MJUDHA wu a nga txi dhanwa ku i Mordhekayi a ve ni mthumo wa lisima ka simahakalo si si ku ka dibhuku da Esteri. Ene i ti khumbi ya Mjudha ni ku a txi thuma ka nyumba ya mkoma wa Persiya. Eto ti mahekile makhatoni ka dilembe da 500 a si se kuta Kristu “ka masiku a mkoma Asuwero.” (Mkoma yuwa a tolovela kudhanwa kota Xerxes I.) Mordhekayi a xumbarisile makungo o lava kudaya mkoma. Kasi kukombisa kubonga, mkoma a guletile Mordhekayi masoni ka vo tala. Mordhekayi a vekilwe kota mthangeli wa nyumba ya wukoma msana kova Hamani i nga ti mlala wa Vajuda a di fite. Txikhalo txonetxo txi mahile ti koteka ku Mordhekayi e humisa mthetho awu wu ndi no hulukisa Majudha aya ma nga di ka mfumo wa Persiya kasi ku ma si dawi.—Est. 1:1; 2:5, 21-23; 8:1, 2; 9:16.

Makhatoni ka ma 1900 vaxolisisi vamwani va matimu va wombile to dibhuku da Esteri i karingani ni ku Mordhekayi kha khali ku vaho. Kambe ngu 1941 vaphandi va silo sa kale va mani sitsanisekiso si yelanako ni ti Bhiblia yi ti wombako ngu Mordhekayi. Nji txani va nga txi mana?

Vaxolisisi va tumbute mibhalo ya Vapersiya yi womba wombako ngu wamwamna a dhanwako ku i Marduka (ngu mawomba-wombelo athu i ku Mordhekayi). Ene atxi thuma kota mthangeli ni ku ti nga maha a txi khatalela timhaka ta timale khe Susani. Arthur Unganad i ku m’zivi wa ta matimu a wombile to ka mbimo yile “hahanze ka Bhiblia mibhalo yoneyo i ti wona basi wu nga txi womba-womba ngu Mordhekayi.”

Msana ka ti Unganad a nga womba sigondi si hunduluxete mibhalo ya yingi va Vapersiya. Yimwani ka yona i ti sileti si nga manwa ka marumbi hafuhi ni maguma a didhoropa. Sileti soneso nza mbimo ya mkoma Xerxes I. Sona si bhatwe ngu lidimi la Txielami ni ku si ni matina a mangi ma ku ka dibhuku da Esteri. a

Sileti soneso si txi womba-womba ngu Marduka a nga txi thuma kota mabhalane ka nyumba ya wukoma khe Susani ka mbimo yi ku nga txi fuma Xerxes I. Txileti tximwani txi wombile to Mardukai ti muhunduluxeli. Toneto ta yelana ni ti Bhiblia yi ti wombako ngu Mordhekayi. Ene i ti m’thenwa awu wu nga txi thuma ka nyumba ya mkoma Asuwero i ku Xerxes I, ni ku a txi womba-womba tidimi timbidi. Makhambi o tala Mordhekayi a txi khalahatsha ha txikeni ka nyumba ya mkoma khe Susani. (Est. 2:19, 21; 3:3) Txike txonetxo i ti wuaki wa wudhumo ni ku i ti wukhalo wu ku nga txi thuma kona mithenwa ya mkoma.

Kuho kufana ha hombe ka Marduka awu a nga wombwa ka sileti ni Mordhekayi awu a wombwako ka Bhiblia. Votshe va txi zumba ka wukhalo wumwewo, ka mbimo yimweyo ni ku va txi thuma kota mithenwa ka wukhalo wumwewo. Kufana kuwa ku kombisa to ati vaphandi va silo sa kale va nga ti tumbula ta yelana ni Mordhekayi awu kuwomba-wombwako ngu ngene ka dibhuku da Esteri.