NGAKO vamwani va txi hi komba wunene, ngu ditshuri ta tsakisa. Ta hi tsanisa kuziva to va hi khatalela. Aku hi bongako mbimo yi vamwani va hi kombako wunene, hi nga mahisa kutxani ti to nathu hi va ni wunene?

M’thu wa wunene ngu ditshuri wa khatala ngu vamwani e tshumela e kombisa ngu simaho ni mapswi. Kukombisa wunene hi nga ku va ni txixonipho dwe. Kuhambana ni toneto, ngu ñola vamwani ngu nzila ya yinene nguko hi va dhundako ni kupfisisa matipfelo awe. Txa lisima ngutu ngu ti to, wunene m’hando wumwani wa moya wo sawuleka wa Txizimu. (Vagalatiya 5:22, 23) Jehovha a lava ti to hi va ni wunene, ngu toneto, konkuwa he woneni ti to ene ni Mwanana wakwe va wu kombisisa kutxani wunene ni ku hi nga va etetelisa kutxani.

Jehovha a ni wunene ka votshe, hambi ni ka vale va “si ziviko kubonga ni ka vale va tshofu.” (Luka 6:35) Ngu txikombiso, Jehovha wa “humisela ditambo vavanene ni vo biha, ni kumaha ti to nzuma yi txi nela vo lulama ni vo mbi lulama.” (Matewu 5:45) Phela hambi vathu va si si kholwiko ti to Jehovha M’vangi, va vhuneka ngu wunene wakwe ve tshumela ve mana ni litsako lo kari ka wutomi.

Txikombiso txa hombe txa wunene wa Jehovha txi ka ti a nga mahela Adhamu ni Evha. Msana kova va di onhile, vona “va to runga sitshapa sa mkuwu, ve maha syambalo sawe.” Hambi keto, Jehovha a ti ti ziva ti to hahanze ka jaradhi ya Edheni, vona va ndi na lava siambalo si si ndi no va vhikela ta tinene, nguko mafu ma ti ruketelwe ni ku ma ti tate ngu “mipa ni maxexo.” Ngu toneto Jehovha ngu wunene a to va mahela “tinguwo ta madhowo.”—Genesisi 3:7, 17, 18, 21.

Hambiko Jehovha a ku ni wunene ka “vo lulama ni vo mbi lulama,” ene a ni wunene ngutu-ngutu ka malanda akwe o thembeka. Ngu txikombiso, ka mbimo ya mprofeti Zakariya, ngelozi yimwani yi ti karateka nguku Vaisrayeli va nga ti emile kuaka dithepele da Jehovha kona Jerusalema. Jehovha a engisete kwati ati ngelozi yoneyo yi nga ti womba tona e tshumela e yi xamula ngu “mapswi a manene, i ku mapswi o thavelela.” (Zakariya 1:12, 13) Jehovha a mahile to fana ka mprofeti Elija. Kuve ni mbimo yi a nga txi tipfa a di karatekile ni txiwunda ha ko za e kombela Jehovha to e mu daya. Jehovha a kombisile ti to wa khatala ngu matipfelo a Elija, se a to rumela ngelozi yakwe ti to yi ya mninga mtamo. A tshumete e mtsanisekisa ti to kha nga ekha. Wunene wa Jehovha wu tsanisile Elija ti to e simama ka txiavelo txakwe. (1 Vafumeli 19:1-18) Kambe, ka otshe malanda a Jehovha i mani wu u nga wombako ku a etetete wunene wa Jehovha ngu nzila yo hetiseka?

Mbimo yi Jesu a nga ti ha mafuni, vathu va wu woni wunene wu a nga ti nawo. Ene a si na txhofu  ni ku a si sinzisi vathu kumaha a ti ene a nga ti ti lava. Ene a ti khatala ngu vamwani ngu toneto a ti khene: “Ngonani kwangu, motshenu mi nga karala, mi nemelwako ngu mrwalo, ani ni na mi humuta. . . . Nguko mpakato wu ni mi ningako wa hehuka.” (Matewu 11:28-30) Ngu mhaka ya wunene wu a nga ti nawo, vathu va ti mu londisela. Jesu a va ningile sakudya, e va hanyisa ni ku va gondisa “timhaka to tala” mayelano ni Tate wakwe, nguko a ti va pfela wusiwana.—Marku 6:34; Matewu 14:14; 15:32-38.

Jesu a ti pfisisa matipfelo ya vathu ni ku a txi va ñola ngu nzila ya wunene ni ku alakanyela. Phela, hambi mbimo yi ti nga txi mu karatela, ngu wunene a vhuni a va nga ti lava txivhuno kwakwe. (Luka 9:10, 11) Alakanya ngu ti ti nga humelela wule wamsikati wu a nga ti ni malwati a lingolengole. Ene a ti lava kuhanyiswa se, a to gwesa tinguwu ta Jesu. Ngu kuya ngu Mlayo wa Mosi ti sa fanela ku e ti maha toneto nguko a sa basa. (Levhi 15:25-28) Ina Jesu a mu bhongete? Ahim-him, ene kha thuka e mu henyela. Ene a ti woni ti to a txo thava, e mu pfela wusiwana nguko se ku ti pinda 12 wa malembe a di ni malwati oneyo. Ene a mu gete tiya: “Mwanangu, likholo lako li ku hanyisile, tsula ngu kuthutha, thuseka ka malwati ako.” (Marku 5:25-34) Jesu a ti ni wunene ngu ditshuri!

Ka sikombiso si hi nga gonda ngu sona, hi gondile ti to ngako hi di ni wunene hi na vhuna vamwani. Jesu a kombisile lisima la toneto mbimo yi a nga womba txidinganiso txa Msamariya wamnene. Mjudha mmweyo a ti xasetwe ngu sigevenga si mu siya hanzila a di hafu ni kufa. Mbimo yi ku nga pinda Msamariya e mu wona a to m’pfela wusiwana, hambiku Vasamariya ni Vajudha va nga ti si pfani. Wunene wu mu mahile e vhuna wule a nga ti dawisetwe. A mu kuwute silonda sakwe e tshumela e mu teka e ya ka nyumba ya vapfhumba. A ti ya hakela ngu male yakwe kasiku e mana kuxayiseka.—Luka 10:29-37.

Wunene wu na hi kuzeta kualakanya ngu vamwani ni ku va tsanisa i si nga ngu simaho dwe, kambe ngu mapswi athu. Bhiblia yi womba tiya: “Kuvilela ka mbiluni ka gomisa m’thu, kambe mapswi a manene ma m’tsakisa.” (Mavingu 12:25) Ngako wunene ni kutshambisa ku txi hi kuzeta kuwomba mapswi o tsanisa vamwani, va na tsaka. * (Wona txhamuselo ya hahatshi.) Mapswi athu a manene ma na kombisa ti to ha va khatalela ni ku ti na va hehukela kutimisela sikarato sawe sa wutomi.—Mavingu 16:24.

Aku Txizimu txi nga hi vanga ngu mfananiso wa txona, hotshethu hi ni wusikoti wo kombisa wunene. (Genesisi 1:27) Ngu txikombiso, Juliyo i nga ti xefe ya masotxhwa a Roma, awu a nga ti wonelela Paulo a txi mu heleketa Roma, “a to mahela wuxinji Paulo, e mu tumelela kuya wonana ni vangana vakwe ni kuamukelwa ngu vona” dhoropani ka Sidhoni. (Mithumo 27:3) Mbimo yi Paulo ni vamwani va nga ti onheketwe ngu ngalava, vathu va Malta va va amukete ngu “manza mambidi” ve tshumela ve va dhivelela ni mndilo ve wora. (Mithumo 28:1, 2) Vathuvo va mahile ta tinene. Hambi keto, kasi kutsakisa Jehovha, m’thu a fanete e kombisa wunene mbimo yotshe, i si nga kuthuka e maha ngu kulora.

Jehovha a lava ti to wunene i va txienge txa wuthu wathu ni mahanyelo athu. Ngu toneto a ku khene “ambalani” wunene. (Vakolosa 3:12) Kambe ku va ni wunene mbimo yimwani ta karata. Ngu kutxani? Ti nga maha hi si vi ni wunene ngu mhaka yo thava, tingana mwendo hi txi lambanyana ni sathu. Yimwani mbimo hi nga wona ti txi karata kumahela wunene ava va hi xanisako. Kambe ngako hi txi kombela moya wo sawuleka ni kuduketa kuetetela Jehovha, ene a  na hi vhuna ti to hi kombisa wunene.—1 Vakorinto 2:12.

Hi nga ti zivisa kutxani ti to ti lava hi kulisa wunene wathu? Ti wotise tiya: ‘Ina na engisela kha kwati vamwani ni kuzama ku pfisisa matipfelo awe? Ina na wona ava va lavako kuvhunwa? Ina ni khala kuvhuna m’thu wu i si ngako dixaka mwendo mngana?’ Se ti vekele makungo o fana ni kuzama ku ziva vathu va u ku hafuhi navo ngutu-ngutu ava va dibanzani. Ngako u txi maha eto, u na ziva sikarato si va mananako naso ni ti va ti lavako. Zama ku va ñola ngu wunene nga ti u nga tsakelako ku ñoliswa tona. (Matewu 7:12) Ngu magwito, kombela Jehovha e kuvhuna, se ene a na katekisa mizamo yako yo va m’thu wamnene.—Luka 11:13.

Mbimo yi mpostoli Paulo a nga txhamusela ati ti nga mu maha e va mtxhumayeli wamnene, timweto ta kona i ti wunene. (2 Vakorinto 6:3-6) Vathu va ti mu dhunda Paulo nguko a ti kombisa wunene ngu mapswi ni simaho, se va ti ti pfa a txi va khatalela. (Mithumo 28:30, 31) Ngu nzila yo fana, ngako hi di ni wunene, vamwani va nga lava kugonda ditshuri. Ngako hi di ni wunene ka vathu votshe, hambi ka va va hi xanisako, ti nga gwesa timbilu tawe se ku ti lava va nga txitxa mawonelo awe. (Varoma 12:20) Ti nga maha ve khata kulava kugonda Bhiblia.

Ka Paradhise, vathu votshe va na ñolana ngu wunene. Ava va no wuswa va na kombwa wunene, vamwani va na va va txo khata. Eto ngu ditshuri ti na va kuzeta kukombisa wunene ka vamwani. Phela, awu a lambako kukombisa wunene mwendo a si lavi kuvhuna vamwani, eyo a na mbi bela ka Mfumo wa Txizimu. Ava va ku ni wunene ni lirando ngu vona dwe va no hanya kala kupinduka ka Paradhise. (Masalmo 37:9-11) Ku na va ni kuzumbiseka ni kudikha! Hambi keto, hambi konkuwa, hi nga wuyelwa ngu ku va ni wunene. Ngu nzila yihi?

Bhiblia yi womba tiya: “M’thu wa wunene wa mahela wunene moya wakwe apune.” (Mavingu 11:17) Vathu vo tala va ti lava kuzumba ni m’thu wu a ku ni wunene, ni ku va dhunda ku mu ñola ngu wunene. Jesu a ti khene: “Mpimo wu mi no pimela vamwani, ngu wonewo nanu mi no pimelwa ngu wona.” (Luka 6:38) Ngu toneto, m’thu wa wunene ta mu hehukela kumana vangana ni kuhanyisana navo.

Mpostoli Paulo a gete vanathu va dibanza da Efesu ti to ve ‘zumba i di vavanene, va txi pfelana wumbilu ni kudivalelana.” (Vaefesu 4:32) Ngako votshe dibanzani va di ni wunene ni wumbilu, dibanza da tsana ni ku va ni wumwewo. Hi nga thukeni hi lava kusola-sola vanathu vamwani, hi womba-womba kubiha ngu vona, mwendo hi womba to kari ati ti no mbi va tsakisa, hambi i txi va to sakana. Hahanze keto, hi lava ti to mapswi athu mbimo yotshe me vhuna ni kutsanisa. (Mavingu 12:18) Kota wuyelo, dibanza di na thumela Jehovha ngu litsako.

Se hi gondile ti to wunene i fanelo ayi hi nga yi kombisako ngu totshe ti hi ti wombako ni ti hi ti mahako. I si ngeto dwe, ngako hi txi va ni wunene, hi etetela Txizimu txathu txa lirando ni wuha, Jehovha. (Vaefesu 5:1) Eto ti tsanisa dibanza dathu ni ku kuzeta vamwani ti to ni vona ve thumela Jehovha. Ngu toneto, he maheni totshe ti hi ti kotako kasi ku vamwani ve tiwona ti to Tifakazi ta Jehovha mbathu va vanene!