiblia kha yi tsimbisi kutxhadha, ngu toneto hi mahile mkombelo ka Jehovha hi mzivisa ngu mhaka yiya.” Ka mbimo yoneyo vanathu vamwane va si ma pfisisi mawonelo a Jehovha mayelano ni wukati. Kambe ngu kutsimbila ka mbimo mapfisiselo awe ma lulamisilwe. Mwanathu Diehl a tshumete  e mana malungelo akwe. Jehovha a m’katekisile ngu mhaka ya wuthembeki wakwe. * (Wona txhamuselo ya hahatshi.) Hi nga tiwotisa tiya: ‘I ti kova ani ni nga ti ka txiemo txiya, ina ni di laphisile mbilu ni emela Jehovha e lulamisa txikarato txiya mwendo ni di txi lulamisile nipune?’—Mavingwa 11:2; Lera Mika 7:7.

8. Ngu ku txani ti txi lava hi ti wonisisa kwati loko hi txi wona nga ku ni wubihi wu wu mahwako dibanzani?

⁸ I di ti to u wona nga ku ni wubihi wu wu mahwako dibanzani, kulava u ti wonisisa kwati. Ti nga maha u txo phazama, nguko hotshethu kha ha hetiseka. Ni ku ti nga maha hi sa ti pfisisa kwati. Kambe ti singa ni mhaka ni ti to ha yi pfisisa mwendo ahim-him, hi fanete kumaha mkombelo ka Jehovha ngu mhaka yoneyo, hi m’themba, ni kusimama hi thembeka. Eto ti na hi vhalela ti to hi si “henyeli MKOMA”.—Lera Mavingwa 19:3.

9. Mba mani ava hi no bhula ngu vona ka gondo ya nyamsi ni ya divhiki di di tako?

⁹ Ka gondo ya nyamsi hi na wona nzila yo biha ayi Josefa mtukulu txikhuha wa Abrahamu a nga ñolwa ngu yona. Kasi ka divhiki di di tako hi na ta wona ati Jehovha a nga ti maha ka Mkoma Akabhi ni ti ti nga humelela mpostoli Pedro. Mbimo yi hi xolisisako sikombiso siya sa siraru, wona nzila yi hi nga emako hi di tsani ka Jehovha ngu yona ni ku xayisa wuxaka wathu ni nene, ngutu ngutu loko hi txi tipfa nga hi ñolwa ngu nzila yo biha.

10, 11. a) Ngu sihi sikarato asi Josefa a nga tshangana naso? b) Ngu wuhi mkhanjo wu Josefa a nga wu londola mbimo yi a nga ti jele?

¹⁰ Josefa i ti dilanda do thembeka ka Jehovha. Kambe mbimo yi a nga ti ni 17 wa malembe a xanisilwe e tshumela e xaviswa ngu vakoma vakwe ti to eya va txibotxhwa. Ene a tekilwe e yiswa ditikoni ka Egipta. (Genesisi 37:23-28; 42:21) Adi ka ditiko donedo Josefa a lumbetilwe va txi a ti lava kupfinya kata mkoma. Ene a ti ya betwa jele na va sa khata ngu ku mu xuxisa. (Genesisi 39:17-20) Josefa a xuphekile kota txibotxhwa kudingana 13 wa malembe. Hi nga gonda txani ka txikombiso txa Josefa ngako hi txi thuka hi ñolwa ngu nzila yo biha ngu vanathu?

¹¹ Josefa a ti khotetwe kumweko ni mtheleli wa kopo ya mkoma. Ditshiku dimwane mtheleli wa kopo ya mkoma ya mkoma a to lora, se Jehovha a vhunile Josefa ti to e kota kuwomba txhamuselo ya mloro. Josefa a gete mtheleli eneyo ti to a ndina humiswa jele e tshumela eya  thumela Faro. Ene a tshumete e londola mkhanjo wonewo ti to e txhamusela txiemo txakwe ka mtheleli wa kopo ya mkoma. Nathu hi nga gonda to kari i singa ka ti Josefa a nga ti womba kambe ni ka ti a nga mbi ti womba.—Genesisi 40:5-13.

12, 13. a) Hi tizivisa ku txani ti to Josefa kha khutarela mawoko? b) Ngu tihi ti Josefa a nga mbi tiwomba ka mtheleli wa kopo ya mkoma?

¹² Lera Genesisi 40:14, 15. Josefa a wombile ti to a to “pfhukulwa”. Ka Bhiblia dipswi diya di nga tshumela di txhamusela “kupiwa”. Ngu ditshuri Josefa a xanisilwe. Ene a tshumete e womba ti to kha nga za e lava kuphota. Ngu toneto ene a kombete mtheleli wa kopo ya mkoma ti to e ya m’wombawombela ka Faro. I ti yihi mixuwo yakwe? Ene ati khene: “Ni lava kuhuma muwa.”

¹³ Ina Josefa a to zumba e khutarela mawoko kona jele mule? Ahim-him! Josefa a londote mkhanjo wu a nga ti nawo ti to e txhamusela totshe timhaka ka mtheleli wa kopo ya mkoma, nguko a ti tiziva ti to ene a nga mu vhuna ka txikarato txakwe. Tsena kha nga womba ti to ene a xavisilwe ngu vakoma vakwe, nem hambi ka Faro. Kambe mbimo yi vakoma vakwe va nga tsula Egipta va ti ya maha kurula ni Josefa, se Faro ava amukete e  tshumela e va tumelela ku ve zumba ditikoni ka Egipta ni ku ve tsaka ngu “sotshe asi i ku sa sinene sa ditiko dile”.—Genesisi 45:16-20.

14. Nji txani atxi txi no hi vhuna ti to hi si wombawombi kubiha ngu vanathu ku txi thuka hi txi ñolwa ngu nzila yo biha dibanzani?

¹⁴ Ngako hi txi thuka hi tipfa nga ha ñolwa ngu nzila yo biha dibanzani, hi fanete hi ti wonela ti to hi si vi ni manzenze. Ditshuri ti to hi nga kombela txivhuno ka madhota mwendo kuva gela i di ti to mwanathu wo kari a mahile txiwonho txa hombe. (Levhi 5:1) Kambe mbimo yimwane ti nga va ta tinene kukhata ngu kubhulisana ni mwanathu, hi si tumeleli kuya gela madhota mwendo m’thu mmwane.(Lera Matewu 5:23, 24; 18:15.) Hi lava kuthembeka ni kuthumisa ati Bhiblia yi ti wombako. Ti nga maha hi sa nga yi pfisisa kwati mhaka yoneyo, i singa ku hi to ñolwa ngu nzila yo biha. U alakanya ti to hi nga ti pfisa ku txani ngako hi di geletete vamwane, se hi gwita hi tumbula ti to hi sa nga yi pfisisa kwati mhaka yoneyo? Kambe khumbula ti to hambi i di ti to ha yi pfisisa mwendo ahim-him, kuwombawomba kubiha ngu vamwane to engetela txikarato. Kambe wuthembeki wathu ka Jehovha ni ka vanathu wu na hi vhalela ti to hi si mahi tiphazamo toneto. Mbhali wa masalmu ati khene m’thu eneyo ngu wu a “mahako kululama” ene kha “lumbeti mkwawe ngu lidimi lakwe, kha mahi kubiha ka muakelani wakwe.”—Masalmu 15:2, 3; Jakobe 3:5.

15. Wuxaka wa Josefa ni Jehovha wu mu vhunisile ku txani?

¹⁵ Hi nga tshumela hi mana gondo ya lisima ka Josefa. Hambiku a nga xaniseka kudingana 13 wa malembe, Josefa kha leka kumaha timhaka ngu nzila yi Jehovha a nga ti lava ngu yona. (Genesisi 45:5-8) Wuxaka wakwe ni Jehovha wu mu vhuni. Ene kha sola Jehovha ngu timhaka ti ti nga mu humelela. Ditshuri ti to kha si divala sikarato sakwe. Kambe ene kha karateka ngutu e za e jujeka ni mapimo. Kambe txa lisima i ti ku thembeka. Kha tumelela tiphazamo ta vamwane ti mu hambanisa ni Jehovha. Ngu kutsimbila ka mbimo Jehovha a katekisile Josefa ni mwaya wakwe.

16. Wuxaka wa wunene ni Jehovha wu nga hi vhunisa ku txani?

¹⁶ Ngu ha kufanako, wuxaka wathu ni Jehovha wu fanete wu va wona i ku wa lisima ngutu ka wutomi wathu. Hi nga tumeleleni tiphazamo ta vanathu ti hi hambanisa ni lirando la Txizimu. (Varoma 8:38, 39) Hi txi thuka hi tipfa nga ha ñolwa ngu nzila yo biha, hi fanete hi  etetela txikombiso txa Josefa ni ku va ni wuxaka wa wunene ni Jehovha. Eto ti na hi vhuna ti to hi va ni mawonelo o fana ni akwe ka mhaka yoneyo. Msana kova hi di zamile ku yi lulamisa ngu kuthumisa Bhiblia, hi fanete hi yi lekela manzani ka Jehovha. Hi nga tsaniseka ti to ene a na lulamisa mhaka ngu mbimo ya kona, ni ngu nzila ya yinene.

17. U nga ti kombisa ngu nzila yihi ti to wa mthemba “Mthethisi wa ditiko dotshe”?

¹⁷ Aku hi hanyako ka mafu awa o biha, ha tiziva ti to hi na manana ni sikarato. Mbimo yimwane awe u nga tipfa nga wo ñolwa ngu nzila yo biha dibanzani, mwendo kuwona mmwane a txi ñolwa ngu nzila yo biha. Hambiku ti nga mbi toloveleka, kambe ti nga thuka ti humelela. Ngu toneto khwa fanela ku tshumelela msana (Masalmu 119:165) Ti di ngeto simama u thembeka ka Jehovha, ni kumaha mkombelo u kombela txivhuno kwakwe ni ku mthemba. Khumbula ti to hotshethu kha ha hetiseka, ni ku ti nga maha u sa nga yi pfisisa kwati mhaka ya kona. Kuetetela txikombiso txa Josefa ti nga kuvhuna ti to u si zumbeli kukarateka ngu mhaka yoneyo. Hahanze ko lava kulamisa mhaka upune, simama u thembeka ka Jehovha ni ku emela ene tito e lulamisa mhaka yako. Ngu kumaha eto, u na amukeleka ni ku katekiswa ngu Jehovha, nga ha a nga maha ngu kona ka Josefa. U nga tsaniseka ti to Jehovha ngene “Mthethisi wa ditiko dotshe”.—Genesisi 18:25; Dheuteronome 32:4.

18. Hi na gonda ngu txani ka msungo mhaka wu wu londiselako?

¹⁸ Ka msungo mhaka wu wu londiselako hi na gonda ngu vathu vambidi va Jehovha ava va nga ñolwa ngu nzila yo biha mbimoni ya kale. Sikombiso soneso si na hi vhuna kuwona nzila yi ku tiveka hahatshi ni kudivalela ti yelanako ngu yona ni wululami wa Jehovha.