1. Ti womba txani kutisola?

 NGAKO hi txi maha to biha, ti lava hi tisola. Ngu kuya ngu Bhiblia, m’thu wu a ti solako wa nyenya to biha ati a nga ti maha, e txitxa mahanyelo akwe ni kumaha txisungo txo mbi thuka e maha wubihi wonewo kambe.—Mat. 3:8; Mith. 3:19; 2 Pedro 3:9.

2. Ngu kutxani hotshethu ti txi lava hi gonda mayelano ni kutisola? (Nehemiya 8:9-11)

² Hotshethu ti lava hi gonda mayelano ni kutisola. Ngu kutxani? Nguko hotshethu ha onha ditshiku ni ditshiku. Athu hi vanana va Adhamu ni Evha, ngu toneto hi tshapetwe ngu txionho ni lifo. (Var. 3:23; 5:12) Hotshethu hi vaonhi. Hambi vathu vo thembeka va mbimo yi yi nga pinda vo fana ni mpostoli Paulo, ti lavile ve kontrolara minavelo yawe yo biha. (Var. 7:21-24) Ina eto ti lava kuwomba ti to hi na zumba hi di godhote yotshe mbimo ngu mhaka sionho sathu? Ahim-him. Jehovha ani wumbilu wa hombe, se a lava ti to hi tsaka. Pimisa ngu ti ti nga mahekela Vajudha va mbimo ya Nehemiya. (Lera Nehemiya 8:9-11.) Jehovha asi ti lavi ti to Vajudha ve zumba va di karatekile ngutu ngu kupimisa ngu sionho si va nga ti si mahile ka mbimo yi yi nga pinda. Ene ati lava ti to Vajudha ve mkhozela va di tsakile. Jehovha wa tiziva ti to awu ati solako wa sikota kuva ni litsako. I ngu mhaka ya toneto a hi gondisako mayelano ni kutisola. Ngako hi txi tisola ka sionho sathu, hi nga tsaniseka ti to Tate wathu wa wumbilu a na hi divalela.

3. Hi na bhula ngu txani ka gondo yiya?

³ Ka gondo yiya, hi na bhula ngu timhaka ati ti no hi vhuna kuziva to engeteleka mayelano ni kutisola: 1) ngu tihi ati Jehovha a nga ti gondisa ditiko da Israyeli mayelano ni kutisola? 2) ngu tihi ati Jehovha a nga ti maha kasi kuvhuna vaonhi ku ve tisola? 3) ngu tihi ati Jesu a nga gondisa vagondiswa vakwe mayelano ni kutisola?

 ATI JEHOVHA A NGA TI GONDISA DITIKO DA ISRAYELI MAYELANO NI KUTISOLA

4. Ngu tihi ati Jehovha a nga gondisa ditiko da Israyeli mayelano ni kutisola?

⁴ Mbimo yi Jehovha a nga maha ti to Vaisrayeli ve va ditiko, a mahile txitumelelano navo. A ningete milayo yo kari ayi yi ndi no vhikela ni kukatekisa Vaisrayeli, ni ku vona va thembisile kuengisa milayo yoneyo. Mayelano ni milayo yoneyo, Jehovha a ningete txitsanisekiso txiya: “Mlayo wuwa ni ku leletako nyamsi, kha wu karati kwako, kambe kha wu nga txitimwi ka mitamo yako.” (Dhewut. 30:11, 16) Kambe ngako Vaisrayeli va to kwambi engisa milayo ya Jehovha mwendo ve sawula kukhozela sizimu simwani, Jehovha asi na kuva katekisa kambe, ni ku vona va ndi na xupheka ngu mhaka ya toneto. Hambiketo, eto kha ti wombi ti to Jehovha a to ko va leka da magwito. Vona va ndi na ‘hundulukela ka Mkoma, ve engisa dipswi dakwe.’ (Dhewut. 30:1-3, 17-20) Ngu mapswi mamwani, vona va ndi nava ni mkhanju wo tisola. Ngako va txi maha toneto, Jehovha a ndi na tshumela e tshuketa hafuhi kwawe ni ku va katekisa.

5. Jehovha a kombisisile kutxani ti to kha va godholela vathu vakwe? (2 Vafumeli 17:3, 14)

⁵ Hambiku i nga ti vathu vo sawulwa ngu Txizimu, makhambi a mangi Vaisrayeli kha va engisa Jehovha. Vona va khozete sizimu sa walo ni kumaha timhaka timwani to thisa. Ngu mhaka ya toneto, vona va xanisekile ngutu. Kambe Jehovha kha leka kuvhuna vathu vonevo va nga txi maha timhaka toneto biha. Makhambi a mangi, ene a rumete vaprofeti kasiku veya kombela vathu ve ti sola ni ku ve mthumela ngu mbilu yawe yotshe.—Lera 2 Vafumeli 17:13, 14.

6. Jehovha a thumisisile kutxani Vaprofeti kasi kugondisa vathu ve wona lisima la kutisola? (Wona ni mfota.)

⁶ Mbimo yi vathu va Jehovha va nga si muengisi, makhambi a mangi a rumete vaprofeti kasiku kuya va alakanyisa ngu ti ti ndi no maheka ngako va si txitxi ve maha ti i ku ta tinene. Ngu txikombiso, Txizimu txi thumisile Jeremiya kasi kuwomba tiya: “Wuya Israyeli . . . Na mbiswa ni mi henyela, nguko ni ni wumbilu . . . U fanete kutumela wubihi wako dwe, ti taku u lekile Mkoma.” (Jer. 3:12, 13) Ngu kuthumisa Joyeli, Jehovha a wombile tiya: “Hundulukelani kwangu ngu mbilu yotshe.” (Joy. 2:12,  13) Jehovha a tshumete e thumisa Isaya kasi kuwomba tiya: ‘Tibasiseni, thavisani mithumo yanu yotshe yo biha masoni kwangu mi leka kumaha kubiha.’ (Isaya 1:16-19) Ngu kuthumisa Ezekhiyele a Jehovha a wotisile tiya: “Ina ani ni ndi na tsaka ngu kufa ka wo biha kani? . . . kha ni tsakeli ku e hunduluka ka tinzila takwe e hanya kani? Nguko kha ni tsakeli kufa ka wule afako . . . hundulukani koko, kambe hanya.” (Eze. 18:23, 32) Jehovha wa tsaka ngutu mbimo yi a wonako m’thu atxi tisola nguko a lava ti to votshe ve hanya ngu ha ku si gumiko. Kambe, Ina Jehovha o zumba e emela kuvhuna m’thu mbimo yi a tekako dizambo do khata kasiku e tisola? A hi woni simwani sikombiso.

7. Ngu tihi ati Jehovha a nga gondisa vathu mbimo yi a nga womba-womba ngu Hoseya ni msikati wakwe?

⁷ Wona nzila yi Jehovha a nga thumisa ngu yona ati ti nga humelela Gomeri, msikati wa mprofeti Hoseya kasi kugondisa vathu vakwe mayelano ni kutisola. Gomeri a mahile wugango e leka Hoseya kasi kuya zumba ni vavamna vamwani. Ina ati a nga ti mahile i ti to biha ngutu a ha ko ti si koteki ku e vhunwa? Jehovha awu a si kotako kulera ta mbiluni a wombile tiya atxi gela Hoseya: “Tsula kambe, u ya randa wamsikati, digelegele da mngana wako, dile i ku txigango, kufana ni Mkoma a randako vanana va ka Israyeli, hambiko vona va rendekelako ka simwani sizimu.” (Hos. 3:1; Mav. 16:2) Wona taku msikati wa Hoseya ati nga di a txi maha txionho txa hombe. Hambiketo, Jehovha a gete Hoseya ti to ati fanete ku m’lavetela, e m’divalela ni kutshumela eva msikati wakwe. a Ngu ha kufanako, Jehovha a sa va leka Vaisrayeli hambiku va nga ti ni kanu ni kwa mbi tumela sionho sawe. Hambiku va nga txi maha timhaka tiya to thisa, Jehovha ati ngadi atxi va randa ni ku ati lava ku va vhuna ve tisola ni kumaha kutxitxa ka wutomi wawe. Hi txi wona txikombiso txiya, ku nga guleka txiwotiso atxi txi ku: Ina eto ti lava kuwomba ku Jehovha wa londisela vathu va va nga onha kasiku e va vhuna ku ve tisola? (Mav. 17:3) A hi ti wone.

ATI JEHOVHA ATI MAHAKO KASI KUVHUNA VAONHI VE TISOLA

8. Ngu tihi ti Jehovha a nga maha kasi kuvhuna Kayini ku e tisola? (Genesisi 4:3-7) (Wona ni mfota.)

⁸ Kayini a ve mwanana wo khata wa Adhamu ni Evha. Kufana ni votshe vanana va Adhamu ni Evha, Kayini nene a tshapetwe ngu minavelo yo lava kumaha to biha. Bhiblia yi womba ti to “mithumo yakwe i ti yo biha.” (1 Joh. 3:12) Eto ti nga maha ti txi txhamusela to ngu kutxani Jehovha ‘a sa wona ngu kutsaka Kayini ni mningelo wakwe’ mbimo yi a nga ningela digandelo. Hahanze ko txitxa mahanyelo akwe “Kayini a to henya ngutu, ni khohe yakwe yi to thuvika.” Ngu tihi ti Jehovha a nga ti maha kasiku m’vhuna? Jehovha a bhute ni Kayini. (Lera Genesisi 4:3-7.) Wona ti to Jehovha ngu lirando a wombawombile ni Kayini ti to a ndi na mkatekisa ngako atxi maha ti i ku ta tinene. Ni ku Jehovha a tshumete e m’alakanyisa ngu wuyelo yo biha ya ku atxi simama adi henyile. Txo mbi tsakisa ngu ti to Kayini kha engisa Jehovha, kha lava kuvhunwa ngu Txizimu ni ku kha lava kutisola. Ti nga maha Jehovha a di pandisekile ngutu. Se, ina ngu mhaka ya toneto a mahile txisungo txa kwambi thuka e vhuna m’thu ku e tisola? Lambi!

9. Ngu tihi ti Jehovha a nga ti maha kasi kuvhuna Dhavhidha ku e tisola?

⁹ Jehovha ati mranda ngutu Dhavhidha aha a nga za e womba ti to ‘i ti wo randeka ka mbilu yakwe.’ (Mith. 13:22) Kambe Dhavhidha a mahile sionho sasingi sa hombe, so fana ni wugango ni kudaya. Ngu ku ya ngu Mlayo wa Mosi Dhavhidha ati fanete kudawa. (Levhi 20: 10; Mit. 35:31) Hambiketo, Jehovha a lavile ti to Mkoma Dhavhidha e tisola. b Jehovha a mahile malulamiselo yo rumela mprofeti wakwe Natani kasiku ku ya pfuxela Dhavhidha hambiku a nga si se kombisa kutisola. Natani a thumisile txidinganiso atxi txi nga vhuna Dhavhidha ku e pfisisa ti to ati mahile sionho sa hombe. Dhavhidha a tumbute to a onhete ngutu Jehovha ni ku a ti sote. (2 Sam. 12:1-14) Dhavhidha a bhate ndando kasiku kukombisa ti to ati a nga ti maha i ti txionho txa hombe. (Mas. 51, msungo mhaka) Vathu vavangi ava va nga maha sionho va gweseka mbimo yi va lerako ndando yoneyo. U tipfisa kutxani ngako u txi pimisa ngu lirando ali Jehovha a nga li kombisa ka Dhavhidha ngu ku m’vhuna kasiku e tisola?

10. U tipfisa kutxani nga ku u txi alakanyisisa ngu pasiyensiya ni divalelo ya Jehovha?

¹⁰ Jehovha wa txi nyenya txionho ni ku kha va tsakeli vathu va va mahako to biha. (Mas. 5:4, 5) Kambe ene wa tiziva ti to hotshethu hi vaonhi, se aku a hi randako ngutu a maha totshe ti a nga ti kotako kasiku hi vhuna kulwisana ni txionho. Jehovha yotshe mbimo a zama kuvhuna hambi va i ku vaonhi va hombe ngutu, ku ve tisola ni kutshuketa kwakwe. Ta tsakisa ngutu kuziva eto. Mbimo yi hi emako hi pimisa ngu pasiyensiya ni divalelo ya Jehovha ha tiemisela kusimama hi di thembekile kwakwe ni ku tisola ngu txikuluveta ngako hi txi maha txionho txo kari. He wone konku ati Jesu a nga gondisa vagondiswa vakwe mayelano ni kutisola.

ATI JESU A NGA GONDISA VAGONDISWA VAKWE MAYELANO NI KUTISOLA

11-12. Jesu a vhunisile kutxani vagondiswa vakwe kupfisisa nzila yi Jehovha a divalelako ngu yona? (Wona ni wa kapa.)

¹¹ Ka dilembe dizana do khata ku ti hokile mbimo yo kuhumelela Mesiya. Nga ha hi nga ti wona ngu kona ka gondo yi yi nga pinda, Jehovha a thumisile Jesu kumweko ni Johani M’bhabhatisi ku ve gondisa vathu lisima la kutisola.—Mat. 3:1, 2; 4:17.

¹² Mbimo yi a nga ti hamafuni, Jesu a gondisile vagondiswa vakwe ti to Tate wakwe a  ti tiemisete kudivalela vaonhi. Nzila yi a nga maha ngu yona toneto ngu txhamusela matimu o tshura mayelano ni mwanana awu a nga khukha mtini. Ka txidinganiso txonetxo, dijovhem do kari di mahile txisungo txo khukha mtini di ya khata kumaha timhaka tatingi to biha. Kambe ngu msana dona di ‘alakanyisisile’ ni kutshumela mtini. Ngu tihi ati tate wa dona a nga ti maha? Jesu a wombile ti to “a di ngadi kule, tate wakwe a to m’wona e m’pfela wusiwana e tutuma e ta m’wukarela e m’nyuta.” Dijovhem di txi lava ti to tate wa dona e di amukela kota txithumi, kambe tate wa dona a wombile tiya: “Mwanana wangu . . . a ti mwalate e tshumela e manwa.” (Luka 15:11-32) Ngu nzila yoneyo tate wakwe a tshumete e mu amukela. Mbimo yi Jesu a nga ti nzumani, asi se ta hamafuni, ha tsaniseka ti to makhambi amangi a woni Tate wakwe atxi kombisa wuxinji ni ku ngu txikuluveta atxi divalela ava va nga txi tisola. Matimu ya Jesu a nga ma txhamusela ma hi thavelela ngutu ni ku ma hi komba nzila yi Tate wathu, Jehovha, a ku ni wumbilu wa ditshuri.

13-14. Ngu tihi ti mpostoli Pedro a nga ti gonda ngu kutisola, ni ku ngu tihi ti ene a nga ti gondisa vamwani? (Wona ni mfota.)

¹³ Mpostoli Pedro a gondile ka Jesu tigondo ta lisima mayelano ni kutisola ni divalelo. Pedro a mahile sionho sasingi ni ku Jesu mbimo yotshe ati tiemisete ku m’divalela. Ngu txikombiso, a lambile kuraru ti to wa m’ziva Jesu ni ku msana keto ene a karatekile ngutu ngu ti a nga ti ti mahile. (Mat. 26:34, 35, 69-75) Kambe msana ka kuva adi wusilwe, Jesu a mani Pedro adi ekha kasi ku e womba-womba nayo. (Luka 24:33, 34; 1 Vak. 15:3-5) Ti hakubasani ti to Jesu atxi tiziva to Pedro ati tisote, se ati lava kukomba mpostoli wakwe to ati m’divalete.

¹⁴ Aku Pedro a nga ti divaletwe ngu Jehovha ni Jesu, se a ndi na sikota kugondisa vamwani mayelano ni kutisola ni divalelo. Msananyana ka Pentekoste, Pedro a mahile dhixkursu ka Vajudha ava va nga si kholwi ka Jesu, e va gela ti to vona va ti ni mnandu wa kudaya Mesiya. Hambiketo, Pedro ava kombisile lirando, e va kuzeta  atxi: “Pandisekani mbiluni kwanu, mi txi hunduluka, kasi mi na mana divalelo ya sionho sanu.” (Mith. 3:14, 15, 17, 19) Pedro a kombisile ti to ngu tisola kumahako m’thu e hunduluka mwendo ku e txitxa nzila yi a hanyako ngu yona ni nzila yi a pimisako ngu yona. Ngu nzila yoneyo muonhi a khata wutomi wa wuphya ni kutsakisa Jehovha. Pedro a tshumete e womba ti to Jehovha a ndi na pfhuta sionho sa vathu mwendo ku si nyamalalisa. Ni ku ngu kutsimbila ka malembe, Pedro a ningete txitsanisekiso txiya ka Makristu: “Mkoma . . . kha ti lavi ti to ni wammweyo a txi lova, aniko a lava ti to votshe ve hunduluka.” (2 Pedro 3:9) Ayiya i themba yo tsakisa ya ti to hambi va va nga maha sionho sasingi sa hombe va nga divalelwa ngu Jehovha.

15-16. a) Mpostoli Paulo a gondisile kutxani mayelano ni divalelo? (1 Timoti 1:12-15) b) Hi na bhula ngu kutxani ka gondo ayi yi londiselako?

¹⁵ Saulo wa Tarso mmweyo wa va va nga lava divalelo ya Txizimu. Ene atxi xanisa Makristu ngu nzila ya tshofu. Wungi wa Makristu ti nga maha ma di pimisile ti to kha na ku thuka e txitxa. Kambe nzila yi Jesu a nga txi wona ngu yona Saulo yi ti hambanile ngutu ni nzila yi vathu va nga txi m’wona ngu yona. Jesu atxi tiziva ti to Saulo a ndi txitxa e tisola. Jesu ni Jehovha va txi wona tifanelo ta tinene ta Saulo. I ngu mhaka ya toneto Jesu a nga womba tiya ngu Saulo: “Awuwa, ngu txona txiya txi ni nga ti sawulela txona.” (Mith. 9:15) Jesu a tshumete e maha txidiwukiso txo vhuna Saulo ku e tisola. (Mith. 7:58–8:3; 9:1-9, 17-20) Msana kova adi vite mkristu, Saulo awu a nga gwita e ziwa kota Paulo, ati kombisile ka makhambi a mangi ti to atxi bonga wunene ni wumbilu awu a nga kombiswa ngu Jehovha ni Jesu. (Lera 1 Timoti 1:12-15.) Kubonga koneko kumahile Paulo e womba tiya: “Wunene wuwa wa Txizimu wu ku ndindela kuya kuhundulukani.”—Var. 2:4.

¹⁶ Dikhambi dimwani Paulo a zivile ati ti nga txi maheka ka dibanza da Korinto. Dijaha dimwani di ti ti ñote ngu nzila yo biha ngu timhaka ta mataho ni ku di txi simama di maha txienge txa dibanza. Ngu tihi ti Paulo a nga ti maha? Ati Paulo a nga bhalela dibanza da Korinto ti hi gondisa nzila yi Jehovha a kombisako ngu yona lirando mbimo yi a kawukako malanda akwe ni nzila yi a kombisako ngu yona wumbilu mbimo yi muonhi a ti solako. Ka gondo yi yi londiselako, hi na xolisisa khakwati ati ti nga maheka ka dibanza dileya ni kugonda ti to hi nga etetela ngu nzila muni wumbilu wa Jehovha.