Dipswi di di ku “amen” di womba ku “ti na maheke” mwendo “ngu ditshuri.” Di ta ngu ka dipswi da Txihebheru di wombako “kuthembeka,” “ta ditshuri.” Yimwani mbimo di ti thumiswa ka timhaka ta mlayo. M’thu na a si se maha txixambanyo, ene a ti fanete kuwomba ku “amen” ti to e tsanisa ku ati a nga womba ditshuri ni ku tisunga apune ka wuyelo ayi yi no va ho ngu ti a nga womba. (Mit. 5:22) Ngako a txi womba ku “amen,” a ti tsanisekisa mapswi aya a nga womba.—Neh. 5:13.

Txikombiso txo xamalisa txa mathumiselo a “amen” txi bhatwe ka dibhuku da Dhewuteronome txipimo 27. Msana ka ku va Vaisrayeli va di wulete ka Ditiko da Txithembiso, va ti fanete ku ya tsanganelana hagari ka Mmango wa Ebhali ni Mmango wa Garizime ti to ve gondelwa Mlayo. Hi nga ti to va ndi no ya engisela dwe, kambe va ti fanete kutshumela ve womba ti to Mlayo wonewo va wu tumela. Va ti xamula va txi “Amen!” mbimo yi kulerwako wuyelo yo mbi engisa. (Dhewut. 27:15-26) Alakanya mpfumawulo wa mapswi a mazana a vavamna, vavasikati ni vanana va txi xamula ngu dipswi do guleka! (Jox. 8:30-35) Ngu ditshuri mapswi aya va nga ma womba ditshiku donedo, kha va ma divala. Se Vaisrayeli vonevo va xayisile dipswi dawe, nguko Bhiblia yi womba tiya: “Israyeli a thumete MKOMA amu ka otshe masiku a kuhanya ka Joxuwa, ni ka masiku otshe a madhota awa ma nga hanya msana ka kufa ka Joxuwa, i ku vale va nga ziva mithumo yotshe yile, MKOMA a nga yi maha ka vanana va ka Israyeli.”—Jox. 24:31.

Jesu nene a thumisile “amen” kasi ku e tsanisekisa taku ati a nga womba ditshuri, kambe ene a mahile toneto ngu nzila yo sawuleka.  Hahanze ko mu thumisela kuxamula mhaka yo kari, ene a thumisile “amen” (ti wombako ku “kha ditshuri”) ti to e khata kuwomba timhaka ta ditshuri. Mbimo yimwani, ene a wuyeletile dipswi, a txi khene “amen amen.” (Mat. 5:18; Joh. 1:51) Ene a ti tsanisekisa vaengiseli vakwe ti to mapswi akwe nga ditshuri do tala do hetiseka. Jesu a ti womba-womba ngu kutsaniseka koneko nguko ngene awu a nga ti tumeletwe kuhetisisa sikongomelo sa Txizimu.—2 Vak. 1:20; Mtu. 3:14.

Vaisrayeli va ti tshumela ve thumisa “amen” mbimo yi va nga txi dhumisa ni kumaha mikombelo ka Jehovha. (Neh. 8:6; Mas. 41:13) Ngu kuwomba dipswi donedo msana ka mkombelo, ava va engiselako va ti kombisa ti to va teka mkombelo kota wawe. Votshe va nga ti maneka va ti pateka ni vona, ve khozela kumweko Jehovha. Eto ngu ti ti nga maheka mbimo yi Mkoma Dhavhidha a nga wuyisa Dibhokiso da Jehovha Jerusalema. Ngu m’buso wu wu nga londisela, a mahile mkombelo wo tsakisa wo nga ndando wu wu nga bhalwa ka 1 Makronika 16:8-36. Ava va nga ti ho va susumetilwe ngu mapswi onewo se, “votshe vathu va to kha vona: Amen! Se ve dhumisa MKOMA.” Phela xamulo yawe yo patana, yi engetete litsako ditshiku donedo.

Makristu a mbimo ya vapostoli ni ona ma ti thumisa “amen” mbimo yi va nga ti dhumisa Jehovha. Vabhali va Bhiblia va di thumisile mbimo yo tala. (Var. 1:25; 16:27; 1 Pedro 4:11) Dibhuku da Mtuletelo di womba-womba ngu sivangwa sa nzumani si txi dhumisa Jehovha ngu kuwomba ku: “Amen! Haleluya!” (Mtu. 19:1, 4) Makristu o khata ma ti tolovela kuwomba “amen” msana ka mkombelo mitshanganoni. (1 Vak. 14:16) Hambi keto, va si ngo di womba dwe.

Msana ko gonda nzila yi malanda a Jehovha ma nga thumisa ngu yona “amen,” se ha ti wona ti to ngu kutxani ti di ni lisima kuvhala ngu dona  mkombelo. Hi txi di thumisa msana ka mkombelo wathu hokha, hi tsanisekisa ati hi nga womba. Ka mkombelo wu hi ku vangi, hi txi xamula ngu “amen” hi kombisa ti to ha tumela ati ti nga wombwa. Wona timwani ati ti mahako “amen” e va ni lisima.

Hi kombisa kukhatala ngu wukhozeli wathu. Ku txi mahwa mkombelo hi khozela Jehovha i si nga ngu ti hi wombako dwe, kambe ni ti hi tiñolisako tona. Minavelo yathu yo lava kuwomba “amen” wa ditshuri, yi nga hi vhuna kuveka mialakanyo yathu ka mkombelo.

Yi hi patanisa kota vakhozeli. Mkombelo wa ha ka vathu vo tala wu womba-womba ngu votshe va dibanzani. (Mith. 1:14; 12:5) Ngako hi txi xamula ngu wumwewo ni vanathu, hi maneka hi di patanile. Mwendo hi womba ti pfala mwendo ngu mbiluni, “amen” wathu a maha ti to Jehovha e engetela txivangelo txo xamula ngu kuya ngu txikombelo txa hotshethu.

Hi dhumisa Jehovha. Jehovha wa wona simaho sathu sa sidotho so mdhumisa. (Luka 21:2, 3) Ene wa wona minavelo yathu ni ti ti ku mbiluni kwathu. Hambi i di ti to hi engisela mitshangano ngu telefone, hi nga tsaniseka ti to “amen” wathu wo ti veka hahatshi mbwa lisima ka Jehovha. Mbimo yi hi wombako ku “amen” hi di mitshanganoni hi dhumisa Jehovha.

“Amen” wathu a nga woneka i si nga wa txilo, kambe a ni lisima ngutu. Dibhuku dimwani da titxhamuselo ta Bhiblia, di womba ti to malanda a Txizimu ma ndi na kombisa “kuthemba kwawe, kutumela kwawe, ni themba yawe yi ku mndani ka timbilu tawe ngu kuthumisa dipswi diya da dimwedo.” Hi navela ti to “amen” wuhi ni wuhi hi mu wombako, e tsakisa Jehovha.—Mas. 19:14.