1, 2. a) Ngu tihi ati hotshethu ti lavako hi gonda? Ngu kutxani? b) Hi na gonda txani ka msungo wuwa?

HOTSHETHU ti lava hi gonda nzila yo xolisisa timhaka ti hi ti pfako ti to hi mana ati i ku ditshuri. (Mavingu 3:21-23; 8:4, 5) Kambe, ta hehuka ti to Sathani ni mafu akwe ve jikisa mapimo athu. (Vaefesu 5:6; Vakolosa 2:8) Kambe ti to hi mana ditshuri da timhaka, ti lava hi xolisisa kwati ati hi ti pfako. Mavingu 18:13 yi khene: “Kuxamula u si se pfisisa, mbuphukuphuku ni tingana.”

² Ka msungo wuwa, hi na wona ti to nji txani txi nga mahako ti karata kumana totshe ni kumana ditshuri ngu mhaka yo kari. Hi na tshumela hi gonda ngu matshina a milayo ya Bhiblia ni sikombiso asi si hi gondisako nzila yo xolisisa timhaka.

3. Ngu kutxani hi di fanete kuthumisa ditshina da mlayo da Bhiblia adi di ku ka Mavingu 14:15? (Wona mfota wu wu ku makhatoni.)

³ Nyamsi ku ni timhaka to tala to ta ngu ka madhawa otshe. Ti hi tela ngu internet, TV, ni simwani. Vangana vathu va hi rumela ma e-mail, mamesaji, ni sitoria so kari. Yimwani  mbimo timhaka ta kona ti nga woneka nga kha ti na magwito. Kambe ti lava hi tiwonela. Ti nga maha vangana vathu va di ni mawonelo a manene, kambe ku ni vathu vamwani ava kudotho-kudotho va hangalasako timhaka ta makuhu mwendo ti jikisako ditshuri. Ngu dihi ditshina da mlayo da Bhiblia di di nga hi vhunako kuxolisisa ati hi ti pfako? Mavingu 14:15 yi khene: “Txiphukuphuku txi tumela otshe mapswi, aniko m’thu wo txhariha a xolisisa otshe mapswi.”

4. Vafilipiya 4:8, 9 yi nga hi vhunisa kutxani kusawula ati hi ti lerako? Ngu kutxani i di ta lisima ngutu kumana ditshuri ngu mhaka yo kari? (Wona dibhokiso adi di ku “ Malulamiselo o hi vhuna kumana madungula.”)

⁴ Ti to hi maha sisungo sa sinene ti lava hi manaditshuri da mhaka yo kari. Kambe, ti lava hi tiwonela mbimo yi hi sawulako si hi lerako. (Lera Vafilipiya 4:8, 9.) Hi nge heti mbimo yathu hi txi wonetela madungula ka internet aya ma si thembekiko mwendo hi txi lera ma e-mail aya ma ku ni makuhu. Ngutu-ngutu ti lava hi tiwonela ka ma site ati ava va nga leka ditshuri va betelako mawonelo awe. Vona va lava kudaya likholo la vathu va Txizimu ni kujikisa ditshuri. Timhaka ti ti kanakanisako ti nga hi mahisa sisungo so biha. U nga pimisi ti to timhaka ta makuhu ti na mbi kumaha txilo.​—1 Timoti 6:20, 21.

5. Ngu sihi sitoriya si vathu va nga si pfa? Ni ku si va gwesile ngu nzila yihi?

⁵ Sitoriya sa makuhu si nga va ni wuyelo yo biha. Ka mbimo ya Mosi, kurumetwe 12 wa sinyengwani ti to si ya wona Ditiko da Txithembiso. Asi sa 10 si wuyile ni thenga yo biha. (Mitengo 13:25-33) Si kulisile timhaka ha koza vathu va Jehovha ve thava ni kuva ni dikhodho. (Mitengo 14:1-4) Ngu kutxani vathu va di mahile toneto? Ti nga maha va di pimisile ti to txitoriya txonetxo ditshuri ngako sinyengwani so tala si nga womba ta timweto. Se vona va lambile kuengisa timhaka ti ti nga wombwa ngu sinyengwani sile sa simbidi mayelano ni Ditiko da Txithembiso. (Mitengo 14:6-10) Hahanze ko mana ditshuri da mhaka ni kuthemba Jehovha, va khotwe txitoriya txa makuhu.

6. Ngu kutxani hi sa fanela kuxamala mbimo yi vathu va wombako makuhu ngu vathu va Jehovha?

⁶ Tilava hi ti wonela ngako hi txi pfa timhaka mayelano ni vathu va Jehovha. U nga divali ti to mlala wathu Sathani a dhanwa ku i “mmangaleli wa vanathu.” (Mtuletelo 12:10) Jesu a ti khene vakaneti va ndi na hi “lumbeta makuhu.” (Matewu 5:11) Txialakanyiso txonetxo kha ha fanela ku txi  wonela hahatshi ti to hi si xamali mbimo yi vathu va wombako makuhu ngu vathu va Jehovha.

7. Na hi si se rumela mhaka yo kari hi nga yipfa, hi fanete hi tiwotisa txani?

⁷ Ina wa tidhunda kurumelelana mamesaji ni vangana vako? Ngako u txi wona txitoriya txo tsakisa ka mahungu mwendo u pfa mhaka yimwani yo tsakisa, u ti pfisa kutxani? Ina u lava kututumela kurumelela vamwani u txi nga jornalista? Kambe, na u si se rumela, ti wotise tiya: ‘Ina na tsaniseka ti to mhaka yiya ditshuri? Ina ni ti manisisile totshe ngu yona?’ Ngako u si tsaniseki, tiwonele ku hangalasela makuhu. Se ngako u si tsaniseki ti to ditshuri mwendo makuhu, u nga rumeleli m’thu. Txi pfhuti.

8. Ka matiko mamwani vakaneti va tolovela kumaha txani? Se athu hi nga va seketelisa kutxani na hi si tizivi?

⁸ Ku ni txivangelo atxi txi mahako ti va ni phango kurumelela mamesaji aya hi nga rumelelwa hi sa khata ngu kupimisa. Ka matiko mamwani, mthumo wathu wu tsimbisilwe mwendo wu vhatwe. Ka matiko onewo, ti nga maha vakaneti ve hangalasa makuhu o hi dhukisela mwendo o hi maha hi pimisela ta walo vanathu vamwani. Ngu txikombiso, kale ka União Soviética, maphoyisa a txihunjani ma nga ti ziwa ku ma KGB, ma hangalasile makuhu a ti to vanathu vamwani va va nga ti ziwa kwati va ti kanganyisete vathu va Jehovha. * (Wona txhamuselo ya hahatshi.) Dikhombo da kona, vanathu vamwani va khotwe sitoriya soneso sa makuhu, ve leka sengeletano ya Jehovha. Wungi wawe va gwitile ve wuya, kambe vamwani va tsulete da magwito. Va tumelete sitoriya sa makuhu si daya likholo lawe. (1 Timoti 1:19) Hi nga yi vayilelisa kutxani phango  yoneyo? U nga tumele kuhangalasela sitoriya so biha mwendo so mbi si ziva. U nga kholwe totshe ti u tipfako. Hahanze keto, tsaniseka to wa yi ziva kwati mhaka ya kona.

9. Nji txani txi karatisako kuziva ditshuri ngu mhaka yo kari?

⁹ Yimwani mbimo hi pfa timhaka ati i ko va ditshurinyana. Ka sitoriya simwani kha kuwombwi totshe. Eto ti maha ti karata kuziva kwati ditshuri. Hi nga thembeni sitoriya so ngeto! Hi nga si vayilelisa kutxani?​—Vaefesu 4:14.

10. Ngu kutxani Vaisrayeli vamwani va mswa-ditambo va nga ti lavile ku ya lwisa vanawe? Va vhunwi ngu txani ti to dikhombo diya di si humeleli?

¹⁰ Hi nga gonda to kari ka ti ti nga humelela ka ditiko da Israyeli ka va va nga ti zumba mswa-ditambo ka Mnambo wa Jordhani. (Joxuwa 22:9-34) Vapfite ti to vanawe va wutxani va ti akile txiluvelo txa hombe hafuhi ni mnambo. Eto to va akile txiluvelo i ti ditshuri, kambe ku ni ti ti nga ti kelela. Toneto ti mahile ti to vale va mswa-ditambo ve pimisa ti to vanawe va wutxani va tshuralete Jehovha, se va to lava kuya va lwisa. (Lera Joxuwa 22:9-12.) Kambe na va si se ya va dhumela, Vaisrayeli va mswa-ditambo va rumete majaha ti to me ya ziva timhaka totshe. Va mani to txani? Vaisrayeli va wutxani hi nga ti to txiluvelo va to txiakela kumaha timhamba ka sizimu sa makuhu. Vona va ti txi mahete ti to txi va txialakanyiso txa ti to votshe ve tiziva to vona va ti khozela Jehovha. Ti nga maha Vaisrayeli va mswa-ditambo va di mahile kuhefu, aku va nga mbi tekela kudhumela vanawe, kambe, ve khata ngu kulava kuziva ditshuri.

11. a) Mefibhosete a mahetwe wubihi ngu nzila yihi? b) Dhavhidha a di mu ñolisile kutxani Mefibhosete ngu nzila ya yinene?

¹¹ Yimwani mbimo ti nga maha hi henya ngu kuva vathu vamwani va di hangalasile timhaka ti i ko va ditshurinyana ngu ngathu. Mefibhosete ti mu humelete toneto. Mkoma Dhavhidha a ti mningile ngu mbilu ya yinene tithembwe ta kokwani wakwe Sawule. (2 Samuwele 9:6, 7) Kambe ngu msana ka mbimo, Dhavhidha a pfite thenga yo biha ngu Mefibhosete. Kha khata ngu kuxolisisa, se a to teka otshe mapulo a Mefibhosete. (2 Samuwele 16:1-4) Mbimo yi Dhavhidha a nga gwita e bhula ni Mefibhosete, a ti woni ti to a phazamile. A mu tshumetete mamwani mapulo. (2 Samuwele 19:24-29) I tiku Dhavhidha a to khata ngu kupimisa kwati ni kumanisisa kwati ditshuri hahanze ko engisa timhaka ti ti si ziwiko totshe, Mefibhosete nga a sa mahelwa wubihi.

12, 13. a) Jesu a mahile txani mbimo yi va nga mu hembela? b) Hi nga maha txani ngako m’thu a txi hi hembela?

¹² Hi nga maha txani ngako hi txo hembelwa? Phela Jesu kumweko ni Johani Mubhabhatisi ti va humelete. (Lera Matewu 11:18, 19.) Se Jesu a mahile txani? Kha vitwa ngu kulava kukholwisa vathu ti to sitoriya soneso i ti makuhu. Hahanze keto, a va khuzetile kulavetela ditshuri. Ene a ti lava ti to vathu ve veka mapimo awe ka simaho ni tigondo takwe. Jesu a ti khene: “Aniko wuzivi wa Txizimu wu kombisile kululama ka wona ngu mithumo ya wona.”—Matewu 11:19.

¹³ Hi nga gonda gondo ya lisima ka Jesu.  Mbimo yimwani ti nga maha vathu ve womba-womba kubiha ngu ngathu, ni ku ti nga maha hi thava ti to eto tinyeta nduma yathu. Kambe mithumo yi na kombisa ditshuri. Nga ha hi nga gonda ngu txikombiso txa Jesu, mahanyelo athu a manene ma nga kombisa ti to mhaka yo kari ditshurinyana mwendo makuhu.

14, 15. Ngu kutxani hi sa fanela kuthemba mapfisiselo athu?

¹⁴ Se hi tiwoni ti to ti nga karata kumana ditshuri da mhaka yo kari. Txikarato tximwani ngu a mbi hetiseka kwathu. Ti nga maha hi di ni malembe o tala hi txi thumela Jehovha ni ku hi nga va ni wuzivi ka timhaka to kari. Ti nga maha ve hi xonipha nguko hi sikotako kupfisisa kwati timhaka to kari. Ina toneto ti nga va txikarato kwathu?

¹⁵ Ina. Hi nga khata kuthemba ngutu mapfisiselo athu. Ti nga maha hi tumelela matipfelo ni mawonelo athu si lawula nzila yi hi alakanyako ngu yona. Ti nga maha hi tigela ti to ha pfisisa mhaka hambi hi sa mana dotshe ditshuri. Toneto ti ni phango ya hombe! Kambe Bhiblia ya hi alakanyisa ti to kha ha fanela kuthemba kupfisisa kwathu dwe.​—Mavingu 3:5, 6; 28:26.

16. Ka txikombiso txiya, kuhumelete txani restaurante? Tomas a pimisile txani?

¹⁶ Alakanya ngu txikombiso txiya: Mwanathu wo kari wu i ku kale i di didhota, a dhanwako ku i Tomas, a ya restaurante ni minova, se e wona Johani i ku dimwani didhota a di khalatshile ni mmweyo wamsikati. Tomas kha m’zivi wule wamsikati, futhi va ti komba i di kale va di votshe. A va wona va txi seka ve tshumela ve khutarelana. Se  Tomas wa thava e xamala a txi tiwotisa tiya: ‘Johani a to lekana ni msikati wakwe? Vanana vawe va ka ti to txani kuwa?’ Tomas se a woni timhaka to fana ni toneto ti txi humelela. Itiku ngawe u ku Tomas u ndi na txani?

17. Ka txikombiso txiya, ngu tihi ati Tomas a nga gwita e ti mana? Hi nga gonda txani?

¹⁷ Kambe ema u alakanya. Hambiku Tomas a pimisako ti to Johani o kanganyisela msikati wakwe, ina ene a di mani dotshe ditshuri? Msana ka kuva a di woni Johani restaurante, Tomas a fonela Johani se ene e m’gela ti to wule wamsikati i ndiyakwe, a ti ko pinda e va pfuxela. Se ku ti ni malembe o tala va si wonani. Kambe a tile a si na mbimo, se i Johani dwe a nga ya wonana nayo a txiya susula restaurante. Se msikati wa Johani a si nga ni mbimo yo ya wonana ni ndombe yakwe. Tomas wa tsaka ku a nga mbi bhulela m’thu ati a nga ti ti pimisile! Hi gonda txani ka txikombiso txiya? Ku si nga ni mhaka ni ti to hi ni malembe mangahi hi txi thumela Jehovha, ti lava hi mana totshe ngu mhaka yo kari na hi si se pimisa to ditshuri ngu diya.

18. Nji txani txi nga mahako ti to hi kholwa to biha ngu vanathu?

¹⁸ Ti nga tshumela ti karata kuxolisisa kwati mhaka yo kari ngu nzila ya yinene ngako ku txi pateka mwanathu awu hi ku mati ni gezi. Ngako hi txi zumbela kualakanya ngu sikarato si hi ku naso ni vanathu, hi nga khata ku va pimisela ta walo. Se ngako hi txi pfa to kari to biha ngu vona, ti nga maha hi lava ni ku ti kholwa, hambi ku si nga ni ti ti kombisako ti to ditshuri. Hi gonda txani? Ngako hi txi tumelela ti to hi va ni matipfelo o biha ngu vanathu, ti nga maha hi pimisa to biha ngu vona hi txi khathu ditshuri hambi ku si nga ni sikombiso sa mhaka ya kona. (1 Timoti 6:4, 5) Kha ha fanela kutumelela matipfelo o biha o fana ni livengo ni mabava me mila ka timbilu tathu. U nga divali ti to Jehovha a lava hi randa vanathu ni ku va divalela ti txi khukhela mbiluni.​—Lera Vakolosa 3:12-14.

19, 20. a) Ngu yahi matshina ya ma nga hi vhunako kuxolisisa ditshuri da mhaka yo kari? b) Ka msungo wu wu londiselako hi na ta bhula ngu txani?

¹⁹ Nyamsi, ta karata ngutu kumana ditshuri da mhaka yo kari ni ku yi xolisisa kha kwati. Ngu kutxani? Nguko mahungu o tala ya hi ma manako kha ma heteleli, ni ti to athu kha ha hetiseka. Hi nga vhunwa ngu txani? Ngu matshina a milayo ya Bhiblia! Ngu txikombiso, ditshina dimwani da mlayo di hi gela ti to, kuxamula mhaka hi si se yi manisisa kwati mbuphukuphuku. (Mavingu 18:13) Dimwani di hi vhuna kuwona ti to kha ha fanela kukholwa totshe hi si xolisisi ti to ditshuri kani. (Mavingu 14:15) Se, hambi hi di ni malembe o tala hi di Tifakazi, hi nge thembi kupfisisa kwathu. (Mavingu 3:5, 6) Matshina a milayo ya Bhiblia ma na hi vhikela ngako hi txi thumisa sikombiso so thembeka sa mhaka yo kari ti to hi mana ati i ku ditshuri ni kumaha sisungo sa wutxhari.

²⁰ Kambe ku ni txivangelo tximwani atxi txi nga mahako ti karata kumana ditshuri da mhaka yo kari. Ngako hi ku vathu, hi nga jahisela kulamula timhaka ati ti nga seketelwa ka ti hi ti wonako ngu maso. Ka msungo wu wu tako, hi na bhula ngu makhalo aya hi nga mahako phazamo yiya ni kuwona ti to hi nga yi vayilelisa kutxani.