1. Nji txani txi nga hi mahako hi vilela? Eto ti nga hi maha hi pimisa txani?

INA u khala ku tipfa u di karatekile ngu mhaka ya sikarato? * Ti nga maha u txi vilela ngu mhaka yo kari ayi u nga mahelwa mwendo kugelwa ngu m’thu mmwani. Mwendo u nga vileliswa ngu ti u nga khala kuwomba mwendo ku ti maha. Ngu txikombiso, ti nga maha u di mahile txionho, se u karateka ngu ti to Jehovha a nge kudivaleli. Ta walo, ngu pimisa to a ku u vilelako ngutu ti la kuwomba to khu nga ni likholo lo tsana ni ku khu nga m’thu wamnene. Ina ditshuri toneto?

2. Ngu sihi sikombiso sa mu ka Bhiblia asi si kombisako ti to kuvilela kha ti wombi to u pwata likholo?

² He woni sikombiso sa mu ka Bhiblia. Ana awu i ku mame wa Samuweli i ti wamsikati wa likholo lo tsana. Hambi keto, ene a ti karateka mbimo yi mkatikulowe a nga mu ñola ngu nzila ya tshofu. (1 Sam. 1:7) Mpostoli Paulo a ti ni likholo ngutu, kambe a ti “karateka . . . ngu kota ya kukhatalela otshe Mabanza.” (2 Vak. 11:28) Mkoma Dhavhidha nene a ti ni likholo lo tsana, ngu toneto Jehovha a ti mu randa ngutu. (Mith. 13:22) Hambi keto, Dhavhidha a mahile sionho asi si nga mmaha e vilela ngutu. (Mas. 38:4) Jehovha a khongotete mmweyo ngu mmweyo wawe. He woneni to hi nga gonda txani ngu sikombiso sawe.

3. Ngu kutxani hi nga karatekako hi txi pfa to biha ngu ngathu?

³ Ngako vamwani va txo womba mwendo ku hi mahela to biha, ti nga hi maha hi vilela. Eto ditshuri, ngutu-ngutu ngako m’thu wa kona i di mngana wathu wa hombe mwendo dixaka. Hi nga karateka hi alakanya to wungana wathu se wu gumile. Mbimo yimwani ti nga maha m’thu e womba to kari a sa khata ngu kupimisa, se ti nga thuka ti hi thola mbilu. (Mav. 12:18) Kambe mmwani a nga so womba khakwenye. Mwanathu wa txisikati awu i ku ngadi mphya ti khala ku m’humelela. Ene a womba tiya: “Malembenyana msana, m’thu wu ni nga ti pimisa to mngana wangu a hangalasile makuhu ngu ngani ka internet. Ni pandisekile ni kuvilela. Ni si ti pfisisi to ngu kutxani adi mahile wubihi wo nga toneto.” Ngako u txi khala kuhenyiswa ngu mngana wako wa hombe mwendo dixaka, u nga gonda to tala ka Ana.

4. Ngu sihi sikarato asi Ana a nga manana naso?

⁴ Ana ti lavile e wonisana ni sikarato sa hombe. Kudingana malembe o tala, ene a si veleki. (1 Sam. 1:2) Mbimo yile, ngako wamsikati a si veleki a ti wonwa a di ruketetwe ngu Txizimu. Eto ti mahile Ana e ti pfa i si nga wa txilo. (Gen. 30:1, 2) Kambe ku ni ti ti nga ti karatisa wutomi wa Ana, mwamna wakwe a ti ni msikati mmwani i ku Penina awu a nga ti veleka. Penina a si tsaki ngu Ana ni ku a ti “mtxhepeta, kasiku mpfisa kupanda.” (1 Sam. 1:6) Makhatoni Ana a ti karateka ngutu ngu txiemo txiya. Ene a ti karatekile aha koza “a txi zumba ngu kudila a si dyi txilo.” Ene a ti zumba ngu “kupandiseka” mbiluni. (1 Sam. 1:7, 10) Ana a khongotetwe ngu mani?

5. Mkombelo wu m’vhunisile kutxani Ana?

⁵ Ana a gete Jehovha kupandiseka kwakwe kotshe. Msana kova a di khongete a txhamusete txiemo txakwe ka Mphaxeli wa Hombe Eli. Ngu msana ene a ti khene: “Tsula ngu kuthutha, Txizimu txa Israyeli txi na ku ninge si u si kombelako.” I ve yihi wuyelo? Ana “a to teka nzila yakwe e tsula, eya dya aniko khohe yakwe kambe yi si ngadi yi xukuvala.” (1 Sam. 1:17, 18) Mkombelo wu vhunile Ana ti to e tshumela e mana kudikha.

6. Ngu tihi ti hi nga ti gondako mayelano ni mkombelo ka Ana ni ka Vafilipiya 4:6, 7?

 ⁶ Hi nga tshumela hi mana kudikha ngako hi txi khongela ka Jehovha. Ana a hetile mbimo yo tala a txi womba-womba ni Tate wakwe wa nzumani. (1 Sam. 1:12) Nanathu hi nga heta mbimo yo lapha hi txi bhula ni Jehovha ngu ti ti hi karatako, ni kuthava kwathu. Mkombelo wathu kha ti sungi wu va wa mapswi o tshura. Mbimo yi hi mahako mkombelo ti nga maha hi khata kudila. Hambi keto, Jehovha kha na mbi thuka e leka ku hi engisela. Kuengetela ka mikombelo yathu, hi fanete kukhumbula ati ti ku ka Vafilipiya 4:6, 7. (Yi lere.) Paulo a wombile to hi fanete kubonga Jehovha ka mikombelo yathu. Hi ni sivangelo so tala so bonga Jehovha. Ngu txikombiso, hi nga bonga ningo ya wutomi, silo so tshura ka wuako, lirando lakwe lo thembeka, kumweko ni themba yi a nga hi ninga. Ngu tihi timwani ti hi nga ti gondako ka Ana?

7. Ngu tihi ti Ana ni mwamna wakwe ngu mtolovelo va nga ti maha?

⁷ Ti si nga ni mhaka ni sikarato sakwe, ngu mtolovelo Ana a ti tsula ni mwamna wakwe ka wukhalo wo khozela Jehovha khe Silo. (1 Sam. 1:1-5) Ana a ti dithepelani mbimo yi Mphaxeli wa Hombe Eli a nga mu thavelela ngu ku mu navelela ku Jehovha e engisa mikombelo yakwe.—1 Sam. 1:9, 17.

8. Mitshangano yi nga hi vhunisa kutxani? Txhamusela.

⁸ Hi nga tshumela hi mana kudikha ngako hi txi ya mitshanganoni. Ka Mkombelo wo khata mitshanganoni, ngu mtolovelo mwanathu a kombela ti to moya wo sawuleka wu va ni nathu. Kudikha wumwani wa mihando ya moya wonewo. (Vag. 5:22) Mbimo yi hi yako mitshanganoni hambi hi di karatekile, hi ninga mkhanjo Jehovha ni vanathu ti to ve hi tsanisa ni ku hi vhuna ti to hi va ni kudikha ka mialakanyo. Mkombelo ni mitshangano ndinzila ti Jehovha a ti thumisako ti to e hi khongotela. (Vaheb. 10:24, 25) Wona timwani ati hi nga ti gondako ka txikombiso txa Ana.

9. Nji txani txi nga mbi txitxa ka txiemo txa Ana? Se intxani txi nga mu vhuna?

⁹ Sivangelo sa sikarato sa Ana kha sa guma ngu txikuluveta. Mbimo yi Ana a nga wuya ngu dithepeleni, a ti ya simama e zumba ni mkatikulowe Penina. Ni ku Bhiblia kha yi kombisi ti to Penina a txitxile mahanyelo akwe. Se ti lavile Ana e simama e timisela kuxaniswa ngu Penina. Kambe Ana kha nga tshumela e henya. Mbimo yi Ana a nga tsaniseka ti to Jehovha a engisile mkombelo wakwe, kha nga karateka kambe. Ene a tumelete Jehovha e mu tsanisa ni ku mu khongotela. Ngu kutsimbila ka mbimo, Ana a katekisilwe ngu lungelo yo veleka vanana!—1 Sam. 1:19, 20; 2:21.

10. Hi gonda txani ka txikombiso txa Ana?

¹⁰ Hi nga tshumela hi mana kudikha hambi txivangelo txa kukarateka kwathu txi txi simama. Hambi hi txi maha mkombelo hi ya mitshanganoni mbimo yotshe, sikarato simwani si nga simama. Kambe txikombiso txa Ana txi hi gondisile to kha ku nga ni txi txi nga tsivelako Jehovha ti to e hi khongotela. Jehovha kha na mbi hi divala, a na hi ninga hakelo ya ku hi timiselako.—Vaheb. 11:6.

11. Ngu sihi sivangelo si Paulo a nga ti naso so vilela?

¹¹ Paulo a ti ni sivangelo so tala so vilela. Aku a nga ti randa vanathu, mbimo yi vona va nga manana ni sikarato, ene a karatekile ngutu.  (2 Vak. 2:4; 11:28) Ka txiavelo txakwe kota mpostoli, Paulo ti lavile e wonisana ni vakaneti ava va nga mpeketela ni ku m’beta jele. Ti lavile kambe e wonisana ni sikarato si si nga mu engetela kuvilela, so fana ni “kuhanya ngu wusiwana.” (Vaf. 4:12) Aku a nga onhekelwa ngu ngalava makhambi mararu, hi nga alakanya kuvilela aku a nga wonisana nako mbimo yi a nga ti enda ngu ngalava. (2 Vak. 11:23-27) Nji txani txi nga vhuna Paulo ti to e wonisana ni kuvilela?

12. Nji txani txi nga vhuna Paulo ku a si karateki ngutu?

¹² Paulo a vilete mbimo yi vanathu va nga ti ka sikarato, kambe kha zama kululamisa sikarato sa dibanza ekha. Paulo a ti dinganisela. Ene a lavile vathu vo m’vhuna kukhatalela dibanza. Ngu txikombiso a ningile wutixamuleli Timoti ni Titosi. Kha ti kanakanisi ti to mthumo wu vanathu vava va nga wu maha wu m’vhuni ngutu Paulo.—Vaf. 2:19, 20; Tit. 1:1, 4, 5.

13. Madhota ma nga mtekelelisa kutxani Paulo?

¹³ Kombela vamwani ve kuvhuna. Kufana ni Paulo madhota o tala aya ma ku ni lirando, ma vilela ngu siro sa dibanza asi si tshanganako ni sikarato. Kambe didhota dimwedo di nge sikoti kumaha to tala dokha. Kutiveka hahatshi ka di vhuna ti to di pumba mrwalo ngu kugondisa ava va fanelekako ti to ve khatalela mtxhambi wa Txizimu.—2 Tim. 2:2.

14. Paulo a si karateki ngu txani ni ku hi gonda txani ka txikombiso txakwe?

¹⁴ Tumela to u ni txilaveko txo tsaniswa. Paulo a txi tiveka hahatshi, ngu toneto a txi tiziva to a lava kutsaniswa ngu vangana vakwe. Ene a si karateki ngu ti to mwendo vamwani va na alakanya to a ni likholo lo hola nguko a nga tsaniswa ngu vangana. Mbimo yi Paulo a nga ti bhalela Filimoni, ati khene: “Ni mani kutsaka ka hombe ni kuthavelelwa ngu kota ya lirando lako.” (Film. 7) Paulo a xaxametile vanathu vo tala ava va nga mtsanisa ngu mbimo ya sikarato. (Vakl. 4:7-11) Ngako hi txi tumela to hi lava kutsaniswa, ngu litsako vanathu va na hi ninga txivhuno txi hi txi lavako.

15. Paulo a mahile txani mbimo yi a nga ti ka txikarato?

¹⁵ Themba Dipswi da Txizimu. Paulo a ti tiziva to Mibhalo yi nga mu tsanisa. (Var. 15:4) Yona yi ndi na mu ninga wutxhari wo wonisana ni sikarato. (2 Tim. 3:15, 16) Mbimo yi a nga ti khotetwe Roma ngu dikhambi  da wumbidi, a ti woni to se a hafuhi ni kufa. Ka mbimo yoneyo yo karata, ngu tihi ti Paulo a nga maha? Ene a kombete Timoti ti to ngu txikuluveta e ta ni “mapapilo a madhowo.” (2 Tim. 4:6, 7, 9, 13) Ngu kutxani? Nguko mapapilo onewo ti nga maha i ti yimwani ya Mibhalo ya Txihebheru ayi Paulo a ndi no yi thumisa ka gondo yakwe apune. Ngako hi txi tekelela txikombiso txa Paulo hi lera Bhiblia ditshiku ni ditshiku, Jehovha a na thumisa Mibhalo ti to e hi khongotela ti si nga ni mhaka ni sikarato sathu.

16. Dhavhidha a tipfisile kutxani mbimo yi a nga maha sionho sa hombe?

¹⁶ Dhavhidha a ti mahile sionho sa hombe. Ene a mahile wugango ni Bhate-Sebha, e dayisa mwamna wakwe, e tshumela e zama kusisa sionho sakwe. (2 Sam. 12:9) Dhavhidha a ti ko kanyisa livhalo lakwe. Ngu toneto ene a xuphekile i singa ngu didhawa da moya basi, kambe ni da mialakanyo ni kulwala. (Mas. 32:3, 4) Nji txani txi nga vhuna Dhavhidha ti to e wonisana ni kuvilela ku a nga ti lavela apune, ni ku nji txani txi nga hi vhunako ngako hi txo maha txionho txa hombe?

17. Kutisola ka Dhavhidha hi kuwonisa kutxani ka mapswi ma ku ka Masalmo 51:1-4?

¹⁷ Kombela Jehovha e kudivalela. Dhavhidha a mahile mkombelo ka Jehovha. Ngu kutisola, a gete Jehovha sionho sakwe. (Lera Masalmo 51:1-4.) Eto ti m’vhuni kutshumela e mana litsako! (Mas. 32:1, 2, 4, 5) Ngako u txi maha txionho txa hombe, u nga zami ku txi kelela. Hahanze keto, gela Jehovha ngu mkombelo. Se u na mbi swa u pekwa ngu livhalo. Kambe ngako u txi la kuwuseta wuxaka wako ni Jehovha u nga gwiteli ko maha mkombelo.

18. Dhavhidha a mahile txani mbimo yi a nga kawukwa?

¹⁸ Tumela kukawukwa. Mbimo yi Jehovha a nga rumela mprofeti Natani kasi kuya komba Dhavhidha sionho sakwe, Dhavhidha kha ti emelela, mwendo kuzama kumaha nga kha maha txionho txa hombe. Ene a tumete ti to kha onhela mwamna wa Bhate-Sebha basi, kambe ngutu-ngutu Jehovha. Dhavhidha a tumete kukawukwa ngu Jehovha, se ene a m’divalete. (2 Sam. 12:10-14) Ngako hi di mahile txionho txa hombe, hi  fanete kuya gela avale Jehovha a nga va veka kota vadyisi. (Jak. 5:14, 15) Ni ku hi fanete kuvayilela ku ti emelela. Hi txi kuluveta kutumela kulaywa hi na kuluveta hi mana litsako.

19. Ngu tihi ti hi fanelako kutiemisela kumaha?

¹⁹ Tiemisele kwa mbi tshumela u maha txionho txonetxo. Mkoma Dhavhidha a ti ti ziva ti to a fanete e vhunwa ngu Jehovha kasi ku a si phinda-phindi sionho. (Mas. 51:7, 10, 12) Msana ka kuva a di divaletwe ngu Jehovha, Dhavhidha a ti tiemisete kuvayilela mapimo o biha. Kota wuyelo, ave ni kudikha ka mialakanyo.

20. Hi nga maha txani ti to hi kombisa to ha tilava kudivalelwa ngu Jehovha?

²⁰ Hi kombisa ti to ha ti lava kudivalelwa ngu Jehovha ngu kumaha mkombelo hi kombela divalelo, hi tumela kukawukwa ni kuzama kwa mbi phinda-phinda sionho. Ngako hi txo maha tiya hi na tshumela hi va ni kudikha ka mialakanyo. Mwanathu James awu a nga nga maha txionho txa hombe, a ti woni toneto. Ene a womba tiya: “Mbimo yi ni nga gela madhota txionho txangu, ni ti pfite nga ni to rulwa disaka da marigwi ka makata. Ni khatile kumana kudikha ka mialakanyo.” Ta tsakisa ngutu kuziva ti to “MKOMA a hafuhi ka vale va ku kupandisekani ka mbilu; ene wa hanyisa avale va si swiko va di ni kuthemba”!—Mas. 34:18.

21. Hi nga tumelelisa kutxani Jehovha e hi khongotela?

²¹ Aku magwito ma ku hafuhi, sivangelo sa sikarato sathu so nga so engetela. Ngako u txi vilela, simama u khongela ka Jehovha u kombela txivhuno. Gonda kwati Bhiblia. Gonda ka txikombiso txa Ana, Paulo ni Dhavhidha. Kombela Tate wako wa nzumani ti to e kuvhuna kuwona atxi txi kumahako u vilela. (Mas. 139:23) Mtumeleli e kuvhuna kuwonisana ni sikarato, ngutu-ngutu asi sa hombe. Ngako u txo maha toneto, u na fana ni m’bhali wa masalmo awu a nga embelela atxi: “Mkoma a na mbi tshotsha vathu vakwe; ene kha na mbi tsukula avale i ku vathu vakwe.”—Mas. 94:19.