Ni velekilwe Canadá dhoropani ka Quebec, amu ku womba-wombwako Txifransa. Tate wangu Louis ni Zélia va ni kulisile ngu nzila ya lirando. Tate i ti wo malala ni ku a ti dhunda kulera. Ni ti dhunda kubhala ni ku ni ti navela kuthuma kota jornalista.

Mbimo yi ni nga ti ni 12 wa malembe, Rodolphe Soucy awu a nga ti thuma ni tate, va tile ve ta hi pfuxela ene ni mngana wakwe. Vona i ti Tifakazi ta Jehovha. Ni si zivi to tala ngu Tifakazi ni ku ni si wu tsakeli wukhongeli wawe. Kambe ni tsakete nzila yi va nga ti xamula ngu yona siwotiso ngu kuthumisa Bhiblia. Vaveleki vangu ni vona ti va tsakisile, se hi tumete kugondelwa Bhiblia.

Ngu mbimo yoneyo ni ti gonda ka txikolwa txa Katolika. Se ni ti bhula ni vagondi kulothi ngu ti ni nga ti ti gonda ka gondo yangu ya Bhiblia. Kambe vagondisi ava i nga ti vaphaxeli va ma pfite mabhulo onewo. Hahanze ko ni komba ngu kuthumisa Bhiblia to hi nga tona ti ni wombako, mmweyo wawe a ti khene ni txihurupha! Eto kha ta ni henyisa, kambe ti ni vhunile kuwona to tigondo ta txhetxhe kha ti tumelelani ni ti Bhiblia yi ti gondisako. Ni woni to ni fanete kuhuma ka txikolwa txile. Vaveleki vangu va tumete ku ni txitxa txikolwa.

Ni simamile ni gonda Bhiblia, kambe ni si kuli ngu didhawa da moya nguko ni ti thava kutxhumayela ngu mti ni mti. Txhetxhe ya Katolika yi ti hi vengela ngutu ni ku yi si tsakeli mthumo wathu wo txhumayela. Maurice Duplessis awu i nga ti mthangeli wa politika wa Quebec, a ti seketela txhetxhe yiya. Aku mabutho ma nga ti seketelwa ngu ngene, ma xanisile Tifakazi. Se ti txi lava txibindi ti to u txhumayela ka mbimo yoneyo.

 Mwanathu John Rae awu a nga ti huma ngu ka Txikolwa txa Giliyadhi txa wu 9, ngene a nga ni vhuna kuxula kuthava koneko. Mwanathu John a ti ni wusikoti, a ti ti veka hahatshi ni ku a ti ni txingana. Ene a si dhundi kuwomba-womba, kambe mithumo yakwe yi ni gondisile to tala. Ene a ti ni txikarato txo womba-womba Txifransa, se ni ti tsula nayo thembweni ni ku ni txi m’vhuna kupfisisa lidimi liya. Kuzumba nayo mbimo yo tala ti ni mahile ni teka txisungo txo emela ditshuri. Ku di pindile digumi da malembe ni di zivile Tifakazi ni bhabhatisilwe ngu 26 ka Maio wa 1951.

Hambiku Dibanza dathu dhoropani ka Quebec i nga ti didotho, kambe di ti ni vanyaphandule va vangi. Txikombiso txawe txi ni kuzetile kuteka wunyaphandule. Hi ti txhumayela ngu kuthumisa Bhiblia basi. Aku hi nga si nga ni mabhuku, ti txi lava hi ziva kuthumisa kwati Bhiblia. Ni thumile ngutu ti to ni ziva kwati Bhiblia kasi ku ni emela ditshuri. Kambe, vathu va ti lamba kulera Bhiblia ngako yi sa tumelelwa ngu txhetxhe ya Katolika.

Ngu 1952, ni txhadhile ni Simone Patry, i nga ti wa dibanzani kwathu. Hi rurile hi ya Montreal, mndani ka dilembe hi ve ni mwanana wa dihorana, i ku Lise. Hambiku ni nga ti emilenyana kuva nyaphandule mbimo yi hi nga txhadha, ani ni Simone hi simamile hi maha totshe ti hi nga ti ti kota ka mithumo ya dibanza kota mwaya.

Ku si se pinda digumi da malembe ni khatile kupimisa ngu kutshumela ni va nyaphandule. Ngu 1962, ni yite ka Txikolwa txa Wuthumeli wa Mfumo txa madhota khe Bhetele ka Canadá, ni ti ya heta mtxima ni txi zumba nyumbani kumweko ni mwanathu Camille Ouellette. Kuhiseka ka Camille kutxhumayelani ku ni xamatisile, ngutu-ngutu aku a nga ti khatalela mwaya. A khe Quebec ti sa toloveleka to m’thu e thuma kota nyaphandule na a txi khatalela mwaya, kambe eto i ti makungu a Camille. Ka mbimo yi ni nga zumba nayo, a ni kuzetile kualakanyisisa ngu txiemo txangu. Ku di pindile mitximanyana, ni woni to ni nga sikota kutshumela ni va nyaphandule. Vathu vo tala va ti wona nga kha na maha txisungo txa txinene, kambe ani ni ti tsaniseka ti to Jehovha a na katekisa mizamo yangu yo thuma kota nyaphandule.

Ngu 1964, ani ni Simone hi mani txiavelo txo ya thumela mhwani kwathu khe Quebec kota vanyaphandule vo sawuleka, amu hi nga thuma malembe o tala. Ka mbimo yiya, vathu va si hi kaneti ngutu kufana ni kale, kambe va ti nga diho.

Ditshiku dimwani ngu Mlongiso ni mitshikari, ni ñotwe ka txidhoropana txa Sainte-Marie hafuhi ni Quebec. Diphoyisa dimwani di ni tekile di ni yisa wukomani, aha ni nga ya betwa jele nguko ni nga txi txhumayela ngu mti ni mti ni sa tumelelwa. Ni gwitile ni yiswa ka mlamuli Baillargeon, edo i ti dijaha do thisa. A ni wotisile to i mani a ndi no va advogado wangu ka wukoma. Mbimo yi ni nga khani i Glen How, * i ku advogado wu i ku Fakazi awu a ziwako kwati, ene a to thava atxi: “Hayi, nadha! Eyo ahim-him!” Mwanathu Glen How i si nga wo sakana a txi emela Tifakazi ka wukoma. Va gwitile ve womba to se kha ni nga ni mnando.

Kuxaniswa Quebec ku ti maha ti karata kulugara wukhalo wa wunene wo ñola mitshangano. Dibanza di to mana garaji ya kale yo mbi futumela. Ti to wukhalo wule wu futumela yi txi tsimbila mitshangano, vanathu va ti tisa so futumelisa ngu kuthumisa mafura. Hi ti tshangana ku txi ngadi kutxhota maoranyana ti to kukhata mitshangano kasi ku ve bhulelana to manana nato.

Ta tsakisa kuwona nzila yi mthumo wo txhumayela wu nga kula ngu yona ngu kutsimbila ka malembe. Ngu ma 1960, i ti kova mabanza a madotho ma nga ti ka didhoropa da Quebec, makhalo a Côte-Nord ni península de Gaspéma ti patanile. Nyamsi ku ni sigava si si pindako simbidi ka makhalo awa, ni ku vanathu va maha mitshangano ka Tinyumba ta Mfumo to tshura.

Ani ni Simone hi mani txirambo txo endela mabanza ngu 1970. Ngu 1973, hi mani txiavelo txo endela vawoneleli va sigava. Kudingana malembe oneyo, ni gondile to tala ka vanathu va va nga ti ni wusikoti vo fana ni Laurier Saumur * ni David Splane, * ngu wumbidi wawe va ti ka mthumo wo endela mabanza. Ka mitshangano yotshe ya txigava, ngu magwito ka yona, ani ni mwanathu David hi ti ningana sialakanyiso sa ti hi nga tshukwatisako kasi kugondisa kwati. Ni khumbula ditshiku dimwani adi mwanathu David a nga khene: “Léonce, ni wu tsakete m’wombawombo wako wo vhala. Wu tsakisile, kambe ni nga veka yiraru ngu didungula di u nga ningela!” Ni woni to ni ti ningela didungula do tala ka miwomba-wombo yangu. Se ni ti fanete kutshukwatisa.

Vawoneleli va m’ganga va ti ni txiavelo txo tsanisa vawoneleli va sigava. Vanathu vo tala  khe Quebec va ti ni tolovete ngutu. Vona va ti lava kuthuma ni nani mbimo yotshe mbimo yi ni nga ti endela vawoneleli va sigava. Ni ti ti tsakela ngutu kuthuma navo, ngu toneto ni si thumi mbimo yo enela ni muwoneleli wa txigava. Ditshiku dimwani, muwoneleli wa txigava ngu nzila ya lirando a ni ningile txialakanyiso txiya: “Ndinene kuthuma ni vanathu, kambe u nga divale to divhiki diya u endete ani. Nani ni lava kutsaniswa!” Txialakanyiso txiya txi ni gondisile kuziva kudinganisela.

Ngu 1976 ni sa ti emela kumahekile to mba tsakisa. Msikati wangu Simone, a lwati ngutu e gwita e fa. I ti wamsikati wamnene nguko a si tialakanyeli ni ku a ti dhunda ngutu Jehovha. Kuheta mbimo yo tala ni txi txhumayela ti ni vhunile kuwonisana ni txiemo txi txo nemela. Ku di pindile mbimo yo kari, ni txhadhile ni Carolyn Elliott, awu i nga ti nyaphandule wo hisa wo womba-womba Txingiza, a nga ti tile Quebec ku ta thuma ha ku ku ni txilaveko txa hombe. Carolyn a ti ni txingana ni ku a ti dhunda kubhulisela ngutu-ngutu ni va vo mba dhunda kubhula mwendo va va ku ni txiwunda. A ti kombisile to mbwa msikati wamnene mbimo yi hi nga thuma hotshe ka mthumo wo endela vawoneleli va sigava.

Ngu Janeiro wa 1978, ni kombetwe ku ya gondisa ka Txikolwa txa Vanyaphandule txo khata Quebec. Ni ti karatekile ngutu nguko ni si khali kugonda txikolwa txiya ni ku i ti dikhambi do khata ka vagondi ni vona. To tsakisa ngu ti to vagondi i ti vanyaphandule vo vitwa. Hambiku ni nga ti m’gondisi, ni gondile ngutu kwawe!

Ku di pindilenyana mbimo, ngu 1978, hi ve ni mtshangano wa m’ganga wa matiko otshe, awu wu nga ti ni msungo mhaka wu ku khene “Kuxula ka likholo,” awu wu nga mahelwa Estádio Olímpico de Montreal. I ve mtshangano wo khata wa hombe aha hi nga xalela hi di 80.000 wa  vathu. Ni ti ni txiavelo txo thuma ka Departamento de Serviços de Informação. Ni womba-wombile ni va jornalista vo tala ngutu, vona va bhate to tshura ngu ngathu. Hi hetile maora o pinda 20 hi txi xamula siwotiso ka ma televisão ni ku va humesile majornal o pinda dizana. Kuningetwe wufakazi wa hombe!

Ni ve ni kutxitxa ka hombe ngu 1996. Msana kova ni di thumile Quebec ka makhalo ya kuwomba-wombwako Txifransa kukhukhela ni nga bhabhatiswa, ni avetwe kuya ka didhoropa da Toronto amu kuwomba-wombwako Txingiza. Ni si ti woni ni txi faneleka kuveka miwombawombo ngu Txingiza txangu txo mba phela. Ti lavile ni khongela mbimo yotshe ni kuthemba ngutu Jehovha.

Ni ti karatekile ngutu ni si se khata kuthuma ka wukhalo wuwa, kambe konku ni nga womba to ni ma tsakete ngutu otshe malembe ya ni nga thuma Toronto. Carolyn a ni vhuni ti to ni tsana ni txi womba-womba Txingiza, ni ku vanathu va ni seketete ni ku ni tsanisa. Kha na swela kuva ni vangana.

Ni txi gwita ku ti lulamisela ti to ni ya ka mtshangano wa txigava, minova ya Wazixanu ni ti tolovela kuya heta diwora ni txi txhumayela ngu mti ni mti. Ti nga maha vamwani va txi alakanya tiya: ‘Ngu kutxani u txi ya kutxhumayelani kuve hi nava ni mtshangano magwito ka divhiki diya?’ Kambe kubhula ni vathu thembweni ti txi ni tsanisa. Ni konkuwa kutxhumayela ku ni maha ni tsaka ngutu.

Ngu 1998, ani ni Carolyn hi mani txiavelo txo va vanyaphandule vo sawuleka Montreal. Kudingana malembe o tala txiavelo txangu txi ti pata kululamisela thembwe yo sawuleka ka makhalo o tala ngu vathu, ni kuthumisana ni vaningeli va madungula kasi kubasisa makuhu ya vathu va ma pfako ngu Tifakazi ta Jehovha. Ani ni Carolyn ha ti tsakela ngutu kutxhumayela vathu ava va endelako Canadá ava va tsakelako kugonda Bhiblia.

Ka 68 wa malembe ya ni nga thumela Jehovha kota dilanda di di nga bhabhatiswa, ni mani makatekwa o tala. Na tsaka ngutu nguko ni gondete kudhunda kutxhumayela ni kuvhuna vamwani ti to ve ziva Jehovha. Msana ka kuva mwanana wangu Lise ni mwamna wakwe va di kulisile vanana vawe, va khatile kuthuma kota vanyaphandule. Kuwona kuhiseka kwakwe kutxhumayelani ta ni ninga litsako la hombe. Na va bonga ngutu vanathu va va nga ni vhuna ngu sikombiso ni sialakanyiso, va ni vhuni kukula ngu didhawa da moya ni kukhatalela siavelo sa mthumo wa Jehovha. Ni woni to ti ngo koteka kusimama hi di thembekile ka siavelo ngako hi txo themba moya wo sawuleka wa Jehovha. (Mas. 51:11) Na m’bonga ngutu Jehovha nguko ni ninga lungelo yo dhumisa ditina dakwe!—Mas. 54:6.