1. Mpostoli Paulo a ma gete to txani Makristu a dibanza da Kolosa? (Wona mfota wu wu ku makhatoni.)

NGU DILEMBE da 60 kuya ka 61, mpostoli Paulo ati khotetwe Roma. Ene a bhalete Makristu a dibanza da Kolosa e va gela ti to ngu kutxani ti nga txi lava ve va ni “kualakanya kotshe ka Moya”, i ku wusikoti wo wona timhaka ngu ha Jehovha a ti wonaku ngu kona. (Vakolosa 1:9) A ti khene: “Ni womba tiya kasiku ni wammweyo a si mi kanganyisi ngu mapswi o dyelela. Ti woneleni kasiku ni wammweyo a si mi mahi tikhumbi ngu mawombelo a marindi a wutxhari wa vathu, ngu kulondetela siheno sa vathu ni mtumbuluko wa mafu, i singa ngu mlayo wa Kristu.” (Vakolosa 2:4, 8) Paulo a txhamusete ti to ngu kutxani mawonelo mamwani a vathu ma di bihile ni ku ngu kutxani ma txi dhundwa ngu vathu. Ngu txikombiso, mamwani mawonelo a vathu ma nga maha ti to vathu vamwani ve tiwona va di txharihile kupinda vamwani. Se Paulo a txi txharihisa vanathu ti to ve tiwonela ka mapimiselo a mafu ni kuvayilela simaho so biha.—Vakolosa 2:16, 17, 23.

2. Ngu kutxani hi di fanete ku tiwonela ka mawonelo a vathu?

 ² Vathu ava va ku ni mapimiselo a mafu va lamba milayo ya Jehovha, se ngako hi si tiwoneli, mawonelo oneyo ma nga godholisa kuthemba kwathu wuzivi wa Txizimu. Ona ma maneka ka TV, internet, mthumoni mwendo txikolwani. Hi nga maha txani ti to hi vayilela mkuzetelo wonewo wo biha? Ka msungo mhaka wuwa hi na bhula ngu mtxhanu wa sikombiso sa mawonelo aya vathu va mafu va ku nawo ni ti to hi nga ma vayilelisa kutxani.

3. Ngu yahi mawonelo aya ma nga toloveleka? Ngu kutxani?

³ “Hambi ni si kholwi ka Txizimu ni nga va m’thu wa mnene.” Ka matiko o tala mawonelo awa ma tolovelekile nyamsi wa ditshiku. Vathu vo ngeto, ti nga maha va sa khata ngu kupimisa kha kwati mayelano ni ti to Txizimu txi ho, kambe vo ti pfa basi va di khululekile kumaha ati va ti lavako. (Lera Masalmo 10:4.) Vamwani va khona va txharihile va txi womba tiya: “Kha ti zi ti lava ni kholwa ka Txizimu, na ti ziva ati i ku ta tinene.”

4. Hi nga m’vhunisa kutxani m’thu wu a si kholwiko ti to ku ni M’vangi?

⁴ Ina ta pfala kukholwa ka M’vangi? Vamwani va karateka va txi zama kuxota xamulo ka siyensiya. Kambe kha ti lavi ve za ve tikarata. Ina nyumba yi nga mila yi pune? Ahim-him! Yo akwa ngu m’thu. Phela sivangwa si si hanyako ta karata ngutu kupfisisa nzila yi si nga mahwa ngu yona kupinda nyumba yimwani ni yimwani. Hambi célula ya yidotho ngutu yi nga sikota kumaha célula yimwani yo fana nayo, ati nyumba yi si sikotiko kumaha. Eto ti la kuwomba ti to maselula ma sikota kuveka ni kupindisa madungula ka mamwani ya ma ku ngadi kuhuma, toneto ti maha ti to kuhuma mamwani o fana nawo. I mani awu a nga vanga ma célula onewo aya ma ku ni wusikoti wonewo? Bhiblia ya xamula yi txi khene: “Nyumba yihi ni yihi yi ni muaki wa yona, kambe awu a nga aka sotshe i Txizimu.”—Vahebheru 3:4

5. Hi nga m’vhunisa kutxani awu a ku khene ene wa ti ziva ta tinene hambi asi kholwi ka Txizimu?

⁵ Hi nga m’vhunisa kutxani awu a ku khene ene wa ti ziva ta tinene hambi asi kholwi ka Txizimu? Ditshuri ti to Bhiblia yi womba ti to hambi wu a si txi ziviko Txizimu, a nga tiziva ta tinene. (Varoma 2:14, 15) Ngu txikombiso, m’thu wa sikota kuxonipha ni kudhunda vaveleki vakwe. Kambe ngako a si londeteli milayo ya Txizimu, a nga maha sisungo so biha. (Isaya 33:22) Vathu vo tala va tumela ti to Txizimu txo laveka ngu mbimo ya sikarato basi. (Lera Jeremiya 10:23.) Kambe, hi nga pimiseni ti to hi nga ziva ta tinene na hi si kholwi ka Txizimu ni kulondisela mkongomiso wa milayo ya txona.—Masalmo 146:3.

6. Ngu tihi ati vathu va ti pimisako ngu wukhongeli?

⁶ “Hambi u si khongeli u nga zumba u di tsakile.” Vamwani va alakanya ti to wukhongeli wa nyenyeza, hi nga wa txilo. Wukhongeli wo tala wu gondisa gondo yo hya nzumani, kusinziswa kuhumisa misengo, mwendo kuseketela politika. Se kha ti kanakanisi aku vathu va wombako ti to hi nga tsaka hambi hi si na wukhongeli! Va nga thuka va txi khona, “Hambi ni di zumbile  m’tini kwango, Txizimu txa ni wona ti to na txi engisa.”

7. Wukhozeli wa ditshuri wu nga kuvhunisa kutxani ti to u tsaka?

⁷ Ina ngu ditshuri hi nga tsaka hi si nga ni wukhongeli? Inna, m’thu a nga tsaka ku singa ni wukhongeli wa makuhu. Kambe a walo a nga tsakako na i singa mngana wa Jehovha, “Txizimu . . . txa makatekwa.” (1 Timoti 1:11) Totshe ati Jehovha a mahako ti vhuna vamwani. Ngako hi ku malanda akwe, hi zama kulava tinzila to vhuna vamwani. (Mithumo ya Vapostoli 20:35) Ngu txikombiso, alakanya ngu ti wukhozeli wa ditshuri wu nga vhunisako tona mwaya ti to wu va ni litsako. Hi gonda kuxonipha vangana vathu va wukati ni kuthembeka kwawe. Wukhozeli wa ditshuri wu vhuna vathu va Jehovha ti to ve thuma votshe ngu kudikha dibanzani ni ku kombisana lidhundo.—Lera Isaya 65:13, 14.

8. Ngu kuya ngu Matewu 5:3 vathu va li mana hani litsako?

⁸ Ina ngu ditshuri m’thu a nga tsaka na a si thumeli Txizimu? Nji txani atxi txi tisako litsako ka vathu? Vamwani va tiphina ngu mithumo mwendo misakano. Vamwani va tsaka ngako va txi kota kukhatalela maxaka ni vangana vawe. Hambiku toneto ti tsakisako, kambe ku ni to pinda eto. Athu kha hi fani ni sihari, kha si m’zivi M’vangi, kambe athu hi nga m’ziva hi tshumela hi m’khozela. Ha tsaka hi txi mkhozela, a hi mahisile toneto. (Lera Matewu 5:3.) Ngu txikombiso, ha tsaka ni kutsana ngako hi txi manana ni vanathu ti to hi khozela Jehovha. (Masalmo 133:1) Hi tshumela hi tsaka ngu ku va ni vanathu va ha mafuni kotshe, mahanyelo o basa ni ku va ni themba ya yinene ya mbimo yi yi tako.

9. a) Ngu yahi mawonelo a vathu mayelano ni timhaka ta mataho? b) Ngu kutxani Dipswi da Txizimu di txi womba ti to eto ti bihile?

⁹ “Kuotela ni m’thu na u sa txhadha nayo kha ta biha.” Vathu va nga womba tiya: “Tilondole u txi ngadi u txi hanya. Kha ta biha kuotela ni m’thu na u sa txhadha nayo.” Kambe Dipswi da Txizimu di tsimbisa kutiñola ko biha ngu ta mataho. * (Wona txhamuselo ya hahatshi.) (1 Vatesalonika 4:3-8.) Aku hi nga vangwa ngu Jehovha, a ni fanelo yo hi vekela milayo. Ava va nga txhadha ngu vona va tumelelwako ngu Jehovha ti to ve otela votshe. Ene a hi ningile milayo yoneyo nguku a hi dhundako. Wa tiziva ti to ngako hi txi yi londisela, hi na va ni wutomi wa wunene. Mwaya wu wu engisako milayo ya Txizimu wu na va ni lirando ni txixonipho ni kukhaliseka. Kambe Txizimu txi na tsayisa ava va ndakako milayo ya txona kha kwenye.—Vahebheru 13:4.

10. Makristu ma nga ti vayilelisa kutxani kutiñola ko biha ngu ta mataho?

¹⁰ Bhiblia yi hi gondisa kuvayilela kutiñola ko biha ngu ta mataho. Hi fanete hi tiwonela ka ti hi xalelako. Jesu a ti khene: “Awule a wonetelako wamsikati ngu ku mu navela, se a mahile nayo wugango mbiluni kwakwe. Ngako diso dako da txinene di txi ku khuvekisa, di phokonyole, u txi di tshotsha kule ni nawe.” (Matewu 5:28, 29) Ngu  toneto, kha ha fanela kuxalela sithombe sa vathu va i ku simbwiri mwendo wutxenje wu wu ku ni manyala. Pawulo a ti khene: “Ha mmidini kwanu, dayani asi i ku sa mafu: Wugango, mahanyelo a nzambwa.” (Vakolosa 3:5) Ti lava hi tiwonela ka ti hi ti pimisako ni ti hi ti wombako.—Vaefesu 5:3-5.

11. Ngu kutxani vathu va txi tikarata ngu kulava mithumo ya timale?

¹¹ “Ti to u tsaka ku laveka u mana mthumo wa timale.” Vathu va ditiko diya va nga hi kuzeta ti to hi heta mbimo hi txi lava mthumo wa timale, ngutu-ngutu wu wu ku ni nduma, awu wu no hi maha vanombwe mwendo hi ganya. Se aku vo tala va alakanyako ti to mthumo wa timale wu tisa litsako, nathu hi nga belelwa ngu mialakanyo yoneyo.

12. Ina u di ni mthumo wa timale u nga li mana litsako?

¹² Ina u di ni nduma mwendo u di nombwe mthumoni u nga tshumela u mana litsako? Ahim-him. Alakanya ngu ti ti nga mahekela Sathani. Ayi mani nduma ni mtamo wu a nga ti wulava. Kambe Bhiblia yi womba ti to kha tsaka, ngu mhaka ya txiviti. (Matewu 4:8, 9; Mtuletelo 12:12) Kuhambana ni to, alakanya ati athu hi nga tsakisa tona ngu kugonda ngu Txizimu ni themba ya txona yo tsakisa ya mbimo yi yi tako. Kha ku nga ni mthumo wu wu nga hi ningako litsako lo fana ni liya. Ti to ve mana mithumo ya timale, vathu va phikizana, ve lwisana kumweko ni kubavelana. Bhiblia yi womba ti to “totshe ngu hinga moya.”—Ekleziyaste 4:4, Tradução do Novo Mundo.

13. a) Ina mthumo ngu wona i ku wa lisima ka wutomi wathu? b) Nji atxi txi nga tisela litsako Mpostoli Paulo?

¹³ Hotshethu ha ti lava ku khatalela silaveko sathu, se kha ta biha kusawula mthumo awu hi wu lavako. Kambe kha ha fanela ku teka mthumo i di wona i ku wa lisima ngutu ka wutomi wathu. Jesu a ti khene: “Ku walo m’thu wu a si kotako kuthumela vakoma vambidi, nguko mwendo a na vengela mmweyo e dhunda mmwane, mwendo a na namarela ka mmweyo e kanyisa mmwane. Kha mi na ku si kota kuthumela Txizimu ni thomba ya mafu.” (Matewu 6:24) Kuthumela Jehovha ni kugondisa vamwani Bhiblia, ti hi tisela litsako la hombe. Mpostoli Paulo a ti pfite toneto. Mbimo i nga ti ngadi mphya a  ti zama kuhumelela e va ni mthumo wa nduma. Kambe a ti ta mana litsako mbimo yi a nga wona nzila yi didungula da Txizimu di nga txitxa ngu yona wutomi wa vathu va a nga va txhumayela. (Lera 1 Vatesalonika 2:13, 19, 20.) Kha ku nga ni mthumo awu wu nga hi tiselako litsako kufana ni kuthumela Jehovha ni kugondisa vamwani ngu ngene!

14. Ngu kutxani vathu va txi kholwa ti to vathu va nga lulamisa sikarato sawe?

¹⁴ “Vathu va nga sikota kululamisa sikarato sawe vapune.” Vathu vo tala va womba toneto. Ngu kutxani? I ti ku toneto o va ditshuri, nga ku si laveki milayo ya Txizimu, hi ndino maha ati hi ti lavako. Vathu vo tala va alakanya ti to tiyimbi se ta hunguteka, ti wombako ti to m’thu a nga sikota kugumisa wusiwana, tiyimbi, malwati ni wugevenga. Wuxolisisi wumwani wu womba tiya: “Konkuwa wutomi wa tshukwala nguko vathu se va tiemisete kutshukwatisa ditiko.” Ina toneto ditshuri? Ina ngu ditshuri vathu va sikota kugumisa sikarato asi si hi xanisako? He ti xolisiseni kha kwati.

15. Ngu tihi ati ti kombisako ti to sikarato sa vathu si nga di ho?

¹⁵ Ina vathu va yi hungutile yimbi? Ka tiyimbi timbidi ta hombe ta mafu, kufite vathu vo pinda 60 wa timiliyoni. Ngu 2015 vathu 12.4 wa timiliyoni va lekile miti yawe  ngu yimbi ni kuxaniswa. Eto ti mahile ti to vathu va 65 wa timiliyoni ve pwata makhalo o zumba. Wugevenga ko? Ka makhalo o kari wu hungutekile. Kambe ka makhalo mamwani wugevenga ngu kuthumisa internet, kuxaniswa mtini, vamatisungi ni wukanganyisi so ya si engeteleka. Se malwati ko? Vathu vamwani se va tumbute mirende ya malwati o kari. Kambe ngu 2013 mahungu ma wombile ti to 9 wa timiliyoni ava va ko mbi se va ni 60 wa malembe va fite ngu malwati a timbilu, kutshanuka, mbeva, malwati a maphaphu ni malwati a txhukela. Wusiwana ko? Ngu ku ya ngu Banco Mundial, Afrika ngu 1990 mtengo wa vathu ava va ku ka wusiwana wa hombe i ti 280 wa timiliyoni kambe ngu 2012 wu kwete wu ya ka 330 wa timiliyoni.

16. a) Ngu kutxani Mfumo wa Txizimu i di wona basi wu no gumisa sikarato sa mafu? b) Ka Isaya ni Masalmo ngu tihi ati Mfumo wa Txizimu wo no ti maha?

¹⁶ Timhaka tiya kha ti xamalisi. Konkuwa tisengeletano ta mabhindu ni politika si tsimbitiswa ngu vathu va va si khataliko ngu vamwani. Se vathu vonevo va nge sikoti kugumisa tiyimbi, wugevenga, malwati ni wusiwana. Txizimu ngu txona txi nga sikotako. Ina wa tiziva ati Jehovha a no ta mahela vathu votshe? Mfumo wakwe wu na gumisa totshe ati ti wusako tiyimbi, i ku vathu vo bhayiza, wukanganyisi, kulwela ditiko, wukhongeli wa makuhu ni xefe ya kona Sathani. (Masalmo 46:8, 9) Mfumo wa Txizimu wu na gumisa wugevenga. Phela hambi konkuwa wu gondisa vathu va timiliyoni kudhundana ni kuthembana. Kuwalo wukoma wumwani wu nga mahako to fana ni tiya. (Isaya 11:9) Na i singa kale Jehovha a na gumisa malwati se vathu votshe ve va ni dihanyo do hetiseka. (Isaya 35:5, 6) Ene a na gumisa wusiwana ni kumaha ti to votshe vathu ve tsaka ni ku va ni wuxaka wa hombe nayo, ti pindako masaka a timale.—Masalmo 72:12, 13.

17. Hi nga tivhikela ngu txani ka mawonelo a vathu?

¹⁷ Ngako u txi pfa timhaka ati ti nga toloveleka ti karata likholo lako, u nge khawe hi nga ta txilo, gonda ati Bhiblia yi wombako tona ngu mhaka ya kona. Bhulisana ni vanathu vo vitwa. Xolisisa ti to ngu kutxani vathu va txi tsakela mawonelo onewo, ngu kutxani ma di bihile ni ku hi nga ma vayilelisa kutxani. Hi nga tivhikela ngu txani ka mawonelo a vathu? Ngu kumaha ati Paulo a nga womba, a ti khene. “Hanyani ngu wuzivi ni va va ku hahanze . . . Ti to mi ziva ti mi fanelako kuxamulisa tona m’thu ni m’thu.”—Vakolosa 4:5, 6.