KUDINGANA malembe o tala, vakaneti va Bhiblia va ti womba to Mkoma Bhelxazari awu a wombwako ka dibhuku da Dhaniyeli kha nga vaho. (Dhan. 5:1) Va ti ni mawonelo onewo nguko va arqueólogo va si khali kumana txo kari txo va kholwisa to a ti nga va ho. Ngu 1854 mawonelo awe ma txitxile. Ngu kutxani?

Ngu dilembe donedo, muemeli wa va Ngiza a dhanwako ku i J. G. Taylor, a tiya kela marumbi a didhoropa da Ur, konku i ku wulambwe ka Iraque. Mndani ka txitezi txa hombe, ene a mani siya so kari sa dibumba. Tximwani ni tximwani txi ti ni 10 wa masentimetro ngu kulapha, ni ku si ti bhatwe ngu mabhalelo o kenya. Tximwetxo txa kona txi ti bhatwe mkombelo wo lapha awu wu nga ti navelela wutomi wo lapha ka Mkoma Nabonido ni mwanana wakwe Bhelxazari. Hambi vakaneti va tumete va txi: Kutumbulwa kuwa kukombisa to ngu ditshuri Bhelxazari a khala ku va ho.

Kambe Bhiblia kha yi wombi to Bhelxazari a ta nga va ho dwe, yi tshumela yi womba to i ti mkoma. Vakaneti va tshumete ve kana-kana. Ngu txikombiso, konamu ka dilembe da 1875, siyentista wa Mungiza i ku William Talbot a bhate to vamwani va ti kholwa ti to “Bhelxazari i ti mfumi kulowe ni Nabonido, i ku tate wakwe. Kambe kha ku nga ni txitsanisekiso txa toneto.”

Txikarato txonetxo txi lulamisilwe ngu siya simwani sa dibumba asi si nga kombisa to tate wa Bhelxazari i ku Nabonido, a thavisilwe Bhabhilona e yiswa wukhumbini malembe o tala. Se kumahekile txani mbimo yi a nga si ngaho? Encyclopaedia Britannica yi womba tiya: “Mbimo yi Nabonido a nga ti wukhumbini, a ningile mwanana wakwe Bhelxazari txitulu txa wukoma ni masotxhwa a mangi.” Ngu mbimo yoneyo, Bhelxazari ni tate wakwe va fumile Bhabhilona ngu mbimo yimweyo. Ngu toneto arqueólogo wa wuzivi ngutu ka tidimi awu a dhanwako ku i Alan Millard a nga khene “ta fanela ku mibhalo yimwani yo fana ni Dibhuku da Dhaniyeli yi dhana Bhelxazari ku ‘mkoma.’”

Ka vathu va Txizimu, Bhiblia ngu yona yi kombisako ti to ati ti ku ka dibhuku da Dhaniyeli ditshuri.—2 Tim. 3:16.