1. Ngu sihi sikarato simwani asi si hi karatako? Jehovha a tsakiswa ngu txani ka malanda akwe o thembeka? (Wona mifota yi yi ku makhatoni.)

KA MAFU awa, wutomi wa nemela. Ngu txikombiso, vanathu vo tala va xaniseka ngu malwati. Vamwani se va kumbile, kambe ti lava ve khatalela maxaka awe aya ma nga kumba ni ona. Kasi vamwani va zama kumana txo kari txo xayisa mwaya. Ha tiziva ti to wungi wanu mi naso sikarato siya, i singa txa tximwetxo kambe so tala! Toneto ti lava mbimo yo tala, mtamo ni male. Kambe ma tsaniseka ti to Jehovha a na mi vhuna. Ma tiziva ti to ti na lunga nguko Jehovha a thembisile. Jehovha wa tsaka ngu likholo lanu!

2. Isaya 40:29 yi nga hi tsanisa ngu nzila yihi? Ngu yihi phazamo ayi vamwani va yi mahako?

² Ina mbimo yimwani wa thuka u wona nga ta karata kutimisela txikarato atxi u ku natxo? U txi tipfisa toneto, hi ngawe wekha. Malanda mamwani o thembeka a kale, ma tipfite ngu nzila yoneyo. (1 Vafumeli 19:4; Jobe 7:7) Nji txani txi nga ma vhuna? Ma thembile Jehovha ti to e ma ninga mtamo. Bhiblia yi womba ti to Txizimu txa “ninga mtamo ka wule  a nga karala.” (Isaya 40:29) Kambe nyamsi wa ditshiku, vanathu vamwani va wona i di tshuku kuema kuthumela Jehovha ve lulamisa sikarato sawe. Kwawe, kuthumela Jehovha ta karata, hi nga kateko. Se va ema kulera Bhiblia, kuya mitshanganoni ni kutxhumayela. Mbimo yi toneto ti humelelako, Sathani o kavata makhara.

3. a) Hi fanete hi maha txani hi txi godhola? b) Hi na gonda txani ka msungo wuwa?

³ Sathani a lava ku hi heta mtamo. Ene wa tiziva ti to ngako hi di ñolekile ngu mthumo wa Jehovha, hi na mana mtamo. Se ngako u txi godhola, u nga tsimbileli kule ni Jehovha. Tshuketa kwakwe. Bhiblia yi womba ti to Txizimu txi na ‘kuaka, ni ku kutsanisa, u si xulwi ngu txilo.’ (1 Pedro 5:10; Jakobe 4:8) Ka msungo wuwa hi na xolisisa Isaya 40:26-31, hi gonda ti to Jehovha a ni wusikoti wo hi ninga mtamo. Hi na wona siemo simbidi asi si nga hi karalisako kuthumela Jehovha. Hi na wona ti to kuthumisa matshina a milayo ya Bhiblia ti nga hi vhunisa kutxani ti to hi tsanisela.

4. Isaya 40:26 yi hi gondisa txani?

⁴ Lera Isaya 40:26. I mani a nga sikotako kubalela tinyeleti? Vasiyentista va tumela ti to ka galáxia yimweyo basi ku ni tinyeleti ta konamu ka 400 wa tibhiliyoni. Hambiketo, Jehovha wa ma ziva matina a tona. Toneto ti hi gondisa txani ngu Jehovha? Tinyeleti kha ti na wutomi, kambe Jehovha wa khatala ngu tona, ina awe kha kukhataleli? Awe u mu thumela nguko u mu randako, i singa kurumwa. (Masalmo 19:1, 3, 14) Tate wathu wa lirando a ziva totshe ngu ngawe. Bhiblia yi womba ti to “hambi ni misisi ya ha msungo kwanu yi batwe yotshe” ngu ngene. (Matewu 10:30) Jehovha a lava hi ziva ti to ene “wa xayisa vathu vo lulama.” (Masalmo 37:18) Ti ha kubasani ti to Jehovha wa siwona sotshe sikarato sako, se ene a nga kuninga mtamo wo si tsanisela.

5. Aku Jehovha a ningako ditambo mtamo wa hombe, ti hi gondisa txani?

⁵ Lera Isaya 40:28. Jehovha ngene nyamni wa mtamo wotshe. Wona tiya, mtamo wa hombe wu wu ku ni ditambo. David Bodanis i ku siyentista a ti khene, ka disegundo dimwani ni dimwani, ditambo di humisa mtamo wo nga kubuluka ka mabhomba a tibhiliyoni a hombe. Wuxolisisi wumwani wu womba ti to ngu disegundo dimwedo, ditambo di humisa mtamo wu vathu va nga wu thumisako kudingana 200.000 wa malembe! Ngu ditshuri aku Jehovha a nigako ditambo mtamo wonewo wa hombe, a na hi ninga mtamo wu hi wu lavako ti to hi tsanisela sikarato.

6. Mpakato wa Jesu wu hehukile ngu nzila yihi? Ni ku kuziva toneto ti na hi kuzeta ti to hi si leki kumaha txani?

⁶ Lera Isaya 40:29. Kuthumela Jehovha ti hi ninga litsako la hombe. Jesu a gete vagondiswa vakwe atxi khene: “Tekani mpakato wangu.” A engetile atxi khene: “Mi  na mana kuhumula mihefemuloni kwanu. Nguko mpakato wu ni mi ningako wa hehuka, ani mrwalo wa kona wa rwaleka.” (Matewu 11:28-30) Eto ditshuri! Mbimo yimwani, hi nga tipfa hi di karatekile mbimo yi hi yako mitshanganoni mwendo ka mthumo wa thembwe. Kambe hi tipfisa kutxani mbimo yi hi wuyako? Ditshuri ti to hi tipfa hi di ni mtamo ni kulungekela kuwonisana ni sikarato sathu. Kuziva toneto, ti na hi kuzeta ti to hi si leki kuya mitshanganoni ni kutxhumayela mahungu a manene.

7. Womba txikombiso txa ti ti kombisako ti to Matewu 11:28-30 yi womba ditshuri.

⁷ Wona ti ti nga humelela mwanathu mmweyo wa txisikati. Ene a ni wulwati wu wu dhanwako ku i fadiga crônica, ni kuzumba a txi jujeka mialakanyo. Mbimo yimwani kha ti mu hehukeli kuya mitshanganoni. Msana ko maha mizamo ti to e ya mitshanganoni a ti khene: “M’wombawombo wu ti wombawomba ngu dikhodho. Nzila yi mwanathu a nga wombawomba ngu yona, yi ni gwesile ha koza ni pfa ni mirongo yi txi huma. Ti ni khumbutisile ti to ni fanete ni ninga lisima mitshangano.” Mwanathu wuwa kha tisola ngu ku va a di mahile mizamo yo ya mitshanganoni!

8, 9. Paulo a ti la kuwomba txani mbimo yi a nga khene: “Mbimo yi ni pfako kutandeka, nguyo mbimo ni ku ni mtamo”?

⁸ Lera Isaya 40:30. Hi gonda txani? Hi gonda ti to ku ni to tala ati hi ti kotako kumaha, kambe hi nga totshe hi nga mahako ngu mtamo wathu. Mpostoli Paulo a ti ni wusikoti wo maha to tala, kambe ene a si na kusikota kumaha totshe ati a tilavako. Mbimo yi a nga maha mkombelo, Jehovha a ti khene: “Mtamo wangu wu ti komba ngu kuhetiseka ahawa ku ku ni kutandeka.” Paulo a ti pfisisile ati Jehovha a nga mu gela. Ngu toneto a nga khene: “Mbimo yi ni pfako kutandeka, nguyo mbimo ni ku ni mtamo.” (2 Vakorinto 12:7-10) Ti womba txani toneto?

⁹ Paulo a ti tiziva ti to hi nga totshe ati ene a nga mahako ngu mtamo wakwe dwe. Ti ti lava e ningwa mtamo ngu Txizimu. Ene a ndina mana mtamo ngu moya wo sawuleka mbimo yi a ku ni dikhodho. Se wona wu ndina maha to tala. Moya wo sawuleka, wu ndina ninga Paulo mtamo wo maha ati a nga ti si na kutikota ngu mtamo wakwe. Nathu ti nga mahisa toneto. Moya wo sawuleka wa Jehovha wu nga hi ninga mtamo!

10. Jehovha a m’vhunisile kutxani Dhavhidha?

¹⁰ Dhavhidha, i ku m’bhali wa Masalmo a txi woni txivhuno txa moya wo sawuleka. A embelete a txi khene: “Kumweko ni nawe na sikota kulwa ni valala; ngu mhaka ya mtamo wako ni na ndaka tibhiyo.” (Masalmo 18:29) Mbimo yimwani sikarato sathu si nga fana ni libhiyo la hombe ali ti karatako ku li ndaka. Ti nga thuka ti hi karatela kuwonisana naso. Jehovha a nga hi ninga txivhuno.

11. Moya wo sawuleka wu nga hi vhunisa kutxani kutsanisela sikarato?

¹¹ Lera Isaya 40:31. Magama kha ma thumisi mtamo wa ona dwe ti to me zumba mbimo yo lapha txitimwi. Ma vhunwa ngu moya wo hisa awu wu ku ho txitimwi. Moya wonewo, wu maha ti to digama di mana mtamo wo heta mbimo yo tala di di txitimwi. Se ngako u di ni txikarato txa hombe, alakanya ngu digama. Kombela Jehovha  e kuninga mtamo ngu “mthaveleli, i ku moya wo sawuleka.” (Johani 14:26) Hi nga kombela Jehovha ti to e hi ninga moya wo sawuleka ti to hi wu thumisa ditshiku dotshe. Ti nga maheka hi vilela txivhuno txa Jehovha ngako hi di phazamisanile ni mwanathu dibanzani. Ti nga mahisa kutxani hi za hi phazamisana ni mwanathu?

12, 13. a) Kuphazamisana ni vanathu ti vangwa ngu txani? b) Matimu a Josefa ma hi gondisa txani?

¹² Hotshethu hi nga phazamisana nguko kha ha hetiseka. Hi nga thuka hi henyiswa ngu simaho mwendo ngu mapswi a mwanathu, mwendo vamwani va nga henyiswa ngu ngathu. Eto ti nga va txiduko txo karata. Kambe txi hi ha lungelo yo thembeka ka Jehovha. Ngu nzila yihi? Nguko hi na gonda kuthumisana ni vanathu. Hambiku va nga mbi hetiseka, Jehovha wa vadhunda, se nathu hi fanete hi vadhunda.

¹³ Jehovha kha vhaleli ti to malanda akwe me dukwa. Toneto hi ti wona ka matimu a Josefa. Mbimo yi i nga ti ngadi mfana Josefa a bavetwe ngu vakoma vakwe vo velekwa ngu vasikati vamwani va Jakobe. Va m’xavisile e ya va khumbi Egipta. (Genesisi 37:28) Jehovha a ti woni totshe ati ti nga ti humelela ni ku a ti pfa kupanda kuwona Josefa mngana wakwe wo thembeka a txi xaniswa. Hambiketo, Jehovha kha vhalela wubihi wule. Kha ta gwitela eho, Jehovha a ti woni mbimo yi Josefa a nga lumbetwa ti to ene a ti la kupfinya msikati wa Potifari. Kambe kha ti vhalela ti to ti humelela. Ina Txizimu txi ti ko lekile Josefa? Lambi! Bhiblia yi womba ti to Jehovha “a ti ti kumweko nayo, a txi katekisa mithumo yotshe yile a nga ti yi maha.”—Genesisi 39:21-23.

14. Hi wuyelwa ngu txani hi txi leka kuhenya?

¹⁴ Txikombiso tximwani nja Dhavhidha. Phela vamwani kha va khali kunõlwa ngu nzila yo biha kufana ni Dhavhidha. Kambe Dhavhidha mngana wa Txizimu, kha tumela ti to e tala ngu kuhenya. A ti khene: “Leka kuhenya u nga zumbe ni dikhulo; u nga henye, nguko eto ti vanga kubiha dwe.” (Masalmo 37:8) Txivangelo txa hombe txo “leka” kuhenya, mwendo kwambi henya, ngu ti to hi lava kuetetela Jehovha.  Ene “kha hi tshumeteli madingano ni sionho sathu kambe kha hi tsayisi madingano ni sionho sathu” kambe wa hi divalela. (Masalmo 103:10) Kuleka kuhenya ti vhuna athu. Ngu txikombiso, kuhenya ti maha ti to mnoha wu si tsimbili ngu nzila ya yinene ni kwa mbi hefemula kha kwati. Kuhenya ti nga dayisa txivindi ni livengwa ni ku vanga sikarato ka nzila yi sakudya si gaywako ngu yona mndani. I singeto dwe, hi di henyile hi maha ati hi ti manako. Hi nga womba mwendo kumaha to kari ati ti nga henyisako vamwani, se eto ti nga heta mbimo yo tala ti txi hi karata. I tshuku kumalala. Bhiblia yi khene: “Mbilu yo hanya kha kwati mbutomi wa mmidi.” (Mavingu 14:30) Hi nga maha txani ngako hi txi henyiswa ngu vamwani, ni ku hi nga kumahisa kutxani kudikha ni mwanathu? Bhiblia yi nga hi vhuna.

15, 16. U nga maha txani ngako mwanathu a txi kuhenyisa?

¹⁵ Lera Vaefesu 4:26. Hi tolovete kuvhukwa ngu vathu va va si thumeliko Jehovha. Kambe ngako mwanathu a txi thuka e maha ati ti si hi tsakisiko, hi nga thuka hi henya ngutu. Hi nga maha txani ngako hi txi wona ti to mhaka ya kona ya hi karata ngutu? Ina hi na tumela kuzumba hi di ni txiviti mbimo yo lapha? Mwendo hi na tumela kulaywa ngu sialakanyiso sa wutxhari sa mu ka Bhiblia? Ngako hi txi swela kululamisa sikarato ni vanathu, ti na hi karatela kumaha kudikha.

¹⁶ U nga maha txani ngako u txi wona ti to mhaka yi mwanathu a nga yi maha khu na ku yi divala? U nga maha txani ti to mi va ni kudikha? Txo khata, khongela ka Jehovha. Kombela Jehovha e kuvhuna ti to mi va ni mabhulo a manene ni mwananu. U nga divali, mwanathu wu a nga kuhenyisa nene mngana wa Jehovha. (Masalmo 25:14) Txizimu txa mu randa. Jehovha a ñola vangana vakwe ngu nzila ya yinene, se a lava ti to nathu hi maha toneto. (Mavingu 15:23; Matewu 7:12; Vakolosa 4:6) Txa wumbidi, alakanyisisa kha kwati ngu ti mi no bhula ngu tona. U nga tutumele kualakanya ti to a to maha kha kwenye. Ti nga maha a to phazama, mwendo awe u sa tipfisisa kwati. Tiemisele kutumela ti to nawe ti nga maha u di phazamile. U nga khatisa kutxani kubhula nayo? U nga khawe: “Ti nga maha ni txo phazama, kambe ati u nga womba nyamnova, ti ni . . . ” Loko eto ti si pasi, u nga karali. U txi maha mkombelo, pata ni mwananu. Kombela Jehovha e mu katekisa ni ku kuvhuna ti to u wona tifanelo ta tinene ta mwanathu wu mi nga phazamisana. Tsaniseka ti to Jehovha a na tsaka ngu mizamo yako yo maha kudikha ni mwananu, awu nene i ku mngana wa Jehovha.

17. Jehovha a mahisa kutxani ti to e kuvhuna kuwuseta wuxaka nayo? Ngu kutxani hi di fanete kutumela txivhuno?

¹⁷ Vamwani va ti pfa va si faneleki kuthumela Jehovha nguko va nga nga maha sionho. Kutipfa mnando ti nga kutekela kudikha, litsako ni ku kuheta mtamo. Mkoma Dhavhidha a lwisani ni kutipfa mnando, a ti khene: “Mbimo yi ni nga malala, marambu angu ma to karala ngu kudila kwangu  dotshe ditshiku. Nguko wusiku ni mitshikari dianza dako di ti ti ni nemela.” Atxi txi tsakisaku ngu ti to Dhavhidha a vite ni txibindi txo maha ati Jehovha a lavako malanda akwe me ti maha. A ti khene: “Ni ti tshanzile kwako sionho sangu . . . Se u divalete mnando wa txionho txangu.” (Masalmo 32:3-5) Jehovha a tiemisete ku kudivalela hambi u di mahile txionho txa hombe. Ene a lava ku kuvhuna kululamisa wuxaka wako ni nene. Ene a thumisa madhota ti to me kuvhuna, se u nga lambe txivhuno txa ona. (Mavingu 24:16; Jakobe 5:13-15) U nga ve ni mihoni! U nga divale ti to ngu toneto ti no kuvhuna u mana wutomi wo mbi guma. Kambe u nga maha txani ngako ku txi guma mbimo yo lapha u txi nga txi dyiwa ngu txionho txi se u nga divalelwa?

18. Txikombiso txa Paulo txi kuvhunisa kutxani?

¹⁸ Mpostoli Paulo nene a ta nga maha sionho sa hombe, se yimwani mbimo a ti tipfa mnando. A ti khene: “Nguko ani ni m’dotho ka votshe vapostoli; kha ni fanekelwi ngu kudhanwa ngu ditina da mpostoli, nguko ni xanisile dibanza da Txizimu.” Hambiketo, Paulo a tshumete a txi khene: “Ngu mtamo wa kateko ya Txizimu ni phindukile ni maha txi ni ku txona.” (1 Vakorinto 15:9, 10) Jehovha a txi tiziva ti to Paulo kha hetiseka. Ene a tsakete Paulo ka tonti a nga ti zumbisile tona, se ene a ti lava ti to Paulo nene e tsaniseka ngu toneto. Ngako u di tisote ngu mbilu yotshe, u bhula ni Jehovha ngu txionho txako, mwendo ni madhota i di ti to ti lavile u ya bhula nawo, tsaniseka ti to Jehovha a na kudivalela. Tumela ti to Jehovha a ku divalete, u nga lambe!—Isaya 55:6, 7.

19. Yi khene txani ndimana ya dilembe ya 2018?

¹⁹ Aku hi yako hi tshuketela magwito ka matsimbitiselo awa a sa mafu, hi na va ni sikarato so tala. Kambe hi fanete hi tsaniseka ti to Jehovha, awu a ‘ningako mtamo ka wule a nga karala, kambe a engetelako mtamo ka wule asi ngako ni mtamo ni wa wudotho,’ a na kumahela totshe ati u ti lavako ti to u kota ku m’thumela ngu kuthembeka. (Isaya 40:29; Masalmo 55:22; 68:19) Dotshe dilembe da 2018, hi na zumba hi txi khumbutiswa ngu ditshuri diya mbimo yi hi hokako Nyumbani ya Mfumo, hi wona ndimana yathu ya dilembe ayi yi ku khene: “Avale va emako ka Jehovha va na wuseta mitamo yawe.”—Isaya 40:31.